"است و هست"

بیشترین کاربرد «هست» در معنای «موجود بودن» و «وجود داشتن» یا to exist انگلیسی است، اما «است» در معنی «بودن» یا to be انگلیسی به‌کار می‌رود.
مثال: وقتی به مغازه میوه‌فروشی وارد می‌شویم، از فروشنده می‌پرسیم: «چه هست یا چه داری؟» او در جواب می‌گوید: «سیب هست، انار هست و ... .» یعنی سیب و انار وجود دارد. وقتی می‌خواهیم نامِ میوه‌ای را بدانیم، می‌پرسیم: «این چه است؟» (این چیست؟) و او در پاسخ می‌گوید: «این سیب است.»
با دقت در این مثال‌ها، فرق «هست» و «است» روشن می‌شود.
باید دانست که «است» فعل مضارع از مصدر «بودن» و سوم شخص مفرد است و در جمله خبری می‌آید؛ یعنی فعل جمله با وجه اخباری است. مانند: «هوا سرد است.»
#باید_بدانیم
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

"صواب و ثواب"

ثواب اسم است و معنی آن پاداش است.
اما
صواب صفت است و به معنای درست و صحیح به‌کار می‌رود.
در بعضی از اشعار به معنی کارِ درست و سخنِ درست هم به کار رفته.

#باید_بدانیم
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

"بنیاد و بُنیان"

اغلب فرهنگها معنای این دو کلمه را یکسان نوشته‌اند، اما این دو کلمه مترادف نیستند.
بنیاد واژه‌ی فارسی به معنای پایه‌ی بنا و پیِ بنا است.
اما بنیان کلمه‌ی عربی و به معنای خود بنا و به معنای خانه است.
#######

سرای آخرت آباد کن به حسن عمل
که اعتمادِ بقا را نشاید این بنیان
#سعدی

#######

ما چو دادیم دل و دیده به طوفان بلا
گو بیا سیل غم و خانه ز بنیاد ببر
#حافظ

#باید_بدانیم
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

وهله
واژۀ عربیِ وهله با همین املا درست است. بعضی‌ها تحتِ تأثیرِ معنی و املای واژۀ مرحله آن را به غلط وحله می‌نویسند.
#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

بنویسیم
می‌افته
بیفته
نیفته

ننویسیم
میوفته/ میفته
بیوفته
نیوفته
#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

یکی از دوستان تاکید داشت بگه ادا اطفال یعنی اداهای کودکانه.
ولی خب نه، اطوار که گاهی در زبان عامه اطفار هم تلفظ می‌شه، جمع طور و به معنای حالت‌ها و کیفیت‌هاست.پس ادا و اطوار درسته.
#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

خفقان در عربی یعنی تپشِ‌قلب، اما تشابهِ آوایی‌اش با واژۀ فارسیِ خفه باعث شده که فارسی‌زبانان آن را به معنیِ خفگی بپندارند و حتی آن را به صورتِ خفه‌خون تحریف کنند.

#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

واژۀ فرانسویِ nostalgie (نوستالْژی) از ریشۀ لاتینی و یونانی و متشکل از دو جزء است که روی‌ِهم‌رفته دردِ بازگشت معنی می‌دهند. تشابهِ این واژه با واژه‌های مختوم به -لوژی (logie-)، مانندِ بیولوژی و رادیولوژی، باعث شده که بعضی‌ها آن را به غلط نوستالوژی تلفظ کنند.
#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

جز: به‌جز
جزء: یکی از

سو: طرف
سوء: بد

ما: ضمیر اول‌شخص جمع
ماء: آب

هر همزه‌ای حذف‌شدنی نیست.

#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

نُقَط جمع نقطه است و مُلّا نُقَطی وصف کسی است که فقط از عهدهٔ خواندن متنی برمی‌آمده که کلمه‌های آن نقطه‌دار بوده و بر کاتبانی که نقطه‌ها را از قلم می‌انداختند، ایراد می‌گرفته است. سپس توسعاً کسی را می‌گویند که «به‌ظاهرِ کلام بیش از اندازه اهمیت می‌دهد و چه‌بسا از معنایِ آن غافل می‌ماند». این اصطلاح را در گفتار گاه #ملا_لغتی تلفظ می‌کنند و گاهی نیز به همین صورت می‌نویسند که البته غلط است.

#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀

سازوکار یا سازِکار؟

«ساز» در فارسی کهن معنی‌های متعددی داشته و یکی از آن‌ها «ابزار» و «آلت» بوده است. معنی دیگر آن، «سامان» و «نظم‌وترتیب» بوده است. از این کلمه واژه‌های مرکبی هم ساخته‌اند که بیشتر معنیِ «ابزار» در آن نهفته است؛ ازجمله «سازوُبرگ» و «سازوُیراق» و «سازوُبنه». احتمالاً این دسته از واژه‌ها موجب ساخته‌شدن کلمۀ «سازوکار» نیز شده است؛ کلمه‌ای که امروزه دربرابر «مکانیسم» به کار می‌رود.

اما «سازوکار» چندان دقیق و درست به نظر نمی‌آید. ناصر نیکوبخت در صفحۀ ۶۲ کتاب مبانی درست‌نویسی زبان فارسی معیار این واژه را در شمار ترکیب‌های اضافی‌ای ذکر کرده که به‌غلط به‌صورت ترکیب عطفی به کار می‌رود؛ مثل «دردودل» و «قوس‌وقزح» و «یدوبیضا» و «باقیات و صالحات» که همه بدون «و» و با کسرۀ اضافه صحیح است. به‌عقیدۀ وی، «سازوکار» نیز در اصل «سازِکار» است؛ اما او دربارۀ چرایی این تجویز هیچ توضیحی نداده است.

#اشتباهات_متداول
#غلط_ننویسیم

@chekamehsabz🍀