🔹 جایگاه داستان «سَسّی و پُنون» در داستان‌سرایی فارسی شبه قاره هند

‏•‌─🙁☹️😤😝🙁🤔─•‌

🔹منظومه‌های فارسی داستان سَسّی و پُنون

🔹 منظومهٔ «حُسن و ناز»

🔹 سروده میر معصوم بهکری متخلص به نامی که در دورهٔ اکبر شاه می‌زیست و این نخستین مثنوی از خمسهٔ اوست. نام مثنویات خمسهٔ وی از روی یک کتیبه سنگی شناسایی شده که میر بزرگ پسر میر معصوم بهکری در سال ۱۰۱۳هجری در درگاه شیخ حمیدالدین ناگوری ثبت کرده بود. تاریخ سرودن آن قبل از سال ۱۰۰۴هـ می‌باشد و با شعر زیر آغاز می‌گردد:
🔵حديث لعل آن سرچشمهٔ نوش
🔵شده پیرایهٔ لب چون در گوش

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «دستور عشق»

🔹سراینده آن منشی جوت پرکاش است که داستان «سَسّی و پُنون» را تحت عنوان «دستور عشق» به سال ۱۱۳۶هـ/ ۱۷۲۳م به پایان رسانیده است. این مثنوی در فیروزپور در سال ۱۸۶۵م به چاپ رسیده است. این‌گونه می‌سراید:
🔵به عشق آغازش و انجام کردم
🔵ازآن دستور عشقش نام کردم
🔵زكثرت وحدت اینجا چون غرض شد
🔵دویی با عین یکتایی عوض شد
🔵خرد زین اسم تاریخش طرازد
🔵ولی دال دویی را وضع سازد

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «نامه عشق»

🔹 سرایندهٔ این داستان اندرجیت منشی است که این داستان را در ۹۸۲ بیت به زبان فارسی سروده است. نامهٔ عشق با بیت زیر آغاز می‌گردد:
🔵الهی بر دلم نور صفا بخش
🔵به چشم از خاک راهت طوطیا بخش

🔹 به قول خود شاعر سرودن داستان را در ماه رمضان سال دهم جلوس محمد شاه به پایان رسانیده است:
🔵بحمدالله که نوک خامهٔ عشق
🔵رقم زد این نگارین نامهٔ عشق
🔵در ایام مبارک ماه رمضان
🔵بهار آورد این رنگین گلستان
🔵سن عشر از جلوس ظل سبحان
🔵محمد شاه غازی شاه شاهان

🔹 چون زمان جلوس در سال ۱۱۳۱هـ/۱۷۱۹م اتفاق افتاده است، پس این منظومه در سال ۱۱۴۰هـ سروده شده است و دکتر وحید قریشی آن را تصحیح نموده به سال ۱۳۳۸ در لاهور به چاپ رسانیده است.

#ادبیات
🔸 @balochs_history

🔹 جایگاه داستان «سَسّی و پُنون» در داستان‌سرایی فارسی شبه قاره هند

‏•‌─🙁☹️😤😝🙁🤔─•‌

🔹منظومه‌های فارسی داستان سَسّی و پُنون

🔹 منظومهٔ «شهید ناز»

🔹 قاضی مرتضی خان سورتی در عهد محمد شاه (۱۱۳۱-۱۱۱۱هـ) زندگی می کرد. وی داستان سسّی و پُنون را به عنوان «شهید ناز» سروده است.

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «مهر و ماه»

🔹پیرمحمد اودهی داستان سسّی و پُنون را به عنوان «مهر و ماه» به سال ۱۱۸۰ هجری سروده است. این منظومه در مطبع بحرالعلوم در سال ۱۲۹۵ به چاپ رسیده است. دکتر امیر حسن عابدی مقاله‌ای راجع به این مثنوی نوشته است و در مجلهٔ علوم اسلامی دانشگاه مسلم علیگر به سال ۱۹۹۱م به چاپ رسانیده است.

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «تازه گلشن»

🔹 شاعری به نام فیض اللّه متخلص به ضیاء که اهل گجرات بوده، داستان سسّی و پُنون را در سال ۱۲۰۴هـ/ ۸۹ - ۱۷۹۰م به شعر فارسی سروده است. آگاهی بیشتری از سراینده به دست است نیامده. آغاز:
🔵به‌نام دلبری جادونگاهی
🔵پی غارت‌گری مژگان سیاهی
🔵ز سودایش دل‌ها روت خون است
🔵 اگر ماروت سراندر جنون است

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «طور عشق»

🔹 سرودهٔ محمد سلامت علی خان، متخلص به سلامی، که در پهگواره تحصیل‌دار بود و در خدمت نظامِ حیدرآباد دکن به سر می‌برد. از سلامی دیوانی به نام «طور عشق» جای مانده که در ۱۸۹۶م تدوین و در ۱۹۰۱م در کپورتهله چاپ شده است. «طور عشق» عناوین بسیاری دارد امّا بخش عمدهٔ این اثر را داستان سَسّی و پُنون تشکیل می‌دهد.

