💠💠💠 کشتی مشروطه در ساحل بارفروش (1)


صفحه 1 از 3

#جواد_بیژنی

#مشروطه يکی از مهم‌ترين اتفاقات تاريخ معاصر کشور است که بر بسياری از شهرهای ايران تأثير داشت. شهر #بارفروش ( #بابل) هم که در آن زمان يکی از مهم‌ترين شهرهای شمال کشور محسوب می‎شد از اين اتفاقات مستثني نبود. در اين مجال جهت آشنايی بيش‌تر با اوضاع سياسی بابل و کنشگران سياسی شهر در دوران مشروطه، به اتفاقات اين دوره در بارفروش می‌پردازيم:

پس از اين که در سال 1284 خورشیدی، تجار تهران از رئيس #گمرک #موسيو_نوز #بلژيکی به‌خاطر افزايش تعرفه گمرگی که باعث افزايش قيمت قند وارداتی شده بود نزد صدراعظم #عين_الدوله شکايت بردند، واکنش عين‌الدوله اين‌گونه بود: " همه‌تان را می‏گذارم در دهانه توپ. برويد دنبال کارتان! "

پس از اندکی #علاء_الدوله حاکم تهران از تجار پايتخت می‌خواهد تا قيمت قند را کاهش دهند که تجار هم با اشاره به حمايت صدراعظم از رئيس گمرک که مسبب اصلی اين گرانی بود به اين درخواست حاکم عمل نمی‌کنند. علاء‌الدوله هم طی اقدامی قهرآميز شماری از تجار معتبر شهر را احضار کرده آنان را چوب می‎زند. اين رفتار تحقيرآميز با چند بازاری معتمد شهر، تجار را به خشم آورده بار ديگر نزد صدراعظم شکايت می‌برند اما مثل نوبت قبل پاسخ صدراعظم چنين بود: "من به او اجازه داده بودم. در کار حاکم من حق مداخله نداريد!"

از آن سو عده‎ای از معترضين به عملکرد موسيو نوز بلژيکی، برای گسترش اعتراضات و افزايش فشارها به او عکسی از وی در حال قليان کشيدن با لباسی مشابه روحانيون که مدتی قبل در ميهمانی بالماسکه برداشته شده بود را منتشر می‎کنند. با اين اقدام، احساسات مذهبی مردم تحريک شده موجی از اعتراض در پايتخت ايجاد می‌شود. همزمان با اين اوضاع ملتهب، جمعی از علمای تهران نظير #سيد_محمد_طباطبايی و #سيد_عبدالله_بهبهانی در 22 آذر 1284 به حرم حضرت #عبدالعظيم رفته (مهاجرت صغری) در آن‌جا تحصن می‌کنند. به سرعت شمار زيادی از مردم معترض به جمع آن‌ها اضافه شدند. متحصنين اين بار علاوه بر کاهش تعرفه گمرک و عزل موسيو نوز خواسته‌های جديدی را مطرح می‎کنند: کاهش اختيارات سلطنتی و تأسيس #عدالتخانه! اين نخستين هم‌صدايی متدينين و روشنفکران جامعه بود. در پی اين تحصن، #مظفرالدين‌شاه اعلاميه‌ای مبنی بر تأسيس "عدالتخانه" صادر کرد و علاء‎الدوله حاکم تهران را هم عزل نمود.

#صدراعظم حدود 5 ماه از دستور #شاه برای تأسيس عدالتخانه سرباز می‏زد تا اينکه در 7 ارديبهشت 1285 آزادی‌خواهان با خائن خواندن عين‌الدوله برای عزل وی دست به تحصنی دوباره می‌زنند. صدراعظم که به بی‌اثر بودن شکايت مردم از او نزد شاه اطمينان داشت عده‌ای چماقدار را اجير کرد تا به متحصنين معترض يورش برند. پس از اين درگيری عده‌ای از جمله شيخ محمد واعظ بازداشت می‎شوند.

در 19 تير 1285 به دستور #آيت_الله_بهبهانی عده‏ای از طلاب براي آزادی #شيخ_محمد به ساختمان قشون خانه حمله می‎کنند و در اين يورش يکی از طلاب معترض به نام #عبدالحميد به #قتل می‎رسد. در مراسم تشييع پيکر اين طلبه که درگيری مردم و نيروهای حکومت را در پی داشت باز هم شماری از مردم کشته می‎شوند. اين بار جمعيت زيادی به رهبری سيد محمد طباطبايی و سيد عبدالله بهبهانی در مسجد جامع تحصن می‎کنند. پس از گذشت چهار روز از تحصن وقتی معترضين بی‌اعتنايی صدراعظم را ديدند برای گسترش اعتراض خود برای ادامه تحصن در 23 تير 1285 به سمت حرم #حضرت_معصومه (س) در #قم حرکت می‎کنند (مهاجرت کبری). سه روز بعد از حرکت معترضين به قم #شيخ_فضل_الله_نوری هم که در آن دوران از شاخص‎ترين علمای پايتخت محسوب می‌شد به آنان پيوست. اين اتفاق سبب موضع‎گيری اکثريت علمای تهران عليه صدراعظم شد.

بازتاب تحصن علما در قم سبب افزايش اعتراضات مردمی شد، به حدی که در 28 تير همان سال 5 هزار نفر از معترضين در سفارت #بريتانيا تحصن کردند که هر روزه جمعيت کثيری نيز بر آنان افزوده می‌شد، تا حدی که شمار آنان از ده هزار نفر هم گذشت. شدت اعتراضات به حدی می‎رسد که صدراعظم، حمايت شاه را از دست داده برکنار می‎شود و چند روز بعد در تاريخ 13 مرداد 1285 مظفرالدين شاه همزمان با سالروز تولدش، فرمان مشروطيت و تأسيس #مجلس_شورای_ملی را صادر می‎کند و دو ماه بعد پس از برگزاری #انتخابات در #تهران و انتخاب 60 نماينده طبقات مختلف اجتماعی اهالی پايتخت، نخستين جلسه مجلس برگزار می‌شود.

#مراجع سه‌گانه #نجف يعنی #آخوند_خراسانی، #ميرزا_حسين_ميرزا_خليل_تهرانی و #ملاعبدالله_مازندرانی هم از هدايت‎کنندگان اصلی جنبش مشروطه‌خواهی بودند. آنان در تلگرافی از نجف خطاب به ملت ايران اعلام کردند: " همگی بدانند که همراهی با مخالفين اساس مشروطيت، هر که باشد، مخالفت با #امام_زمان است."


صفحه 1 از 3

ماهنامه طرح نو؛ شماره 30، خرداد 95


✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj