📌اقتصاد سیاسی اشتغال زنان (مشاغل غیررسمی و مجموع بی‌ثبات‌کاران)

✍🏽 شکیبا عسگرپور

#بیدارزنی: بررسی «حاشیه‌ای شدن اشتغال زنان در ایران»، گزاره‌ای متکی بر تحلیل سیاسی، تاریخی، نقش مذهب، تبعات جهانی‌سازی فقر و اقتصاد بازار آزاد بر حق معیشت و حضور زنان در اجتماع است‌.

اگر به نیمه‌ی اول دهه‌ی ۵۰ رجوع کنیم، با افزایش درآمد نفتی و سپس رکود عمیق آن مواجه خواهیم شد. طوری که سنگ‌بنای هر گونه بررسی وضعیت اشتغال (فراجنسیتی) پیش از دهه‌ی ۴۰ را درکنار مابقی وجوه «اقتصاد سرنیزه‌ای» (به تعبیر بیژن جزنی) قرار می‌دهد. افزایش چشم‌گیر مهاجرت روستا به شهر، بورژوازی کمپرادورِ حاکم و تقویت صنعتی‌سازی بدنه‌ی تولید، از عوامل تعیین کننده‌ی سیاست‌گذاری‌های «جنسیت در مشاغل زنان» در دوره‌ی پهلوی دوم است. در سال ۱۳۵۵، بالغ بر ۱۹۴،۰۰۰ نفر (۱۶ درصد) از زنان در سطوح بالای سلسله مراتب کارْ شاغل بودند که این شامل سرمایه‌داران، خرده بورژوازی مدرن و طبقه‌ی متوسط بود. مابقی بدنه‌ی یک میلیونی زنان شاغل (یعنی ۸۴ درصد) در سطوح دیگر معلمان، پرستاران، کارگران کارخانجات و «مشاغل غیررسمی» قرار می‌گرفتند، یعنی همان بدنه‌ی ۴۱ درصدی مشاغل بدون مزد و یا «زنان کارگر و کارکنان فامیلی بدون مزد».

سازمان آمار ایران، وضعیت شغلی را در شش دسته تعریف می‌کند: «کارفرمایان، کارکنان مستقل، مزد و حقوق‌بگیران بخش خصوصی، مزد و حقوق‌بگیران بخش عمومی (بنیادها)، کارکنان فامیلی بدون مزد و کسانی که وضعیت شغلی آنان نامشخص (مشاغل غیررسمی) است».

▪️ متن پیش‌رو سعی در بررسی دو گزینه‌ی آخر این دسته‌بندی دارد:

«کار بی‌مزد کارگران زن در مشاغل خانوادگی و
کارگران تولیدی‌های زیر زمینی و بی‌ثبات‌کاران».


پس از انقلاب ۵۷، جمهوری اسلامی در پی استقرار نظام اقتصادی اسلامی، راه اتوپیایی اسلامی (یا همان حاکمیت مستضعفان) را در پیش گرفت. نمود حقیقی اتکا بر سیاست‌های پولی‌سازی و سلب ید کارگران از ثروت عمومی در پیش‌نویس قانون کار در سال ۱۳۶۰ تحقق پیدا کرد و سرمایه‌داری اسلامی به‌نام مستضعفان و به‌کام حاکمیتِ نوپای مستقر، بازار کار دهه‌ی ۶۰ را رقم زد. سیاست‌های منزوی‌سازی زنان با اعمال حجاب اجباری، تدوین‌ قانون اساسی نابرابر و قانونی شدن تبعیض جنسیتی در حقوق اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و قضایی علیه زنان، همگی تاثیرات معیشتی خود را بر بدنه‌ی زنان شاغل در هر دو گزاره‌ی دارای قراردادهای کاری و زنان کارگر در مشاغل غیررسمی نشان داد...»

#روز_جهانی_کارگر #زنان_کارگر #اشتغال_زنان #مشاغل_غیررسمی

متن کامل این مقاله را در وبسایت بیدارزنی بخوانید:

https://bidarzani.com/35265

@bidarzani | بیدارزنی

۱۱ اردیبهشت #اصفهان در همبستگی با #طبقه_کارگر

#درود_بر_کارگر_مرگ_بر_ستمگر
#کارگر_بپاخیز_برای_رفع_تبعیض
#معیشت_منزلت_حق_مسلم_ماست


#روز_جهانی_کارگر #علیه_بی_تفاوتی #زن_زندگی_آزادی #مبارزه_طبقاتی
#نان_کار_آزادی


@Blackfishvoice1

🟣 #بیدارزنی: به مناسبت اول ماه‌می، روز کارگر، جمعی از فعالین کارگری و زنان در رشت اقدام به پخش تراکت کردند.

این تراکت‌ها با موضوع دستمزد و دستمزد برابر، کار خانگی، قراردادهای موقت، مرخصی زایمان و کار کودکان، تهیه و پخش شد.

#ژن_ژیان_ئازادی
#روز_جهانی_کارگر

@bidarzani

🟣 #بیدارزنی : مروری بر وضعیت زنان دستفروش در متروی تهران


دستفروشی در متروی تهران از دو دهه گذشته، چندی پس از راه‌اندازی اولین خط مترو با تعداد اندکی از زنان در داخل واگن‌های ویژه زنان شروع شد و رفته‌رفته بر تعداد این کارگرانِ بخش اقتصاد غیررسمی افزوده شد.

طی سال‌های اخیر، آمارهای ضد و نقیضی از جمله ۴۵۰۰ نفر تا ۲۰۰۰۰ نفر از تعداد دستفروشان مترو در رسانه‌های رسمی منتشر شده است که طبعا با افزایش نرخ تورم، زنان و مردان دستفروش بیش‌‌تری بر این تعداد افزوده شده و می‌شوند.
بر اساس گفت‌وگوهای انجام‌شده با این زنان، اکثریت آنان به‌دلیل پیدا نکردن شغلی دیگر و یا به اجبار زندگی به چنین کاری روی آورده‌اند. برخی به‌طور تمام‌وقت و حتی جمعه‌‌ها و روزهای تعطیل را نیز در مترو سپری می‌کنند و بعضی دیگر مانند دانشجویان بطور پاره‌وقت از راه دستفروشی هزینه‌هایشان را تامین می‌کنند. تعدادی دیگر از فروشندگان مترو نیز زنان و مردان سالخورده و یا کم‌توان هستند. حمایت اجتماعی ناکافی مانند بیمه‌های تامین اجتماعی و بازنشستگی مهم‌ترین دلیلی است که افراد سالمند را به سوی دستفروشی در مترو  سوق می‌دهد. البته در مواردی اساسا افراد سالمند دستفروش مشمول چنین بیمه‌هایی نیستند و در موارد معدودی هم که این افراد در زمره مستمری‌بگیرانِ بیمه‌های بازنشستگی قرا می‌گیند، میزان ناچیز مستمری کفاف زندگی آن‌ها را نمی‌دهد.

 شغلی چون دستفروشی آن هم در زیرِ زمین، عوارض جسمانی متعدد و متنوعی را در پی دارد که میزان و شدت آن‌ها بسته به سن، جنسیت و نوع کالاهایی که دستفروش‌ها به لحاظ وزن و ابعاد با خود حمل می‌کنند متغیر است. بخشی از این عوارض ناشی از گذران مدت زمان طولانی در محوطه ایستگاه‌هاست.

عوارضی چون اختلالات شنوایی به دلیل وجود صدای بلند قطارها و بلندگوهای ایستگاه‌ها و ازدحام جمعیت در ایستگاه‌های شلوغ، سردرد و سرگیجه به دلیل عدم تهویه و جابجایی مناسب هوا در محوطه‌ی سکوها که محل تجمع گاز رادون هستند و طی سال‌های ممتد ممکن است باعث ایجاد عوارض ریوی و بیماری‌های صعب‌العلاج شود. یکی از دیگر تبعات کار دستفروشانی که در معرض آلاینده‌های شیمیایی محیط مترو قرا می‌گیرند، مشکلات حنجره و سرفه‌های مزمن است. همچنین بسیاری از زنان دستفروش به دلیل حمل بار سنگین در طی ساعت‌کاری‌شان (بین ۹ تا ۱۲ ساعت) دچار کمردرد و پادردهای مزمن می‌شوند. با همه این مشکلات و عوارض جسمی متعدد، دستفروشان به ندرت تحت پوشش بیمه‌های درمانی هستند و این در حالی‌ست که دستفروشان مهاجر افغانستانی مطلقا از هرگونه بیمه‌ای بی‌بهره‌اند.

زنان دستفروشی که مادر نیز هستند، با چالش نگهداری از فرزند یا فرزندان‌کوچک‌شان در طول ساعت‌های کاری‌، روبه‌رو هستند. از طرفی نه توان مالی فرستادن کودکان‌شان به مهدکودک را دارند و نه در منزل کسی را دارند که از بچه نگهداری کند. آن‌ها مجبورند کودکان‌شان را تنها در خانه رها کنند و یا آن‌ها را همراه خودشان به سر کار بیاورند که در این صورت بسیاری از این کودکان‌به نحوی همراه مادرشان درگیر کار دستفروشی می‌شوند.

در میان زنان دستفروش مترو، زنان باردار هم دیده می‌شوند که مجبور به حمل کیسه‌های سنگین کارشان هستند.

⚪️ علاوه بر مشکلات مذکور، آنچه کار زنان دستفروش را طاقت‌فرساتر می‌کند، اِعمال سیاست‌های موسوم به «انضباط شهری» و رفتارهای خشنی است که به نام طرح‌‌های ساماندهی با دستفروشان صورت می‌گیرد. مامورانی که در پوشش حراست مترو و یا با لباس رسمی نیروی انتظامی و حتی گاهی در قالب لباس شخصی مانع از ادامه کار آن‌ها می‌شوند و به بهانه غیرقانونی بودن این کار، اجناس زنان را که تنها سرمایه‌ی بسیاری از آنان است توقیف می‌کنند. در مواردی نیز زنان دستفروش با آزارهای کلامی همین ماموران روبرو می‌شوند و حتی گاهی نیز در موقعیت آزار جنسی توسط «ماموران قانون» قرار می‌گیرند.

جسم و جان زنان دستفروش مترو علی‌رغم تمام مشکلات و مصائب این کار، سال‌هاست که برای امرار معاش روزانه بر روی سکوها و در داخل واگن‌ها از‌ قطاری به قطار دیگر فرسوده می‌شود. این در حالی‌ست که نه‌تنها آن‌ها سهمی از اشتغال و بازار رسمی کار ندارند، بلکه به‌طور مداوم باید علاوه بر مقاومت روزانه در برابر فشار فقر زنانه‌شده، در برابر فشارهای مسئولین شهری که در حال مقابله با دستفروش‌ها هستند، مقاومت کنند و راهکارهایی را برای تداوم کار بی‌ثبات‌شان پیدا کنند.

#روز_جهانی_کارگر
#ژن_ژیان_ئازادی
#اعتراضات_سراسری

@bidarzani

🟣در روز جهانی کارگر، یادی کنیم از ⁧ #مرضیه_طاهریان⁩، کارگر شیفت شب نساجی کویر سمنان، که به دلیل گیر کردن مقنعه‌اش در دستگاه کشته شد.


⚪️ از صفحه‌ی «برخی از هنرمندان»

#روز_جهانی_کارگر
#ژن_ژیان_ئازادی
#اعتراضات_سراسری

@bidarzani

🟣 گزارش ارسالی از برگزاری مراسم روز جهانی کارگر در ترکیه

نویسنده: «شقایق ک»


در حالی که اردوغان و وزارت کشور ترکیه در روزهای پیش، برگزاری تجمع در میدان تقسیم استانبول را اکیدا ممنوع اعلام کرده بودند، هزاران نفر از مردم برای برگزاری راهپیمایی روز جهانی کارگر به این میدان آمدند.
اردوغان با اشاره به فراخوان‌های منتشر شده از سوی سازمان‌های مختلف برای شرکت در اجتماعات روز اول ماه ‌می گفت: «نباید زمینه سوء‌استفاده را برای سازمان‌های تروریستی فراهم کرد که می‌خواهند با فراخوان‌هایی که یک روز در میان منتشر می‌کنند، اول ماه‌می را به ابزاری تبلیغاتی تبدیل کنند. روشن است که اصرار بر برگزاری تجمع در منطقه‌ای غیر از محل‌های مجاز اعلام شده، فاقد حسن نیت است».

هزاران نفر از نیروهای پلیس تمام مسیرهای منتهی به میدان تقسیم را مسدود کرده بودند و هر کسی که از آنجا عبور می‌کرد تا به میدان تقسیم برود، بازداشت یا متفرق می کردند. بنا بر گزارش علی یرلی کایا وزیر کشور ترکیه تنها در استانبول دست کم ۲۱۰ نفر بازداشت شدند.

