Նեմեց Վիգենը
Գովերգելով Ներքին գործերի նախարարության ստեղծումը ու թվարկելով դրանից ակնկալվող սպասելիքները՝ Խաչատրյան Վիգենը, ապացուցելու համար, որ Ներքին գործերի նախարարություն ստեղծելու Նիկոլի մտայնությունը հեղափոխական նոու-հաու է՝ Հայաստանի բոլոր խնդիրներին լուծում տվող, բերել է Գերմանիայի օրինակը՝ մատնացույց անելով այդ երկրի սպորտային ձեռքբերումները, սպորտի ոլորտում արձանագրած հաջողությունները: Ըստ Վիգենի՝ այդ հաջողություններն այդքան շշմեցնող չէին լինի, եթե սպորտի ոլորտը նույնպես չհամակարգվեր Գերմանիայի ՆԳՆ կողմից:
Խաչատրյան Վիգենն ակնհայտորեն ոգևորված է, ավելին՝ նա երջանիկ է: Ինչո՞ւ, շատ տրիվիալ պատճառով. համոզված է, որ Հայաստանում սուպերնախարարության ստեղծումը միանշանակորեն ամրապնդելու է Նիկոլի իշխանությունը: Այստեղ կարևոր է հասկանալ, որ Վիգենի համար էականը ոչ թե համապատասխան ոլոտների աշխատանքի արդյունավետութան բարձրացման հարցն է, այլ՝ կոնկրետ Նիկոլի աթոռի ամրապնդման, որի վերջնարդյունքը, իհարկե, լինելու է պետական համակարգի լիարժեք ու անբեկանելի կազմաքանդումը, ինչպես նաև Վիգենի բարեկեցիկ կյանքի անընդհատությունը:
Վիգենի «գերմանական» տրամաբանությունը հուշում է, որ նա բնավ դեմ չի լինի ոչ միայն սպորտի ոլորտի՝ ստեղծվելիք սուպերնախարարության տակ անցնելուն, այլև՝ մնացյալ բոլոր ոլորտների, եթե, իհարիկե, այդ գաղափարին հավանություն տա Նիկոլը՝ անթրաշ մի «հայորդի», որ դարձել է նոր Հայաստանի իշխանական թափթփուկների միակ չափորոշիչը:
Գովերգելով Ներքին գործերի նախարարության ստեղծումը ու թվարկելով դրանից ակնկալվող սպասելիքները՝ Խաչատրյան Վիգենը, ապացուցելու համար, որ Ներքին գործերի նախարարություն ստեղծելու Նիկոլի մտայնությունը հեղափոխական նոու-հաու է՝ Հայաստանի բոլոր խնդիրներին լուծում տվող, բերել է Գերմանիայի օրինակը՝ մատնացույց անելով այդ երկրի սպորտային ձեռքբերումները, սպորտի ոլորտում արձանագրած հաջողությունները: Ըստ Վիգենի՝ այդ հաջողություններն այդքան շշմեցնող չէին լինի, եթե սպորտի ոլորտը նույնպես չհամակարգվեր Գերմանիայի ՆԳՆ կողմից:
Խաչատրյան Վիգենն ակնհայտորեն ոգևորված է, ավելին՝ նա երջանիկ է: Ինչո՞ւ, շատ տրիվիալ պատճառով. համոզված է, որ Հայաստանում սուպերնախարարության ստեղծումը միանշանակորեն ամրապնդելու է Նիկոլի իշխանությունը: Այստեղ կարևոր է հասկանալ, որ Վիգենի համար էականը ոչ թե համապատասխան ոլոտների աշխատանքի արդյունավետութան բարձրացման հարցն է, այլ՝ կոնկրետ Նիկոլի աթոռի ամրապնդման, որի վերջնարդյունքը, իհարկե, լինելու է պետական համակարգի լիարժեք ու անբեկանելի կազմաքանդումը, ինչպես նաև Վիգենի բարեկեցիկ կյանքի անընդհատությունը:
Վիգենի «գերմանական» տրամաբանությունը հուշում է, որ նա բնավ դեմ չի լինի ոչ միայն սպորտի ոլորտի՝ ստեղծվելիք սուպերնախարարության տակ անցնելուն, այլև՝ մնացյալ բոլոր ոլորտների, եթե, իհարիկե, այդ գաղափարին հավանություն տա Նիկոլը՝ անթրաշ մի «հայորդի», որ դարձել է նոր Հայաստանի իշխանական թափթփուկների միակ չափորոշիչը:
Շշային դեմագոգիա՝ ԱԺ-ում
«Շիշ բռնողը» ԱԺ ամբիոնից փորձել է իր պատկերացումները ներկայացնել այն մասին, թե Ներքին գործերի սուպերնախարաության ստեղծման հետ կապված ինչ ակնկալիքներ կան հանրային լայն շերտերի մոտ՝ համոզմունք հայտնելով, որ մարդիկ ուզում են, օրինակ, անձնագիր կամ վարորդական իրավունք ստանալիս հերթերում չհայտնվել, սեփական մեքենաները հանկարծ թալանված չհայտնաբերել, փողոցներն է՛լ չխցանվեն, քրեական հեղինակություներ էլ չլինեն:
«Շիշ բռնողի» ելույթը, իհարկե, 100%-անոց դեմագոգիա է՝ հանրության մի հատվածի ականջը որոշակիորեն շոյող: «Շիշ բռնողը», սակայն, անկեղծ չի գտնվել, քանզի չի հնչեցրել հանրության հիմնական ակնկալիքը՝ ստեղծվելիք ՆԳՆ-ից, որի կորիզը, փաստորեն,Ոստիկանությունն է հանդիսանալու: Հանրությունը նախևառաջ ուժայիներից ակնկալում է ապաքաղաքականացվածություն, որպեսզի զբաղվեն իրենց բուն գործով, այլ ոչ թե Նիկոլի հետույքը վարչապետական աթոռին սոսնձելով: Ավելին՝ «Շիշ բռնողի» մատնանշած շատ խնդիրներ այսօր գուցե արդեն լուծված կլինեին, եթե Նիկոլի շեղող գոծոնը չլիներ. հանցագործ որսալու, կյանքն ավելի անվտանգ դարձնելու փոխարեն մի ողջ համակարգ Նիկոլի ընդդիմադիրների որսով է զբաղված՝ բուն գործառույթն առհամարհած:
Ոչ մի դրական արդյունքի էլ ՆԳՆ-ի ստեղծումը չի բերելու՝ընդամենն է՛լ ավելի կենտորնաձիգ դարձնելով Նիկոլի իշխանությունը՝ իշխանություն որն առաջնորդվում է ոչ թե հայկական, այլ թուրքական օրակարգով:
«Շիշ բռնողը» ԱԺ ամբիոնից փորձել է իր պատկերացումները ներկայացնել այն մասին, թե Ներքին գործերի սուպերնախարաության ստեղծման հետ կապված ինչ ակնկալիքներ կան հանրային լայն շերտերի մոտ՝ համոզմունք հայտնելով, որ մարդիկ ուզում են, օրինակ, անձնագիր կամ վարորդական իրավունք ստանալիս հերթերում չհայտնվել, սեփական մեքենաները հանկարծ թալանված չհայտնաբերել, փողոցներն է՛լ չխցանվեն, քրեական հեղինակություներ էլ չլինեն:
«Շիշ բռնողի» ելույթը, իհարկե, 100%-անոց դեմագոգիա է՝ հանրության մի հատվածի ականջը որոշակիորեն շոյող: «Շիշ բռնողը», սակայն, անկեղծ չի գտնվել, քանզի չի հնչեցրել հանրության հիմնական ակնկալիքը՝ ստեղծվելիք ՆԳՆ-ից, որի կորիզը, փաստորեն,Ոստիկանությունն է հանդիսանալու: Հանրությունը նախևառաջ ուժայիներից ակնկալում է ապաքաղաքականացվածություն, որպեսզի զբաղվեն իրենց բուն գործով, այլ ոչ թե Նիկոլի հետույքը վարչապետական աթոռին սոսնձելով: Ավելին՝ «Շիշ բռնողի» մատնանշած շատ խնդիրներ այսօր գուցե արդեն լուծված կլինեին, եթե Նիկոլի շեղող գոծոնը չլիներ. հանցագործ որսալու, կյանքն ավելի անվտանգ դարձնելու փոխարեն մի ողջ համակարգ Նիկոլի ընդդիմադիրների որսով է զբաղված՝ բուն գործառույթն առհամարհած:
Ոչ մի դրական արդյունքի էլ ՆԳՆ-ի ստեղծումը չի բերելու՝ընդամենն է՛լ ավելի կենտորնաձիգ դարձնելով Նիկոլի իշխանությունը՝ իշխանություն որն առաջնորդվում է ոչ թե հայկական, այլ թուրքական օրակարգով:
«Յաման հայրենասեր» Արփոն
Գովաբանելով Սիմոնյան Ալենին՝ Դավոյան Արփոն ընդդիմությանը մեղադրել է պատերզմում զոհված ոստիկաններին ԱԺ ամբիոնից չմեծարելու համար՝ վստահեցնելով, որ նախկին իշխանությունների օրոք Ոստիկանությունը շատ ավելի դաժան ու անմարդկային է եղել, քան է հիմա՝ Նիկոլի օրոք:
Տվյալ պարագայում մեծագույն պարադոքսը թերևս այն է, որ ընդդիմությանը զոհված ոստիկաններին ԱԺ ամբիոնից չմեծարելու համար մեղադրանք է առաջադրում նույն այդ ոստիկաններին սպանած թուրքերի հարճը՝ բառիս քաղաքական ու շատ ավելի լայն իմաստով: Արփոյի համար հայ ոստիկանների զոհվելը պատերազմում ոչ թե ողբերգական, այլ միանգամայն ուրախալի հանգամանք է, քանի որ եթե չզոհվեին, իրենք էին բազմաթիվ թուրքեր սպանելու՝ Արփոյի սիրտը կոտրելով:
Ինչ վերաբերում է նախկինների օրոք Ոստիկանության կողմից դրսևորված ոչ բավարար հանդուրժողականության հարցին, ապա եթե կա մի բան, որի համար նախկիններին կարելի է իսկապես մեղադրել, ապա դա արփոների ու ալենների նկատմամբ ցուցաբերած մեղմ վերաբերմունքն է. եթե նախկինների ժամանակ Ոստիկանությունը լիներ այնպիսին, ինչպիսին հիմա է՝ Նիկոլի իշխանության օրոք, ապա հաստատ արփիդավոյաններն ու ալենսիմոնյաններն այսօր ԱԺ-ում իրենց թափ չէին տա՝ ամեն մեկը մի բանտախցում փտելով:
Գովաբանելով Սիմոնյան Ալենին՝ Դավոյան Արփոն ընդդիմությանը մեղադրել է պատերզմում զոհված ոստիկաններին ԱԺ ամբիոնից չմեծարելու համար՝ վստահեցնելով, որ նախկին իշխանությունների օրոք Ոստիկանությունը շատ ավելի դաժան ու անմարդկային է եղել, քան է հիմա՝ Նիկոլի օրոք:
Տվյալ պարագայում մեծագույն պարադոքսը թերևս այն է, որ ընդդիմությանը զոհված ոստիկաններին ԱԺ ամբիոնից չմեծարելու համար մեղադրանք է առաջադրում նույն այդ ոստիկաններին սպանած թուրքերի հարճը՝ բառիս քաղաքական ու շատ ավելի լայն իմաստով: Արփոյի համար հայ ոստիկանների զոհվելը պատերազմում ոչ թե ողբերգական, այլ միանգամայն ուրախալի հանգամանք է, քանի որ եթե չզոհվեին, իրենք էին բազմաթիվ թուրքեր սպանելու՝ Արփոյի սիրտը կոտրելով:
Ինչ վերաբերում է նախկինների օրոք Ոստիկանության կողմից դրսևորված ոչ բավարար հանդուրժողականության հարցին, ապա եթե կա մի բան, որի համար նախկիններին կարելի է իսկապես մեղադրել, ապա դա արփոների ու ալենների նկատմամբ ցուցաբերած մեղմ վերաբերմունքն է. եթե նախկինների ժամանակ Ոստիկանությունը լիներ այնպիսին, ինչպիսին հիմա է՝ Նիկոլի իշխանության օրոք, ապա հաստատ արփիդավոյաններն ու ալենսիմոնյաններն այսօր ԱԺ-ում իրենց թափ չէին տա՝ ամեն մեկը մի բանտախցում փտելով:
Նազիկը բավարարում է Էրդողանի վայրի ցանկությունները
Ինչպես ահազանգում են գյումրեցի որոշ իրավապաշտպաններ, դեռ այս տարվա սեպտեմբերից Շիրակի ՔՊ-ական մարզպետ Բաղդասարյան Նազիկը Շիրակի մարզի դպրոցների մանկավարժներին հրահանգել է հատուկ վերաբերմունք դրսևորել հայ-թուրքական կամ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների թեմայով արտահայտվելիս. կա՛մ առհասարակ չխոսել այդ թեմայով, կա՛մ էլ խոսել միայն դրական: Ինչ վերաբերում է աշնանային մարտերին, ապա այս հարցում նույնպես հրահանգվել է թեման տաբու սարքել՝ չանդրադառնալով տեղի ունեցածին ու զոհերին: Ավելին՝ կոնկրետ պատմության ուսուցիչներին հրահանգվել է հայոց պատմության նորագույն շրջանի դասավանդումը հնարավորինս մակերեսային դարձենել, իսկ 90-ականների գոյամարտի վերաբերյալ առհասարակ չխոսել:
Նազիկը փաստացի սկսել է Շիրակը նախապատրաստել թուրքերի ոտքի փալաս դառնալու դերին: Ըստ երևույթին, պայմանավորված այն հանգամանքով,որ հենց այդ մարզն է հայ-թուրքական դարպասը, և սահմանը բացելիս թշնամու առաջ բացվելու են առաջին հերթին Շիրակի դռները, Նիկոլը ներքին կարգով հրահանգել է մարզպետին, որ քիչ-քիչ սկսեն կյանքի կոչել հայերի թրքացման պրոյեկտը՝ Ցեղասպանության հարցը ստվերելով, 90-ականների հաղթանակի մասին էլ պապանձվելով, այսինքն՝ անել այն, ինչ դուրեկան է Էրդողանին ու նրա թուլա Իլհամին:
Ի դեպ՝ ինչպես հայտնի է, թուրքական նախապայմաններից մեկն էլ Ցեղասպանության թեմայի փակումն էր, ինչը կամաց-կամաց Նիկոլը կյանքի է կոչում՝ նախ սփյուռքահայերի ցավն ու կոչերն առհամարհելով, ապա՝ թեման բուն Հայաստանում փակելով:
Եթե Նազիկի թրքահաճությունը շիրակցիները մարսեն, հերթը հասնելու է մյուս մարզերին, իսկ վերջում՝ մայրաքաղաք Երևանին, ուստի հենց սկզբից է պետք «ատամ ցույց տալ» ու հասկացնել, որ ժողովուրդը չի պատրաստվում սեփական արժանապատվության ու կենսական շահերի հաշվին բավարարել Նիկոլին ու նրա թուրք տերերին:
Ինչպես ահազանգում են գյումրեցի որոշ իրավապաշտպաններ, դեռ այս տարվա սեպտեմբերից Շիրակի ՔՊ-ական մարզպետ Բաղդասարյան Նազիկը Շիրակի մարզի դպրոցների մանկավարժներին հրահանգել է հատուկ վերաբերմունք դրսևորել հայ-թուրքական կամ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների թեմայով արտահայտվելիս. կա՛մ առհասարակ չխոսել այդ թեմայով, կա՛մ էլ խոսել միայն դրական: Ինչ վերաբերում է աշնանային մարտերին, ապա այս հարցում նույնպես հրահանգվել է թեման տաբու սարքել՝ չանդրադառնալով տեղի ունեցածին ու զոհերին: Ավելին՝ կոնկրետ պատմության ուսուցիչներին հրահանգվել է հայոց պատմության նորագույն շրջանի դասավանդումը հնարավորինս մակերեսային դարձենել, իսկ 90-ականների գոյամարտի վերաբերյալ առհասարակ չխոսել:
Նազիկը փաստացի սկսել է Շիրակը նախապատրաստել թուրքերի ոտքի փալաս դառնալու դերին: Ըստ երևույթին, պայմանավորված այն հանգամանքով,որ հենց այդ մարզն է հայ-թուրքական դարպասը, և սահմանը բացելիս թշնամու առաջ բացվելու են առաջին հերթին Շիրակի դռները, Նիկոլը ներքին կարգով հրահանգել է մարզպետին, որ քիչ-քիչ սկսեն կյանքի կոչել հայերի թրքացման պրոյեկտը՝ Ցեղասպանության հարցը ստվերելով, 90-ականների հաղթանակի մասին էլ պապանձվելով, այսինքն՝ անել այն, ինչ դուրեկան է Էրդողանին ու նրա թուլա Իլհամին:
Ի դեպ՝ ինչպես հայտնի է, թուրքական նախապայմաններից մեկն էլ Ցեղասպանության թեմայի փակումն էր, ինչը կամաց-կամաց Նիկոլը կյանքի է կոչում՝ նախ սփյուռքահայերի ցավն ու կոչերն առհամարհելով, ապա՝ թեման բուն Հայաստանում փակելով:
Եթե Նազիկի թրքահաճությունը շիրակցիները մարսեն, հերթը հասնելու է մյուս մարզերին, իսկ վերջում՝ մայրաքաղաք Երևանին, ուստի հենց սկզբից է պետք «ատամ ցույց տալ» ու հասկացնել, որ ժողովուրդը չի պատրաստվում սեփական արժանապատվության ու կենսական շահերի հաշվին բավարարել Նիկոլին ու նրա թուրք տերերին:
Հովհաննսիյան Արթուրի հեքիաթները
Արձագանքելով այն՝ ոչ անհիմն տեսակետին, որ ուժային կառույցներին վերաբերող առաջիկա փոփոխություններն իրականում ոչ այլ ինչ են, քան հստակ փորձ՝ Հայաստանում ուժեղացնելու սուպերվարչապետական ռեժիմը՝ ՔՊ-ական Հովհաննսիյան Արթուրը հայտարարել է՝ սուպերվարչապետական համակարգ չլինելու գլխավոր երաշխիքը փոխզսպման մեխանիզմներն են՝ վստահեցնելով, որ կան գործիքակազմեր, որոնք կարող են Հայաստանը դարձնել ոչ թե սուպերվարչապետական, այլ «սուպերընդդիմական»: ՔՊ-ականը հերքել է ընդդիմության մեղադրանքներն ու վստահեցրել, որ այդ ամենով իրենք նպատակ ունեն առողջացնել ինստիտուտները, բարձրացնել ներքին անվտանգության աստիճանն ու քաղաքացիներին որակյալ ծառայություններ մատուցել:
Հովհաննիսյան Արթուրի լոլոները, իհարկե, հեքիաթի ժանրից են, քանի որ ձգտումը՝ երկիրը սարքելու բացառապես սեփական ձեռքի խաղալիք, միմիայն պայմանավորված է սեփական վերարտադրության ու նաև անվտանգության վերաբերյալ այն մտահոգություններով, որ ունի Նիկոլը: Ինչի՞ց է նա վախենում: Խնդիրն այն է, որ Նիկոլի հայակործան առաքելությունը դեռ իր լրմանը չի հասել, դեռ թուրքերի հետ բանավոր պայմանավորվածություններն ամբողջությամբ կյանքի չեն կոչվել: Նիկոլը շատ լավ հասկանում է, որ փախչելու տեղ ուղղակի չունի, ու այսպես թե այնպես նրա հետևից գալու են թուրքերը՝ ստանալու խոստացածը: Եվուրեմն՝ Նիկոլի խնդիրն է այնպիսի համակարգի ստեղծումը, որը կերաշխավորի իր վարչապետությունը նույնիսկ այն դեպքում, եթե պետության կեսը հանձնի թուրքերին: Այսինքն՝ ոչ մի ծառայությունների որակի բարձրացման, պետության ամրապնդման կամ արդյունավետության բարձրացման մասին խոսք անգամ չկա, այլ բացառապես լուծվում են նեղանձնային խնդիրներ՝ մի կողմից հակազդելու ընդդիմությանը, մյուս կողմից՝ ներքին պայքարում չնահանջելու, իսկ արտահերթ ընտրությունների անցկացման դեպքում էլ՝ կրկին անգամ հաղթանակ տոնելու:
Բայց գլխավոր շահառուն, իհարկե, դառնալու են թուրքերը. նրանց պետք է կազմաքանդված, բռնատիրական Հայաստան՝ ներկայումս տնորինվող տարածքի կեսից էլ պակաս տերիտորիայով՝ տեսլական, որի հետևից էլ գնում է Նիկոլը:
Արձագանքելով այն՝ ոչ անհիմն տեսակետին, որ ուժային կառույցներին վերաբերող առաջիկա փոփոխություններն իրականում ոչ այլ ինչ են, քան հստակ փորձ՝ Հայաստանում ուժեղացնելու սուպերվարչապետական ռեժիմը՝ ՔՊ-ական Հովհաննսիյան Արթուրը հայտարարել է՝ սուպերվարչապետական համակարգ չլինելու գլխավոր երաշխիքը փոխզսպման մեխանիզմներն են՝ վստահեցնելով, որ կան գործիքակազմեր, որոնք կարող են Հայաստանը դարձնել ոչ թե սուպերվարչապետական, այլ «սուպերընդդիմական»: ՔՊ-ականը հերքել է ընդդիմության մեղադրանքներն ու վստահեցրել, որ այդ ամենով իրենք նպատակ ունեն առողջացնել ինստիտուտները, բարձրացնել ներքին անվտանգության աստիճանն ու քաղաքացիներին որակյալ ծառայություններ մատուցել:
Հովհաննիսյան Արթուրի լոլոները, իհարկե, հեքիաթի ժանրից են, քանի որ ձգտումը՝ երկիրը սարքելու բացառապես սեփական ձեռքի խաղալիք, միմիայն պայմանավորված է սեփական վերարտադրության ու նաև անվտանգության վերաբերյալ այն մտահոգություններով, որ ունի Նիկոլը: Ինչի՞ց է նա վախենում: Խնդիրն այն է, որ Նիկոլի հայակործան առաքելությունը դեռ իր լրմանը չի հասել, դեռ թուրքերի հետ բանավոր պայմանավորվածություններն ամբողջությամբ կյանքի չեն կոչվել: Նիկոլը շատ լավ հասկանում է, որ փախչելու տեղ ուղղակի չունի, ու այսպես թե այնպես նրա հետևից գալու են թուրքերը՝ ստանալու խոստացածը: Եվուրեմն՝ Նիկոլի խնդիրն է այնպիսի համակարգի ստեղծումը, որը կերաշխավորի իր վարչապետությունը նույնիսկ այն դեպքում, եթե պետության կեսը հանձնի թուրքերին: Այսինքն՝ ոչ մի ծառայությունների որակի բարձրացման, պետության ամրապնդման կամ արդյունավետության բարձրացման մասին խոսք անգամ չկա, այլ բացառապես լուծվում են նեղանձնային խնդիրներ՝ մի կողմից հակազդելու ընդդիմությանը, մյուս կողմից՝ ներքին պայքարում չնահանջելու, իսկ արտահերթ ընտրությունների անցկացման դեպքում էլ՝ կրկին անգամ հաղթանակ տոնելու:
Բայց գլխավոր շահառուն, իհարկե, դառնալու են թուրքերը. նրանց պետք է կազմաքանդված, բռնատիրական Հայաստան՝ ներկայումս տնորինվող տարածքի կեսից էլ պակաս տերիտորիայով՝ տեսլական, որի հետևից էլ գնում է Նիկոլը:
Պապիկյան Սուրիկի հաշիշը
Արձանագրելով, որ վերջին շրջանում ադրբեջանական կողմից ՀՀ սահմանների դեմ ուղղված կրակահերթերը, կրակոցները, սադրնանքերը բավական շատացել են ու հիմա էլ շատ են՝ Պապիկյան Սուրիկը «փափուկ բարձ էր դրել» ՀՀ քաղաքացիների գլխի տակ՝ հանգստացնելով, թե իբր այս պահին «կոնկրետ մտահոգվելու առիթ չկա»:
Ի՞նչ է հասկանում Պապիկյան Սուրիկը «կոնկրետ մտահոգվելու առիթի» տակ: Գաղտնիք չէ, որ գրեթե բոլոր վերլուծաբաններն ու անալիտիկ կենտրոնները միաբերան պնդում են, որ պատերազմի հավանականությունը շատ բարձր է, իսկ անցկացվող զորավարժությունները, որոնց քողի տակ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը սահմանին է մոտեցնում հսկայկան թվով տեխնիկա ու մարդուժ, որոնք Հայաստանի տարածքից անգամ անզեն աչքով տեսանելի են, թեժ մարտական գործողություններին ուղղված նախապատրաստական միջոցառումներ են: Նույն այդ ռազմական փորձագեներից շատերը կանխատեսում են տոտալ տարածաշրջանային պատերազմ, որի ընթացքում Հայաստանն ուղղակի «ոտքի տակ կորելու է»: Ավելին՝ շատ մասնագետներ ուղղակի կոչ են անում իշխանություններին բնակչությանը նախապատրաստել պատերազմին, ապաստարաններ, թաքստոցներ սարքել, մարդկան իրազեկել, մոբիլիզացիա իրականացնել և այլն: Կարճ ասած՝ պատերազմից հինգ պակաս իրավիճակ է տարածաշրջանում, որը պարտադրում է Հայաստանին առավելագույն օպերատիվություն ու զգոնություն դրսևորել:
Ի՞նչ են անում իշխանությունները: Իշխանությունները Երևանի շենքերն են ծակծկում ու քանդում՝ Հայաստանը՝ խաղաղ Դանիա երևակայելով: Ուղարկում են Սուրիկին ուղիղ եթեր՝ հանգստացնելու՝ կրկնելով 44-օրյա պատերզմից առաջ դրսևորած վարքագիծը, երբ փաստացի ոչինչ չարվեց՝ նետված մարտահրավերին պատրաստ լիելու համար այն դպքում,երբ տեղի ունեցածից միառժամանակ ժամանակ առաջ նույն ՀԱՊԿ-ը զեկուցագիր էր ուղարկել Նիկոլին՝ նախազգուշացնելով պատերազմի մասին ու նույնիսկ նկարագրելով՝ ինչպիսին է այն լինելու:
Արդյունքում կորցրեցինք մոտ 10000 քկմ տարածք՝ պատերազմի յուրաքանչյուր օրն ապրելով հաղթանակի պսասումով: Հիմա էլ նույն բանն է, ըստ էության, արվում, երբ դիրքերը թողնվում են անտեր, չկահավորված, այնինչ Պապիկյան Սուրիկը պրոֆեսիոնալ բանակից ու շարքայինների աշխատավարձերից է ինչ-որ բաներ բարբաջում՝ մոռանալով իր խոսքում ընդգծել, որ եթե եվրոպական մոդելի բանակ ունենալու հարցը տարիների աշխատանք ու ժամանակ է պահանջում, ապա կենսական մարտահրավերները՝ Հայաստանի գլխին կախված, մեզ շնչելու տեղ է՛լ չեն թողնում: Վաղը-մյուս օրը պատերազմ է, իսկ սրանք չգիտես՝ ինչերից են խոսում:
Արձանագրելով, որ վերջին շրջանում ադրբեջանական կողմից ՀՀ սահմանների դեմ ուղղված կրակահերթերը, կրակոցները, սադրնանքերը բավական շատացել են ու հիմա էլ շատ են՝ Պապիկյան Սուրիկը «փափուկ բարձ էր դրել» ՀՀ քաղաքացիների գլխի տակ՝ հանգստացնելով, թե իբր այս պահին «կոնկրետ մտահոգվելու առիթ չկա»:
Ի՞նչ է հասկանում Պապիկյան Սուրիկը «կոնկրետ մտահոգվելու առիթի» տակ: Գաղտնիք չէ, որ գրեթե բոլոր վերլուծաբաններն ու անալիտիկ կենտրոնները միաբերան պնդում են, որ պատերազմի հավանականությունը շատ բարձր է, իսկ անցկացվող զորավարժությունները, որոնց քողի տակ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը սահմանին է մոտեցնում հսկայկան թվով տեխնիկա ու մարդուժ, որոնք Հայաստանի տարածքից անգամ անզեն աչքով տեսանելի են, թեժ մարտական գործողություններին ուղղված նախապատրաստական միջոցառումներ են: Նույն այդ ռազմական փորձագեներից շատերը կանխատեսում են տոտալ տարածաշրջանային պատերազմ, որի ընթացքում Հայաստանն ուղղակի «ոտքի տակ կորելու է»: Ավելին՝ շատ մասնագետներ ուղղակի կոչ են անում իշխանություններին բնակչությանը նախապատրաստել պատերազմին, ապաստարաններ, թաքստոցներ սարքել, մարդկան իրազեկել, մոբիլիզացիա իրականացնել և այլն: Կարճ ասած՝ պատերազմից հինգ պակաս իրավիճակ է տարածաշրջանում, որը պարտադրում է Հայաստանին առավելագույն օպերատիվություն ու զգոնություն դրսևորել:
Ի՞նչ են անում իշխանությունները: Իշխանությունները Երևանի շենքերն են ծակծկում ու քանդում՝ Հայաստանը՝ խաղաղ Դանիա երևակայելով: Ուղարկում են Սուրիկին ուղիղ եթեր՝ հանգստացնելու՝ կրկնելով 44-օրյա պատերզմից առաջ դրսևորած վարքագիծը, երբ փաստացի ոչինչ չարվեց՝ նետված մարտահրավերին պատրաստ լիելու համար այն դպքում,երբ տեղի ունեցածից միառժամանակ ժամանակ առաջ նույն ՀԱՊԿ-ը զեկուցագիր էր ուղարկել Նիկոլին՝ նախազգուշացնելով պատերազմի մասին ու նույնիսկ նկարագրելով՝ ինչպիսին է այն լինելու:
Արդյունքում կորցրեցինք մոտ 10000 քկմ տարածք՝ պատերազմի յուրաքանչյուր օրն ապրելով հաղթանակի պսասումով: Հիմա էլ նույն բանն է, ըստ էության, արվում, երբ դիրքերը թողնվում են անտեր, չկահավորված, այնինչ Պապիկյան Սուրիկը պրոֆեսիոնալ բանակից ու շարքայինների աշխատավարձերից է ինչ-որ բաներ բարբաջում՝ մոռանալով իր խոսքում ընդգծել, որ եթե եվրոպական մոդելի բանակ ունենալու հարցը տարիների աշխատանք ու ժամանակ է պահանջում, ապա կենսական մարտահրավերները՝ Հայաստանի գլխին կախված, մեզ շնչելու տեղ է՛լ չեն թողնում: Վաղը-մյուս օրը պատերազմ է, իսկ սրանք չգիտես՝ ինչերից են խոսում:
Ո՞ր դեպքում Նիկոլը կհրապարակի Անդոնի ղազագիրը
Ադնոնն օրերս յուր հանձնաժողովի նիստում հայտարարել էր.«Ցավալի ա, որ մեր երկրում էդքան լրտեսներ են աճել և շատ էժան՝ սոցիալական ցանցերում որոշակի կոնտակներ պարզապես ունենալու արդյունքում՝կանանց հետ, գումարի առումով, և. բնականաբար, էս բոլոր բարեփոխումները միտված են հենց նմանատիպ խնդիրները հենց բնում խեղդելու և անվտանգային միջավայրն ավելի անվտանգ դարձելու առումով»:
Հայաստամնում իսկապես շպիոնները վխտում են, բայց վխում են՝ ոչ թե համակարգիչների մոնիտորների դիմաց նստած, այլ՝ Կառավարութան շենքում ու ԱԺ-ում թառած.ՔՊ-ականների ջախջախիչ մեծամասնությունը թերևս օտար երկրների հատուկ ծառայությունների գործակալ է, որ իր ծառայությունները մատուցում է Հայաստանի անվտանգությանն ու ազգային շահին անդառնալի վնաս հասցելու գնով:
Այդ ագենտներից ամենակարկառուններից մեկը թերևս նույն Անդոնն է, որը, նամուսն ու աբուռը կորցրած, Պետաիրավական հանձնաժողովի նիստում միամիտ աչքեր արած, ինչ-որ լոլոներ է բստրում՝ իրենից թունդ հայրենասեր սարքած: Եթե իկսապես պետությունը ցանկանում է բարելավել անվտանգային միջավայրն ու կանխարգելել տոտալ շպիոնաժը, ապա նախևառաջ պետք է սկսի Անդոնի գործերը, գաղտնի կապերը քննելուց, թուրքական հատուկ ծառայությունների հետ ունեցած կապերը բացահայտելուց, ղազագիրը հանրությանն ի ցույց դնելուց: Անդոնը պետք է արժանանա Միրզոյան Արոյի ճակատագրին:
Բայց ցավն այն է, որ քանի դեռ Նիկոլն է տիրում Հայաստանին, անդոնները կարող են հանգիստ քնել համենայն դեպս այնքան ժամանակ, քանի դեռ չեն փորձել դուրս գալ Նիկոլի լծի տակից: Հենց մեկնումեկը փորձեց, Նիկոլը սեփական ձեռամբ կհանրայնացնի իր թիմակիցների ղազագրերն ու ասենք պոռնո վիդեոները՝ ՔՊ-ականներին համաշխարհային խայտառակության մատնած:
Իսկ տեսնես ո՞վ է ի ցույց դնելու հենց Նիկոլի ղազագիրը՝ «փաստաթղթավորելու» Հայաստանին պատուհասած չարիքրների բուն պատճառը…
Ադնոնն օրերս յուր հանձնաժողովի նիստում հայտարարել էր.«Ցավալի ա, որ մեր երկրում էդքան լրտեսներ են աճել և շատ էժան՝ սոցիալական ցանցերում որոշակի կոնտակներ պարզապես ունենալու արդյունքում՝կանանց հետ, գումարի առումով, և. բնականաբար, էս բոլոր բարեփոխումները միտված են հենց նմանատիպ խնդիրները հենց բնում խեղդելու և անվտանգային միջավայրն ավելի անվտանգ դարձելու առումով»:
Հայաստամնում իսկապես շպիոնները վխտում են, բայց վխում են՝ ոչ թե համակարգիչների մոնիտորների դիմաց նստած, այլ՝ Կառավարութան շենքում ու ԱԺ-ում թառած.ՔՊ-ականների ջախջախիչ մեծամասնությունը թերևս օտար երկրների հատուկ ծառայությունների գործակալ է, որ իր ծառայությունները մատուցում է Հայաստանի անվտանգությանն ու ազգային շահին անդառնալի վնաս հասցելու գնով:
Այդ ագենտներից ամենակարկառուններից մեկը թերևս նույն Անդոնն է, որը, նամուսն ու աբուռը կորցրած, Պետաիրավական հանձնաժողովի նիստում միամիտ աչքեր արած, ինչ-որ լոլոներ է բստրում՝ իրենից թունդ հայրենասեր սարքած: Եթե իկսապես պետությունը ցանկանում է բարելավել անվտանգային միջավայրն ու կանխարգելել տոտալ շպիոնաժը, ապա նախևառաջ պետք է սկսի Անդոնի գործերը, գաղտնի կապերը քննելուց, թուրքական հատուկ ծառայությունների հետ ունեցած կապերը բացահայտելուց, ղազագիրը հանրությանն ի ցույց դնելուց: Անդոնը պետք է արժանանա Միրզոյան Արոյի ճակատագրին:
Բայց ցավն այն է, որ քանի դեռ Նիկոլն է տիրում Հայաստանին, անդոնները կարող են հանգիստ քնել համենայն դեպս այնքան ժամանակ, քանի դեռ չեն փորձել դուրս գալ Նիկոլի լծի տակից: Հենց մեկնումեկը փորձեց, Նիկոլը սեփական ձեռամբ կհանրայնացնի իր թիմակիցների ղազագրերն ու ասենք պոռնո վիդեոները՝ ՔՊ-ականներին համաշխարհային խայտառակության մատնած:
Իսկ տեսնես ո՞վ է ի ցույց դնելու հենց Նիկոլի ղազագիրը՝ «փաստաթղթավորելու» Հայաստանին պատուհասած չարիքրների բուն պատճառը…
Նիկոլի ուրացումը
Երևանում անցկացվող «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» 4-րդ գլոբալ ֆորումի շրջանակներում այն վարող արտասահմանցի տիկնոջ կողմից որպես մարդու իրավունքների և ազատության պաշտպանության չեմպիոն ներկայացված Նիկոլն իր ելույթում փաստացի թուրք-ադրբեջանական տանդեմի «ջրաղացին ջուր է լցրել»՝ հայտարարելով, որ ինքը չի ուզում, որ մենք անընդհատ լինենք քննադատողի դերում և հրաժարվենք նաև ինքնահայեցման հնարավորությունից: «Ես չեմ ուզում, որ ցեղասպանության կանխարգելման և դատապարտման թեման դառնա ժողովուրդների դատապարտման առիթ և ժողովուրդների թշնամանքի խորացման հարթակ, որովհետև ես իսկապես կարծում եմ, որ մեր տարածաշրջանում նաև թշնամությունը պետք է կառավարվի, և դա պետք է սկսել ատելության խոսքի կառավարումից»,-մասնավորապես՝ ասել է Նիկոլը՝ բողոքելով, որ իրեն թուրք են ասում, քանի որ համարում են դավաճան, ինչից ինքը չնայած չի վիրավորվում, բայց և համարում է, որ նման բան չպետք է լինի. դա ատելության քարոզ է թուրք ժողովրդի հանդեպ:
Համաձայնեք, որ նույնիսկ Էրդողանն ու Ալիևը հազիվ թե կարողանային այսքան ճշգրիտ կերպով առաջ մղել սեփական պետական շահերն այնպես, ինչպես դա արել է նրանց գործակալը:
Նիկոլի ասելիքը՝ուղղված Հայաստանին ու աշխարհին, հետևյալն է՝ պետք է ոչ թե ֆիքսվել թուրքերի կողմից հայերին ցեղասպանելու փաստի վրա՝ մեղադրելով նրանց, այլ ինքնաքննությամբ զբաղվել, քանի որ վերջում կարող է պարզվել, որ ոչ թե թուրքերը,այլ հայերն են ցեղասպանել, կեցցե՜ ժողովուրդների բարկամությունը, կորչի՛ հայոց պահանջատիրությունը, թուրք կոչվելը պատիվ է, ուղղակի պետք չէ խեղճ թուրքերի անունը քաղաքական նկատառումներով զուր տեղը շահարկել, այն համարել «թշնամի» եզրույթի էկվիվալենտ: Կարճ ասած՝ «Նոլդու Փաշինյան»:
Իհարկե, թերևս ավելորդ է նկատագրել այն տիտանական վտանգները, որ բխում են Նիկոլի «խաղաղասիրական» թեզերից, բայց կարևոր է հասկանալ, թե բացի սեփական գաղտնի ցանկությունները սպասարկելուց, այս ամենով է՛կ ում շահերն է փորձում առաջ տանել Նիկոլը՝ իրեն քննադատությունների թիրախ դարձնելով:
Ինրպես վերը նշվեց, Նիկոլին ֆորումի շրջանակներում ներկայարել էին որպես համաշխարհային ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների ու խոսքի ազատության անխոնջ մարտիկ՝ փառաբանելով այնպես, ինչպե ոչ ոքի: Ա՛յ հենց իրեն այդպես փառաբանողների շահերն էլ սպասարկում է Նիկոլը. Արևմուքի խնդիրը ցանկացած գնով հայ-թուրքական «հաշտեցման» պրոցեսն առաջ մղելն է՝ ռուսներին այստեղից դուրս վանելու հիմքեր ստեղծելու, ինչն էլ Նիկոլն անում է՝ այդ գինը ի հաշիվ հայ ժողովրդի կենսական շահերի վճարելով ու փոխարենը քաղաքական լեգիտիմություն ձեռք բերելով:
Երևանում անցկացվող «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» 4-րդ գլոբալ ֆորումի շրջանակներում այն վարող արտասահմանցի տիկնոջ կողմից որպես մարդու իրավունքների և ազատության պաշտպանության չեմպիոն ներկայացված Նիկոլն իր ելույթում փաստացի թուրք-ադրբեջանական տանդեմի «ջրաղացին ջուր է լցրել»՝ հայտարարելով, որ ինքը չի ուզում, որ մենք անընդհատ լինենք քննադատողի դերում և հրաժարվենք նաև ինքնահայեցման հնարավորությունից: «Ես չեմ ուզում, որ ցեղասպանության կանխարգելման և դատապարտման թեման դառնա ժողովուրդների դատապարտման առիթ և ժողովուրդների թշնամանքի խորացման հարթակ, որովհետև ես իսկապես կարծում եմ, որ մեր տարածաշրջանում նաև թշնամությունը պետք է կառավարվի, և դա պետք է սկսել ատելության խոսքի կառավարումից»,-մասնավորապես՝ ասել է Նիկոլը՝ բողոքելով, որ իրեն թուրք են ասում, քանի որ համարում են դավաճան, ինչից ինքը չնայած չի վիրավորվում, բայց և համարում է, որ նման բան չպետք է լինի. դա ատելության քարոզ է թուրք ժողովրդի հանդեպ:
Համաձայնեք, որ նույնիսկ Էրդողանն ու Ալիևը հազիվ թե կարողանային այսքան ճշգրիտ կերպով առաջ մղել սեփական պետական շահերն այնպես, ինչպես դա արել է նրանց գործակալը:
Նիկոլի ասելիքը՝ուղղված Հայաստանին ու աշխարհին, հետևյալն է՝ պետք է ոչ թե ֆիքսվել թուրքերի կողմից հայերին ցեղասպանելու փաստի վրա՝ մեղադրելով նրանց, այլ ինքնաքննությամբ զբաղվել, քանի որ վերջում կարող է պարզվել, որ ոչ թե թուրքերը,այլ հայերն են ցեղասպանել, կեցցե՜ ժողովուրդների բարկամությունը, կորչի՛ հայոց պահանջատիրությունը, թուրք կոչվելը պատիվ է, ուղղակի պետք չէ խեղճ թուրքերի անունը քաղաքական նկատառումներով զուր տեղը շահարկել, այն համարել «թշնամի» եզրույթի էկվիվալենտ: Կարճ ասած՝ «Նոլդու Փաշինյան»:
Իհարկե, թերևս ավելորդ է նկատագրել այն տիտանական վտանգները, որ բխում են Նիկոլի «խաղաղասիրական» թեզերից, բայց կարևոր է հասկանալ, թե բացի սեփական գաղտնի ցանկությունները սպասարկելուց, այս ամենով է՛կ ում շահերն է փորձում առաջ տանել Նիկոլը՝ իրեն քննադատությունների թիրախ դարձնելով:
Ինրպես վերը նշվեց, Նիկոլին ֆորումի շրջանակներում ներկայարել էին որպես համաշխարհային ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների ու խոսքի ազատության անխոնջ մարտիկ՝ փառաբանելով այնպես, ինչպե ոչ ոքի: Ա՛յ հենց իրեն այդպես փառաբանողների շահերն էլ սպասարկում է Նիկոլը. Արևմուքի խնդիրը ցանկացած գնով հայ-թուրքական «հաշտեցման» պրոցեսն առաջ մղելն է՝ ռուսներին այստեղից դուրս վանելու հիմքեր ստեղծելու, ինչն էլ Նիկոլն անում է՝ այդ գինը ի հաշիվ հայ ժողովրդի կենսական շահերի վճարելով ու փոխարենը քաղաքական լեգիտիմություն ձեռք բերելով:
Վիկտորինի երկնագույն ծաղկաքաղը
Դեկտեբերի սկզբին Հայաստանին Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացման կոչ հնչեցրած ԵՄ դեսպան Անդրեա Վիկտորինը «ՀՈԴՎԱԾ 3․ Լրագրողները՝ հանուն իրավունքների» ամենամյա մրցանակաբաշխությանը հույս է հայտնել, որ ՍԴ-ն կմիանա իրենց՝ ՀՀ-ում խտրականության դեմ օրենքի ընդունման գործում: «Մենք պետք է ընդգծենք այն հանգամանքը, որ չենք կարող անհատական մարդու իրավունքներից առանձնացնել կամ ծաղկաքաղ անել նրանցից, որոնք մեզ դուր են գալիս և անտեսել մյուսները…»,-մասնավորապես՝ հայտարարլ է ծաղկաքաղին դեմ ԵՄ դեսպանը:
ԵՄ դեսպանի ուղերձը չափազանց թափանցիկ է. եթե Հայաստանն ուզում է ինտերգրվել եվրոպական ընտանիքին, ապա պետք է ծիրանագույնը փոխի երկնագույնով, իսկ հույսերը, թե կարող է կրկնվել ասենք Հունգարիայի օրինակը, այսինքն՝ հանդես գալ ավանդական արժեհամակարգի պաշտպանության դիրքերից, բայց մնալ արևմտյան մեծ ընտանիքում, սին են:
Բայց ամենաուշգրավը Վիկտորինի՝ Հայաստանի գունափոխության հարցում ՍԴ-ին ապավինելն է՝ կառույց, որը թերևս ամենաշատն է բռնաբարվել «դեմոկրատ» Նիկոլի կողմից: Բոլորն էլ հիշում են ու շատ լավ գիտեն, թե ինչ է արել Նիկոլը Հրայր Թովմասյանի հետ՝ մի կողմից քաղաքական իշխանության հավերժացման ու դրան լեգիտիմության շղարշ տալու նպատակով, մյոս կողմից՝ երաշխավորելու հայ-թուրքական կամ հայ-ադրբեջանական կնքվելիք հնարավոր պայմանագրերի վավերացումը նույնիսկ այն դեպքում, եթե դրանք լինեն հակասահմանադրական, հակասեն Անկախության հռչակագրի դրույթներին և այլն: Վերջիվերջո պատահական չէ, որ ՍԴ դատավորներն այսօր մինչև 3000 դոլար աշխատավարձ են ստանում. պրակտիկան ցույց է տալիս, որ կուշտ փորով Նիկոլի թելը թելելն ավելի լավ է ստացում:
Հիմա Վիկտորինը, փաստորեն, հավելյալ պահանջ է առաջ քաշում՝ աչք փակելով «նոր» Հայաստանում ժողովրդավարության բռնաբարման վրա, և դա ԼԳԲՏ համայնքի համար Հայաստանը դրախտ սարքելն է: Նիկոլը կարող է հավերժ մնալ երկրի ղեկավար, եթե ի թիվս այլ կործանարար բաների Հայաստանը նաև գոմիկանոց սարքի:
Սարքելը՝ կսարքի, բայց ինչպե՞ս դրան կարձագանքի ժողովուրդը՝ ահա ամենամեծ հարցը…
ը…
Դեկտեբերի սկզբին Հայաստանին Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացման կոչ հնչեցրած ԵՄ դեսպան Անդրեա Վիկտորինը «ՀՈԴՎԱԾ 3․ Լրագրողները՝ հանուն իրավունքների» ամենամյա մրցանակաբաշխությանը հույս է հայտնել, որ ՍԴ-ն կմիանա իրենց՝ ՀՀ-ում խտրականության դեմ օրենքի ընդունման գործում: «Մենք պետք է ընդգծենք այն հանգամանքը, որ չենք կարող անհատական մարդու իրավունքներից առանձնացնել կամ ծաղկաքաղ անել նրանցից, որոնք մեզ դուր են գալիս և անտեսել մյուսները…»,-մասնավորապես՝ հայտարարլ է ծաղկաքաղին դեմ ԵՄ դեսպանը:
ԵՄ դեսպանի ուղերձը չափազանց թափանցիկ է. եթե Հայաստանն ուզում է ինտերգրվել եվրոպական ընտանիքին, ապա պետք է ծիրանագույնը փոխի երկնագույնով, իսկ հույսերը, թե կարող է կրկնվել ասենք Հունգարիայի օրինակը, այսինքն՝ հանդես գալ ավանդական արժեհամակարգի պաշտպանության դիրքերից, բայց մնալ արևմտյան մեծ ընտանիքում, սին են:
Բայց ամենաուշգրավը Վիկտորինի՝ Հայաստանի գունափոխության հարցում ՍԴ-ին ապավինելն է՝ կառույց, որը թերևս ամենաշատն է բռնաբարվել «դեմոկրատ» Նիկոլի կողմից: Բոլորն էլ հիշում են ու շատ լավ գիտեն, թե ինչ է արել Նիկոլը Հրայր Թովմասյանի հետ՝ մի կողմից քաղաքական իշխանության հավերժացման ու դրան լեգիտիմության շղարշ տալու նպատակով, մյոս կողմից՝ երաշխավորելու հայ-թուրքական կամ հայ-ադրբեջանական կնքվելիք հնարավոր պայմանագրերի վավերացումը նույնիսկ այն դեպքում, եթե դրանք լինեն հակասահմանադրական, հակասեն Անկախության հռչակագրի դրույթներին և այլն: Վերջիվերջո պատահական չէ, որ ՍԴ դատավորներն այսօր մինչև 3000 դոլար աշխատավարձ են ստանում. պրակտիկան ցույց է տալիս, որ կուշտ փորով Նիկոլի թելը թելելն ավելի լավ է ստացում:
Հիմա Վիկտորինը, փաստորեն, հավելյալ պահանջ է առաջ քաշում՝ աչք փակելով «նոր» Հայաստանում ժողովրդավարության բռնաբարման վրա, և դա ԼԳԲՏ համայնքի համար Հայաստանը դրախտ սարքելն է: Նիկոլը կարող է հավերժ մնալ երկրի ղեկավար, եթե ի թիվս այլ կործանարար բաների Հայաստանը նաև գոմիկանոց սարքի:
Սարքելը՝ կսարքի, բայց ինչպե՞ս դրան կարձագանքի ժողովուրդը՝ ահա ամենամեծ հարցը…
ը…
Նիկոլի սիմվոլը
Համացանցում տարածվել է մի տեսագրություն, որտեղ երևում է, թե ինչպես է, ըստ տեղեկությունների, մինչև 1989 թվականը Հայաստանում՝ Երևանի Կրիվոյ կոչվող թաղամասում, ապրած ադրբեջանական բանակի պահեստազորի կապիտան Թելման Քասիմովը, որ սոցցանցերում ներկայանում է «Иреван Агрыдаг» (Агрыдаг-Հայկական պար լեռնաշղթայի անվան թուրքական տարբերակն է-խմբ.) անվան տակ, ադրբեջաներեն և ապա հայերեն ինչ-որ բաներ բլբլում՝ ծաղրելով Նիկոլին ու ասելով, որ չնայած ինքը ապրել է Հայաստանում, բայց վաղուց հեռացել է Հայաստանից՝ դառնալով Ադրբեջանի քաղաքացի և այլն:
Ինչպես հայտնի է, ադրբեջանցիները փակել են Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղին՝ վրաններ տեղադրելով Հայաստանն Արցախին կապող ճանապարհին, ինչը հերթական սադրանքն է՝ պատերազմ սանձազերծելու ու ռուս խաղաղապահներին Արցախից վտարելու նպատակով: Ահա այս ցւցարարներից մեկն էլ, փաստորեն, «հայաստանցի» ազերի կապիտանն է, որ ծիծաղելով ծաղրել է ներկա պահին Հայաստանի սիմվոլ հանդիսացող Նիկոլին:
Իրականում Նիկոլի սիմվոլ հենց կարելի է համարել այս ազերիին, որը երբեք Հայաստանը չէր ծաղրի, եթե չլիներ Նիկոլի «խաղաղության օրակարգը»: Նիկոլի վեջնանպատակը Կրիվոյը ազերիների բաժին դարձնելն է, որի նախերգանքը Հայաստան-Արցախ միջանցքի շուրջ խմորվող ներկայիս պրոցեսներն են. Երևանը կարող է շուտով լցվել հայախոս ազերիներով, ու կոնկրետ խաղաղութան պայմանագի ստորագրումից հետո Հայաստանը չի ունենալու որևիցե գործիքակազմ՝ կործանարար գործընթացը կասեցնող, եթե, իհարկե, առհասարակ Հայաստան մնա քարտեզի վրա:
Համացանցում տարածվել է մի տեսագրություն, որտեղ երևում է, թե ինչպես է, ըստ տեղեկությունների, մինչև 1989 թվականը Հայաստանում՝ Երևանի Կրիվոյ կոչվող թաղամասում, ապրած ադրբեջանական բանակի պահեստազորի կապիտան Թելման Քասիմովը, որ սոցցանցերում ներկայանում է «Иреван Агрыдаг» (Агрыдаг-Հայկական պար լեռնաշղթայի անվան թուրքական տարբերակն է-խմբ.) անվան տակ, ադրբեջաներեն և ապա հայերեն ինչ-որ բաներ բլբլում՝ ծաղրելով Նիկոլին ու ասելով, որ չնայած ինքը ապրել է Հայաստանում, բայց վաղուց հեռացել է Հայաստանից՝ դառնալով Ադրբեջանի քաղաքացի և այլն:
Ինչպես հայտնի է, ադրբեջանցիները փակել են Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղին՝ վրաններ տեղադրելով Հայաստանն Արցախին կապող ճանապարհին, ինչը հերթական սադրանքն է՝ պատերազմ սանձազերծելու ու ռուս խաղաղապահներին Արցախից վտարելու նպատակով: Ահա այս ցւցարարներից մեկն էլ, փաստորեն, «հայաստանցի» ազերի կապիտանն է, որ ծիծաղելով ծաղրել է ներկա պահին Հայաստանի սիմվոլ հանդիսացող Նիկոլին:
Իրականում Նիկոլի սիմվոլ հենց կարելի է համարել այս ազերիին, որը երբեք Հայաստանը չէր ծաղրի, եթե չլիներ Նիկոլի «խաղաղության օրակարգը»: Նիկոլի վեջնանպատակը Կրիվոյը ազերիների բաժին դարձնելն է, որի նախերգանքը Հայաստան-Արցախ միջանցքի շուրջ խմորվող ներկայիս պրոցեսներն են. Երևանը կարող է շուտով լցվել հայախոս ազերիներով, ու կոնկրետ խաղաղութան պայմանագի ստորագրումից հետո Հայաստանը չի ունենալու որևիցե գործիքակազմ՝ կործանարար գործընթացը կասեցնող, եթե, իհարկե, առհասարակ Հայաստան մնա քարտեզի վրա:
«Ֆերմեր» Գռզոն
ԱԺ տարածաշրջանային և եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում Գռզոն, ադնրադառնալով Հայաստանում տասնյակ հազարավոր հեկտարների հասնող անմշակ հողերի խնդրին, արձանագրելով, որ դրանց մշակման շնորհիվ կարելի է աստղաբաշխական թվերի հասնող հավելյալ աժեք, բարիք ստեղծել, կոչ է արել գյուղացիներին մշակել հողրն ու լուծել սեփական թերսնման պրոբլեմը՝ միաժամանակ ընդգծելով նպաստների ինստիտուտի վերանայման անհրաժեշտությունը, քանի որ, ըստ Գռզոյի, հնրավոր է, որ հենց նպաստներն են, որ գյուղացուն դարձնում են թամբալ:
Նիկոլը Գռզոյի խորհրդո՞վ էր միառժամանակ առաջ կրճատել նպաստառու ընտանիքների թիվը՝ համոզված լիելով, որ աղքատությունը մարդկանց ուղեղներում է:Բացառված չէ: Այն, որ Գռզոն մատնանշել է գոյություն ունեցող խնդիրը, փաստ է, բայց փաստ է նաև այն, որ ոչ միայն չի տվել այդ խնդրի լուծման բանաձևը, այլև առաջ է քաշել մի թեզ,որն ուղղակիորեն խփում է հանրության, գյուղացիության խոցելի խմբերի բարեկեցությանը:
Ի գիտությոն Գռզոյի՝ անմշակ մնացած հսկայական հողերի խնդրի աղբյուրը ոչ թե նպաստների մեջ լվլվացող գյուղացիությունն է՝ շվայտ կյանքից իբր հռփացած, այլ այդ հարցում պետական քաղաքականության բացակայությունն ու կոնկրետ գյուղոլորտում չլուծվող խնդիրները՝ սկսած ոռոգման ջրի բացակայությունից մինչև ստացված բերքի իրացման պրոբլեմներ: Երբ մարդիկ քանդում են տասնամյակներով խնամված ասենք իրենց խաղողի այգիները, ինչին պետութունը նայում է սառնասրտորեն՝ թքած ունենալով հողի վրա էլ, գյուղացու էլ, գյուղատնտեսության զորգացման կամ միլիարդավոր դոլարների մասին գռզոյական լոլոները դառնում են խիստ անարժեք:
Իրականում բացառված չէ, որ Գռզոյի նպատակը հեռահար է. ուզում է այդ հողերն էլ իրենով անել ու գյուղացու փոխարեն ինքը մշակել՝ հաստացնելու առանց այն էլ միլիարդներով լի գրպանները: Սա միանշանակորեն հավանական տարբերակ է թվում՝ հաշվի առնելով Գռզոյի էությունը:
ԱԺ տարածաշրջանային և եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում Գռզոն, ադնրադառնալով Հայաստանում տասնյակ հազարավոր հեկտարների հասնող անմշակ հողերի խնդրին, արձանագրելով, որ դրանց մշակման շնորհիվ կարելի է աստղաբաշխական թվերի հասնող հավելյալ աժեք, բարիք ստեղծել, կոչ է արել գյուղացիներին մշակել հողրն ու լուծել սեփական թերսնման պրոբլեմը՝ միաժամանակ ընդգծելով նպաստների ինստիտուտի վերանայման անհրաժեշտությունը, քանի որ, ըստ Գռզոյի, հնրավոր է, որ հենց նպաստներն են, որ գյուղացուն դարձնում են թամբալ:
Նիկոլը Գռզոյի խորհրդո՞վ էր միառժամանակ առաջ կրճատել նպաստառու ընտանիքների թիվը՝ համոզված լիելով, որ աղքատությունը մարդկանց ուղեղներում է:Բացառված չէ: Այն, որ Գռզոն մատնանշել է գոյություն ունեցող խնդիրը, փաստ է, բայց փաստ է նաև այն, որ ոչ միայն չի տվել այդ խնդրի լուծման բանաձևը, այլև առաջ է քաշել մի թեզ,որն ուղղակիորեն խփում է հանրության, գյուղացիության խոցելի խմբերի բարեկեցությանը:
Ի գիտությոն Գռզոյի՝ անմշակ մնացած հսկայական հողերի խնդրի աղբյուրը ոչ թե նպաստների մեջ լվլվացող գյուղացիությունն է՝ շվայտ կյանքից իբր հռփացած, այլ այդ հարցում պետական քաղաքականության բացակայությունն ու կոնկրետ գյուղոլորտում չլուծվող խնդիրները՝ սկսած ոռոգման ջրի բացակայությունից մինչև ստացված բերքի իրացման պրոբլեմներ: Երբ մարդիկ քանդում են տասնամյակներով խնամված ասենք իրենց խաղողի այգիները, ինչին պետութունը նայում է սառնասրտորեն՝ թքած ունենալով հողի վրա էլ, գյուղացու էլ, գյուղատնտեսության զորգացման կամ միլիարդավոր դոլարների մասին գռզոյական լոլոները դառնում են խիստ անարժեք:
Իրականում բացառված չէ, որ Գռզոյի նպատակը հեռահար է. ուզում է այդ հողերն էլ իրենով անել ու գյուղացու փոխարեն ինքը մշակել՝ հաստացնելու առանց այն էլ միլիարդներով լի գրպանները: Սա միանշանակորեն հավանական տարբերակ է թվում՝ հաշվի առնելով Գռզոյի էությունը:
Անդոնի անբարոյականությունը
Մեկնաբանելով Ադրբեջանի պրովոկացիոն գործողությունները, որոնց պատճառով, փաստորեն, լրջագույն հարցականի տակ է դրվում ՀՀ-Արցախ ցամաքային կապը՝ դրանից բխող բոլոր գլոբալ հետևանքներով՝ Անդոնը կոչ է արել «հրադադարը պահպանող բլոկին» հետևություններ անել: «Ադրբեջանը չպետք է ուժի լեզվով հարաբերություններ կառուցի, քանի որ դա ոչ մի տեղ չի հասցնելու: Հաջողությունից հետո պետք է կայունություն ապահովել»,-մասնավորապես՝ հայտարարել է ադրբեջանցիների հաջողությունից արբեցած թուրքական ազդեցության գոծակալը:
Անդոնի խոսքը, իհարկե, ուղղված է ՀԱՊԿ-ին, իսկ ավելի կոնկրետ՝ ռուսներին: Կոչը, անշուշտ, ռացիոնալ կոչ է, քանի որ իսկապես ռուսական կողմը ունի լուրջ առիթ՝ լրջագույն հետևույթուններ անելու, բայց կա նաև հարցի մյուս՝ Անդոնին ոչ դուրեկան կողմը, և այն հնչում է հետևյալ կեպ՝ իսկ հայկական կողմն ի՞նչ հետևություններ է անում կատարվողից, երբ միջանցքի շուրջ ստեծված իրավիճակի ու Ադրբեջանի՝ կազուս բելլի առաջացնելուն միտված գործողությունների ֆոնին ասենք նույն Նիկոլն ինքն իրեն փաստացի թուրք է հայտարարում ի լուր աշխարհի ու կոչ անում տարածաշրջանում բացել խաղաղության դարաշրջան՝ մոռանալով, որ թուրքերի համար Կովկասում խաղաղությունը նշանակում է այստեղ հայերի չգոյություն: Այսինքն՝ Նիկոլը փաստացի կոչ է անում՝ ձուլվելու, մոռանալու հայոց պատմությունը, Հայաստանը վիլայեթի վերածելու: Մի օր էլ կկանգնի ու կասի, որ պետք է ազգովի թլպատվենք, որ թուրքերին ավելի լավ բավարարենք ու սեփական ձեռքով կտա քրիստոնյա Հայաստանի վերջը՝ միայն թե ղազագիրը թաքուն պահի Էրդողանը:
Ահա այս մթնոլորտում ու իրավիճակում է, որ Անդոնը կոչ է անում օտարներին անել հետևություն: Օտարները գուցե Անդոնի կոչը բանի տեղ դնեին, եթե Անդոնը լիներ ոչ թե Հայաստանում թուրքական ռեժիմի ակնառու մանկլավիկ, այլ՝ հայրենասեր պետական գործիչ, բայց քանի որ ունենաք այն, ինչ ունենք, անարժեք են դառնում Անդոնի խոսքերն ու հնչեցրած կոչերը՝ ի ցույց դնելով նրա անբարոյականությունը:
Մեկնաբանելով Ադրբեջանի պրովոկացիոն գործողությունները, որոնց պատճառով, փաստորեն, լրջագույն հարցականի տակ է դրվում ՀՀ-Արցախ ցամաքային կապը՝ դրանից բխող բոլոր գլոբալ հետևանքներով՝ Անդոնը կոչ է արել «հրադադարը պահպանող բլոկին» հետևություններ անել: «Ադրբեջանը չպետք է ուժի լեզվով հարաբերություններ կառուցի, քանի որ դա ոչ մի տեղ չի հասցնելու: Հաջողությունից հետո պետք է կայունություն ապահովել»,-մասնավորապես՝ հայտարարել է ադրբեջանցիների հաջողությունից արբեցած թուրքական ազդեցության գոծակալը:
Անդոնի խոսքը, իհարկե, ուղղված է ՀԱՊԿ-ին, իսկ ավելի կոնկրետ՝ ռուսներին: Կոչը, անշուշտ, ռացիոնալ կոչ է, քանի որ իսկապես ռուսական կողմը ունի լուրջ առիթ՝ լրջագույն հետևույթուններ անելու, բայց կա նաև հարցի մյուս՝ Անդոնին ոչ դուրեկան կողմը, և այն հնչում է հետևյալ կեպ՝ իսկ հայկական կողմն ի՞նչ հետևություններ է անում կատարվողից, երբ միջանցքի շուրջ ստեծված իրավիճակի ու Ադրբեջանի՝ կազուս բելլի առաջացնելուն միտված գործողությունների ֆոնին ասենք նույն Նիկոլն ինքն իրեն փաստացի թուրք է հայտարարում ի լուր աշխարհի ու կոչ անում տարածաշրջանում բացել խաղաղության դարաշրջան՝ մոռանալով, որ թուրքերի համար Կովկասում խաղաղությունը նշանակում է այստեղ հայերի չգոյություն: Այսինքն՝ Նիկոլը փաստացի կոչ է անում՝ ձուլվելու, մոռանալու հայոց պատմությունը, Հայաստանը վիլայեթի վերածելու: Մի օր էլ կկանգնի ու կասի, որ պետք է ազգովի թլպատվենք, որ թուրքերին ավելի լավ բավարարենք ու սեփական ձեռքով կտա քրիստոնյա Հայաստանի վերջը՝ միայն թե ղազագիրը թաքուն պահի Էրդողանը:
Ահա այս մթնոլորտում ու իրավիճակում է, որ Անդոնը կոչ է անում օտարներին անել հետևություն: Օտարները գուցե Անդոնի կոչը բանի տեղ դնեին, եթե Անդոնը լիներ ոչ թե Հայաստանում թուրքական ռեժիմի ակնառու մանկլավիկ, այլ՝ հայրենասեր պետական գործիչ, բայց քանի որ ունենաք այն, ինչ ունենք, անարժեք են դառնում Անդոնի խոսքերն ու հնչեցրած կոչերը՝ ի ցույց դնելով նրա անբարոյականությունը:
Հրաժարականների շքերթ՝ Կառավարությունում. ի՞նչ է անում Նիկոլը
Պարզվում է՝ այս խառն իրավիճակում, երբ, փաստորեն, Արցախի գլխին կրկին ցեղասպանաբեր ամպեր են կուտակվում, Նիկոլը որոշել է կադրային ջարդ իրականացնել՝ ելնելով չգիտես թե ինչ սկզբունքից: Այն բանից հետո, երբ պարզ դարձավ, որ ծակերի հանդեպ յուրահատուկ հակում ունեցող Դումանյան Վահրամն է հրաժարականի դիմում գրել, պարզվեց՝ փոխվարչապետ աշխատող Մաթևոսյան Համբարձումն է հրաժարական ներկայացրել, իսկ հետո էլ հայտնի դարձավ, որ այս երկուսի ճանապարհով է որոշել գնալ Պետրոսի սորոսական կնիկ Անդրեասյան Ժաննան՝ Դումանյան Վահրամի տեղակալը: Ի դեպ՝ Հմբոն, կապված իր հրաժարականի հետ, մի կիսասրտաճմլիկ ուղերձ է հղել՝ շնորհակալություն հայտնելով Նիկոլին ու հայտարարելով՝ ինչպես փոխվարչապետի պաշտոնն է ստանձնել ամենայն պատասխանատվությամբ, այնպես էլ հետագայում ցանկացած կարգավիճակում անելու է առավելագույնը` հնարավորությունների սահմաններում նպաստելու Հայաստանի Հանրապետության զարգացմանն ու առաջընթացին։
Գործից ազատվածների այս եռյակից առայժմ կարծես միայն Հմբոն է Նիկոլին շնրհակալություն հյատնել, իսկ Պետրոսի կնիկն ու ծակասեր Վահրամը գոնե առայժմ ավելի պակաս պերճախոս են դարձել, ինչը կարելի է ավելի շուտ որպես անկեղծության նշան դիտարկել:
Սովորաբար, երբ ինչ-որ պաշտոնյա, նախարար կամ պետական գործիչ հեռանում է, ընդունված է վերլուծել մարդու թողած ժառանգությունն ու հետագիծն այս կամ այն համակարգում: Բայց հարցն այն է, որ այս երեքի պարագայում էլ բացի վատից, այլ բան ուղղակի անհնար է նշմարել. Դումանան Վահրամն ու նրա կին տեղակալը,փեռք ձեռքի տված, քանդել են կրթական համակարգը՝ հանդիսանալով Նիկոլի արժանի աշակերտներն ու սորոսականության ադեպտները, իսկ Հմբոն առհասարակ մոխրագույն մկնիկի կարգավիճակ է մշտապես ունեցել՝ այդպես էլ չկարողանալով որևիցե կերպ աչքի ընկնել:
Բայց գլխավոր հարցը սա չէ, այլ՝ այն, թե ովքեր են փոխարինելու այս երեքին: Օրինակ՝ ըստ որոշ տեղեկությունների՝ «օդում կախված», Դումանյան Վահրամին կարող է փոխարինելու գալ նրա հետ հրաժարական ներկայացրած Պետրոսի կնիկը՝ այդ նույն սորոսական Ժաննան: Թե որքանով են հավաստի այս տեղեկությունները, թերևս դժվար է հաստատ ասել, բայց այն, որ ՔՊ-ական կադրային բանկն առանձնապես հարուստ չէ, փաստ է:
Մյուս կողմից՝ հարց է առաջանում, թե արդյոք այս հրաժարականներին չե՞ն հետևի մյուսները, եթե հետևելու են, ապա ի՞նչ խնդիր է դրանով լուծելու Նիկոլը, սեփական թիմում առաջ է քաշելու սորոսականների՞ն, նրանց հետ կապ չունեցողների՞ն, թե՞ բացառապես յուրայիններին՝ առավելապես ելնելով թիմում սեփական ազդեցության մեծացման հեռահար նպատակից, որ կարողանա կանխել իր համար անցանկալի սցենարները՝ հաշվի առնելով երկրի ընդհանուր վիճակը:
Մի բան հստակ է՝ ում էլ նշանակի, ելնելու է բացառապես քաղաքական հաշվարկներից՝ խոշոր հաշվով թքած ունենալով այս կամ այն կադրի մասնագիական կարողությունների ու ՕԳԳ-ի վրա: Ինչի՞ն է ՕԳԳ-ն, եթե երկիրը հանձնում թուրքերին…
Պարզվում է՝ այս խառն իրավիճակում, երբ, փաստորեն, Արցախի գլխին կրկին ցեղասպանաբեր ամպեր են կուտակվում, Նիկոլը որոշել է կադրային ջարդ իրականացնել՝ ելնելով չգիտես թե ինչ սկզբունքից: Այն բանից հետո, երբ պարզ դարձավ, որ ծակերի հանդեպ յուրահատուկ հակում ունեցող Դումանյան Վահրամն է հրաժարականի դիմում գրել, պարզվեց՝ փոխվարչապետ աշխատող Մաթևոսյան Համբարձումն է հրաժարական ներկայացրել, իսկ հետո էլ հայտնի դարձավ, որ այս երկուսի ճանապարհով է որոշել գնալ Պետրոսի սորոսական կնիկ Անդրեասյան Ժաննան՝ Դումանյան Վահրամի տեղակալը: Ի դեպ՝ Հմբոն, կապված իր հրաժարականի հետ, մի կիսասրտաճմլիկ ուղերձ է հղել՝ շնորհակալություն հայտնելով Նիկոլին ու հայտարարելով՝ ինչպես փոխվարչապետի պաշտոնն է ստանձնել ամենայն պատասխանատվությամբ, այնպես էլ հետագայում ցանկացած կարգավիճակում անելու է առավելագույնը` հնարավորությունների սահմաններում նպաստելու Հայաստանի Հանրապետության զարգացմանն ու առաջընթացին։
Գործից ազատվածների այս եռյակից առայժմ կարծես միայն Հմբոն է Նիկոլին շնրհակալություն հյատնել, իսկ Պետրոսի կնիկն ու ծակասեր Վահրամը գոնե առայժմ ավելի պակաս պերճախոս են դարձել, ինչը կարելի է ավելի շուտ որպես անկեղծության նշան դիտարկել:
Սովորաբար, երբ ինչ-որ պաշտոնյա, նախարար կամ պետական գործիչ հեռանում է, ընդունված է վերլուծել մարդու թողած ժառանգությունն ու հետագիծն այս կամ այն համակարգում: Բայց հարցն այն է, որ այս երեքի պարագայում էլ բացի վատից, այլ բան ուղղակի անհնար է նշմարել. Դումանան Վահրամն ու նրա կին տեղակալը,փեռք ձեռքի տված, քանդել են կրթական համակարգը՝ հանդիսանալով Նիկոլի արժանի աշակերտներն ու սորոսականության ադեպտները, իսկ Հմբոն առհասարակ մոխրագույն մկնիկի կարգավիճակ է մշտապես ունեցել՝ այդպես էլ չկարողանալով որևիցե կերպ աչքի ընկնել:
Բայց գլխավոր հարցը սա չէ, այլ՝ այն, թե ովքեր են փոխարինելու այս երեքին: Օրինակ՝ ըստ որոշ տեղեկությունների՝ «օդում կախված», Դումանյան Վահրամին կարող է փոխարինելու գալ նրա հետ հրաժարական ներկայացրած Պետրոսի կնիկը՝ այդ նույն սորոսական Ժաննան: Թե որքանով են հավաստի այս տեղեկությունները, թերևս դժվար է հաստատ ասել, բայց այն, որ ՔՊ-ական կադրային բանկն առանձնապես հարուստ չէ, փաստ է:
Մյուս կողմից՝ հարց է առաջանում, թե արդյոք այս հրաժարականներին չե՞ն հետևի մյուսները, եթե հետևելու են, ապա ի՞նչ խնդիր է դրանով լուծելու Նիկոլը, սեփական թիմում առաջ է քաշելու սորոսականների՞ն, նրանց հետ կապ չունեցողների՞ն, թե՞ բացառապես յուրայիններին՝ առավելապես ելնելով թիմում սեփական ազդեցության մեծացման հեռահար նպատակից, որ կարողանա կանխել իր համար անցանկալի սցենարները՝ հաշվի առնելով երկրի ընդհանուր վիճակը:
Մի բան հստակ է՝ ում էլ նշանակի, ելնելու է բացառապես քաղաքական հաշվարկներից՝ խոշոր հաշվով թքած ունենալով այս կամ այն կադրի մասնագիական կարողությունների ու ՕԳԳ-ի վրա: Ինչի՞ն է ՕԳԳ-ն, եթե երկիրը հանձնում թուրքերին…
Քաքլան Գագոն
Հարցին՝ եթե միջանցքը փակեն, հայ սահմանապահները կմիջամտե՞ն, Մելքոնյան Գագոն պատասխանել է. «Չէ, ոնց կարող ենք խոչընդոտել, մենք ի՞նչ գործ ունենք Լաչինի հետ, որ խառնվենք, էդ ռուսների գործնա արդեն, մենք էդ դաշտում միջամտելու իրավունք չունենք, հենց միջամտենք, կգան մեզ կհասնեն… Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգության երաշխավորը խաղաղապահներն են, թող իրենք էլ պաշտպանեն էդ ժողովրդին»:
Մելքոնյան Գագոն,իհարկե, արտահայտել է ոչ միայն իր, այլև նիկոլական Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշումը: գուցե ֆորմալ առումով Գագոյի խոսքերը տրամաբանական հնչեն՝ հաշվի առնելով 44-օրյա պատերազմի արդյուքներն ու Հայաստանի թուլացած վիճակը, բայց հարց է առաջանում՝ եթե բանը հասնի ոչ միայն հումանիտար տոտալ աղետի, որի նախանշաններն արդեն այսօր կան, այլև ադբեջանցիները, նույն Արևմուտքի հորդորով թքելով ռուսների հեղինակության վրա, Արցախի ժողովրդի դեմ յաթաղանը գործի դնեն, ՀՀ-ն կողքից դիտորդի կարգավիճա՞կ է որդեգրելու ու հանգիստ հետևի, թե ինչպես են ցեղասպանում արցախահայերի՞ն:
Արցախյան առաջին պատերազմը եղավ այն պատճառով, որ Արցախի ու ադրբեջանահայերի շուրջ տեղի ունեցող ողբերգական իրադարձությունների նկատմամբ Հայաստանը որդեգրեց ու դրսևորեց կոնկրետ կեցվածք՝ փրկելով արցախահայերին ջարդից: Հիմա, փաստորեհ, Ադրբեջանը գնում է Արցախի լիակատար ոչնչացման ուղղությամբ՝ հագուրդ տալով արտաքին ուժերի ցանկություններին, փորձելով առիթն օգտագործել ու ասենք հետևել Դավութօղլուի տված վերջին խորհրդին՝ Հայաստանից ամեն հնարավորը պոկելուն առնչվող:
Գագոն իրեն գեներալ է անվանում, ժամանակին էլ էրեխեքի տրուսիկնեից լավ հաց է քամել, կերել-հղփացել: Հարց է ծագում՝ բա «գեներալ» հորջորջվողը էսքան «ցռան Վերգո» կլինի՞, էսքան մորթապա՞շտ: Բա եթե դուխներդ էսքան էր, ա՛յ «լոթիներ», բա ինչո՞ւ Ադրբեջանի հետ պատերազմի բռնվեցիք ու բանակը ոչնչացրեցիք, թե՞ հատուկ արեցիք, որ կարողանաք մարսել Արցախի կորուստը՝դրա մեղքը բարդելով ասենք «Ֆեյսբուքում» կոպեկներով ինֆորմացիա ծախող ինչ-որ հարիֆների վրա…
Հայաստանը պետք է գնա ցանկացած քայլի՝ կանխելու Արցախի ժողովրդի ցեղասպանությունը, որի մասին, ի դեպ, երեկ խոսել էր նաև Մելքոնյան Գագոյի թուրք շեֆը:
Հարցին՝ եթե միջանցքը փակեն, հայ սահմանապահները կմիջամտե՞ն, Մելքոնյան Գագոն պատասխանել է. «Չէ, ոնց կարող ենք խոչընդոտել, մենք ի՞նչ գործ ունենք Լաչինի հետ, որ խառնվենք, էդ ռուսների գործնա արդեն, մենք էդ դաշտում միջամտելու իրավունք չունենք, հենց միջամտենք, կգան մեզ կհասնեն… Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգության երաշխավորը խաղաղապահներն են, թող իրենք էլ պաշտպանեն էդ ժողովրդին»:
Մելքոնյան Գագոն,իհարկե, արտահայտել է ոչ միայն իր, այլև նիկոլական Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշումը: գուցե ֆորմալ առումով Գագոյի խոսքերը տրամաբանական հնչեն՝ հաշվի առնելով 44-օրյա պատերազմի արդյուքներն ու Հայաստանի թուլացած վիճակը, բայց հարց է առաջանում՝ եթե բանը հասնի ոչ միայն հումանիտար տոտալ աղետի, որի նախանշաններն արդեն այսօր կան, այլև ադբեջանցիները, նույն Արևմուտքի հորդորով թքելով ռուսների հեղինակության վրա, Արցախի ժողովրդի դեմ յաթաղանը գործի դնեն, ՀՀ-ն կողքից դիտորդի կարգավիճա՞կ է որդեգրելու ու հանգիստ հետևի, թե ինչպես են ցեղասպանում արցախահայերի՞ն:
Արցախյան առաջին պատերազմը եղավ այն պատճառով, որ Արցախի ու ադրբեջանահայերի շուրջ տեղի ունեցող ողբերգական իրադարձությունների նկատմամբ Հայաստանը որդեգրեց ու դրսևորեց կոնկրետ կեցվածք՝ փրկելով արցախահայերին ջարդից: Հիմա, փաստորեհ, Ադրբեջանը գնում է Արցախի լիակատար ոչնչացման ուղղությամբ՝ հագուրդ տալով արտաքին ուժերի ցանկություններին, փորձելով առիթն օգտագործել ու ասենք հետևել Դավութօղլուի տված վերջին խորհրդին՝ Հայաստանից ամեն հնարավորը պոկելուն առնչվող:
Գագոն իրեն գեներալ է անվանում, ժամանակին էլ էրեխեքի տրուսիկնեից լավ հաց է քամել, կերել-հղփացել: Հարց է ծագում՝ բա «գեներալ» հորջորջվողը էսքան «ցռան Վերգո» կլինի՞, էսքան մորթապա՞շտ: Բա եթե դուխներդ էսքան էր, ա՛յ «լոթիներ», բա ինչո՞ւ Ադրբեջանի հետ պատերազմի բռնվեցիք ու բանակը ոչնչացրեցիք, թե՞ հատուկ արեցիք, որ կարողանաք մարսել Արցախի կորուստը՝դրա մեղքը բարդելով ասենք «Ֆեյսբուքում» կոպեկներով ինֆորմացիա ծախող ինչ-որ հարիֆների վրա…
Հայաստանը պետք է գնա ցանկացած քայլի՝ կանխելու Արցախի ժողովրդի ցեղասպանությունը, որի մասին, ի դեպ, երեկ խոսել էր նաև Մելքոնյան Գագոյի թուրք շեֆը:
Ինչո՞ւ են հեռանում եվրոպացիները
Եվրամիության դիվանագիտության ղեկավար Ժոզեպ Բորելը հայտարարել է, որ Բրյուսելը չի երկարաձգի Հայաստանում Եվրամիության դիտորդական առաքելության մանդատի ժամկետը, որն ավարտվում է հաջորդ շաբաթ՝ առանց նշելու նման որոշման պատճառները:
Նախապես, ինչպես հայտնի է, խոսվում էր այն մասին, որ շատ հնարավոր է դիտորդական առաքելությունը երկարաձգվի, քանի որ այն կարևոր ներդրում է՝ տարածաշրջանային անվտանգության ամրապնդման գործում, բայց հիմա, փասորեն, Եվրոպան հրաժարվում է շարունակել գետնի վրա կրել պատասխանատվություն այն էլ մի փուլում, երբ հայտնի է, թե ինչ իրավիճակ է Արցախի շուրջ:
Արևմուտքի աշխարհաքաղաքական ախորժա՞կն է նվազել, թե՞ հենց այդ ախորժակի մեծացումն է, որ ստիպել է Բորելին նման հայտարարություն անել: Ասում են՝ Արևմուտքում շատ ազդեցիկ ուժեր դեմ չէին լինի Կովկասում նոր ռազմաճակատ բացելուն, ուստի շատ հնարավոր է, որ Բորելի խոսքերը հենց այս պրիզմայով է պետք դիտարկել՝ հասկանալու հեռուն գնացող նպատակները:
Մյուս կողմից՝ անկախ ամեն ինչից կա նաև, իհարկե, աշխարհաքաղաքական հակազդման հարցը՝ Իրանի ու Ռուսաստանի կողմից Երևանի վրա բանեցվող ստվերային ճնշումները. թե՛ Մոսկվան, թե՛ Թեհրանը հայտարարել են, որ դեմ են տարածաշրջանում ոչտարածաշրջանային ուժերի ներգրավմանը, ուստի բացառված չէ, որ Երևանի ներկայիս կեցվածքն առավելապես տուրք է՝ հենց ՀՀ անվտանգության ապահովման հարցում էական դեր խաղացող ՌԴ-ի ու Թեհրանի պահանջներին:
Ամեն դեպքում, եթե անկեղծ, ապա այդպես էլ պարզ չդարձավ, թե եվրոպացի դիտորդների իրական բանուգործի անունը որն էր Հայաստանում՝ նկատի ունենալով ադրբեջանական ագրեսիվ գործողւթյուններն ու դրանց ֆոնին նույն այդ դիտորդների որդեգրած լռությունը, որ մինչև վերջ մնաց անխախտ:
Եվրամիության դիվանագիտության ղեկավար Ժոզեպ Բորելը հայտարարել է, որ Բրյուսելը չի երկարաձգի Հայաստանում Եվրամիության դիտորդական առաքելության մանդատի ժամկետը, որն ավարտվում է հաջորդ շաբաթ՝ առանց նշելու նման որոշման պատճառները:
Նախապես, ինչպես հայտնի է, խոսվում էր այն մասին, որ շատ հնարավոր է դիտորդական առաքելությունը երկարաձգվի, քանի որ այն կարևոր ներդրում է՝ տարածաշրջանային անվտանգության ամրապնդման գործում, բայց հիմա, փասորեն, Եվրոպան հրաժարվում է շարունակել գետնի վրա կրել պատասխանատվություն այն էլ մի փուլում, երբ հայտնի է, թե ինչ իրավիճակ է Արցախի շուրջ:
Արևմուտքի աշխարհաքաղաքական ախորժա՞կն է նվազել, թե՞ հենց այդ ախորժակի մեծացումն է, որ ստիպել է Բորելին նման հայտարարություն անել: Ասում են՝ Արևմուտքում շատ ազդեցիկ ուժեր դեմ չէին լինի Կովկասում նոր ռազմաճակատ բացելուն, ուստի շատ հնարավոր է, որ Բորելի խոսքերը հենց այս պրիզմայով է պետք դիտարկել՝ հասկանալու հեռուն գնացող նպատակները:
Մյուս կողմից՝ անկախ ամեն ինչից կա նաև, իհարկե, աշխարհաքաղաքական հակազդման հարցը՝ Իրանի ու Ռուսաստանի կողմից Երևանի վրա բանեցվող ստվերային ճնշումները. թե՛ Մոսկվան, թե՛ Թեհրանը հայտարարել են, որ դեմ են տարածաշրջանում ոչտարածաշրջանային ուժերի ներգրավմանը, ուստի բացառված չէ, որ Երևանի ներկայիս կեցվածքն առավելապես տուրք է՝ հենց ՀՀ անվտանգության ապահովման հարցում էական դեր խաղացող ՌԴ-ի ու Թեհրանի պահանջներին:
Ամեն դեպքում, եթե անկեղծ, ապա այդպես էլ պարզ չդարձավ, թե եվրոպացի դիտորդների իրական բանուգործի անունը որն էր Հայաստանում՝ նկատի ունենալով ադրբեջանական ագրեսիվ գործողւթյուններն ու դրանց ֆոնին նույն այդ դիտորդների որդեգրած լռությունը, որ մինչև վերջ մնաց անխախտ:
Մունջ Հովիկը
Լրագրողի հետ զրույցում արձագանքելով Արցախից այս օրերին ՀՀ իշխանությունների հասցեին հնչող քննադատություններին՝ Աղազարյան Հովիկը հռետորական հարց է բարձրացրել՝ ի՞նչ են ուզում արցախցիները ՀՀ իշխանությունից, Ադրբեջանին պատերա՞զմ հայտարարենք: Միաժամանակ ՔՊ-ականը վստահեցրել էր, որ այս իրավիճակում ՀՀ իշխանություինների կողմից արվում է շատ բան, բայց ինքն այդ թեմայով չի ուզում խոսել:
Աղազարյան Հովիկը իրականում չի ցանկացել խոսել իշխանութունների արած-չարածի մասին ոչ թե այն պատճառով, որ չափից դուրս համեստ է ու չէր ցանկանա արածը, եթե այն լիներ, բանեցնել Նիկոլին գովազդելու համար, այլ այն պարզ պատճառով, որ ոչինչ էլ չի արվել ու չի էլ արվում՝ հույսները խաղաղապահների կամ Հովիկի սիրած միջազգային հանրության վրա դրած.Նիկոլն իր երազածին է հասնում՝ Արցախի վերջնական լիկվիդացմանը, ինչո՞ւ պետք է ինչ-որ բան անի:
Մյուս կողմից՝ ուշագարվ է հնչում Աղազարյան Հովիկի այն մուննաթ-հարցը, թե ի՞նչ են ուզում արցախցիներն իրենցից, պատերա՞զմ: Աղազարյան Հովիկը երևի տեղյակ չէ, որ որ ոչ միայն արցախցիները, այլև ողջ հայության սթափ մտածող հատվածը, իսկ այն էապես գերակշռում է, վաղուց ուզում են Նիկոլի ու հովիկաղազարյանների քաղաքական վախճանը՝ շատ լավ հասկանալով, որ քանի դեռ այս անատամներն են Հայաստանը կառավարում ու իրենցող մեր երկիրը ներկայացնում աշխարհին, թուրքը ոչ միայն Լաչինի միջանցքն է փակելու, այլև ասենք Հովիկի ննջարանի ճանապարհը՝ ուղիղ տան մեջտեղում:
Նամո՛ւս ունեցեք, հրաժարակա՛ն տվեք, ու թող գան այն ուժերը, որոնք կկարողանան տալ այս խայտառակ իրավիճակի լուծման բանաձևերը:
Լրագրողի հետ զրույցում արձագանքելով Արցախից այս օրերին ՀՀ իշխանությունների հասցեին հնչող քննադատություններին՝ Աղազարյան Հովիկը հռետորական հարց է բարձրացրել՝ ի՞նչ են ուզում արցախցիները ՀՀ իշխանությունից, Ադրբեջանին պատերա՞զմ հայտարարենք: Միաժամանակ ՔՊ-ականը վստահեցրել էր, որ այս իրավիճակում ՀՀ իշխանություինների կողմից արվում է շատ բան, բայց ինքն այդ թեմայով չի ուզում խոսել:
Աղազարյան Հովիկը իրականում չի ցանկացել խոսել իշխանութունների արած-չարածի մասին ոչ թե այն պատճառով, որ չափից դուրս համեստ է ու չէր ցանկանա արածը, եթե այն լիներ, բանեցնել Նիկոլին գովազդելու համար, այլ այն պարզ պատճառով, որ ոչինչ էլ չի արվել ու չի էլ արվում՝ հույսները խաղաղապահների կամ Հովիկի սիրած միջազգային հանրության վրա դրած.Նիկոլն իր երազածին է հասնում՝ Արցախի վերջնական լիկվիդացմանը, ինչո՞ւ պետք է ինչ-որ բան անի:
Մյուս կողմից՝ ուշագարվ է հնչում Աղազարյան Հովիկի այն մուննաթ-հարցը, թե ի՞նչ են ուզում արցախցիներն իրենցից, պատերա՞զմ: Աղազարյան Հովիկը երևի տեղյակ չէ, որ որ ոչ միայն արցախցիները, այլև ողջ հայության սթափ մտածող հատվածը, իսկ այն էապես գերակշռում է, վաղուց ուզում են Նիկոլի ու հովիկաղազարյանների քաղաքական վախճանը՝ շատ լավ հասկանալով, որ քանի դեռ այս անատամներն են Հայաստանը կառավարում ու իրենցող մեր երկիրը ներկայացնում աշխարհին, թուրքը ոչ միայն Լաչինի միջանցքն է փակելու, այլև ասենք Հովիկի ննջարանի ճանապարհը՝ ուղիղ տան մեջտեղում:
Նամո՛ւս ունեցեք, հրաժարակա՛ն տվեք, ու թող գան այն ուժերը, որոնք կկարողանան տալ այս խայտառակ իրավիճակի լուծման բանաձևերը:
Նիկոլ-Ալիև համաձայնեցված խա՞ղ
Թուրք Քըլըչի հովանավորյալ ու սիրելի Ռուբինյան Ռուբոն մի գրառում է արել՝ Հայաստանի «ձեռքերը լվանալով» Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակից ու ռուսներին հիշեցնելով, թե ինչ է նախատեսված նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթում: Միաժամանակ Ռուբոն ռուսական կողմից պահանջել է ցանկացած կերպ վերահսկողությունը վերականգնել միջանցքի նկատմամբ:
Ադրբեջանից արդեն հնչում են բավական ռազմատենչ հայտարարություններ ու սպառնալիքներ: Օրինակ՝ ադրբեջանցի պատգամավոր Ռասիմ Մուսաբեկովը սպառնացել է օդից հրթիռառմբային հարվածով քանդել անգլիացիներին վաճառված հանքն այն դեպքում, եթե ադրբեջանցի «բնապահպանների» պահանջները մնան չիրագործված: «Ոսկու խտանյութով մեքենաները կարող են կանգնեցվել մայրուղու վրա և ձերբակալվել: Ավելորդ է հիշեցնել, որ ղարաբաղցի հայերը էլեկտրաէներգիան և գազը Հայաստանից ստանում են ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող մալուխներով և խողովակաշարով»,-մասնավորապես՝ ոչ երկիմաստ ակնարկներ է արել Մուսաբեկովը:
Մեծ պատերազմից ակնհայտորեն 5 րոպե պակաս վիճակ է, և պետք է կարճատես մեկը լինել՝ չհասկանալու, որ որպես բնապահպան ներկայացող ադրբեջանական ուժայիններն ու նրանց գործակալները, փակելով ճանապարհը, հենց այդ պատերազմն էլ սադրում են, որի հետևանքները չափազանց բարդ է լինելու կանխատեսել՝ նկատի ունենալով թե՛ միջազգային, թե՛ տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական իրողությունները:
Ահա այս իրավիճակում է, որ Թուրքիայի հետ երկխոսելու լոմկա ունեցող Ռուբիկը, փաստորեն, խաղաղապահներին ցուցանել է իրենց բուն պարտականությունները՝ հասկացնելով, որ խնդիրը ոչ թե Հայաստանինն է, այլ՝ Մոսկվայինը: Այսինքն՝ Ռուբոն ասում է, որ եթե Ադրբեջանը պատերազմ սկսեց Արցախի դեմ, Հայաստանը ոչ միայն ոչինչ չի անելու, այլև անելու է լրջագույն հետևություններ խաղաղապահների առաքելության նպատակահարմարության վերաբերյալ՝ հարցականի տակ դնելով դրանց գոյության իմաստը:
Շատ հավանական է, որ ներկա իրավիճակը հետևանք է Նիկոլ-Իլհամ ստվերային համաձայնության՝ ռուսներին տուպիկի առաջ կանգնեցնելու: Ընդ ոում՝ մեծագույն ռիսկի է այս իրավիճակում գնում հենց Հայաստանը, քանի որ բացառված չէ, որ վերջին պահին ռուսները հանգեն ադրբեջանցիների հետ համաձայնության, բայց այս անգամ ոչ թե ի շահ, այլ ի վնաս հայկակակ շահերի: Այսինքն՝ Հայաստանի պասիվությունը կարող է պարարտ հող ստեղծել Մոսկվա-Բաքու սեպարատ համաձայնության համար, որի հետևանքները ոչ միշտ է, որ մեզ համար հաճելի են լինում:
Կա, իհարկե, մեկ այլ տարբերակ էլ, բայց ոչ այնքան հավանական. Արցախի իշխանությունները, կանգնած լինելով էքզիստենցիալ վտանգի առաջ, կարող են խնդրագիր ուղարկել Մոսկվա՝ Հյուսիսի կողմից ճանաչվելու: Բայց խնդիրն այն է, որ այս իրավիճակում Հյուսիսի համար դեռևս խիստ ռիսկային է լինելու Արցախն ասենք Աբխազիայի ճակատագրին արժանանցելուն միտված քայլ իրականացնելը՝ նկատի ունենալով հատկապես Թուրքիայի հակազդեցության ֆակտորը:
Ո՞րն է ելքը, պարզ չէ:
Թուրք Քըլըչի հովանավորյալ ու սիրելի Ռուբինյան Ռուբոն մի գրառում է արել՝ Հայաստանի «ձեռքերը լվանալով» Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակից ու ռուսներին հիշեցնելով, թե ինչ է նախատեսված նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթում: Միաժամանակ Ռուբոն ռուսական կողմից պահանջել է ցանկացած կերպ վերահսկողությունը վերականգնել միջանցքի նկատմամբ:
Ադրբեջանից արդեն հնչում են բավական ռազմատենչ հայտարարություններ ու սպառնալիքներ: Օրինակ՝ ադրբեջանցի պատգամավոր Ռասիմ Մուսաբեկովը սպառնացել է օդից հրթիռառմբային հարվածով քանդել անգլիացիներին վաճառված հանքն այն դեպքում, եթե ադրբեջանցի «բնապահպանների» պահանջները մնան չիրագործված: «Ոսկու խտանյութով մեքենաները կարող են կանգնեցվել մայրուղու վրա և ձերբակալվել: Ավելորդ է հիշեցնել, որ ղարաբաղցի հայերը էլեկտրաէներգիան և գազը Հայաստանից ստանում են ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող մալուխներով և խողովակաշարով»,-մասնավորապես՝ ոչ երկիմաստ ակնարկներ է արել Մուսաբեկովը:
Մեծ պատերազմից ակնհայտորեն 5 րոպե պակաս վիճակ է, և պետք է կարճատես մեկը լինել՝ չհասկանալու, որ որպես բնապահպան ներկայացող ադրբեջանական ուժայիններն ու նրանց գործակալները, փակելով ճանապարհը, հենց այդ պատերազմն էլ սադրում են, որի հետևանքները չափազանց բարդ է լինելու կանխատեսել՝ նկատի ունենալով թե՛ միջազգային, թե՛ տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական իրողությունները:
Ահա այս իրավիճակում է, որ Թուրքիայի հետ երկխոսելու լոմկա ունեցող Ռուբիկը, փաստորեն, խաղաղապահներին ցուցանել է իրենց բուն պարտականությունները՝ հասկացնելով, որ խնդիրը ոչ թե Հայաստանինն է, այլ՝ Մոսկվայինը: Այսինքն՝ Ռուբոն ասում է, որ եթե Ադրբեջանը պատերազմ սկսեց Արցախի դեմ, Հայաստանը ոչ միայն ոչինչ չի անելու, այլև անելու է լրջագույն հետևություններ խաղաղապահների առաքելության նպատակահարմարության վերաբերյալ՝ հարցականի տակ դնելով դրանց գոյության իմաստը:
Շատ հավանական է, որ ներկա իրավիճակը հետևանք է Նիկոլ-Իլհամ ստվերային համաձայնության՝ ռուսներին տուպիկի առաջ կանգնեցնելու: Ընդ ոում՝ մեծագույն ռիսկի է այս իրավիճակում գնում հենց Հայաստանը, քանի որ բացառված չէ, որ վերջին պահին ռուսները հանգեն ադրբեջանցիների հետ համաձայնության, բայց այս անգամ ոչ թե ի շահ, այլ ի վնաս հայկակակ շահերի: Այսինքն՝ Հայաստանի պասիվությունը կարող է պարարտ հող ստեղծել Մոսկվա-Բաքու սեպարատ համաձայնության համար, որի հետևանքները ոչ միշտ է, որ մեզ համար հաճելի են լինում:
Կա, իհարկե, մեկ այլ տարբերակ էլ, բայց ոչ այնքան հավանական. Արցախի իշխանությունները, կանգնած լինելով էքզիստենցիալ վտանգի առաջ, կարող են խնդրագիր ուղարկել Մոսկվա՝ Հյուսիսի կողմից ճանաչվելու: Բայց խնդիրն այն է, որ այս իրավիճակում Հյուսիսի համար դեռևս խիստ ռիսկային է լինելու Արցախն ասենք Աբխազիայի ճակատագրին արժանանցելուն միտված քայլ իրականացնելը՝ նկատի ունենալով հատկապես Թուրքիայի հակազդեցության ֆակտորը:
Ո՞րն է ելքը, պարզ չէ:
Ժաննայի վտանգավոր «ռակիրովկան»
Դումանյան Վահրամին ծակը գցելուց երևի մեկ օր էլ չանցած՝ հայտնի դարձավ, որ նախապես շրջանառվող լուրերն այն մասին, որ Վահրամին փոխարինելու է նրա սորոսական տեղակալ Անդրեասյան Ժաննան, հավաստի էին. Հայաստանը նոր ԿԳՄՍ նախարար ունի՝ ի դեմս Պետրոսի կնոջ:
Թե ինչով է պայմանավորված կոնկրետ Ժաննայի ընտրությունը, կարելի է ենթադրություններ անել՝ սկսած ասենք Նիկոլի ու Պետրոսի միջև մասնագիտական սոլիդարության հնարավոր գործոնից (Նիկոլն ընդդիմադիր լրագրողից այդպես էլ պետական գործչի չվերածվեց) մինչև ասենք սորոսականների հանդեպ Նիկոլի մոտ բռնկված նոր կիրք՝ ներքաղաքական շատ կոնկրետ հաշվարկներից բխած:
Բայց գլխավոր հարցը Ժաննայի պարագայում սա չէ, այլ՝ այն, թե ինչ պետք է ակնկալել ռազմավարական նշանակություն ունեցող այս ոլորտի նոր ղեկավարից, որը իրականում նույն հինն է՝ «ռակիրովկայի» ենթակված:
Ակնհայտ է որ, կռահումների, վերլուծությունների կարիք տվյալ պարագայում չկա՝ հասկանալու, թե ինչ է մեզ սպասվում. Պետրոսի կնիկը ոլորտի հերն անիծող հիմնական գործիքն է՝ օտարների ձեռքին հայտնված, որոնց հրահանգով ոլորտում ներմուծվում են այնպիսի գործիքակազմեր ու չափորոշիչներ, որոնք կրթության հերն ուղղակի անիծում են՝այն դարձնելով զուտ բուտաֆորիա,անարժեք մի բան: Բնական է, որ Ժաննան է՛լ ավելի մեծ թափով է շարունակելու իր քայքայիչ գործունեությունը նախարարի պաշտոնում՝ այս անգամ պրոցեսի կառավարումն ամբողջությամբ կենտորնացնելով իր ձեռքը՝ դրանից նույն մատաղ սերնդի համար բխող բոլոր ահռելի վտանգներով:
Նիկոլը երբևիցե լավ բան արե՞լ է…
Դումանյան Վահրամին ծակը գցելուց երևի մեկ օր էլ չանցած՝ հայտնի դարձավ, որ նախապես շրջանառվող լուրերն այն մասին, որ Վահրամին փոխարինելու է նրա սորոսական տեղակալ Անդրեասյան Ժաննան, հավաստի էին. Հայաստանը նոր ԿԳՄՍ նախարար ունի՝ ի դեմս Պետրոսի կնոջ:
Թե ինչով է պայմանավորված կոնկրետ Ժաննայի ընտրությունը, կարելի է ենթադրություններ անել՝ սկսած ասենք Նիկոլի ու Պետրոսի միջև մասնագիտական սոլիդարության հնարավոր գործոնից (Նիկոլն ընդդիմադիր լրագրողից այդպես էլ պետական գործչի չվերածվեց) մինչև ասենք սորոսականների հանդեպ Նիկոլի մոտ բռնկված նոր կիրք՝ ներքաղաքական շատ կոնկրետ հաշվարկներից բխած:
Բայց գլխավոր հարցը Ժաննայի պարագայում սա չէ, այլ՝ այն, թե ինչ պետք է ակնկալել ռազմավարական նշանակություն ունեցող այս ոլորտի նոր ղեկավարից, որը իրականում նույն հինն է՝ «ռակիրովկայի» ենթակված:
Ակնհայտ է որ, կռահումների, վերլուծությունների կարիք տվյալ պարագայում չկա՝ հասկանալու, թե ինչ է մեզ սպասվում. Պետրոսի կնիկը ոլորտի հերն անիծող հիմնական գործիքն է՝ օտարների ձեռքին հայտնված, որոնց հրահանգով ոլորտում ներմուծվում են այնպիսի գործիքակազմեր ու չափորոշիչներ, որոնք կրթության հերն ուղղակի անիծում են՝այն դարձնելով զուտ բուտաֆորիա,անարժեք մի բան: Բնական է, որ Ժաննան է՛լ ավելի մեծ թափով է շարունակելու իր քայքայիչ գործունեությունը նախարարի պաշտոնում՝ այս անգամ պրոցեսի կառավարումն ամբողջությամբ կենտորնացնելով իր ձեռքը՝ դրանից նույն մատաղ սերնդի համար բխող բոլոր ահռելի վտանգներով:
Նիկոլը երբևիցե լավ բան արե՞լ է…
Ավինյան Տիկոյի ցինիկ «փիառը»
Ավինյան Տիկոն որոշել է առիթը բաց չթողնել ու Արցախում առաջացած հումանիտար լրջագույն ճգնաժամի ֆոնին ինքնափիառվել՝ մոտավորապես այն նպատակներից ելնելով, որոնք նրան ստիպեցին քարուքանդ անել Երևանի պատմամշակութային մեծ արժեք ունեցող շենք-շինությունները՝ դրանցից լույսեր կախելով:
Մասնավորապես՝ «ավետելով», որ սա բնավ վերջին փորձությունը չէ, որի միջով մենք անցնելու ենք՝ Ավինյան Տիկոն միաժամանակ խնդիրների լուծման բանալին նշմարել է միասնականության մեջ: «Մենք տարբեր ենք մեր ծննդավայրով, բարբառով, քաղաքական հայացքներով և կենցաղով, բայց մենք միասնական ենք մեր կամքով, իսկ մեր կամքը չի կոտրվում և չի մաշվում: Մնացե՛ք հաստատակամ և մեր հանդեպ հավատով»,-մասնավորապես՝ հորդորել է Ավինյան Տիկոն «Ֆեյսբուքում»:
Տիկոյի շաբլոն գրառումը հավելյալ պարզաբանման կարիք ունի: Օրինակ՝ հարց է ծագում՝«Մեր հանդեպ հավատով»-ի տակ ո՞ւմ նկատի ունի Տիկոն, արդյոք իրեն ու թիմին չէ՞, որ ակնարկում է ծածուկ կերպով՝ իրավիճակից որպես ելք ներկայացնելով իրենց քաղաքական թիմի հանդեպ համաժողովրդական անսասան հավատն ո վստահությունը՝ նկատի ունենալով այն, որ դրան նախորդած հատվածում կոչ է անում միասնականության: Իսկ թե ինչ նկատի ունի ցանկացած ՔՊ-ական «միասնություն» եզրույթի տակ, հայտնի է բոլորին. սրանք որպես համախմբող առանցք բացառապես իրենց են դիտարկում՝ Նիկոլի վերաբերյալ հնչող քննադատությունները համարելով՝ պառակտիչ, ազգադավ ակտ:
Հարց՝ Ավինան Տիկոյին՝ 4 տարի է՝ հայ ժողովուրդը կամ գոնե հայաստանյան հանրութան զգալի հատվածը վստահել է Նիկոլին, ի՞նչ է ստացել: Ստացել է լաց, հայրենիքի կորուստ, մի քանի անգամ մեծացած «Եռաբլուր», աղքատություն ու այս ամենի ֆոնին՝ զահլա տանող դեմագոգիա: Հաջորդը լինելու են արցախահայության ցեղասպանությունն ու Սյունքի կորուսը, եթե թուրքերը միանգամից Երևանից չսկսեն: ՔՊ-ի շուրջ համախմբվելու իմասը ո՞րն է, որ Ավինյան Տիկոն քաղաքապե՞տ դառնա…
Եթե միասնականություն, ապա բացառապես երկու օրակարգային հարցերի շուրջ՝ արցախյան հիմնահարցի ու Հայաստանում իշխանափոխության. սա է բանալին՝ հայ ժողովրդի աաջ ծառացած գոյաբանական խնդիրների լուծման:
Ավինյան Տիկոն որոշել է առիթը բաց չթողնել ու Արցախում առաջացած հումանիտար լրջագույն ճգնաժամի ֆոնին ինքնափիառվել՝ մոտավորապես այն նպատակներից ելնելով, որոնք նրան ստիպեցին քարուքանդ անել Երևանի պատմամշակութային մեծ արժեք ունեցող շենք-շինությունները՝ դրանցից լույսեր կախելով:
Մասնավորապես՝ «ավետելով», որ սա բնավ վերջին փորձությունը չէ, որի միջով մենք անցնելու ենք՝ Ավինյան Տիկոն միաժամանակ խնդիրների լուծման բանալին նշմարել է միասնականության մեջ: «Մենք տարբեր ենք մեր ծննդավայրով, բարբառով, քաղաքական հայացքներով և կենցաղով, բայց մենք միասնական ենք մեր կամքով, իսկ մեր կամքը չի կոտրվում և չի մաշվում: Մնացե՛ք հաստատակամ և մեր հանդեպ հավատով»,-մասնավորապես՝ հորդորել է Ավինյան Տիկոն «Ֆեյսբուքում»:
Տիկոյի շաբլոն գրառումը հավելյալ պարզաբանման կարիք ունի: Օրինակ՝ հարց է ծագում՝«Մեր հանդեպ հավատով»-ի տակ ո՞ւմ նկատի ունի Տիկոն, արդյոք իրեն ու թիմին չէ՞, որ ակնարկում է ծածուկ կերպով՝ իրավիճակից որպես ելք ներկայացնելով իրենց քաղաքական թիմի հանդեպ համաժողովրդական անսասան հավատն ո վստահությունը՝ նկատի ունենալով այն, որ դրան նախորդած հատվածում կոչ է անում միասնականության: Իսկ թե ինչ նկատի ունի ցանկացած ՔՊ-ական «միասնություն» եզրույթի տակ, հայտնի է բոլորին. սրանք որպես համախմբող առանցք բացառապես իրենց են դիտարկում՝ Նիկոլի վերաբերյալ հնչող քննադատությունները համարելով՝ պառակտիչ, ազգադավ ակտ:
Հարց՝ Ավինան Տիկոյին՝ 4 տարի է՝ հայ ժողովուրդը կամ գոնե հայաստանյան հանրութան զգալի հատվածը վստահել է Նիկոլին, ի՞նչ է ստացել: Ստացել է լաց, հայրենիքի կորուստ, մի քանի անգամ մեծացած «Եռաբլուր», աղքատություն ու այս ամենի ֆոնին՝ զահլա տանող դեմագոգիա: Հաջորդը լինելու են արցախահայության ցեղասպանությունն ու Սյունքի կորուսը, եթե թուրքերը միանգամից Երևանից չսկսեն: ՔՊ-ի շուրջ համախմբվելու իմասը ո՞րն է, որ Ավինյան Տիկոն քաղաքապե՞տ դառնա…
Եթե միասնականություն, ապա բացառապես երկու օրակարգային հարցերի շուրջ՝ արցախյան հիմնահարցի ու Հայաստանում իշխանափոխության. սա է բանալին՝ հայ ժողովրդի աաջ ծառացած գոյաբանական խնդիրների լուծման:
Սյամոյի «շպարգալկան»
Պայմանավորված Արցախի շուրջ ստեղծված աղետալի իրավիճակով՝ Սյամոյի «Միասնական հայրենիքը» մի «շպարգալկա» հիշեցնող հայտարարություն է տարածել՝ իբր հուշելով այն քայլերը, որոնք պետք է անեն ժողովուրդը, Հայաստանի ու Արցախի քաղաքակն վերնախավերը և այլն:
Սյամոն սովորություն ունի առիթ-անառիթ իրեն հիշել ստիպելու ու հընթացս մեծ ստրատեգ կամ մտքի գիգանտ ներայանալու՝ միամիտների մոտ գուցե տպավարություն ստեղծելով, թե իբր իր մոտ են խնդիրնելի լուծման բոլոր բանալիները: Բայց հարց է ծագում՝արդյոք Սյամոն ունի՞ բարոյական իրավունք՝ ծպտուն հանելու այն բանից հետո, ինչ որ դրեց Արցախի գլխին՝ ասենք Աննա-Էրատտոյի հետ ձեռք ձեռքի տված բունկերից բունկեր տեղափոխվելով: Ախր այսօրվա այս աղետալի վիճակը, այս համազգային ողբերգության մասշտաբը հետևանք են հենց Սյամոյի՝ Արցախի դեմ հյուսված դավադրությանը մասնակից դառնալու, ախր Սյամոն սեփական ձեռքերով է արցախցիներին հանձնել թշնամու ողորմածությանն ու վայր դրել «հերոսի մանդատը»՝ ինքն իրեն նոր՝ իրեն շատ ավելի հարազատ կերպարի մեջ մտցնելով՝մանիպուլյատորի:
Որպեսզի մեկի խոսքն այս կամ այն իրավիճակում ունենա արժեք, նախ պետք է դիտարկել այդ մեկի թողած հետագիծը: Երբ արցախյան առաջին պատերազմում փայլուն հաղթանակ կերտածներց մեկը երկրորդ պատերազմում զգետնում է իր վաստակը՝ հոժարակամորեն փողի դիմաց մասնակցելով Նիկոլի արկածախնդրությանը, դժվար է դառնում այդ մեկի կոչերը բանի տեղ դնելը, քանզի դրանք անիմաստ մարդկանց նույնքան անիմաստ լոլոներից բացարձակապես ոչնչով չեն տարբերվում:
Լռելն էլ է շնորհք…
Պայմանավորված Արցախի շուրջ ստեղծված աղետալի իրավիճակով՝ Սյամոյի «Միասնական հայրենիքը» մի «շպարգալկա» հիշեցնող հայտարարություն է տարածել՝ իբր հուշելով այն քայլերը, որոնք պետք է անեն ժողովուրդը, Հայաստանի ու Արցախի քաղաքակն վերնախավերը և այլն:
Սյամոն սովորություն ունի առիթ-անառիթ իրեն հիշել ստիպելու ու հընթացս մեծ ստրատեգ կամ մտքի գիգանտ ներայանալու՝ միամիտների մոտ գուցե տպավարություն ստեղծելով, թե իբր իր մոտ են խնդիրնելի լուծման բոլոր բանալիները: Բայց հարց է ծագում՝արդյոք Սյամոն ունի՞ բարոյական իրավունք՝ ծպտուն հանելու այն բանից հետո, ինչ որ դրեց Արցախի գլխին՝ ասենք Աննա-Էրատտոյի հետ ձեռք ձեռքի տված բունկերից բունկեր տեղափոխվելով: Ախր այսօրվա այս աղետալի վիճակը, այս համազգային ողբերգության մասշտաբը հետևանք են հենց Սյամոյի՝ Արցախի դեմ հյուսված դավադրությանը մասնակից դառնալու, ախր Սյամոն սեփական ձեռքերով է արցախցիներին հանձնել թշնամու ողորմածությանն ու վայր դրել «հերոսի մանդատը»՝ ինքն իրեն նոր՝ իրեն շատ ավելի հարազատ կերպարի մեջ մտցնելով՝մանիպուլյատորի:
Որպեսզի մեկի խոսքն այս կամ այն իրավիճակում ունենա արժեք, նախ պետք է դիտարկել այդ մեկի թողած հետագիծը: Երբ արցախյան առաջին պատերազմում փայլուն հաղթանակ կերտածներց մեկը երկրորդ պատերազմում զգետնում է իր վաստակը՝ հոժարակամորեն փողի դիմաց մասնակցելով Նիկոլի արկածախնդրությանը, դժվար է դառնում այդ մեկի կոչերը բանի տեղ դնելը, քանզի դրանք անիմաստ մարդկանց նույնքան անիմաստ լոլոներից բացարձակապես ոչնչով չեն տարբերվում:
Լռելն էլ է շնորհք…
Արցախյան հումանիտար ճգնաժամի անգլիական ստվերը
Աշխարհը կարծես արթնանանում է՝ կոչ անելով Ադրբեջանին արագորեն լուծել Արցախի շուրջ առաջացած ծայրահեղ վտանգավոր վիճակը: Արդյոք հնչող կոչերին կհետևե՞ն գործնական քայլեր, դժվար է ասել՝ նկատի ունենալով նույն Արևմուտքի հայտնի գործելաոճը, բայց այն, որ Ադրբեջանին կհաջողվի ալիբի ապահովել՝ իր լայնամասշտաբ սադրանքն բնապահպանական թեմայի տակ սղացնելու, կասկածից վեր է:
Մասնավորապես՝ Ալիևի անվտանգության հարցերով օգնական Հիքմեթ Հաջիևը, հանդիպելով Բաքվում հավատարմագրված դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչների հետ, հայտարարել էր, որ իրենք խնդիր ունեն՝ դադարեցնելու Դրմբոնի ոսկու հանքավայրի «անօիրինական» շահագործումը: «Հայաստանը ադրբեջանական տարածքների օկուպացիայի տարիներին անօրինական օգտագործել է մեր ռեսուրսները և հարված է հասցրել շրջակա միջավայրին: Այժմ մենք ականատես ենք լինում նմանատիպ գործողությունների ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում»,-մասնավորապես՝ ասել է թուրքը՝ ուլտիմատում ներկայացնելով՝ Կաշենի և Դրմբոնի հանքավայրերի «անօրինական շահագործումը» պետք է դադարեցվի:
Այս ֆոնին ուշագրավ է դառնում մեկ այլ հանգամանք: Մասնավոապես՝ հայտնի է դարձել, որ այս տարվա հուլիսի 5-ին Ադրբեջանի խորհրդարանը վավերացրել է, իսկ Ալիևն էլ՝ ստորագրել բրիտանական ոսկու հանքերի մշակման «Anglo Asian Mining» ընկերության կողմից Ադրբեջանում հանքաքարի հանքավայրերի յուրացման համար գործող Արտադրության բաշխման համաձայնագրի փոփոխությունները: Ավելին՝ համապատասխան փաստաթղթերից հայտնի է դառնում, որ Ադրբեջանը բրիտանական «Anglo Asian Mining»-ին է հանձնել Արցախի Կաշենի ու Դրմբոնի հանքավայրի շահագործումը՝ խոստանալով բրիտանացիներին ապահովել հանքավայր ազատ մուտք գործելու հնարավորությունը: Ի դեպ՝ ավելի վաղ տեղեկություններ էին տարածվել, որ այս ընկերությունը պատրաստվում է սկսել իրավական գործընթաց՝ օրենքի ուժով լուծում տալու հանքավայրերի շուրջ ստեղծված ճգնաժամին:
Հարց է առաջանում՝ այս իրավիճակում արդյոք արևմտյան արձագաքները կարելի՞ է անկեղծ համարել: Որպես իրավիճակից ելք Արևմուտքը կարող է, օրինակ, առաջ քաշել նույն «Anglo Asian Mining»-ի շահերի բավարարման պայմանը: Արդյոք արցախցիները կհամաձայնվե՞ն դրան, եթե հաշվի ենք առնում այն հայտնի իրողությունը, թե ումն է համարվում այս կամ այն վայրում առկա բնական պաշարների սեփականության իրավունքը. դանց իրական տերերը տվյալ վայրում ապրող մարդիկ են, իսկ այս դեպքում, փաստորեն, արցախցիներն են, որոնք էլ հենց շահագործում են հանքը:
Իհարկե, գլոբալ առումով հանքերի հարցն ընդամենը շղարշ է՝ շատ ավելի լայնամասշտաբ աշխարհաքաղաքական խնդիրներ լուծելու կամ նորերն առաջացնելու, բայց ցանկացած դեպքում իրավիճակից շահած Ադրբեջանն է դուրս գալու, եթե, իհարկե, ուժային բևեռներից առնվազը մեկում չկան Կովկասում մեծ պատերազմ հրահրելու նպատակներ:
Աշխարհը կարծես արթնանանում է՝ կոչ անելով Ադրբեջանին արագորեն լուծել Արցախի շուրջ առաջացած ծայրահեղ վտանգավոր վիճակը: Արդյոք հնչող կոչերին կհետևե՞ն գործնական քայլեր, դժվար է ասել՝ նկատի ունենալով նույն Արևմուտքի հայտնի գործելաոճը, բայց այն, որ Ադրբեջանին կհաջողվի ալիբի ապահովել՝ իր լայնամասշտաբ սադրանքն բնապահպանական թեմայի տակ սղացնելու, կասկածից վեր է:
Մասնավորապես՝ Ալիևի անվտանգության հարցերով օգնական Հիքմեթ Հաջիևը, հանդիպելով Բաքվում հավատարմագրված դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչների հետ, հայտարարել էր, որ իրենք խնդիր ունեն՝ դադարեցնելու Դրմբոնի ոսկու հանքավայրի «անօիրինական» շահագործումը: «Հայաստանը ադրբեջանական տարածքների օկուպացիայի տարիներին անօրինական օգտագործել է մեր ռեսուրսները և հարված է հասցրել շրջակա միջավայրին: Այժմ մենք ականատես ենք լինում նմանատիպ գործողությունների ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում»,-մասնավորապես՝ ասել է թուրքը՝ ուլտիմատում ներկայացնելով՝ Կաշենի և Դրմբոնի հանքավայրերի «անօրինական շահագործումը» պետք է դադարեցվի:
Այս ֆոնին ուշագրավ է դառնում մեկ այլ հանգամանք: Մասնավոապես՝ հայտնի է դարձել, որ այս տարվա հուլիսի 5-ին Ադրբեջանի խորհրդարանը վավերացրել է, իսկ Ալիևն էլ՝ ստորագրել բրիտանական ոսկու հանքերի մշակման «Anglo Asian Mining» ընկերության կողմից Ադրբեջանում հանքաքարի հանքավայրերի յուրացման համար գործող Արտադրության բաշխման համաձայնագրի փոփոխությունները: Ավելին՝ համապատասխան փաստաթղթերից հայտնի է դառնում, որ Ադրբեջանը բրիտանական «Anglo Asian Mining»-ին է հանձնել Արցախի Կաշենի ու Դրմբոնի հանքավայրի շահագործումը՝ խոստանալով բրիտանացիներին ապահովել հանքավայր ազատ մուտք գործելու հնարավորությունը: Ի դեպ՝ ավելի վաղ տեղեկություններ էին տարածվել, որ այս ընկերությունը պատրաստվում է սկսել իրավական գործընթաց՝ օրենքի ուժով լուծում տալու հանքավայրերի շուրջ ստեղծված ճգնաժամին:
Հարց է առաջանում՝ այս իրավիճակում արդյոք արևմտյան արձագաքները կարելի՞ է անկեղծ համարել: Որպես իրավիճակից ելք Արևմուտքը կարող է, օրինակ, առաջ քաշել նույն «Anglo Asian Mining»-ի շահերի բավարարման պայմանը: Արդյոք արցախցիները կհամաձայնվե՞ն դրան, եթե հաշվի ենք առնում այն հայտնի իրողությունը, թե ումն է համարվում այս կամ այն վայրում առկա բնական պաշարների սեփականության իրավունքը. դանց իրական տերերը տվյալ վայրում ապրող մարդիկ են, իսկ այս դեպքում, փաստորեն, արցախցիներն են, որոնք էլ հենց շահագործում են հանքը:
Իհարկե, գլոբալ առումով հանքերի հարցն ընդամենը շղարշ է՝ շատ ավելի լայնամասշտաբ աշխարհաքաղաքական խնդիրներ լուծելու կամ նորերն առաջացնելու, բայց ցանկացած դեպքում իրավիճակից շահած Ադրբեջանն է դուրս գալու, եթե, իհարկե, ուժային բևեռներից առնվազը մեկում չկան Կովկասում մեծ պատերազմ հրահրելու նպատակներ: