راهنمای کتاب/ ادعای حکومت‌گری علوی سخت است!

حسین انتظامی

«اگر غم لشگر انگیزد»
(جلد دوم حماسه سجادیه)
نویسنده: سید مهدی شجاعی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
432 صفحه، 345000 تومان
#رمان #نشرنیستان

جلد دوم حماسه سجادیه درآمد. این مجموعه‌ای است ۵-۴ جلدی درباره زیست و زمانه امام سجاد(ع) که توسط سید مهدی شجاعی تالیف شده است. جلد اول آن (تویی به جای همه) چند ماه پیش منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.

در آن جلد، مقطع عاشورا تا بازگشت کاروان اسرا به مدینه و منزل‌گزینی حضرت سجاد(ع) در بیابان‌های اطراف زادگاه خود روایت شده بود. این جلد عمدتاً به واقعه حَرّه (لشکرکشی یزید به مدینه در پاسخ به اعتراض آنان به رژیم اموی) و نوع مواجهه امام با آن واقعه می‌پردازد. مدینه شهر وحی و مدفن رسول‌الله(ص) و زیستگاه انبوهی از صحابه و تابعین و حافظان قرآن بوده است. اما چه می‌شود که حدود پنجاه سال پس از ارتحال پیامبر، چنین واقعه‌ای به نام حفظ حکومت اسلامی صورت می‌گیرد؟ واقعه‌ای که سه شبانه روز به سپاهیان شامی، جواز حلال بودن جان و مال و ناموس اهالی شهر داده شد و ناگفته پیداست چه جنایت‌هایی رخ داده است.

سید مهدی شجاعی را می‌توان اصلی‌ترین مروج ادبیات آیینی (قدسی) پس از انقلاب دانست. اهتمام او به بازآفرینی مباحث کلامی و تاریخی به زبان روزِ ادبیات و هنر، مبنایی‌ترین کار در حفظ میراث شیعی است. او پیشتر با نگارش «کشتی پهلو گرفته» زوایایی تاریخی و عاطفی از زندگی صدیقه طاهره(س) را باز گفته و بعدها این مدل را برای سیدالشهدا(ع) در «پدر، عشق، پسر»، برای حضرت زینب(س) در «آفتاب در حجاب» و برای حضرت عباس در «سقای آب و ادب» تکرار کرد. برجستگی آثار شجاعی در این حوزه، منهای جنبه‌های عاطفی آنها مستند بودن است. او به انبوهی از منابع فارسی و عربی مراجعه می‌کند، مثل یک مورخْ تقاطع می‌دهد و راستی‌آزمایی می‌کند و بسان یک عالم اصولی، حتی مشهوراتی که با عقل و سیره اصیل امامان همخوانی نداشته باشد کنار می‌زند. از این رو در خوانش آثار او اگرچه ظاهرا با یک رمان یا یک قطعه ادبی مواجهیم اما با هنرمندی، کدهای دقیق تاریخی را دراماتیزه کرده است.

پرداختن به امام سجاد(ع) از این جهت ضروری می‌نماید که متاسفانه این امام همام در بین شیعیان، ناشناخته است. حداکثر شناختی که دارند حضور حضرتش در واقعه عاشورا و کاروان اسرا و سپس عزلت است. تلقی متاسفانه رایج، «امام مریض» است. اهل معرفت اطلاعی هم از صحیفه سجادیه دارند که حاوی شیرین‌ترین مناجات، برترین مضامین عارفانه و ادب دعا است. اکثر ما می‌پنداریم نهضت علمی تشیع با امام باقرالعلوم(ع) شروع شد و در دوره امام صادق(ع) به اوج رسید اما واقعیت آن است که بذر اصلی در دوره امام سجاد کاشته شد. بعلاوه، هوشمندی امام در همراهی نکردن با شورش‌ها نیز درس‌آموز است؛ را که عمده آنها مصداق جاه طلبی یا تسویه حساب‌های شخصی (نظیر قیام عبدالله بن زبیر) بود. امام نمی‌خواست در تله‌ای بیفتد که حکومت غاصب استقبال و بلکه طراحی می‌کند. هدف امام حفظ پایه‌های اصلی اسلام محمدی است. او، پدرش، عمویش امام مجتبی و جدش امیرالمومنین به‌خوبی می‌دانستند هدف بنی امیه، مطابق آموزه ابوسفیان، پذیرش ظاهری اسلام و ایجاد انحراف در آن و سپس اضمحلال کل آن است و از این رو هر یک در دوره زعامت خود، راهبرد و تاکتیک‌هایی اتخاذ کرده‌اند که این سیاست اموی موفق نشود.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020828028.html

راهنمای کتاب/ مصائب مهاجر بودن

دریا امامی

«سنگ‌هایی در جیبم»
نوشته: کئوتر ادیمی
ترجمه: آذر نورانی
ناشر: نیستان، 1402
80 صفحه، 56000 تومان
#داستان_خارجی #نشرنیستان


کئوتر ادیمی که برای مخاطبان ایرانی با نام کوثر عظیمی شناخته شده، متولد 1986، نویسنده‌ی الجزایری ساکن فرانسه است که در اغلب آثارش تجربه‌های زیستی از مهاجرت را منعکس می‌کند. ادیمی از کودکی در نقاط مختلف فرانسه زیسته و تعارضات فرهنگی و اجتماعیِ بومیان و مهاجران را از نزدیک شاهد بوده است. تعارضاتی که گاه منبع تنش‌های بزرگ برای جامعه‌ی مهاجران می‌شود و عملکرد طبیعی آن‌ها را دستخوش اختلال می‌کند. او معمولاً این معضلات را در جزئیات روزمره‌ی زندگی آدم‌ها می‌یابد و از این لحاظ می‌توان ادیمی را نویسنده‌ای جزئی‌نگر و مینی‌مال دانست. کتاب‌های او نیز شاهد این مدعا هستند که پیرنگ‌هایی کوتاه و نسبتاً ساده و مبتنی بر جزئیات دارند. کتاب «سنگ‌هایی در جیبم» سومین اثر این نویسنده است که ویژگی‌های سبک خاص نویسندگی او را نیز در خود دارد.

شخصیت محوری رمان زنی است که مشخصاتی نزدیک به خودِ نویسنده دارد؛ زنی الجزایری و مهاجر که در فرانسه زندگی می‌کند و به تفاوت‌های فرهنگی دو جامعه‌ی مبدأ و مقصد بسیار حساس است. اما دغدغه‌ی این زن فقط واکاوی اختلافات نیست، بلکه بسیاری از اوقات به شباهت‌ها توجه دارد و می‌کوشد با یافتن آن‌ها زمینه‌های بیشتری برای سازگاری با محیط جدید ایجاد کند. زمینه‌هایی که بیشتر از آن‌که به ملیت یا اقلیمی خاص متکی باشند، بر محور خصوصیات شخصیتی و سرشت انسانی بنا نهاده شده‌اند.

کلوتید، زنی که در حوالی خانه‌ی راوی زندگی می‌کند و بی‌خانمان و به‌نوعی فیلسوف‌مسلک به شمار می‌آید نمونه‌ای از آدم‌هایی است که فارغ از دغدغه‌های مهاجرتی و تفاوت‌های فرهنگی به او توجه می‌شود. او فرانسوی است، اما شاید از بسیاری از امکاناتی که حتی مهاجران از آن‌ها بهره‌مندند محروم است. نظام اجتماعی به گونه‌ای است که افرادی مانند کلوتید را به حاشیه می‌راند و بازگشتش به جرگه‌ی آدم‌های متوسط را با دشواری مواجه می‌سازد. کلوتید مانند راوی داستان سنگ‌هایی برای شمارش وقایع و پدیده‌ها دارد و این موضوعی مشترک میان او و قهرمان قصه به شمار می‌آید.