نیروهای پلیس از گاز اشک‌آور و گاز فلفل برای متفرق کردن مردم استفاده کردند که باعث شد برخی از افراد نتوانند نفس بکشند و از حال بروند.

در این راهپیمایی حضور زنان بسیار چشم‌گیر تر از سال‌های پیش بود. زنان با در دست داشتن پلاکاردهایی خواستار توقف زن‌کشی و تغییر سیاست‌های ضدزن دولت ترکیه شدند.

جوانان کرد ساکن استانبول نیز با تجمع در ساراچخانه شعارهای کوردی سر دادند.

در روز کارگر، اسرا سولین دال خبرنگار کوردی که هر سال در این تجمعات شرکت کرده و اخبار آن را به طور زنده پوشش می‌داد، در زندان است. او هفته گذشته درست همزمان با سالگرد انتشار اولین روزنامه کردستان، با حمله نیروهای پلیس به خانه‌اش بازداشت شد و پس از ۴ روز ماندن در بازداشتگاه، با دستور دادگاه به زندان افتاد.


#روز_جهانی_کارگر
#ژن_ژیان_ئازادی
#اعتراضات_سراسری

@bidarzani

🟣 روز جهانی کارگر و ضرورت تشکل‌های مستقل کارگری

نامه‌ی ریحانه انصاری، کارگر زندانی محبوس در اوین

متن این نامه در کانال سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه منتشر شده است:

«در شرایطی به استقبال اول ماه‌مه، روز جهانی کارگر رفته‌ایم که طبقه کارگر ایران به شدت تحت فشار قرار دارد. دستمزدهای زیر خط فقر، عدم وجود تشکل‌های مستقل کارگری در کنار قراردادهای موقت و شرکت‌های پیمانکاری، عدم امنیت شغلی را بر کارگران ایران تحمیل نموده و سرکوب طبقه کارگر را تسهیل‌تر کرده است.

بسیاری از کارگران پیشرو در بخشهای مختلف با اخراج از محیط کار مواجه شده اند، اما ولع سرمایه داران تمامی ندارد. سرمایه داران در سال ۱۴۰۲ تلاش کردند دستمزد منطقه‌ای را به کمک اتاق بازرگانی بر ما کارگران تحمیل نمایند، ولی هنوز نتوانسته‌اند این هجوم را به پیش ببرند. همچنین تلاش میکنند که ساز و کار تعیین دستمزد را عوض نمایند و همان شورای عالی کار سه جانبه گرا که تحت سلطه خودشان هست را هم دور بزنند.

تجربه نشان داده است که ما کارگران تنها به نیروی تشکل‌های مستقل خود می‌توانیم مطالباتمان را بر سرمایه داران و دولت‌هایشان تحمیل کنیم. شرایط نامطلوب امروز ما کارگران ایران ناشی از نبود تشکلهای مستقل کارگری در سطوح مختلف و گسترده است.

در آستانه اول ماه‌مه این ضرورت بیش از هر زمان دیگری خود را نشان میدهد. هر چند برخی گروههای سیاسی که نگاه ابزاری به کارگران و فعالین کارگری دارند ادعا میکنند که پاسخ مشکلات ما کارگران را دارند، اما واقعیت آن است که نگاه ابزاری و خارج از طبقه آنها کمکی به سازمانیانی فراگیر و از پایین ما کارگران نکرده و نخواهد کرد. کارگران بدون سازماندهی در تشکلهای مستقل خود به سیاهی لشکر جناح های سیاسی چه در قدرت و چه در اپوزیسیون تبدیل خواهند شد.

ما کارگران هر زمان که متحد و همبسته عمل کرده ایم توانسته ایم سرمایه داران و دولت آنها را در عرصه های مختلف به عقب برانیم. تجربه همکارانمان در شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، نیشکر هفت تپه، معلمان، هپکو، فولاد اهواز، چادرملو، پتروشیمی و بسیاری مناطق دیگر نشان از قدرت ما دارد.

نیروی ما بیکران است. تنها چاره ما اتحاد و همبستگی و ایجاد تشکل های مستقل به نیروی خودمان است.

گرامی باد اول ماه مه، روز جهانی کارگر

ریحانه انصاری
کارگر زندانی، زندان اوین
اول مه، برابر با ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳»


#روز_جهانی_کارگر
#ژن_ژیان_ئازادی
#اعتراضات_سراسری

@bidarzani