وجود نظام حقوقی ساسانی و زبان فارسی میانه در اداره امور قضایی طبرستان قدیم
از منطقۀ #تبرستان سندهای بسیار ارزشمندی به زبان #فارسی_میانه یعنی زبان رسمی ایرانِ ساسانی (و تا مدت‌ها پس از آن) به دست آمده‌اند که از جمله شامل نامه‌نگاری‌ها و صورت‌جلسه‌های مربوط به چند پروندۀ قضایی هستند؛ برای نمونه نامۀ A دستور تشکیل پرونده‌ای است به این ترتیب:/١
دوازدهم دی‌ماه سال ٨۶ پس از یزدگرد، آقای فَرُّخ‌اَبزود که #هیربد و در همان‌حال از متصدیان امور قضاییِ منطقه‌ای در طبرستان بوده نامه‌ای را که عکس آن را دیدید به آقای آزادخسرو که از دیگر کارکنان این دایره بوده می‌فرستد و اطلاع می‌دهد که مردانی (از خاندانی (؟)) با نام یَزد/
به همراه خانمی به نام دُخت‌خوشیهْ شکایتی تنظیم کرده‌اند. فَرُّخ‌اَبزود در ادامه به آزادخسرو دستور می‌دهد که مردانِ (از خاندانی (؟)) با نام دین‌یدان را که علیهشان شکایت شده به همراه آنهایی که شکایت کرده‌اند برای استماعِ دعوی احضار کند./
روز بعد، یعنی سیزدهم دی‌ماه سال ٨۶ پس از یزدگرد، آقای آزادخسرو در نامۀ B، با بازگوییِ جزئیاتِ دستورِ مندرج در نامۀ پیشین و ارائۀ گزارش دربارۀ کارهای لازمِ دیگری که در این مورد انجام داده، به فَرُّخ‌اَبزود پاسخ می‌دهد./
بر اساس گزارش کوتاهی، جلسۀ اول دادگاه همان روز در حضور فرّخ‌اَبزود تشکیل می‌شود و دو طرفی که از این به بعد مدعی و متهم نامیده می‌شوند با «بانگ کردن» یعنی بیان رسا و شاید بلندِ این عبارت که «شکایت دارم» (گَرزِیم)، رسماً وارد روال حقوقی دادرسی می‌شوند./
بر اساس همین گزارش، متهم اظهار کرده که در تاریخ ٢١ دی‌ماه سال ٨۶ پس از یزدگرد یعنی چند روز بعد به همراه مدارک و ادلّۀ خودش در جلسۀ بعدی دادگاه حاضر خواهد شد./
این سندها نشان می‌دهند ده‌ها سال پس از فروپاشی دولت ساسانی نیز نظام حقوقی ساسانی و زبان فارسی میانه در ادارۀ امور قضایی طبرستان رواج داشته. احتمالاً وضع مشابهی در دیگر نواحی ایران هم جاری بوده، مثلا سندی در سال ۴٩ هجری و در حدود اصفهان و قم صادر شده.
آدینه، ٢٢ بهمن ١۴٠٠.
@babolshahrebaharnarenj
از منطقۀ #تبرستان سندهای بسیار ارزشمندی به زبان #فارسی_میانه یعنی زبان رسمی ایرانِ ساسانی (و تا مدت‌ها پس از آن) به دست آمده‌اند که از جمله شامل نامه‌نگاری‌ها و صورت‌جلسه‌های مربوط به چند پروندۀ قضایی هستند؛ برای نمونه نامۀ A دستور تشکیل پرونده‌ای است به این ترتیب:/١
دوازدهم دی‌ماه سال ٨۶ پس از یزدگرد، آقای فَرُّخ‌اَبزود که #هیربد و در همان‌حال از متصدیان امور قضاییِ منطقه‌ای در طبرستان بوده نامه‌ای را که عکس آن را دیدید به آقای آزادخسرو که از دیگر کارکنان این دایره بوده می‌فرستد و اطلاع می‌دهد که مردانی (از خاندانی (؟)) با نام یَزد/
به همراه خانمی به نام دُخت‌خوشیهْ شکایتی تنظیم کرده‌اند. فَرُّخ‌اَبزود در ادامه به آزادخسرو دستور می‌دهد که مردانِ (از خاندانی (؟)) با نام دین‌یدان را که علیهشان شکایت شده به همراه آنهایی که شکایت کرده‌اند برای استماعِ دعوی احضار کند./
روز بعد، یعنی سیزدهم دی‌ماه سال ٨۶ پس از یزدگرد، آقای آزادخسرو در نامۀ B، با بازگوییِ جزئیاتِ دستورِ مندرج در نامۀ پیشین و ارائۀ گزارش دربارۀ کارهای لازمِ دیگری که در این مورد انجام داده، به فَرُّخ‌اَبزود پاسخ می‌دهد./
بر اساس گزارش کوتاهی، جلسۀ اول دادگاه همان روز در حضور فرّخ‌اَبزود تشکیل می‌شود و دو طرفی که از این به بعد مدعی و متهم نامیده می‌شوند با «بانگ کردن» یعنی بیان رسا و شاید بلندِ این عبارت که «شکایت دارم» (گَرزِیم)، رسماً وارد روال حقوقی دادرسی می‌شوند./
بر اساس همین گزارش، متهم اظهار کرده که در تاریخ ٢١ دی‌ماه سال ٨۶ پس از یزدگرد یعنی چند روز بعد به همراه مدارک و ادلّۀ خودش در جلسۀ بعدی دادگاه حاضر خواهد شد./
این سندها نشان می‌دهند ده‌ها سال پس از فروپاشی دولت ساسانی نیز نظام حقوقی ساسانی و زبان فارسی میانه در ادارۀ امور قضایی طبرستان رواج داشته. احتمالاً وضع مشابهی در دیگر نواحی ایران هم جاری بوده، مثلا سندی در سال ۴٩ هجری و در حدود اصفهان و قم صادر شده.
آدینه، ٢٢ بهمن ١۴٠٠.
@babolshahrebaharnarenj