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «سَسّی و پُنون»

🔹 از سیّد جلال عاصی، متخلص به کلیم (زادهٔ ۱۳۵۵ هجری) که ملعمی به دو زبان فارسی و سرائیکی است.

#ادبیات
🔸 @balochs_history

🔹 جایگاه داستان «سَسّی و پُنون» در داستان‌سرایی فارسی شبه قاره هند

‏•‌─🙁☹️😤😝🙁🤔─•‌

🔹منظومه‌های فارسی داستان سَسّی و پُنون

🔹 منظومهٔ «وقایع پُنون»

🔹 سرودهٔ دو نفر به نام‌های محمد حسین و شهباز خان ملهی سیالکوتی است. وقایع پنون را نخست محمدحسین شروع به سرودن کرد ولی کارش ناتمام ماند تا این‌که شاگردش شهبازخان ملهی در ۱۲۵۱هجری کار وی را دنبال کرد و به پایان رسانید. روی‌هم‌رفته وقایع پُنون دارای ۸۲۲ بیت است و این منظومه در لاهور در مطبع مطلع‌النور در سال ۱۸۷۶م و در مطبع‌سلطان در سال ۱۸۷۶ و ۱۸۷۷م و در مطبع مفید لاهور در سال ۱۹۲۳م به چاپ رسیده است.

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «حسن و عشق»

🔹سرودهٔ محمد افضل سرخوش لاهوری یا دهلوی (۱۰۵۰ - ۱۱۲۶ هـ) که صاحب «کلمات‌الشعراء» نیز می‌باشد. مثنوی وی با بیت زیر آغاز می‌گردد:
🔵الهی شورش دردم فزون کن
🔵نمکدانی به داغم سرنگون کن

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 مثنوی «سَسّی و پُنون»

🔹 سرایندهٔ آن فرح‌بخش متخلص به فرحت است که در سال ۱۲۵۶هـ/۱۸۴۰م درگذشت. فرحت اهل لاهور بود. گذشته از این مثنوی تألیفات وی از این قرارند: ۱- اذکار قلندری، ۲- قصهٔ عبیدالله و رادهان، ۳- قصهٔ جنگ و جدال سیالکوت، ۴- مکتوبات. غیر از اذکار قلندری هیچ یک از تصنیفات وی به طبع نرسیده است. سال سرودن این مثنوی مجهول است ولی چون سال وفات شاعر ۱۲۵۶هـ است، پس معلوم می‌شود که سال تصنیف آن قبل از ۱۵۲۶هـ بوده است. مثنوی وی ۱۳۲۱ بیت دارد.

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «تحفةالكرام»

🔹 داستان سَسّی و پُنون است که آن را شاعری به نام مخدومی در سال ۱۲۵۶ هجری سروده است.

‏━━━━━≼🔹≽━━━━━

🔹 منظومهٔ «سَسّی و پُنون (پنجابی)»

🔹 سرودهٔ سندرداس آرام پنجابی ‌(زادهٔ ۱۱۷۹ هجری قمری) که در لاهور زندگی می‌کرد. او به زبان‌های فارسی و پنجابی شعر می‌گفت. از او چند اثر به نام‌های «دیوان آرام»، «مثنوی هیرو رانجها/گلشن راز عشق و وفا»، «مثنوی گلشن آرام» و «مثنوی سسی و پنون» به جای مانده است.

پایان.

📚 سرچشمه:
🪶 دکتر طاهره صدیقی: «داستانسرایی فارسی در شبه قاره در دورهٔ تیموریان (۹۳۲ - ۱۲۷۴ هـ‌.ق / ۱۵۲۶ - ۱۸۵۷ م)» اسلام‌آباد پاکستان: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان. انتشار در ۱۳۷۷ شمسی.

#ادبیات
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

🔹ساز: رباب
🔹نوازنده: استاد ابوالقاسم حسینی‌نژاد

#موسیقی
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

🔹 ساز: رباب (هجده‌تار)
🔹 جنس: چوب توت، پوست آهو، شاخ آهو، پیش (برگ نخل وحشی)، نخ نسوز، چوب‌های مختلف، میخ فلزی، زِه، سیم نایلونی و پلاستیک.

#موسیقی
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

‏•‌─🙁☹️😤😝🙁🤔─•‌

🔹 رباب (هجده‌تار)

🔹 رباب یکی از سازهای موسیقی ایرانی است. این ساز هم‌اکنون فقط در استان سیستان و بلوچستان ایران، افغانستان و تا حدودی در پاکستان و تاجیکستان رواج دارد. در استان سیستان و بلوچستان امروزه این ساز در منطقه سرحد (شهرستان‌های شمالیِ میرجاوه، زاهدان و خاش)، منطقهٔ سیستان و منطقهٔ سراوان رواج دارد اما در گذشته تا نواحی ایرانشهر و بمپور نیز می‌توان رد پای آن را دنبال کرد. در بخش جنوبی بلوچستان یعنی مکران این ساز وجود ندارد.

🔹 رباب از سازهای اصلی بلوچی نیست. سازهای اصلی موسیقی بلوچی از این قرارند: سُروز (قیچک)، تمبورک، تشتک و کوزه، دهل، سرنا، جوره و نل.
سازهایی که از مناطق دیگر به‌ویژه شبه‌قاره هند وارد موسیقی بلوچستان شده‌اند از این قرارند: دهلک معمولی، دهلک نال، هارمونی، بینجو، دونلی، قنجری.

🔹 رباب در بلوچستان کاربردهای مختلفی دارد. در ناحیهٔ سرحد از رباب در محافل و مجالس شادمانی همچون عروسی و ختنه‌سوران استفاده می‌شود. به‌طوری‌ که از رباب هم در تک‌نوازی و هم در گروه‌نوازی استفاده می‌شود. در گروه‌نوازی‌های سرحد اغلب یک یا چند رباب، یک یا دو سُروز، یک یا دو تمبورک، دهلک (معمولی یا نال)، تشتک و کوزه (ساز کوبه‌ایِ اصیل و نسبتاً فراموش‌شده)، هارمونی و بینجو (سازهای مهاجر) نواخته می‌شود.

🔹 در منطقهٔ سراوان که شرقی‌ترین ناحیهٔ ایران است این ساز بیشتر در محافل ذکر درویشانِ نقشبندیهٔ صاحبان (ذِگری‌ها) به کار می‌رود. این درویشان عبادات خود را با ذکر گفتن و به همراه موسیقی انجام می‌دهند. رباب مهم‌ترین سازی است که در این مراسم دینی شرکت دارد و تمبورک، سازِ همراهی‌کنندهٔ رباب است. گاه از بینجو هم استفاده می‌شود. به گفتهٔ موسی زنگشاهی (نوازندهٔ رباب اهل سراوان) وی در مراسم‌های گْواتیِ (مراسم موسیقی‌درمانی و رقص‌‌درمانی) سراوان نیز بارها رباب نواخته است.

#موسیقی
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

🔹ساز: رباب
🔹نوازنده: مریم رستمی

#موسیقی
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

🔹 ساز: رباب (پنج‌تار)
🔹 جنس: چوب توت، پوست گوسفند، سیم فولادی، سیم نایلونی، پیش (برگ نخل وحشی).

#موسیقی
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

‏•‌─🙁☹️😤😝🙁🤔─•‌

🔹 رباب (پنج‌تار)

🔹 رباب پنج‌تار نوع منحصربه‌فردی از رباب است که در بلوچستان ایران فقط در روستای پیرآباد سراوان و در دست خانواده و مریدان درویش محمدجان صاحب‌زاده دیده شده است.

🔹 دراویش صاحبان تابع طریقت محمد مرشد هستند که مقبرهٔ وی در دزک سراوان قرار دارد. ساز رباب پنج‌تار در محافل ذکر دراویش نقشبندیهٔ صاحبان روستای پیرآباد سراوان به عنوان ساز آیینی دیرینهٔ آنها به کار می‌رود. مریدان معتقد هستند رباب پنج‌تار نوع متداول رباب در این منطقه بوده است و رباب هجده‌تار بعداً به خاطر حجم صوتیِ بیشتر، وارد این منطقه شده و در حال حاضر اغلب از آن استفاده می‌شود. اما با این حال، رباب پنج‌تار از احترام بیشتری برخوردار است.

🔹 این ساز را در غزل‌خوانی و ذکرهای آیینی به کار می‌برند. در این محافل که گاهی تمام شب به درازا می‌کشد، غزلیات شمس تبریزی، حافظ، جامی، سعدی و غیره همراه با ساز و آواز اجرا می‌شود. رباب پنج‌تار معمولاً توسط یک و گاه دو تمبورک همراهی می‌شود. نوع تمبورک‌ دستان‌دار که رباب پنج‌تار را همراهی می‌کند هم فقط در روستای پیرآباد مشاهده شده است. گاهی از بینجو نیز در این مراسم استفاده می‌شود.

🔹 در این محافل سایر سازها شیطانی و مبتذل برداشت می‌شوند. غیر این نظر را پیروان مراسم مولود و مالدوپیرپتر در مورد سازهای دیگر غیر از دف دارند. همهٔ این فرقه‌ها مراسم گواتی (موسیقی‌درمانی و رقص‌درمانی) را مردود می‌دانند.

🔹 غزلیات شمس تبریزی به محفل دراویش صاحبان تعلق دارد. اشعار آن در عین دارا بودن عنوان شمس تبریزی، احتمالاً توسط یکی از مشارکت‌کنندگان این محافل سروده شده‌اند.

#موسیقی
#ادبیات
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

🔹 ساز: تَمبورک (تنبیره)
🔹 جنس: چوب‌ درخت توت، چوب درخت گَز، چوب درخت پَرپوک، چوب درخت انبه، پیش (برگ داز یا همان نخل وحشی)، میخ فلزی، زه (رودهٔ تابیده شدهٔ گوسفند)، سیم نایلونی.

#موسیقی
🔸 @balochs_history

🔹 سازهای موسیقی بلوچی

‏•‌─🙁☹️😤😝🙁🤔─•‌

🔹 تَمبورک (تنبیره یا سه‌تار)

🔹 تَنبیره یکی از سازهای قدیمی و اصیل موسیقی بلوچی است. در بلوچی به آن تَمبورَک و گاهی سه‌تار هم گفته می‌شود. این ساز در هر دو ناحیهٔ سرحد و مکران حضور چشمگیری دارد و در حوزهٔ موسیقی سیستانی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمبورک یک ساز همراهی‌کننده و یکی از رکن‌های اصلی در اجرای نمونه‌های مختلف موسیقی بلوچستان است. تقریباً هیچ‌کدام از سازهای زهی و بادی بلوچستان به استثنای سرنا از همراهی تمبورک بی‌بهره نیستند.

🔹 تمبورک در بلوچستان دو نوع دستان‌دار و بی‌دستان دارد. تمبورک بدون دستان‌ که نوع رایج آن هم هست، برای حفط و تداوم جریان‌های ریتمیک، ارائه و مداومت در اجرای مرکزیت صوتی، ازدیاد حجم و اشباع فضای صوتی به کار می‌رود. تمبورک‌ دستان‌دار در تمام منطقهٔ بلوچستان، تنها در روستای پیرآباد در حومهٔ سراوان در محافل ذکر درویشان نقشبندیه در همراهی با رباب استفاده می‌شود. این ساز در کویتهٔ بلوچستان شرقی با عنوان دَمبورا مشهور است.

🔹 شاخص‌ترین نمونه‌های حضور تمبورک در موسیقی بلوچی را می‌توان در موسیقی گواتی، مراسم ذکر و عبادت درویشان نقشبندیهٔ صاحبان سراوان، اجرای شَئر و سَوت مشاهده کرد.

🔹 شئر (شعر) به روایت‌های حماسی، تاریخی، اجتماعی و مذهبی بلوچی گفته می‌شود که با یک سُروز (قیچک بلوچی) و دو تمبورک همراه است. تمبورک اول را شائر (شاعر) یا پهلوان (خوانندهٔ روایت‌ها) و دیگری را نوازندهٔ دوم می‌نوازد. استاد کمالان هوت از مشهورترین تمبورک‌نوازان و پهلوانان بلوچستان است.

🔹 در «سَوت» که آوازها و ترانه‌های شاد بلوچی است، تمبورک نقش بسیار مهمی دارد. از سایر سازهای بلوچی به جز سرنا، دهل، جوره، نَل و دونَلی نیز در آن استفاده می‌شود.

🔹 «گْواتی» مراسمی از نوع موسیقی‌درمانی و رقص‌درمانی است که برای درمان بیمار‌ی‌های روح و روان و گاه بیماری‌های جسمی به کار می‌رود که عامل آنان باد (گوات) و زار و جن و پری تشخیص داده می‌شود. برای درمان این بیماران از موسیقی و رقص استفاده می‌شود تا بیمار و دیگر حاضران محقل، به حالت خلسه برسند. تمبورک در این مراسم نقش بسیار مهمی دارد. معمولاً در اجرای نغمه‌های گواتی از یک یا دو تمبورک و یک سُروز (سرود یا قیچک بلوچی) استفاده می‌شود. نغمه‌های گواتی توسط سازهایی مانند نَل (نی) و دونَلی هم اجرا می‌شوند. در این نوع اجراها هم تمبورک حضور غالب را دارد.

#موسیقی
#ادبیات
#فرهنگ_و_رسوم
🔸 @balochs_history