دوست، دوست، علی دوست
دبا: در حال‌وهوای شب بیست‌ویکم ماه مبارک رمضان، در آستانۀ سالروز شهادت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)، بخشِ «مراسم سوگ» از مدخل «عَلیِّ بْنِ اَبی‌طالِب (ع)» در دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران به تحریرِ علی بلوکباشی را می‌خوانیم.
«روزها و شبهای ضربت‌خوردن و شهادت مرسوم امام علی (ع) در ماه رمضان، شیعیان به سوگ و اندوه می‌نشینند و به نشانۀ سوگواری همه‌جا را سیاه‌پوش می‌کنند و بازارها و دکانها را می‌بندند و در خانه‌ها، مساجد و تکیه‌ها به عزاداری می‌پردازند. مردم در این دورۀ زمانی که با شبهای مقدس قدر تقارن دارد، برای سبک‌کردن بار گناهان و تطهیر روح و گرفتن حاجت و مراد از پروردگار، شبها تا سحر بیدار و به دعا و نیایش می‌نشینند.
از سنتهای دیرینۀ مردم یزد در روز شهادت امام علی (ع)، راه‌انداختن دسته‌های نخل‌گردان در محله‌ها، عزاداری در تکایا و حسینیه‌ها و یکی دیگر، راه‌افتادن دسته‌های پسربچه در شب بیست‌وهفتم ماه رمضان در محله‌ها و دادن شعار «دوست، دوست، علی دوست» و خواندن اشعاری در مدح علی (ع) در برابر درِ خانه‌ها و درخواست هدیه است. مردم نیز از خوراکیهایی که از پیش برای این شب تهیه کرده‌اند، مقداری به نیت برآوردن حوایج و هم‌دردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولای خود علی (ع) به آنها می‌دهند.
مردم قریۀ العباد (ده‌آباد) کاشان در ۳ شب نوزدهم، بیستم و بیست‌ویکم رمضان مجلس عزاداری و روضه‌خوانی بر پا می‌کنند و صبح روز بیست‌ویکم در حسینیۀ پایگاه نخلِ قریه گرد می‌آیند و پس از خـواندن روضه، نخل را به‌مثابۀ تابوت امام علی (ع) بر دوش می‌گیرند و برسروسینه‌زنان، با پرچمهای سیاه، توغ و بیرق به گورستان ده می‌برند و در آنجا در پای تابوت عزاداری می‌کنند.»
▪️متن کامل این نوشتار را در صفحات ۵۴٩ تا ۵۵۶ از جلد سیزدهمِ دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/258455
@cgie_org_ir
دبا: در حال‌وهوای شب بیست‌ویکم ماه مبارک رمضان، در آستانۀ سالروز شهادت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)، بخشِ «مراسم سوگ» از مدخل «عَلیِّ بْنِ اَبی‌طالِب (ع)» در دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران به تحریرِ علی بلوکباشی را می‌خوانیم.
«روزها و شبهای ضربت‌خوردن و شهادت مرسوم امام علی (ع) در ماه رمضان، شیعیان به سوگ و اندوه می‌نشینند و به نشانۀ سوگواری همه‌جا را سیاه‌پوش می‌کنند و بازارها و دکانها را می‌بندند و در خانه‌ها، مساجد و تکیه‌ها به عزاداری می‌پردازند. مردم در این دورۀ زمانی که با شبهای مقدس قدر تقارن دارد، برای سبک‌کردن بار گناهان و تطهیر روح و گرفتن حاجت و مراد از پروردگار، شبها تا سحر بیدار و به دعا و نیایش می‌نشینند.
از سنتهای دیرینۀ مردم یزد در روز شهادت امام علی (ع)، راه‌انداختن دسته‌های نخل‌گردان در محله‌ها، عزاداری در تکایا و حسینیه‌ها و یکی دیگر، راه‌افتادن دسته‌های پسربچه در شب بیست‌وهفتم ماه رمضان در محله‌ها و دادن شعار «دوست، دوست، علی دوست» و خواندن اشعاری در مدح علی (ع) در برابر درِ خانه‌ها و درخواست هدیه است. مردم نیز از خوراکیهایی که از پیش برای این شب تهیه کرده‌اند، مقداری به نیت برآوردن حوایج و هم‌دردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولای خود علی (ع) به آنها می‌دهند.
مردم قریۀ العباد (ده‌آباد) کاشان در ۳ شب نوزدهم، بیستم و بیست‌ویکم رمضان مجلس عزاداری و روضه‌خوانی بر پا می‌کنند و صبح روز بیست‌ویکم در حسینیۀ پایگاه نخلِ قریه گرد می‌آیند و پس از خـواندن روضه، نخل را به‌مثابۀ تابوت امام علی (ع) بر دوش می‌گیرند و برسروسینه‌زنان، با پرچمهای سیاه، توغ و بیرق به گورستان ده می‌برند و در آنجا در پای تابوت عزاداری می‌کنند.»
▪️متن کامل این نوشتار را در صفحات ۵۴٩ تا ۵۵۶ از جلد سیزدهمِ دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/258455
@cgie_org_ir
www.cgie.org.ir
علی بن ابی طالب (ع) | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
عَلیِّ بْنِ اَبی‌طالِب (ع)، امام اول شیعیان و خلیفۀ چهارم به روایت اهل سنت، داماد و پسرعموی پیامبر، و همسر حضرت فاطمه (ع).
▪️پیام تسلیت رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در پی درگذشت دکتر اسلامی نُدوشَن
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
درگذشت نویسنده و مترجمِ توانا، استاد دکتر محمّدعلی اسلامی نُدوشَن برای فرهنگ‌دوستانِ ایران مایۀ اندوه و دریغِ بسیار است.
او از نسل ایران‌شناسان بزرگ و سترگ روزگار ما بود و از دیرباز با نگرانی به ایران می‌اندیشید و در آثار خود پیوسته بر جانب انسانی در گذشته‌های دور و نزدیک ایران تأکید می‌کرد.
گرچه سال‌های آخر را در غربتِ غرب گذراند، همچون سرتاسر عمر، با شور و شوق به سرزمین مادری می‌نگریست و دل در گروی ایران و ایرانیان داشت.
جامعۀ علمی و ادبی ایران تا سال‌ها و دهه‌ها، از خوانِ دانشِ گستردۀ او بهره‌مند خواهند بود.
فقدان این ادیب و حقوق‌دانِ برجسته را به‌ویژه به همسر گرانقدرش، استاد بانو دکتر شیرین بیانی و سپس دوستان، شاگردان و دوستدارانش تسلیت می‌گویم و برای ایشان شکیبایی آرزو دارم.
کاظم موسوی بجنوردی
رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
سه‌شنبه، ششم اردیبهشت ١۴٠١
@cgie_org_ir
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
درگذشت نویسنده و مترجمِ توانا، استاد دکتر محمّدعلی اسلامی نُدوشَن برای فرهنگ‌دوستانِ ایران مایۀ اندوه و دریغِ بسیار است.
او از نسل ایران‌شناسان بزرگ و سترگ روزگار ما بود و از دیرباز با نگرانی به ایران می‌اندیشید و در آثار خود پیوسته بر جانب انسانی در گذشته‌های دور و نزدیک ایران تأکید می‌کرد.
گرچه سال‌های آخر را در غربتِ غرب گذراند، همچون سرتاسر عمر، با شور و شوق به سرزمین مادری می‌نگریست و دل در گروی ایران و ایرانیان داشت.
جامعۀ علمی و ادبی ایران تا سال‌ها و دهه‌ها، از خوانِ دانشِ گستردۀ او بهره‌مند خواهند بود.
فقدان این ادیب و حقوق‌دانِ برجسته را به‌ویژه به همسر گرانقدرش، استاد بانو دکتر شیرین بیانی و سپس دوستان، شاگردان و دوستدارانش تسلیت می‌گویم و برای ایشان شکیبایی آرزو دارم.
کاظم موسوی بجنوردی
رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
سه‌شنبه، ششم اردیبهشت ١۴٠١
@cgie_org_ir
مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى
@cgie_org_ir
تمدید مهلت ارسال چکیده مقاله ششمین همایش بین المللی زبان‌ها و گویش‌های ایران (گذشته و حال)
🔹طبق اعلام دبیرخانه همایش بین المللی زبان‌ها و گویش‌های ایران (گذشته و حال) مهلت ارسال چکیده مقالات برای این همایش که پیش تر تا 30 فروردین 1401 اعلام شده‌بود، تا 30 اردیبهشت ماه 1401 تمدید شد.
🔹از کلیۀ علاقه مندان به ارائۀ مقاله در این همایش دعوت می شود چکیده و اصل مقالۀ خود را طبق تاریخ های مذکور در پایین، به آدرس ایمیل icild@cgie.org.ir ارسال نمایند. همچنین ضروری است متقاضیان محترم در تارنمای همایش به نشانی https://icild.cgie.org.ir نام‌نویسی کرده و مبلغ 200 هزارتومان از طریق درگاه پرداخت اینترنتی موجود در تارنما جهت هزینه‌های داوری مقالات واریز نمایند. بدیهی است در صورت تأیید نهایی مقاله، هزینه چاپ آن از نویسندگان مقالات مطالبه خواهد شد.
🔹مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی همه فرهیختگان، استادان و دانشجویان ارجمند را برای ارائه دستاوردهای علمی خود در شناسایی زبان‌ها و گویش‌های ایران فر‌امی‌خواند. بدیهی است برگزارکنندگان این همایش تمامی زبان‌ها و گویش‌های جاری در این سرزمین را پاس می‌دارند و مشتاق دریافت حاصل پژوهش‌های ارزشمند در این زمینه خواهند بود.
🔹ضوابط ارسال مقاله:
زبان اصلی همایش فارسی است، اما مقالات به زبان انگلیسی نیز پذیرفته خواهد شد.
تمامی مقالات پذیرفته شده باید حاوی مطالب زیر باشند:
- چکیده مقاله بین ٣٠٠ تا ٤٠٠ واژه به همراه واژگان کلیدی.
- مقدمه، هدف، روش مطالعه، متن اصلی، نتیجه گیری و کتاب‌شناسی.
- چکیده و اصل مقاله باید در محیط word تنظیم شود.
- مقاله برای نخستین بار در همایش ارائه شود.
- مقاله مطابق با ضوابط و موازین مقالات علمی پژوهشی نوشته شود.
رعایت قوانین نگارشی مقالات، چاپ آنها را در مجموعه مقالات همایش تسریع خواهد کرد.
🔹راه های تماس با دبیرخانه همایش:
📍نشانی محل دبیرخانه: تهران، نیاوران، کاشانک، نرسیده به آجودانیه، پلاک 210، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی
📍تلفن ثابت: 22297626 – 021 (داخلی: 377)
📍تلفن همراه: 09122179672
https://www.cgie.org.ir/fa/news/266845
@cgie_org_ir
🔹طبق اعلام دبیرخانه همایش بین المللی زبان‌ها و گویش‌های ایران (گذشته و حال) مهلت ارسال چکیده مقالات برای این همایش که پیش تر تا 30 فروردین 1401 اعلام شده‌بود، تا 30 اردیبهشت ماه 1401 تمدید شد.
🔹از کلیۀ علاقه مندان به ارائۀ مقاله در این همایش دعوت می شود چکیده و اصل مقالۀ خود را طبق تاریخ های مذکور در پایین، به آدرس ایمیل icild@cgie.org.ir ارسال نمایند. همچنین ضروری است متقاضیان محترم در تارنمای همایش به نشانی https://icild.cgie.org.ir نام‌نویسی کرده و مبلغ 200 هزارتومان از طریق درگاه پرداخت اینترنتی موجود در تارنما جهت هزینه‌های داوری مقالات واریز نمایند. بدیهی است در صورت تأیید نهایی مقاله، هزینه چاپ آن از نویسندگان مقالات مطالبه خواهد شد.
🔹مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی همه فرهیختگان، استادان و دانشجویان ارجمند را برای ارائه دستاوردهای علمی خود در شناسایی زبان‌ها و گویش‌های ایران فر‌امی‌خواند. بدیهی است برگزارکنندگان این همایش تمامی زبان‌ها و گویش‌های جاری در این سرزمین را پاس می‌دارند و مشتاق دریافت حاصل پژوهش‌های ارزشمند در این زمینه خواهند بود.
🔹ضوابط ارسال مقاله:
زبان اصلی همایش فارسی است، اما مقالات به زبان انگلیسی نیز پذیرفته خواهد شد.
تمامی مقالات پذیرفته شده باید حاوی مطالب زیر باشند:
- چکیده مقاله بین ٣٠٠ تا ٤٠٠ واژه به همراه واژگان کلیدی.
- مقدمه، هدف، روش مطالعه، متن اصلی، نتیجه گیری و کتاب‌شناسی.
- چکیده و اصل مقاله باید در محیط word تنظیم شود.
- مقاله برای نخستین بار در همایش ارائه شود.
- مقاله مطابق با ضوابط و موازین مقالات علمی پژوهشی نوشته شود.
رعایت قوانین نگارشی مقالات، چاپ آنها را در مجموعه مقالات همایش تسریع خواهد کرد.
🔹راه های تماس با دبیرخانه همایش:
📍نشانی محل دبیرخانه: تهران، نیاوران، کاشانک، نرسیده به آجودانیه، پلاک 210، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی
📍تلفن ثابت: 22297626 – 021 (داخلی: 377)
📍تلفن همراه: 09122179672
https://www.cgie.org.ir/fa/news/266845
@cgie_org_ir
www.cgie.org.ir
تمدید مهلت ارسال چکیده مقاله ششمین همایش بین المللی زبان‌ها و گویش‌های ایران (گذشته و حال)
مراسم ترحیم فقیه اهل‌بیت عصمت و طهارت، مرحوم آیةالله‌العظمی حاج سیّد محمّدمهدی بجنوردی (رض) روز پنج‌شنبه ۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ در مسجد الغدیر واقع در تهران، خیابان میرداماد، منعقد می‌گردد.
حضور علمای اعلام، فضلا و عموم مؤمنین موجب تجلیل از مقام علم و فقاهت خواهد بود.
بیت آیةالله‌العظمی حاج سیّد محمّدمهدی موسوی بجنوردی
@cgie_org_ir
حضور علمای اعلام، فضلا و عموم مؤمنین موجب تجلیل از مقام علم و فقاهت خواهد بود.
بیت آیةالله‌العظمی حاج سیّد محمّدمهدی موسوی بجنوردی
@cgie_org_ir
پیام تسلیت رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در پی درگذشت محمّد آصف فکرت هِرَوی
دبا: محمّد آصف فکرت هروی، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه شهیر افغانستان و پژوهشگرِ پیشین مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی طی سال‌های ١٣۶۵ تا ١٣٧٧، روز گذشته دار فانی را وداع گفت. به همین مناسبت، کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی پیام تسلیتی صادر کرد:
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
خبر درگذشت استاد محمّد آصف فکرت، نسخه‌پژوه و فهرست‌نگارِ دانا و مصحّح و مترجم و شاعرِ توانا را با اندوه و دریغِ بسیار دریافت کردم.
او همۀ عمر را در دلبستگی و خدمت به زبان فارسی گذراند. فکرت زادۀ هرات بود و آن گنجینۀ پرشکوه تاریخ و فرهنگ و هنر، گوهرهای شاهوار در جان گرامی او ودیعت نهاده بود.
محمد آصف فکرت، سال‌ها در سرزمین مادری خود به کار روزنامه‌نگاری و پژوهش پرداخت و از آن زمان که میهمانِ ايرانيان شد، در جایگاه فهرست‌نگار در بخش نسخ خطّی کتابخانۀ آستان قدس رضوی به فعّالیّت پرداخت.
پس از تأسیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، او از نخستین‌کسانی بود که در سال ١٣۶۵ به این نهاد علمی و پژوهشی پیوست و تا سال ١٣٧٧ که ناچار رخت مهاجرت بر تن کرد، به تألیف و ویرایش مقالات به‌ویژه مداخل حوزۀ افغانستان همّت گماشت.
سوگِ این ادیبِ و دانشمند برجسته را به همسر گرانقدرش، فرزندان ارجمندش و همۀ دلبستگان زبان و فرهنگ پارسی در ایران و افغانستان و سرتاسر گیتی تسلیت می‌گویم و برای ایشان شکیبایی آرزو دارم.
کاظم موسوی بجنوردی
رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
پنج‌شنبه، هشتم اردیبهشت ١۴٠١
@cgie_org_ir
دبا: محمّد آصف فکرت هروی، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه شهیر افغانستان و پژوهشگرِ پیشین مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی طی سال‌های ١٣۶۵ تا ١٣٧٧، روز گذشته دار فانی را وداع گفت. به همین مناسبت، کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی پیام تسلیتی صادر کرد:
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
خبر درگذشت استاد محمّد آصف فکرت، نسخه‌پژوه و فهرست‌نگارِ دانا و مصحّح و مترجم و شاعرِ توانا را با اندوه و دریغِ بسیار دریافت کردم.
او همۀ عمر را در دلبستگی و خدمت به زبان فارسی گذراند. فکرت زادۀ هرات بود و آن گنجینۀ پرشکوه تاریخ و فرهنگ و هنر، گوهرهای شاهوار در جان گرامی او ودیعت نهاده بود.
محمد آصف فکرت، سال‌ها در سرزمین مادری خود به کار روزنامه‌نگاری و پژوهش پرداخت و از آن زمان که میهمانِ ايرانيان شد، در جایگاه فهرست‌نگار در بخش نسخ خطّی کتابخانۀ آستان قدس رضوی به فعّالیّت پرداخت.
پس از تأسیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، او از نخستین‌کسانی بود که در سال ١٣۶۵ به این نهاد علمی و پژوهشی پیوست و تا سال ١٣٧٧ که ناچار رخت مهاجرت بر تن کرد، به تألیف و ویرایش مقالات به‌ویژه مداخل حوزۀ افغانستان همّت گماشت.
سوگِ این ادیبِ و دانشمند برجسته را به همسر گرانقدرش، فرزندان ارجمندش و همۀ دلبستگان زبان و فرهنگ پارسی در ایران و افغانستان و سرتاسر گیتی تسلیت می‌گویم و برای ایشان شکیبایی آرزو دارم.
کاظم موسوی بجنوردی
رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
پنج‌شنبه، هشتم اردیبهشت ١۴٠١
@cgie_org_ir
ارضِ اقدس
دبا: آخرین جمعۀ ماه مبارک رمضان با روز جهانی قدس، شناخته می‌شود؛ از مراكز ادیان الاهی و نخستین قبلۀ مسلمانان.
🔹به همین مناسبت، سطوری از بخش «تصوف» از مدخل «بِیتُ‌الْمُقَدَّس» به قلمِ فاطمه لاجوردی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی را می‌خوانیم.
«...از نخستین سده‌های اسلامی بسیاری از صوفیان از خراسان، مصر و دیگر سرزمینهای اسلامی، پس از آنكه به قصد سفر حج به مكه و سپس به مدینه می‌رفتند، به زیارت بیتالمقدس می‌آمدند و اوقات خود را در آنجا به خلوت و مراقبه می‌گذراندند. آن‌گونه كه در شرح زندگی ابراهیم ادهم، سفیان ثوری و ذوالنون مصری آمده است، هر ۳ به بیتالمقدس سفر كرده بودند و مدتی در آنجا اقامت داشتند. ابراهیم ادهم در این سفر با محمدبن مبارك صوری همراه بود و در آنجا با سفیان ثوری ملاقات و گفت و گو داشت. در منابع همچنین به سفر رابعۀ عدویه و سری سقطی به این شهر اشاره شده است.
بیتالمقدس در سده‌های بعد نیز جاذبۀ روحانی خود را همچنان حفظ كرد. ناصر خسرو قبادیانی ــ كه در ۴۳۸ ق /۱۰۴۷م به این شهر سفر كرد و حدود دو ماه در آنجا ماند ــ در سفرنامۀ خود مكانهای زیارتی شهر و اطراف آن را با جزئیات بسیار شرح داده، و به كثرت زائرانی كه به آنجا می‌آمده‌اند، اشاره كرده است. چنان كه از سفرنامۀ او برمی‌آید، فضای معنوی این شهر، به ویژه مسجد قدس، جایگاه توبۀ داوود (ع)، مهد عیسى(ع)، مسجد الاقصى و قبةالصخره به روشنی محسوس بوده، و تأثیر آشكاری بر او داشته است...
ظاهراً همین جاذبۀ روحانی بیتالمقدس بود كه در حدود ۵۰ سال بعد، ابوحامد محمد غزالی را از بغداد به شام و سپس به این شهر كشانید تا در خلوت خود آنچه را گم كرده بود، باز یابد. غزالی ــ چنان كه خود می‌گوید ــ در مدت اقامت در این شهر هر روز به قبةالصخره می‌رفت، در به روی خود می‌بست و به مراقبه می‌نشست؛ گاه نیز همراه برخی از یارانش در مهد عیسى(ع) به ذكر و عبادت مشغول می‌شد. وی همچنین بارها به زیارت تربت ابراهیم خلیل(ع) در نزدیكی قدس رفت و در یكی از این زیارتها در ۴۸۹ ق /۱۰۹۶م بر سر مزار ابراهیم(ع) با خود پیمان بست كه نزد هیچ سلطانی نرود...»
📍متن کامل این نوشتار را در صفحات ٢٩۶ تا ٣٢٧ از جلد سیزدهمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229248
@cgie_org_ir
دبا: آخرین جمعۀ ماه مبارک رمضان با روز جهانی قدس، شناخته می‌شود؛ از مراكز ادیان الاهی و نخستین قبلۀ مسلمانان.
🔹به همین مناسبت، سطوری از بخش «تصوف» از مدخل «بِیتُ‌الْمُقَدَّس» به قلمِ فاطمه لاجوردی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی را می‌خوانیم.
«...از نخستین سده‌های اسلامی بسیاری از صوفیان از خراسان، مصر و دیگر سرزمینهای اسلامی، پس از آنكه به قصد سفر حج به مكه و سپس به مدینه می‌رفتند، به زیارت بیتالمقدس می‌آمدند و اوقات خود را در آنجا به خلوت و مراقبه می‌گذراندند. آن‌گونه كه در شرح زندگی ابراهیم ادهم، سفیان ثوری و ذوالنون مصری آمده است، هر ۳ به بیتالمقدس سفر كرده بودند و مدتی در آنجا اقامت داشتند. ابراهیم ادهم در این سفر با محمدبن مبارك صوری همراه بود و در آنجا با سفیان ثوری ملاقات و گفت و گو داشت. در منابع همچنین به سفر رابعۀ عدویه و سری سقطی به این شهر اشاره شده است.
بیتالمقدس در سده‌های بعد نیز جاذبۀ روحانی خود را همچنان حفظ كرد. ناصر خسرو قبادیانی ــ كه در ۴۳۸ ق /۱۰۴۷م به این شهر سفر كرد و حدود دو ماه در آنجا ماند ــ در سفرنامۀ خود مكانهای زیارتی شهر و اطراف آن را با جزئیات بسیار شرح داده، و به كثرت زائرانی كه به آنجا می‌آمده‌اند، اشاره كرده است. چنان كه از سفرنامۀ او برمی‌آید، فضای معنوی این شهر، به ویژه مسجد قدس، جایگاه توبۀ داوود (ع)، مهد عیسى(ع)، مسجد الاقصى و قبةالصخره به روشنی محسوس بوده، و تأثیر آشكاری بر او داشته است...
ظاهراً همین جاذبۀ روحانی بیتالمقدس بود كه در حدود ۵۰ سال بعد، ابوحامد محمد غزالی را از بغداد به شام و سپس به این شهر كشانید تا در خلوت خود آنچه را گم كرده بود، باز یابد. غزالی ــ چنان كه خود می‌گوید ــ در مدت اقامت در این شهر هر روز به قبةالصخره می‌رفت، در به روی خود می‌بست و به مراقبه می‌نشست؛ گاه نیز همراه برخی از یارانش در مهد عیسى(ع) به ذكر و عبادت مشغول می‌شد. وی همچنین بارها به زیارت تربت ابراهیم خلیل(ع) در نزدیكی قدس رفت و در یكی از این زیارتها در ۴۸۹ ق /۱۰۹۶م بر سر مزار ابراهیم(ع) با خود پیمان بست كه نزد هیچ سلطانی نرود...»
📍متن کامل این نوشتار را در صفحات ٢٩۶ تا ٣٢٧ از جلد سیزدهمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229248
@cgie_org_ir
پهنۀ آبیِ ایرانی
دبا: امروز چهارصدمین سالروز اخراج پرتغالی‌ها از خلیج فارس است و به همین دلیل هم، دهم اردیبهشت، روز ملّی خلیج فارس نام گرفته است.
🔹در ادامه، بخشی از مدخل «خَلیجِ فارْس» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تألیف عباس سعیدی را می‌خوانیم.
«...زندگی در منطقۀ خلیج فارس و بهره‌گیری از این حوضۀ آبی برای فعالیت اقتصادی و دریانوردی با سابقۀ تمدنی ایران‌زمین در پیوندی بسیار نزدیک قرار دارد. شواهد تاریخی که بیشتر به سواحل شمالی این دریا اشاره دارند، نشان‌دهندۀ پهنۀ ارتباطی فرهنگ و تمدن ایرانی با هندوستان و چین از یک‌سو، و تمدنهای ساحل مدیترانه و شمال افریقا، از دیگرسو بوده، و همچنین دامنۀ اثرگذاری این فرهنگ و تمدن تا سواحل جنوبی، جنوب شرقی و جزایر این دریا به‌خوبی قابل ردیابی است. آنچه این ارتباطات را قوت می‌بخشید، افزون بر مناسبات سیاسی، روابط تجاری بوده است.
وجود مراکز تمدنی در جنوب و شرق ایران، همچون سیَلک، شهرسوخته، جازموریان، جیرفت، آلتین‌تپه و تپه‌حصار، و ارتباط و تعامل این کانونها با یکدیگر در اواخر هزارۀ ۳ تا اوایل هزارۀ ۲ ق‌م و همچنین آغاز کشاورزی آبی در این عرصه‌ها، نشان‌دهندۀ حضور و اثرگذاری این کانونها بر بازرگانی راه دور و کنترل مسیرهای شمالی و جنوبی تجارت و مبادلۀ کالایی با کانونهای دوردست بوده است. اصولاً به سبب شرایط خاص محیطی و پراکنش طبیعی منابع، و نیز شواهد آشکار تاریخی مبنی بر وجود ارتباط این دریا با مراکز تمدنی شمال خلیج فارس (از ایلام، سومر، انشان، و بابل تا هخامنشیان و پارتها و ساسانیان و تا بعد)، و همچنین تنها امکان عبور کشتیها از مسیرهای نزدیک به ساحل شمالی، طبعاً تجارت خلیج فارس بیشتر از طریق بنادر و جزایر شمالی این دریا به انجام می‌رسیده است...»
