Вызначыць пол ката на фота можа быць даволі простай задачай: дастаткова зірнуць на колер ягонай поўсьці. Вядома, што большасьць рудых катоў — самцы. Гэты эфэкт зьявязаны з асаблівасьцямі кацінай ґенэтыкі, якія таксама тлумачаць, чаму толькі коткі могуць пахваліцца трохколернай афарбоўкай.
Навукоўцы ўжо больш за 60 гадоў спрабуюць вызначыць, які ґен адказвае за руды колер поўсьці. Цяпер дзьве незалежныя групы дасьледнікаў, відаць, знайшлі адказ на гэтае пытаньне.
Навукоўцы ўжо больш за 60 гадоў спрабуюць вызначыць, які ґен адказвае за руды колер поўсьці. Цяпер дзьве незалежныя групы дасьледнікаў, відаць, знайшлі адказ на гэтае пытаньне.
🤔21👍10❤6👏1
Загадка колеру кацінай поўсьці, падаецца, разгаданая
Каб зразумець такія ґендэрныя асаблівасьці афарбоўкі катоў і котак, трэба ўспомніць насьледаваньне X-храмасом, бо менавіта там і хаваюцца важныя для афарбоўкі ґены. Так, у самак 2 X-храмасомы: адну яны атрымліваюць ад маці, а другую — ад бацькі. А вось у самцоў толькі адна такая храмасома, якую аны атрымалі ад маці, а другая — Y ад бацькі. Таму кот на здымку, няйначай, сваю афарбоўку атрымаў у спадчыну ад маці.
Але дзьве Х-храмасомы патрэбныя не заўсёды. Напрыклад, вузам дастаткова адной, таму падчас эмбрыяґенэзу ў кожнай зь іх "выключаецца" адна з X-храмасом. У выніку на скуры самкі праяўляюцца плямы поўсьці рознага колеру, у залежнасьці ад таго, якая з X-храмасом выключылася. Але у справу можа ўключыцца іншы ґен, які часткова блякуе сынтэз пігменту, тады поўсьць застаецца белай.
Бальшыня сысуноў, у тым ліку й людзі, атрымліваюць руды колер праз мутацыі ў бялку Mc1r, які рэгулюе тое, які пігмэнт і ў якой колькасьці будзе сынтэзавацца ў вузах скуры. Але ў катоў гэты ґен такога ўплыву ня мае. Mc1r не знаходзіцца на X-храмасоме, і ў рудых катоў ён без мутацыяў.
Каб знайсьці сапраўдную прычыну загадкавасьці афарбоўкі катоў, навукоўцы сабралі ўзоры скуры жывёлак з рудой і чорнай поўсьцю, а потым паглядзелі, якія ґены актыўныя ў адказных за пігмэнт мэлянацытах. Аказалася, што ў рудых катоў адзін з ґенаў (Arhgap36) меў у 13 разоў большую актыўнасьць, чым ў жывёл іншага колеру. Таксама гэты ґен знаходіцца на X-храмасоме, што прыцягнула ўвагу навукоўцаў.
Аднак на ДНК у адпаведным Arhgap36 участку мутацый аніякіх не было. Затое побач знайшоўся адсутны кавалачак, які рэгулюе колькасьць згаданага бялку. Наступнае дасьледаваньне выявіла няўнасьць такой мутацыі ва ўсіх рудых і трохкаляровых катоў.
Іншае дасьледаваньне навукоўцаў зь Японіі выявіла тую ж мутацыю ў дзясяткаў катоў са сваёй краіны й па ўсім сьвеце. Таксама выявілася, што ў плямах рудой поўсьці актыўнасьць ґену Arhgap36 была значна вышэйшай, чымся ў плямах іншага колеру.
Каб зразумець такія ґендэрныя асаблівасьці афарбоўкі катоў і котак, трэба ўспомніць насьледаваньне X-храмасом, бо менавіта там і хаваюцца важныя для афарбоўкі ґены. Так, у самак 2 X-храмасомы: адну яны атрымліваюць ад маці, а другую — ад бацькі. А вось у самцоў толькі адна такая храмасома, якую аны атрымалі ад маці, а другая — Y ад бацькі. Таму кот на здымку, няйначай, сваю афарбоўку атрымаў у спадчыну ад маці.
Але дзьве Х-храмасомы патрэбныя не заўсёды. Напрыклад, вузам дастаткова адной, таму падчас эмбрыяґенэзу ў кожнай зь іх "выключаецца" адна з X-храмасом. У выніку на скуры самкі праяўляюцца плямы поўсьці рознага колеру, у залежнасьці ад таго, якая з X-храмасом выключылася. Але у справу можа ўключыцца іншы ґен, які часткова блякуе сынтэз пігменту, тады поўсьць застаецца белай.
Бальшыня сысуноў, у тым ліку й людзі, атрымліваюць руды колер праз мутацыі ў бялку Mc1r, які рэгулюе тое, які пігмэнт і ў якой колькасьці будзе сынтэзавацца ў вузах скуры. Але ў катоў гэты ґен такога ўплыву ня мае. Mc1r не знаходзіцца на X-храмасоме, і ў рудых катоў ён без мутацыяў.
Каб знайсьці сапраўдную прычыну загадкавасьці афарбоўкі катоў, навукоўцы сабралі ўзоры скуры жывёлак з рудой і чорнай поўсьцю, а потым паглядзелі, якія ґены актыўныя ў адказных за пігмэнт мэлянацытах. Аказалася, што ў рудых катоў адзін з ґенаў (Arhgap36) меў у 13 разоў большую актыўнасьць, чым ў жывёл іншага колеру. Таксама гэты ґен знаходіцца на X-храмасоме, што прыцягнула ўвагу навукоўцаў.
Аднак на ДНК у адпаведным Arhgap36 участку мутацый аніякіх не было. Затое побач знайшоўся адсутны кавалачак, які рэгулюе колькасьць згаданага бялку. Наступнае дасьледаваньне выявіла няўнасьць такой мутацыі ва ўсіх рудых і трохкаляровых катоў.
Іншае дасьледаваньне навукоўцаў зь Японіі выявіла тую ж мутацыю ў дзясяткаў катоў са сваёй краіны й па ўсім сьвеце. Таксама выявілася, што ў плямах рудой поўсьці актыўнасьць ґену Arhgap36 была значна вышэйшай, чымся ў плямах іншага колеру.
👍28❤8🤔4🤷♂1
У хрыбетных знайшлося шмат нагодаў паесьці гаўна
Зоолягі высьветлілі, што больш за 150 відаў пазваночных, уключаючы рыб, амфібій, птушак і сысуноў, пэрыядычна спажываюць экскрэменты дзеля атрыманьня пажыўных рэчываў. Такія паводзіны (капрафагія) дапамагаюць палепшыць страваваньне, перадаць маладняку сімбіятычныя бактэрыі або кампэнсаваць дэфіцыт энэргіі й вады. Асабліва актуальная капрафагія ў экалягічных сыстэмах, бедных на рэсурсы. Аўтары нават вылучылі сем катэгорый капрафагіі, заснаваных на крыніцах экскрэментаў, стадыі разьвіцьця жывёлы й даступнасьці альтэрнатыўнай ежы.
Напрыклад, траваедныя сысуны й галавастыкі ядуць уласны памёт для павышэньня эфэктыўнасьці страўленьня ежы. Маладняк каал і сланоў есьць фекаліі бацькоў, каб атрымаць карысныя бактэрыі. Многія птушкі й чорныя мядзьведзі, наадварот, ядуць памёт сваіх дзіцянят, папаўняючы дэфіцыт вады й энэргіі. Жыхары пячор, такія як сьляпыя тэтры й саламандры, харчуюцца фекаліямі кажаноў, бо гэта адна зь нешматлікіх даступных крыніц ежы.
Таксама капрафагія распаўсюджана ў багатых на рэсурсы экалягічных сыстэмах, дзе некаторыя жывёлы, уключаючы чарапах і аленяў, спажываюць гаўно дзеля рэшткаў насеньня й пажыўных рэчываў. Дасьледнікі не выявілі відаў, якія цалкам залежаць ад капарафагіі, але даказалі, што яна грае важную ролю ў харчаваньні й экалёгіі многіх жывёл.
Зоолягі высьветлілі, што больш за 150 відаў пазваночных, уключаючы рыб, амфібій, птушак і сысуноў, пэрыядычна спажываюць экскрэменты дзеля атрыманьня пажыўных рэчываў. Такія паводзіны (капрафагія) дапамагаюць палепшыць страваваньне, перадаць маладняку сімбіятычныя бактэрыі або кампэнсаваць дэфіцыт энэргіі й вады. Асабліва актуальная капрафагія ў экалягічных сыстэмах, бедных на рэсурсы. Аўтары нават вылучылі сем катэгорый капрафагіі, заснаваных на крыніцах экскрэментаў, стадыі разьвіцьця жывёлы й даступнасьці альтэрнатыўнай ежы.
Напрыклад, траваедныя сысуны й галавастыкі ядуць уласны памёт для павышэньня эфэктыўнасьці страўленьня ежы. Маладняк каал і сланоў есьць фекаліі бацькоў, каб атрымаць карысныя бактэрыі. Многія птушкі й чорныя мядзьведзі, наадварот, ядуць памёт сваіх дзіцянят, папаўняючы дэфіцыт вады й энэргіі. Жыхары пячор, такія як сьляпыя тэтры й саламандры, харчуюцца фекаліямі кажаноў, бо гэта адна зь нешматлікіх даступных крыніц ежы.
Таксама капрафагія распаўсюджана ў багатых на рэсурсы экалягічных сыстэмах, дзе некаторыя жывёлы, уключаючы чарапах і аленяў, спажываюць гаўно дзеля рэшткаў насеньня й пажыўных рэчываў. Дасьледнікі не выявілі відаў, якія цалкам залежаць ад капарафагіі, але даказалі, што яна грае важную ролю ў харчаваньні й экалёгіі многіх жывёл.
🌚36😁8👍6🐳4🤣2🍌2🤷♂1
Мужчыны, якія імкнуцца адпавядаць традыцыйным ґендэрным ролям, маюць вышэйшую рызыку самагубстваў
Мужчыны значна часьцей за жанчын зьдзяйсьняюць самагубствы, асабліва тыя, хто імкнецца адпавядаць традыцыйным уяўленьням пра мужнасьць, такім як незалежнасьць і кантроль над эмоцыямі. Дасьледаваньне, зладжанае Цюрыскім унівэрсытэтам, паказала, што падобныя ўстаноўкі могуць павышаць рызыку самагубства, асабліва сярод маладых мужчын.
Дасьледчыкі прааналізавалі зьвесткі амаль 500 мужчын* зь нямецкамоўных краін і падзялілі іх на тры групы: эгалітарысты (60%), якія мала залежаць ад традыцыйных ідэалогій; гульцоў (15%), для якіх важны статус і сэксуальны посьпех; і стоікаў (25%), якія падкрэсьліваюць незалежнасьць, падаўляюць эмоцыі й схільныя да рызыкі. Менавіта апошнія аказаліся найбольш уразьлівымі, дэманструючы рызыку суіцыдальных спроб амаль ў тры разы вышэйшую, чым у эгалітарыстаў. Падыход да крызісаў у такіх мужчын часта зводзіцца да перакананьня «разьвязаць праблемы самастойна», што ў спалучэньні са схільнасьцю да рызыкі можа прывесьці да самагубства як да «адзінага выйсьця».
Стоікамі, як правіла, зьяўляюцца маладыя мужчыны, бо яны часьцей зьвяртаюцца да традыцыйных мужчынскіх ідэалогій у пошуках сваёй ідэнтычнасьці. Дасьледнікі рэкамэндуюць адаптаваць прафіляктычныя меры для гэтай групы. Напрыклад, спэцыялістам варта больш уважліва ставіцца да «схаваных» праяваў дэпрэсіі ў мужчын, такіх як саматычныя скаргі або агрэсіўныя паводзіны. Таксама важна распрацоўваць псыхатэрапеўтычныя мэтады, якія дапамагаюць зьнізіць уплыў стэрэатыпных ґендэрных роляў.
*13% удзельнікаў ужо мелі спробы самагубства, чвэрць мела дыягнаставаную дэпрэсію, а пятая частка праходзіла псыхатэрапію.
Мужчыны значна часьцей за жанчын зьдзяйсьняюць самагубствы, асабліва тыя, хто імкнецца адпавядаць традыцыйным уяўленьням пра мужнасьць, такім як незалежнасьць і кантроль над эмоцыямі. Дасьледаваньне, зладжанае Цюрыскім унівэрсытэтам, паказала, што падобныя ўстаноўкі могуць павышаць рызыку самагубства, асабліва сярод маладых мужчын.
Дасьледчыкі прааналізавалі зьвесткі амаль 500 мужчын* зь нямецкамоўных краін і падзялілі іх на тры групы: эгалітарысты (60%), якія мала залежаць ад традыцыйных ідэалогій; гульцоў (15%), для якіх важны статус і сэксуальны посьпех; і стоікаў (25%), якія падкрэсьліваюць незалежнасьць, падаўляюць эмоцыі й схільныя да рызыкі. Менавіта апошнія аказаліся найбольш уразьлівымі, дэманструючы рызыку суіцыдальных спроб амаль ў тры разы вышэйшую, чым у эгалітарыстаў. Падыход да крызісаў у такіх мужчын часта зводзіцца да перакананьня «разьвязаць праблемы самастойна», што ў спалучэньні са схільнасьцю да рызыкі можа прывесьці да самагубства як да «адзінага выйсьця».
Стоікамі, як правіла, зьяўляюцца маладыя мужчыны, бо яны часьцей зьвяртаюцца да традыцыйных мужчынскіх ідэалогій у пошуках сваёй ідэнтычнасьці. Дасьледнікі рэкамэндуюць адаптаваць прафіляктычныя меры для гэтай групы. Напрыклад, спэцыялістам варта больш уважліва ставіцца да «схаваных» праяваў дэпрэсіі ў мужчын, такіх як саматычныя скаргі або агрэсіўныя паводзіны. Таксама важна распрацоўваць псыхатэрапеўтычныя мэтады, якія дапамагаюць зьнізіць уплыў стэрэатыпных ґендэрных роляў.
*13% удзельнікаў ужо мелі спробы самагубства, чвэрць мела дыягнаставаную дэпрэсію, а пятая частка праходзіла псыхатэрапію.
😢25💯11👍10😁3🤷♂2👏2😐1
Амэрыканец адчуў на сабе эфэкт баршчэўніка пасьля кантакту з сокам лайма
40-гадовы мужчына зьвярнуўся ў амэрыканскую клініку з апёкамі й раздражненьнем скуры на абедзьвюх далонях. Сымптомы зьявіліся два дні таму, акурат пасьля таго, як мужчына выціснуў сок 12 лаймаў голымі рукамі, а пасьля пайшоў на футбольны матч пад сонцам.
Мэдыкі пры аглядзе выявілі пачырваненьне скуры, якое ахоплівала вялікія пальцы рук, невялікі пухір і лёгкую прыпухласьць. Пад пярсьцёнкам на безыменным пальцы скура ня мела аніякіх пашкоджаньняў.
У выніку ў пацыента дыягнаставалі фітафотадэрматыт. Гэта рэакцыя скуры, выкліканая фуракумарынамі з расьлін і ультрафіялетам. Фуракумарыны вядомыя сваёй здольнасьцю зьмяншаць натуральную абарону скуры ад сонца. Такія злучэньні сустракаюцца ў лаймах, салеры, пятрушцы, баршчэўніку й некаторых іншых расьлінах.
Лекары прызначылі пацыенту гарманальны крэм і зьмякчальныя сродкі. Аднак праз чатыры дні пасьля кантакту з сокам лайма ў яго зьявіўся яшчэ адзін пухір на правым вялікім пальцы. Праз два тыдні скура ў пашкоджаных месцах пацямнела й пачала лупіцца, а поўнае аднаўленьне заняло некалькі месяцаў.
40-гадовы мужчына зьвярнуўся ў амэрыканскую клініку з апёкамі й раздражненьнем скуры на абедзьвюх далонях. Сымптомы зьявіліся два дні таму, акурат пасьля таго, як мужчына выціснуў сок 12 лаймаў голымі рукамі, а пасьля пайшоў на футбольны матч пад сонцам.
Мэдыкі пры аглядзе выявілі пачырваненьне скуры, якое ахоплівала вялікія пальцы рук, невялікі пухір і лёгкую прыпухласьць. Пад пярсьцёнкам на безыменным пальцы скура ня мела аніякіх пашкоджаньняў.
У выніку ў пацыента дыягнаставалі фітафотадэрматыт. Гэта рэакцыя скуры, выкліканая фуракумарынамі з расьлін і ультрафіялетам. Фуракумарыны вядомыя сваёй здольнасьцю зьмяншаць натуральную абарону скуры ад сонца. Такія злучэньні сустракаюцца ў лаймах, салеры, пятрушцы, баршчэўніку й некаторых іншых расьлінах.
Лекары прызначылі пацыенту гарманальны крэм і зьмякчальныя сродкі. Аднак праз чатыры дні пасьля кантакту з сокам лайма ў яго зьявіўся яшчэ адзін пухір на правым вялікім пальцы. Праз два тыдні скура ў пашкоджаных месцах пацямнела й пачала лупіцца, а поўнае аднаўленьне заняло некалькі месяцаў.
😱26👍5🤷♂3❤1
Самая старая дзікая птушка зноўку чакае птушаня
Самка гавайскага альбатроса Phoebastria immutabilis Ўіздам, якой празь некалькі месяцаў споўніцца 74 гады, зноў пачала размнажацца. Ўіздам лічыцца самай старой дзікай птушкай у сьвеце. Сёлета яна вярнулася на атол Мідуэй, дзе жыве шмат марскіх птушак, і адклала яйка ўпершыню за чатыры гады.
Раней, у 2021 годзе, зьнік ейны сталы партнэр Акеакамаі, зь якім Ўіздам гнездавалася больш за дзесяць гадоў. Пасьля гэтага яна не размнажалася, хоць яе бачылі падчас шлюбных танцаў зь іншымі самцамі.
Ўіздам была адзначана ў 1956 годзе арнітолягам Чэндлерам Робінсам, які даў птушцы як мінімум пяць гадоў, і пазначыў яе нумарам Z333. Другая сустрэча адбылася ў 2002 годзе, і тады Робінсан пастанавіў даць птушцы імя, якое б адпавядала "шаноўнаму веку" (wisdom — мудрасьць).
24 лістапада самку заўважылі на родным атоле разам з новым партнэрам. Празь некаторы час у гнязьдзе зьявілася яйка, якое пара цяпер актыўна даглядае. Арнітолягі даволі высока ацэньваюць шанец на вылепленьне.
Самка гавайскага альбатроса Phoebastria immutabilis Ўіздам, якой празь некалькі месяцаў споўніцца 74 гады, зноў пачала размнажацца. Ўіздам лічыцца самай старой дзікай птушкай у сьвеце. Сёлета яна вярнулася на атол Мідуэй, дзе жыве шмат марскіх птушак, і адклала яйка ўпершыню за чатыры гады.
Раней, у 2021 годзе, зьнік ейны сталы партнэр Акеакамаі, зь якім Ўіздам гнездавалася больш за дзесяць гадоў. Пасьля гэтага яна не размнажалася, хоць яе бачылі падчас шлюбных танцаў зь іншымі самцамі.
Ўіздам была адзначана ў 1956 годзе арнітолягам Чэндлерам Робінсам, які даў птушцы як мінімум пяць гадоў, і пазначыў яе нумарам Z333. Другая сустрэча адбылася ў 2002 годзе, і тады Робінсан пастанавіў даць птушцы імя, якое б адпавядала "шаноўнаму веку" (wisdom — мудрасьць).
24 лістапада самку заўважылі на родным атоле разам з новым партнэрам. Празь некаторы час у гнязьдзе зьявілася яйка, якое пара цяпер актыўна даглядае. Арнітолягі даволі высока ацэньваюць шанец на вылепленьне.
❤46👍4👏2
Тут дасьледнікі паказалі сувязь паміж частатой выкарыстаньня эмодзі, узроўнем эмацыйнага інтэлекту й стылем прывязанасьці.
Так, людзі з больш высокім эмацыйным інтэлектам і бясьпечным стылем прывязанасьці часьцей выкарыстоўваюць эмодзі, асабліва ў зносінах зь сябрамі й партнэрамі. Тыя ж, хто пазьбягае любога тыпу прывязанасьці (адчужаная прывязанасьць), карысталіся эмодзі вельмі рэдка, асабліва ў рамантычных стасунках.
Агулам, жанчыны часьцей адпраўляюць эмодзі, асабліва пры зносінах зь сябрамі й сваякамі. Узровень адчужанай прывязанасьці ў жанчын зьніжае частату выкарыстаньня эмодзі пры зносінах зь сябрамі й партнэрамі, у той час як у мужчын гэтая сувязь характэрная толькі для ўзаемадзеяньня з партнэрамі.
Так, людзі з больш высокім эмацыйным інтэлектам і бясьпечным стылем прывязанасьці часьцей выкарыстоўваюць эмодзі, асабліва ў зносінах зь сябрамі й партнэрамі. Тыя ж, хто пазьбягае любога тыпу прывязанасьці (адчужаная прывязанасьць), карысталіся эмодзі вельмі рэдка, асабліва ў рамантычных стасунках.
Агулам, жанчыны часьцей адпраўляюць эмодзі, асабліва пры зносінах зь сябрамі й сваякамі. Узровень адчужанай прывязанасьці ў жанчын зьніжае частату выкарыстаньня эмодзі пры зносінах зь сябрамі й партнэрамі, у той час як у мужчын гэтая сувязь характэрная толькі для ўзаемадзеяньня з партнэрамі.
👍27🤔5😐2❤1😎1
Карыстальнікі звычайных і электронных цыгарэт радзей кідаюць паліць
Дасьледаваньне, апублікаванае ў Эўрапейскім рэсьпіраторным часопісе, паказвае, што людзі, якія адначасова выкарыстоўваюць электронныя й звычайныя цыгарэты, радзей кідаюць паліць. У асноўным такія «двайныя карыстальнікі» зь цягам часу вяртаюцца да курэньня звычайных цыгарэт.
Аўтары дасьледаваньня прааналізавалі існуючыя публікацыі пра двайных карыстальнікаў, абагульніўшы зьвесткі 9337 чалавек, зь якіх 2432 былі двайнымі карыстальнікамі. Вынікі паказваюць, што двайное выкарыстаньне можа быць нават больш шкодным, чым традыцыйнае курэньне, і перашкаджае адмове ад нікатыну.
Вынікі сьведчаць, што за пэрыяд ад 4 да 48 месяцаў доля двайных карыстальнікаў, якія цалкам адмовіліся ад курэньня, ніжэйшая, чым у тых, хто выкарыстоўвае толькі адзін сродак. Акрамя таго, значная частка двайных карыстальнікаў пераходзіць на курэньне звычайных цыгарэт.
Дасьледаваньне, апублікаванае ў Эўрапейскім рэсьпіраторным часопісе, паказвае, што людзі, якія адначасова выкарыстоўваюць электронныя й звычайныя цыгарэты, радзей кідаюць паліць. У асноўным такія «двайныя карыстальнікі» зь цягам часу вяртаюцца да курэньня звычайных цыгарэт.
Аўтары дасьледаваньня прааналізавалі існуючыя публікацыі пра двайных карыстальнікаў, абагульніўшы зьвесткі 9337 чалавек, зь якіх 2432 былі двайнымі карыстальнікамі. Вынікі паказваюць, што двайное выкарыстаньне можа быць нават больш шкодным, чым традыцыйнае курэньне, і перашкаджае адмове ад нікатыну.
Вынікі сьведчаць, што за пэрыяд ад 4 да 48 месяцаў доля двайных карыстальнікаў, якія цалкам адмовіліся ад курэньня, ніжэйшая, чым у тых, хто выкарыстоўвае толькі адзін сродак. Акрамя таго, значная частка двайных карыстальнікаў пераходзіць на курэньне звычайных цыгарэт.
👍14🤔6
Дасьледнікі знайшлі ў дэльфінаў сьляды наркотыкаў
У нядаўнім дасьледаваньні 89 узораў падскурнага тлушчу афалінаў з Мэксыканскай затокі было выяўлена значнае забруджаньне фармацэўтычнымі прэпаратамі (30 з 89), у тым ліку фэнтанілам — магутным апёідам, які выкарыстоўваецца ў якасьці болепатольнага сродку й можа назапашвацца ў тлушчавай тканцы.
Дасьледаваньне падкрэсьлівае ролю дэльфінаў як біяіндыкатараў здароўя марской экасыстэмы, мяркуючы, што фармацэўтычныя забруджвальнікі могуць уплываць і на іншыя арганізмы Мэксыканскай затокі. Сьляды наркатычных прэпаратаў былі выяўлены таксама ў гістарычных узорах, узятых у 2013 годзе, што сьведчыць пра існаваньне праблемы ўжо больш 10 гадоў.
У нядаўнім дасьледаваньні 89 узораў падскурнага тлушчу афалінаў з Мэксыканскай затокі было выяўлена значнае забруджаньне фармацэўтычнымі прэпаратамі (30 з 89), у тым ліку фэнтанілам — магутным апёідам, які выкарыстоўваецца ў якасьці болепатольнага сродку й можа назапашвацца ў тлушчавай тканцы.
Дасьледаваньне падкрэсьлівае ролю дэльфінаў як біяіндыкатараў здароўя марской экасыстэмы, мяркуючы, што фармацэўтычныя забруджвальнікі могуць уплываць і на іншыя арганізмы Мэксыканскай затокі. Сьляды наркатычных прэпаратаў былі выяўлены таксама ў гістарычных узорах, узятых у 2013 годзе, што сьведчыць пра існаваньне праблемы ўжо больш 10 гадоў.
🐳16😱8🔥7😢4
Сабакі спараўды карыстаюцца гукавымі клявішамі для камунікацыі зь людзьмі
Навукоўцы зь лябараторыі параўнальнага пазнаньня Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Сан-Дыега зладзілі невялікае дасьледаваньне з у дзелам сабак, якія актыўна карыстаюцца гукавымі панэлямі. Аказалася, што гадаванцы могуць камбінаваць словы, каб выразіць свае патрэбы.
За два гады назіраньняў, аўтары сабралі зьвесткі пра 1522 сабак, якія разам зрабілі больш за 260 000 націсканьняў на клявішы. Спачатку навукоўцы зрабілі адмысловую кампутэрную маджль, каб вызначыць разьмеркаваньне выпадковых націсканьняў, а потым ўжо прааналізавалі рэальныя зьвесткі. Такім чынам выявілася, што сабакі часьцей за ўсё абіралі клявішы з канкрэтнымі гукавымі запытамі: вуліца, ласунак, гульня, туалет. Цікава, што камбінацыі з двух словаў зьяўляліся значна часьцей, чым прадказвала мадэль. То бок, гэта былі ня выпадковыя супадзеньні, а гадаванцы сапраўды намагаліся перадаць свой асэнсаваны запыт.
Таксама дасьледнікі паведамілі, што ўвесь гэты працэс карыстаньня гукавымі панэлямі ня быў падобны на простае перайманьне сабакамі сваіх гаспадароў. Напрыклад, клявішу "я люблю цябе" людзі націскалі значна часьцей за сваіх гадаванцаў. Відаць, сабакі крыху іначай паказваюць свае пачуцьці.
Аўтары мяркуюць, што падобныя панэлі сапраўды могуць стаць добрай прыладай для гадаванца пасьля невялікага навучаньня.
Навукоўцы зь лябараторыі параўнальнага пазнаньня Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Сан-Дыега зладзілі невялікае дасьледаваньне з у дзелам сабак, якія актыўна карыстаюцца гукавымі панэлямі. Аказалася, што гадаванцы могуць камбінаваць словы, каб выразіць свае патрэбы.
За два гады назіраньняў, аўтары сабралі зьвесткі пра 1522 сабак, якія разам зрабілі больш за 260 000 націсканьняў на клявішы. Спачатку навукоўцы зрабілі адмысловую кампутэрную маджль, каб вызначыць разьмеркаваньне выпадковых націсканьняў, а потым ўжо прааналізавалі рэальныя зьвесткі. Такім чынам выявілася, што сабакі часьцей за ўсё абіралі клявішы з канкрэтнымі гукавымі запытамі: вуліца, ласунак, гульня, туалет. Цікава, што камбінацыі з двух словаў зьяўляліся значна часьцей, чым прадказвала мадэль. То бок, гэта былі ня выпадковыя супадзеньні, а гадаванцы сапраўды намагаліся перадаць свой асэнсаваны запыт.
Таксама дасьледнікі паведамілі, што ўвесь гэты працэс карыстаньня гукавымі панэлямі ня быў падобны на простае перайманьне сабакамі сваіх гаспадароў. Напрыклад, клявішу "я люблю цябе" людзі націскалі значна часьцей за сваіх гадаванцаў. Відаць, сабакі крыху іначай паказваюць свае пачуцьці.
Аўтары мяркуюць, што падобныя панэлі сапраўды могуць стаць добрай прыладай для гадаванца пасьля невялікага навучаньня.
❤27👍8
Канцэнтрацыя некаторых бялкоў у крыві дапаможа выявіць хуткае старэньне мазґоў
Дасьледаваньне паказала, што канцэнтрацыя 13 бялкоў у крыві можа служыць індыкатарам хуткасьці старэньня мазґоў. Такія бялкі сынтузуюцца мазґавымі вузамі й, імаверна, зьвязаныя з рызыкай разьвіцьця дэменцыі й інсульта.
Кітайскія навукоўцы дасьледавалі МРТ-сканы амаль 11 000 чалавек з праекта UK Bіobank і навучылі штучны інтэлект прагназаваць век мазґоў на аснове іхняй структуры. Затым яны прааналізавалі сувязь паміж розьніцай ацжнкамі ШЫ і канцэнтрацыямі бялкоў у крыві. Было вылучана восем бялкоў, колькасьць якіх павялічвалася, і пяць, колькасьць якіх зьмяншалася пры прысьпешаным старэньні мазґоў.
Вынікі дасьледаваньня паказваюць, што знойдзеныя бялкі могуць быць маркерамі мазґавога старэньня. У такім выпадку адпаведны аналіз крыві можа папярэдзіць пра неабходнасьць прыняцьця мер для запаволеньня працэсу старэньня, напрыклад, зьмяненьня ладу жыцьця. Аднак для практычнага выкарыстаньня гэтых зьвестак неабходна даказаць, што канцэнтрацыю бялкоў можна зьмяніць празь зьмены ў фізычнай актыўнасьці, харчаваньні й іншых аспэктах.
Дызайн дасьледаваньня меў некаторыя абмежаваньні, таму каманда плянуе спраўдзіць вынікі на разнастайных групах людзей і жывёлаў, каб дакладна вызначыць уплыў бялкоў на кагнітыўныя функцыі й разьвіцьцё нэўрадэґенэратыўных захворваньняў. У будучыні гэта можа прывесьці да новых мэтадаў узьдзеяньня на старэньне мозгу.
Дасьледаваньне паказала, што канцэнтрацыя 13 бялкоў у крыві можа служыць індыкатарам хуткасьці старэньня мазґоў. Такія бялкі сынтузуюцца мазґавымі вузамі й, імаверна, зьвязаныя з рызыкай разьвіцьця дэменцыі й інсульта.
Кітайскія навукоўцы дасьледавалі МРТ-сканы амаль 11 000 чалавек з праекта UK Bіobank і навучылі штучны інтэлект прагназаваць век мазґоў на аснове іхняй структуры. Затым яны прааналізавалі сувязь паміж розьніцай ацжнкамі ШЫ і канцэнтрацыямі бялкоў у крыві. Было вылучана восем бялкоў, колькасьць якіх павялічвалася, і пяць, колькасьць якіх зьмяншалася пры прысьпешаным старэньні мазґоў.
Вынікі дасьледаваньня паказваюць, што знойдзеныя бялкі могуць быць маркерамі мазґавога старэньня. У такім выпадку адпаведны аналіз крыві можа папярэдзіць пра неабходнасьць прыняцьця мер для запаволеньня працэсу старэньня, напрыклад, зьмяненьня ладу жыцьця. Аднак для практычнага выкарыстаньня гэтых зьвестак неабходна даказаць, што канцэнтрацыю бялкоў можна зьмяніць празь зьмены ў фізычнай актыўнасьці, харчаваньні й іншых аспэктах.
Дызайн дасьледаваньня меў некаторыя абмежаваньні, таму каманда плянуе спраўдзіць вынікі на разнастайных групах людзей і жывёлаў, каб дакладна вызначыць уплыў бялкоў на кагнітыўныя функцыі й разьвіцьцё нэўрадэґенэратыўных захворваньняў. У будучыні гэта можа прывесьці да новых мэтадаў узьдзеяньня на старэньне мозгу.
👍18
З аўстралійскай лябараторыі таямніча зьніклі ўзоры небясьпечных вірусаў
У лябараторыі Кўінзлэнда (Аўстралія) зафіксавана сурʼёзнае парушэньне правілаў біябясьпекі: амаль 100 жывых узораў сьмяротна небясьпечнага віруса Гэндра й каля 200 фрагмэнтаў іншых вірусаў зьніклі пасьля выхаду з ладу лядоўні. Праблема была выяўлена ў жніўні 2023 году, хоць адбылася яшчэ ў 2021 годзе. Лябараторыя не змагла пацьвердзіць, ці былі ўзоры зьнішчаны або скрадзеныя. Сярод зьніклых матэрыялаў — фрагмэнты гэндравірусу (Hendra henipavirus), лісавірусу (падобны на шаленства) і гантавірусу.
Аднак адмыслоўцы кажуць, што рызыкановай пандэміі для грамадзтва ацэньваецца як вельмі нізкая, бо вірусы хутка разбураюцца па-за нізкімі тэмпэратурамі, і ў Кўінзлэндзе не было зафіксавана выпадкаў заражэньня "зьніклымі" вірусамі цягам апошніх 5 гадоў.
Зараз працягваецца расьсьледаваньне інцыдэнту.
У лябараторыі Кўінзлэнда (Аўстралія) зафіксавана сурʼёзнае парушэньне правілаў біябясьпекі: амаль 100 жывых узораў сьмяротна небясьпечнага віруса Гэндра й каля 200 фрагмэнтаў іншых вірусаў зьніклі пасьля выхаду з ладу лядоўні. Праблема была выяўлена ў жніўні 2023 году, хоць адбылася яшчэ ў 2021 годзе. Лябараторыя не змагла пацьвердзіць, ці былі ўзоры зьнішчаны або скрадзеныя. Сярод зьніклых матэрыялаў — фрагмэнты гэндравірусу (Hendra henipavirus), лісавірусу (падобны на шаленства) і гантавірусу.
Аднак адмыслоўцы кажуць, што рызыка
Зараз працягваецца расьсьледаваньне інцыдэнту.
😱21👀7🌚5👍2
🌟 Бізон Гіґс – галоўная навуковая прэмія беларусаў для нашых таленавітых навукоўцаў у галіне натуральных, дакладных навук і навук пра Зямлю!
Хочаце стаць часткай гэтага маштабнага праекту? Вось, як гэта зрабіць:
1️⃣ Намінуйце герояў навукі!
Знаеце таленавітых беларусаў, якія робяць навуку? Унесьці іх імёны можна па спасылцы:
👉 Намінаваць навукоўца
2️⃣ Дапамажыце сфармаваць прызавы фонд!
Кожны рубель – гэта крок да ўзнагароды лепшых. Далучыцца можна праз:
☕️ Buy Me a Coffee
💚 Гронка
3️⃣ Галасуйце за навукоўцаў!
Ваш голас – шанец для фаварыта. Падрабязнасьці па спасылцы:
👉 Галасаваньне (распачнецца пазьней)
📅 Ґрафік прэміі:
Лістапад – сьнежань 2024: збор сродкаў.
Сьнежань 2024: прыём заяў на намінантаў.
Студзень – люты 2025: галасаваньне.
🏆 15 сакавіка 2025: узнагароджаньне пераможцаў!
Далучайцеся да гэтай вялікай навуковай місіі!
Больш падрабязнасьцяў:
👉 Pamyłka №3
👉 Instagram прэміі
_
Партнэрскі допіс
Хочаце стаць часткай гэтага маштабнага праекту? Вось, як гэта зрабіць:
1️⃣ Намінуйце герояў навукі!
Знаеце таленавітых беларусаў, якія робяць навуку? Унесьці іх імёны можна па спасылцы:
👉 Намінаваць навукоўца
2️⃣ Дапамажыце сфармаваць прызавы фонд!
Кожны рубель – гэта крок да ўзнагароды лепшых. Далучыцца можна праз:
☕️ Buy Me a Coffee
💚 Гронка
3️⃣ Галасуйце за навукоўцаў!
Ваш голас – шанец для фаварыта. Падрабязнасьці па спасылцы:
👉 Галасаваньне (распачнецца пазьней)
📅 Ґрафік прэміі:
Лістапад – сьнежань 2024: збор сродкаў.
Сьнежань 2024: прыём заяў на намінантаў.
Студзень – люты 2025: галасаваньне.
🏆 15 сакавіка 2025: узнагароджаньне пераможцаў!
Далучайцеся да гэтай вялікай навуковай місіі!
Больш падрабязнасьцяў:
👉 Pamyłka №3
👉 Instagram прэміі
_
Партнэрскі допіс
🔥18👍5❤2
Васабі разьбіў жанчыне сэрца
У Ізраілі 60-гадовая жанчына насалоджвалася ежай на вясельлі, як раптоўна пачала адчуваць боль у грудзях, а потым і ў руках. Такі стан захоўваўся цягам колькіх гадзін, але паступова больш зьменшыўся, таму жанчына пастанавіла працягваць імпрэзу. На наступны дзень да дыскамфорту ў грудзях дадалася й агульная млявасьць, што прымусіла пацыентку зьвярнуцца па дапамогу да лекараў.
Мэдыкі зрабілі жанчыне ультрагукавую дыягностыку, на якой выявілася анамальная актыўнасьць у левым страўнічку, на які прыпадае асноўная частка пампоўнай функцыі сэрца. Некаторыя сэгмэнты сэрцавай цягліцы скарачаліся слаба, альбо ўвогуле не рабілі гэтага, як ў выпадках сэрцавых спохватаў.
У выніку лекары вызначылі, што ў жанчыны разьвілася кардыёміяпатыя такацуба, яку таксама называюць сындромам разьбітага сэрца. (Асноўная назва паходзіць ад японскага збану з вузкім рыльцам для лоўлі васьміногаў).
Гэты выпадак унікальны тым, што раней падобную кардыёміяпатыя зьвязвалі з ужываньнем наркотыкаў, нэўралягічнымі хваробамі, стрэсам і алергічнымі рэакцыямі на пэўныя прадукты, але тут пацыентка пераблытала васабі з авакада й за некалькі хвілін да зьяўленьня болю зьела чайную лыжку японскага хрэну.
Жанчыне выпісалі лекі для зьніжэньня артэрыяльнага ціску, і празь месяц ейны стан вярнуўся ў норму.
У Ізраілі 60-гадовая жанчына насалоджвалася ежай на вясельлі, як раптоўна пачала адчуваць боль у грудзях, а потым і ў руках. Такі стан захоўваўся цягам колькіх гадзін, але паступова больш зьменшыўся, таму жанчына пастанавіла працягваць імпрэзу. На наступны дзень да дыскамфорту ў грудзях дадалася й агульная млявасьць, што прымусіла пацыентку зьвярнуцца па дапамогу да лекараў.
Мэдыкі зрабілі жанчыне ультрагукавую дыягностыку, на якой выявілася анамальная актыўнасьць у левым страўнічку, на які прыпадае асноўная частка пампоўнай функцыі сэрца. Некаторыя сэгмэнты сэрцавай цягліцы скарачаліся слаба, альбо ўвогуле не рабілі гэтага, як ў выпадках сэрцавых спохватаў.
У выніку лекары вызначылі, што ў жанчыны разьвілася кардыёміяпатыя такацуба, яку таксама называюць сындромам разьбітага сэрца. (Асноўная назва паходзіць ад японскага збану з вузкім рыльцам для лоўлі васьміногаў).
Гэты выпадак унікальны тым, што раней падобную кардыёміяпатыя зьвязвалі з ужываньнем наркотыкаў, нэўралягічнымі хваробамі, стрэсам і алергічнымі рэакцыямі на пэўныя прадукты, але тут пацыентка пераблытала васабі з авакада й за некалькі хвілін да зьяўленьня болю зьела чайную лыжку японскага хрэну.
Жанчыне выпісалі лекі для зьніжэньня артэрыяльнага ціску, і празь месяц ейны стан вярнуўся ў норму.
😢20😱4👍3🤷♂1
Люстраныя мікробы выклікалі занепакоенасьць сярод навукоўцаў
Некаторыя арганічныя малекулы існуюць у прыродзе ў дзьвюх люстраных формах, як нашыя левыя й правыя рукі. Гэта даволі пашыраная сярод асымэтрычных малекул зьява (агулам яна завецца стэрэаізамерыяй). Звычайна такія люстраныя ізамеры пазначаюць літарамі L (левабаковыя малекулы) і D (правабаковыя). Таксама варта адзначыць, што балянс L і D формаў у прыродзе залежыць ад клясы рэчываў. Напрыклад, у біялягічных сыстэмах бялкі будуюцца толькі з L-амінакіслот, таму ў прыродзе яны больш пашырыліся. Калі зьвярнуцца да вугляводаў, ДНК і РНК, то там большы распаўсюд атрымалі D-ізамеры. Аднак гэта не азначае, што нельга пабудаваць бялок з D-амінакіслот.
Сынтэтычныя біёлягі навучыліся ствараць люстраныя вэрсыі некаторых бялкоў і ґенэтычных малекул, бо такія ”ненатуральныя” малекулы могуць стаць асновай, напрыклад, для ўстойлівых лекаў, якія ня будуць разбурацца фэрмэнтамі. Так, фэрмэнты таксама разьбіраюцца ў хіміі, таму раскладаюць толькі D-вугляводы.
Калі ўжо атрымалася стварыць люстраныя формы малекул, то наступным крокам будзе стварэньне люстранога арґанізму (бактэрыі), у якім усе біялягічныя малекулы будуць супрацьлеглымі прыроднай форме. Насамрэч, некаторыя адмыслоўцы ўжо даўно разглядаюць такую магчымасьць і працуюць над гэтым.
Аднак на гэтым тыдні група з 38 навукоўцаў выдала дакумэнт, у якім выказала занепакоенасьць такім імкненьнем. Паводле аўтараў, стварэньне ў лябараторыі ненатуральнай формы бактэрыі можа прывесьці да зьяўленьня ”чумы”, якая зьнішчыць усё жывое, таму яны заклікаюць не фінансаваць распрацоўваньне люстраных форм жыцьця.
І такія апаскі маюць быць, бо створаная люстраная бактэрыя, імаверна, будзе мець высокую біялягічную стабільнасьць. То бок, будзе ўстойлівай да звычайных фэрмэнтаў і фагаў (вірусаў бактэрый). Але ня ўсе навукоўцы падтрымалі дакумэнт, і мяркуюць, што апасеньні перабольшаныя, бо зь іншага боку такая бактэрыя можа й наўпрост не выжыць ў нашым сьвеце.
Некаторыя арганічныя малекулы існуюць у прыродзе ў дзьвюх люстраных формах, як нашыя левыя й правыя рукі. Гэта даволі пашыраная сярод асымэтрычных малекул зьява (агулам яна завецца стэрэаізамерыяй). Звычайна такія люстраныя ізамеры пазначаюць літарамі L (левабаковыя малекулы) і D (правабаковыя). Таксама варта адзначыць, што балянс L і D формаў у прыродзе залежыць ад клясы рэчываў. Напрыклад, у біялягічных сыстэмах бялкі будуюцца толькі з L-амінакіслот, таму ў прыродзе яны больш пашырыліся. Калі зьвярнуцца да вугляводаў, ДНК і РНК, то там большы распаўсюд атрымалі D-ізамеры. Аднак гэта не азначае, што нельга пабудаваць бялок з D-амінакіслот.
Сынтэтычныя біёлягі навучыліся ствараць люстраныя вэрсыі некаторых бялкоў і ґенэтычных малекул, бо такія ”ненатуральныя” малекулы могуць стаць асновай, напрыклад, для ўстойлівых лекаў, якія ня будуць разбурацца фэрмэнтамі. Так, фэрмэнты таксама разьбіраюцца ў хіміі, таму раскладаюць толькі D-вугляводы.
Калі ўжо атрымалася стварыць люстраныя формы малекул, то наступным крокам будзе стварэньне люстранога арґанізму (бактэрыі), у якім усе біялягічныя малекулы будуць супрацьлеглымі прыроднай форме. Насамрэч, некаторыя адмыслоўцы ўжо даўно разглядаюць такую магчымасьць і працуюць над гэтым.
Аднак на гэтым тыдні група з 38 навукоўцаў выдала дакумэнт, у якім выказала занепакоенасьць такім імкненьнем. Паводле аўтараў, стварэньне ў лябараторыі ненатуральнай формы бактэрыі можа прывесьці да зьяўленьня ”чумы”, якая зьнішчыць усё жывое, таму яны заклікаюць не фінансаваць распрацоўваньне люстраных форм жыцьця.
І такія апаскі маюць быць, бо створаная люстраная бактэрыя, імаверна, будзе мець высокую біялягічную стабільнасьць. То бок, будзе ўстойлівай да звычайных фэрмэнтаў і фагаў (вірусаў бактэрый). Але ня ўсе навукоўцы падтрымалі дакумэнт, і мяркуюць, што апасеньні перабольшаныя, бо зь іншага боку такая бактэрыя можа й наўпрост не выжыць ў нашым сьвеце.
😱9👍7
Тое, як мы выкарыстоўваем сацсеткі, уплывае на нашую ўцягнутасьць у грамадзтва
Адмыслоўцы з Эўрапейскага дасьледчага цэнтру выдалі дакумэнт, у якім паведамілі, як маладыя эўрапейцы карыстаюцца сацсеткамі і з чым гэта зьвязана.
Вось асноўныя тэзы:
🧅 34.5% апытаных карыстаюцца сацыяльнымі сеткамі больш за 2 гадзіны за дзень, а 26.1% столькі ж часу бавяць у мэсэнджэрах.
🧅 Каля траціны рэспандэнтаў мелі прыкметы залежнасьці ад сацсетак: грэбаваньне працай, сямʼёй і сябрамі дзеля скролінгу стужкі. Найбольш выразна такі эфэкт праяўляўся ў людзей да 31 году.
🧅 Эмпірычны аналіз паказаў, што празьмернае карыстаньне сацсеткамі (>2 гдз.) зьвязанае з распаўсюдам самотнасьці, але ўсё залежыць ад мадэлі карыстаньня.
🧅 Так, сярод актыўных карыстальніц і карыстальнікаў сацсетак і мэсэнджэраў ровень адзіноты быў крыху ніжэйшым, чым сярод пасыўных карыстальнікаў (тыя, хто рэдка піша сябрам і сваякам, а ў сацсетках толькі гартае стужку навін).
Адмыслоўцы з Эўрапейскага дасьледчага цэнтру выдалі дакумэнт, у якім паведамілі, як маладыя эўрапейцы карыстаюцца сацсеткамі і з чым гэта зьвязана.
Вось асноўныя тэзы:
🧅 34.5% апытаных карыстаюцца сацыяльнымі сеткамі больш за 2 гадзіны за дзень, а 26.1% столькі ж часу бавяць у мэсэнджэрах.
🧅 Каля траціны рэспандэнтаў мелі прыкметы залежнасьці ад сацсетак: грэбаваньне працай, сямʼёй і сябрамі дзеля скролінгу стужкі. Найбольш выразна такі эфэкт праяўляўся ў людзей да 31 году.
🧅 Эмпірычны аналіз паказаў, што празьмернае карыстаньне сацсеткамі (>2 гдз.) зьвязанае з распаўсюдам самотнасьці, але ўсё залежыць ад мадэлі карыстаньня.
🧅 Так, сярод актыўных карыстальніц і карыстальнікаў сацсетак і мэсэнджэраў ровень адзіноты быў крыху ніжэйшым, чым сярод пасыўных карыстальнікаў (тыя, хто рэдка піша сябрам і сваякам, а ў сацсетках толькі гартае стужку навін).
Глыбокі сон назвалі адказным за фармаваньні доўгатэрміновых успамінаў
Навукоўцы з бэрлінскай клінікі Charité зрабілі крок да разгадкі адной з самых цікавых таямніц — як нашыя мазгі выкарыстоўваюць сон для фармаваньня памяці. У сваім артыкуле ў часопісе Nature Communications яны паведамілі, што знайшлі важны мэханізм, дзякуючы якому ўспаміны з кароткатэрміновай памяці перамяшчаюцца ў доўгатэрміновую.
Паводле дасьледнікаў, падчас глыбокага сну гіпакамп, які часова захоўвае ўсе падзеі за дзень, нібы «прайграе» іх, каб перадаць у доўгатэрміновае сховішча — нэакортэкс. Гэты працэс адбываецца пад кіраваньнем павольных электрычных хваль, якія сынхронна распаўсюджваюцца па мазгам прыкладна раз у сэкунду.
Раней ужо было вядома, што такія штучна выкліканыя хвалі падчас сну могуць паляпшаць памяць. Аднак традыцыйныя тэхналёгіі, напрыклад, электраэнцэфалаграфія, не дазвалялі ўбачыць дэталі — тое, што адбываецца на ўзроўні асобных нэўронаў.
Каб разабрацца ў гэтым, каманда навукоўцаў прааналізавала ўнікальныя дадзеныя, атрыманыя ад 45 пацыентаў з эпілепсыяй і пухлінамі, якім праводзілі апэрацыі на мазгах. Дасьледнікі выкарыстоўвалі высокадакладныя зонды, каб узнавіць электрычныя хвалі, характэрныя для глыбокага сну. У выніку яны заўважылі, што ў моманты, калі напружаньне ў нэўронах пераходзіла ад нізкага ўзроўню да высокага, сінаптычныя сувязі паміж вузамі рабіліся мацнейшымі.
Аўтары кажуць, што калі ўспамін «прайграецца» у такія моманты глыбокага сну, ён больш эфэктыўна запісваецца ў доўгатэрміновую памяць.
Навукоўцы з бэрлінскай клінікі Charité зрабілі крок да разгадкі адной з самых цікавых таямніц — як нашыя мазгі выкарыстоўваюць сон для фармаваньня памяці. У сваім артыкуле ў часопісе Nature Communications яны паведамілі, што знайшлі важны мэханізм, дзякуючы якому ўспаміны з кароткатэрміновай памяці перамяшчаюцца ў доўгатэрміновую.
Паводле дасьледнікаў, падчас глыбокага сну гіпакамп, які часова захоўвае ўсе падзеі за дзень, нібы «прайграе» іх, каб перадаць у доўгатэрміновае сховішча — нэакортэкс. Гэты працэс адбываецца пад кіраваньнем павольных электрычных хваль, якія сынхронна распаўсюджваюцца па мазгам прыкладна раз у сэкунду.
Раней ужо было вядома, што такія штучна выкліканыя хвалі падчас сну могуць паляпшаць памяць. Аднак традыцыйныя тэхналёгіі, напрыклад, электраэнцэфалаграфія, не дазвалялі ўбачыць дэталі — тое, што адбываецца на ўзроўні асобных нэўронаў.
Каб разабрацца ў гэтым, каманда навукоўцаў прааналізавала ўнікальныя дадзеныя, атрыманыя ад 45 пацыентаў з эпілепсыяй і пухлінамі, якім праводзілі апэрацыі на мазгах. Дасьледнікі выкарыстоўвалі высокадакладныя зонды, каб узнавіць электрычныя хвалі, характэрныя для глыбокага сну. У выніку яны заўважылі, што ў моманты, калі напружаньне ў нэўронах пераходзіла ад нізкага ўзроўню да высокага, сінаптычныя сувязі паміж вузамі рабіліся мацнейшымі.
Аўтары кажуць, што калі ўспамін «прайграецца» у такія моманты глыбокага сну, ён больш эфэктыўна запісваецца ў доўгатэрміновую памяць.
У мужчын, якія спажывалі канабіс, знайшлі меншае пагаршэньне кагнітыўных здольнасьцяў
Наватарскае дасьледаваньне, зладжанае ў Капенгагенскім унівэрсытэце, паставіла пад сумнеў даўно існуючае меркаваньне аб канабісе й зьніжэньні кагнітыўных здольнасьцяў. Назіраючы за больш чым 5 000 дацкіх мужчын на працягу 44 гадоў, навукоўцы выявілі, што ў тых, хто ўжывае канабіс, зь векам кагнітыўныя здольнасьці зьніжаюцца крыху менш, чым у тых, хто яго не ўжывае. У сярэднім за пэрыяд дасьледаваньня спажыўцы канабісу страцілі 5,3 пункта IQ, а тыя, хто яго не ўжываў, — 6,8 пункта, што складае даволі сьціплую, але статыстычна значную розьніцу ў 1,3 пункта IQ.
У дасьледаваньні ацэньваліся кагнітыўныя здольнасьці ўдзельнікаў у 20 і 60 гадоў, пры гэтым аналізаваліся такія фактары, як час і частата ўжываньня канабісу. Дзівосна, але раньняе або частае ўжываньне не паскарала зьніжэньне разумовых здольнасьцяў. Больш за тое, у спажыўцоў канабісу, як правіла, крыху вышэй зыходны ўзровень інтэлекту й адукацыі, але дасьледчыкі ўлічвалі гэтыя фактары й усё роўна назіралі сувязь паміж ужываньнем канабісу й запаволеньнем кагнітыўнага спаду.
Аднак у дасьледаваньня ёсьць абмежаваньні. У ім бралі ўдзел толькі мужчыны, колькасьць удзельнікаў была невялікай, а большасьць спажыўцоў спынілі ўжываньне канабісу да 60 гадоў, што азначае, што атрыманыя вынікі адлюстроўваюць мінулае, а не цяперашняе ўжываньне. Невялікая розьніца ў зьніжэньні IQ таксама зьніжае практычную значнасьць вынікаў.
Наватарскае дасьледаваньне, зладжанае ў Капенгагенскім унівэрсытэце, паставіла пад сумнеў даўно існуючае меркаваньне аб канабісе й зьніжэньні кагнітыўных здольнасьцяў. Назіраючы за больш чым 5 000 дацкіх мужчын на працягу 44 гадоў, навукоўцы выявілі, што ў тых, хто ўжывае канабіс, зь векам кагнітыўныя здольнасьці зьніжаюцца крыху менш, чым у тых, хто яго не ўжывае. У сярэднім за пэрыяд дасьледаваньня спажыўцы канабісу страцілі 5,3 пункта IQ, а тыя, хто яго не ўжываў, — 6,8 пункта, што складае даволі сьціплую, але статыстычна значную розьніцу ў 1,3 пункта IQ.
У дасьледаваньні ацэньваліся кагнітыўныя здольнасьці ўдзельнікаў у 20 і 60 гадоў, пры гэтым аналізаваліся такія фактары, як час і частата ўжываньня канабісу. Дзівосна, але раньняе або частае ўжываньне не паскарала зьніжэньне разумовых здольнасьцяў. Больш за тое, у спажыўцоў канабісу, як правіла, крыху вышэй зыходны ўзровень інтэлекту й адукацыі, але дасьледчыкі ўлічвалі гэтыя фактары й усё роўна назіралі сувязь паміж ужываньнем канабісу й запаволеньнем кагнітыўнага спаду.
Аднак у дасьледаваньня ёсьць абмежаваньні. У ім бралі ўдзел толькі мужчыны, колькасьць удзельнікаў была невялікай, а большасьць спажыўцоў спынілі ўжываньне канабісу да 60 гадоў, што азначае, што атрыманыя вынікі адлюстроўваюць мінулае, а не цяперашняе ўжываньне. Невялікая розьніца ў зьніжэньні IQ таксама зьніжае практычную значнасьць вынікаў.
Распачалося масавае падсумаваньне вынікаў 2024 году, і часопіс Nature апублікаваў падборку найлепшых навуковых здымкаў. Вось некаторыя зь іх ⬆️