📍متن کامل این نوشتار را در صفحات ۵٨٠ تا ۶٠٩ از جلد بیست‌ودومِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/240813
🔹همچنین بخشی از سرود خلیج فارس به رهبری فرهاد فخرالدینی و خوانندگی محمّد معتمدی را که به سفارش مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برای اجرا در نخستین نشست خلیج فارس با زیرعنوان «طرح تدوین دانشنامه» (نهم اردیبهشت ١٣٨٨، مرکز همایش‌های بین‌المللی رایزن) ساخته شد، می‌بینیم.
@cgie_org_ir
دبا: امروز چهارصدمین سالروز اخراج پرتغالی‌ها از خلیج فارس است و به همین دلیل هم، دهم اردیبهشت، روز ملّی خلیج فارس نام گرفته است.
🔹در ادامه، بخشی از مدخل «خَلیجِ فارْس» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تألیف عباس سعیدی را می‌خوانیم.
«...زندگی در منطقۀ خلیج فارس و بهره‌گیری از این حوضۀ آبی برای فعالیت اقتصادی و دریانوردی با سابقۀ تمدنی ایران‌زمین در پیوندی بسیار نزدیک قرار دارد. شواهد تاریخی که بیشتر به سواحل شمالی این دریا اشاره دارند، نشان‌دهندۀ پهنۀ ارتباطی فرهنگ و تمدن ایرانی با هندوستان و چین از یک‌سو، و تمدنهای ساحل مدیترانه و شمال افریقا، از دیگرسو بوده، و همچنین دامنۀ اثرگذاری این فرهنگ و تمدن تا سواحل جنوبی، جنوب شرقی و جزایر این دریا به‌خوبی قابل ردیابی است. آنچه این ارتباطات را قوت می‌بخشید، افزون بر مناسبات سیاسی، روابط تجاری بوده است.
وجود مراکز تمدنی در جنوب و شرق ایران، همچون سیَلک، شهرسوخته، جازموریان، جیرفت، آلتین‌تپه و تپه‌حصار، و ارتباط و تعامل این کانونها با یکدیگر در اواخر هزارۀ ۳ تا اوایل هزارۀ ۲ ق‌م و همچنین آغاز کشاورزی آبی در این عرصه‌ها، نشان‌دهندۀ حضور و اثرگذاری این کانونها بر بازرگانی راه دور و کنترل مسیرهای شمالی و جنوبی تجارت و مبادلۀ کالایی با کانونهای دوردست بوده است. اصولاً به سبب شرایط خاص محیطی و پراکنش طبیعی منابع، و نیز شواهد آشکار تاریخی مبنی بر وجود ارتباط این دریا با مراکز تمدنی شمال خلیج فارس (از ایلام، سومر، انشان، و بابل تا هخامنشیان و پارتها و ساسانیان و تا بعد)، و همچنین تنها امکان عبور کشتیها از مسیرهای نزدیک به ساحل شمالی، طبعاً تجارت خلیج فارس بیشتر از طریق بنادر و جزایر شمالی این دریا به انجام می‌رسیده است...»
📍متن کامل این نوشتار را در صفحات ۵٨٠ تا ۶٠٩ از جلد بیست‌ودومِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/240813
🔹همچنین بخشی از سرود خلیج فارس به رهبری فرهاد فخرالدینی و خوانندگی محمّد معتمدی را که به سفارش مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برای اجرا در نخستین نشست خلیج فارس با زیرعنوان «طرح تدوین دانشنامه» (نهم اردیبهشت ١٣٨٨، مرکز همایش‌های بین‌المللی رایزن) ساخته شد، می‌بینیم.
@cgie_org_ir
www.cgie.org.ir
خلیج فارس | دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
خَلیجِ فارْس، پیشرفتگی بزرگ آب در خشکی، و بخشی از دریای پـارس باستان در جنوب ایران. نام و نام‌گذاری: این بدنۀ آبی بزرگ از زمان باستان تاکنون، پیوسته «دریای پارس» یا «خلیج فارس» نام داشته است