راوی داستانش را در حال سفر به سرزمین مادری خود آغاز می‌کند. عروسی خواهرش نزدیک است و او باید خود را به مراسم برساند. جزئیات بسیاری در این میان وجود دارند که در راوی تنش ایجاد می‌کنند و مجال سفری آرام و بی‌دغدغه را از او می‌گیرند. در فرودگاه او تقابل میان ملت‌ها را بیشتر احساس می‌کند. گاهی به نظر می‌آید بیش از این‌که فرانسوی‌ها و یا حتی کل اروپایی‌ها برایش غریبه باشند، هموطنان الجزایری‌اش این‌گونه‌اند. هموطنانی که گویی مترصد قضاوت درباره‌ی ظاهر و سبک زندگی آدم‌ها هستند و راوی می‌تواند جزء اولین‌هایی باشد که در مظان اتهام آنان قرار دارند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020928110.html

راهنمای کتاب/ داستان آدمهایی از همین جامعه

دریا امامی

«قصه‌های پنجشنبه»
نوشته: گروه نویسندگان
ناشر: نیستان، چاپ اول 1402
108 صفحه، 65000 تومان
#داستان_ایرانی #نشرنیستان


مجموعه‌ی «قصه‌های پنجشنبه» شامل یازده داستان از نویسندگان مختلف است و موضوعات بسیار متفاوتی را در برمی‌گیرد. شخصیت‌های داستان از معلم گرفته تا عکاس، طیف وسیعی را به خود اختصاص داده‌اند و روحیات و افکار گوناگونی را منعکس می‌کنند. آن‌ها از طبقات اجتماعی متنوعی می‌آیند و دغدغه‌هایشان به وضوح نمایان‌گر فرهنگ و جایگاه‌شان در جامعه است. طول داستان‌ها اغلب کوتاه، اما حجم ماجراها و شخصیت‌هایشان معمولاً زیاد است. شکل داستان‌ها و سبک نوشتاری‌شان از رویکرد تجربی مجموعه نویسندگان آن حکایت دارد؛ رویکردی که در بسیاری از بخش‌های کتاب دیده می‌شود.

داستان اول نوشته‌ی لیلا بابااحمدی است و «قسمتی از خاطرات معلم» نام دارد که همان‌گونه که از نامش پیداست به وقایعی می‌پردازد که یک معلم با شاگردانش آن را رقم زده‌اند. در جریان مرمت بخشی از مدرسه یکی از دانش‌آموزان آسیب می‌بیند و معلم از نظر اخلاقی درگیر معماهای بزرگی در ذهن خود می‌شود. این درگیری‌ها با اتفاقات بیرون در هم می‌آمیزد و رفت و برگشت‌هایی از گذشته به حال و برعکس را موجب می‌شود که بر تکمیل تصویری که خواننده باید از وقایع داستان بسازد تأثیر به‌سزایی می‌گذارد.

داستان دوم را زهرا پارسا نوشته و «سقوط» نام دارد. شخصیت اصلی داستان دخترکی دبیرستانی است که آن‌چنان تنش‌های حضور در مدرسه و برخوردهای مختلف با کادر آن درگیرش کرده که متوجه آسیب جسمی که به او وارد شده نمی‌شود. داستان با جریان سیال ذهن پیش می‌رود و با تعلیقی نه چندان بلند مخاطب را متوجه علل تشویش‌های این شخصیت می‌کند. دغدغه‌ها متناسب با سن و موقعیت دخترک هستند و به نظر می‌رسد تلاش نویسنده برای ساختن تصویری از فضای تنش‌زای یک دبیرستان نسبتاً نتیجه‌بخش بوده است.

مریم السادات حجازی داستان سوم این مجموعه را نوشته است و به دلبستگی‌های میان اعضای یک خانواده که پدربزرگی در رأس آن‌ها قرار دارد، می‌پردازد. عنوان داستان «بند عشق، تیغ غم» است که با ماجراهای آن تناسب بسیاری دارد. رابطه‌ی پدر و دختر، پدربزرگ و نوه و تمامی اعضای خانواده در جریان ازدواج پسرشان در این داستان نمود ویژه‌ای پیدا کرده و همه‌ی اتفافات حول آن رخ می‌دهد.

مریم رستمی در داستان «چراغ‌های سوخته» برشی کوتاه از زندگی پسرکی زباله‌گرد را پیش چشم مخاطب تصویر می‌کند. او از ناگزیری‌ها و بن‌بست‌هایی می‌گوید که آدم‌های متعلق به این طبقه‌ی اجتماعی خاص با آن دست‌ به گریبان هستند. به نظر می‌رسد آدم‌ها در حلقه‌ای بسته گرفتار آمده‌اند و جز پرداختن به همان تقلاهای همیشگی برای زنده ماندن چاره‌ای پیش روی خود ندارند. این مسأله ممکن است برای انسان‌هایی که از بیرون گود شاهد ماجرا هستند ملموس نباشد و تمام هدف نویسنده معطوف به نمایش عینی این وضعیت شده تا برای خوانندگان قابل درک‌تر شود.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4021004099.html

راهنمای کتاب/ ریشه‌های اختلاف میان آدمهای یک سرزمین

میلاد شاملو

«کشور کوچک»
نویسنده: گئل فی
ترجمه: آذر نورانی
ناشر: کتاب نیستان،چاپ اول 1402
175 صفحه، 135000 تومان
#داستان_خارجی #نشرنیستان

گئل فی، متولد 1982 که ملیت فرانسوی رواندایی دارد، نویسنده‌‌ای است که مهاجرت را مبنای داستان‌نویسی‌اش قرار داده است. فی علاوه بر نویسندگی، به آهنگسازی و خوانندگی نیز می‌پردازد و شهرت اولیه‌اش به سبب آثار موسیقایی با مضامین اجتماعی است. زبان فرانسه در هنر او جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا او کوشیده نسخه‌ای منحصربه‌فرد از آن را که از منظر یک مهاجر بیان می‌شود، به گوش همگان برساند. فی اولین رمانش «کشور کوچک» را در سال 2016 نوشته و موفق شده با آن پنج جایزه ادبی را به دست آورد. از این رمان در سال 2020 فیلمی هم ساخته شده که اقبال گسترده‌ای به همراه داشته است. این کتاب به 36 زبان ترجمه شده و نظرات منتقدان ادبی بسیاری را به خود جلب کرده است.

بخش آغازین رمان به نوعی شاه‌بیت و مضمون اصلی آن را بیان می‌کند، گرچه به شکلی ظریف و هوشمندانه از لو دادن ماجراها پرهیز می‌کند. راوی از قول پدرش درباره‌ی دو قوم رواندایی می‌گوید که دشمن سرسخت و دیرین یکدیگرند؛ هوتوها و توتسی‌ها. این دو قوم با عداوت خونین‌شان یکی از بزرگ‌ترین فجایع نسل‌کشی را در تاریخ معاصر رقم زده‌اند. پدر برای پسرش که راوی داستان است می‌گوید که هوتوها در اکثریت‌اند و توتسی‌ها در اقلیت، اما آن گروه قلیل تحمل حضور آن جمعیت کثیر را ندارند و جنگی بی‌امان را علیه آن‌ها به راه انداخته‌اند. توتسی‌ها از نظر ظاهری احساس برتری نسبت به هوتوها دارند؛ آن‌ها قدبلندترند، اندم‌های کشیده و صاف دارند و بینی‌شان ظریف‌تر است. اما هوتوها کوتوله و اغلب چاق‌اند و بینی پهن و کوفته‌ای دارند. حتی همین ظواهر باعث دشمنی عمیقی بین آن‌ها شده است.

پدر راوی به او می‌گوید که مادرش هم یک توتسی است؛ با همان لجاجت و خودخواهی خاصی که در قومش دیده می‌شود. راوی متوجه دلیل این تشبیه نمی‌شود. او علت عدوات میان هوتوها و توتسی‌ها را نیز به روشنی درک نمی‌کند؛ آیا آن‌ها کشوری جداگانه دارند؟ پدر به او پاسخ می‌دهد که هردوشان هموطن‌اند، آیا دینی متفاوت دارند؟ پدر می‌گوید که هر دو خدایی واحد را می‌پرستند، آیا زبان‌شان فرق دارد؟ پدر در جواب به زبان یکسان هر دو اشاره می‌کند. راوی گیج می‌شود و از پدر دلیل اختلاف‌شان را می‌پرسد و پدر در طنزی تلخ و گزنده پاسخ می‌گوید که: دماغ‌شان مایه‌ی نزاع میان آن‌هاست!

در طی داستانی که راوی از زندگی خود در رواندا و نیز فرانسه تعریف می‌کند، گویی فلسفه‌ی «جنگ بر سر دماغ» روشن‌تر و قابل‌درک‌تر می‌شود. او از زندگی مشترک پدر و مادرش به‌عنوان موتیف روایتش استفاده می‌کند و می‌کوشد با تحلیل ازدواج شکست‌خورده‌شان، به ریشه‌های اختلاف میان آدم‌های سرزمینش برسد. پدر و مادر او با شوق و شور نوجوانانه‌ای به هم رسیده‌اند. آن‌ها از نژاد و ملیت و قاره‌ای متفاوت بوده‌اند، اما به شدت و شتاب عاشق یکدیگر شده و کوشیده‌اند خوشبختی را در کنار هم بیابند. پدر یک فرانسوی مهاجر است و تمامی سعی‌اش را بر ایجاد تفاهم با اقوام مادر متمرکز می‌کند. او می‌خواهد تضادها و فاصله‌های فرهنگی و قومی را از میان بردارد تا زیستی مسالمت‌آمیز را در کنار قوم و هموطنان همسرش تجربه کند. اما این تلاش یک مانع بزرگ بر سر راه خود دارد و آن کسی جز مادر راوی نیست. اوست که با عنادی عجیب سعی در حفظ فاصله‌ها دارد و کوشش‌های پدر را با شکست‌های پی در پی مواجه می‌کند. به همین‌خاطر است که پدر او را یک توتسی یکدنده و لجباز می‌داند و در برابر او احساس ناکامی و سردرگمی دارد.
ادامه...

https://www.alef.ir/news/4021004102.html

راهنمای کتاب/ بالاخره قاتل کیست؟

لیدا طرزی

«راز ادوین دِرود»
نویسنده: چارلز دیکنز
ترجمه: لیدا طرزی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
196 صفحه،175000 تومان
#رمان #نشرنیستان

" برج کلیسای جامع باستانی انگلستان؟ آن هم ابن جا! همان برج چهار گوشِ خاکساریِ بزرگ و مشهور؟ آن وقت این جا؟ تا چشم کار می کند هیچ میخِ آهنیِ زنگ زده ای در هوا نیست. پس آن میخ بزرگ چیست و چه کسی آن را کوبیده است؟ شاید آن را به امر سلطان عثمانی برای به چهار میخ کشیدن طراران ترک کوبیده اند؟ همین است. چون سنج ها به صدا درآمده اند و سلطان در حلقه ملازمانش به قصر می رود. ده هزار شمشیر در نور خورشید می درخشند و سی هزار کنیزکِ رقصان گل می افشانند و از پی شان فوج فوج فیل های آراسته روانند. و با این همه برج کلیسای جامع آن پشت خودنمایی می کند، حال آنکه نمی تواند آنجا باشد. مع الوصف، هیچ هیبت جنبانی بر آن میخ شوم و بد منظر آویزان نیست. کمی درنگ کنید! آیا آن میخ میخی بی مقدار است، همچون میخهای زنگ زده و کج و معوج بالای تخت خوابها؟ به این احتمال باید که خندید، مستانه هم خندید.

مردی، حواس پریشانش بطرزی وهم آلود جمع شده، سراپا لرزان، سرانجام برمی خیزد. هیبت شکننده خویش را میان بازوانش می گیرد و به گرداگردش نظر می کند. او در پست ترین و بسته ترین اتاقهاست. نور سپیده دمان از میان پرده های مندرس از حیاطی محقر راه خود را به درون باز می کند. مرد، پیرهن بر تن، روی تختی که به واقع زیر آن همه بار کمر خم کرده است، دراز کشیده. روی تخت کسانی دیگر هم دراز کشیده اند: مردی چینی تبار، یک ملوان ارتش هند شرقی، و زنی ژولیده و همگی لباس پوشیده. دو نفر اول خوابیده اند یا چرت می زنند و نفر سوم چپقی را چاق می کند.

زن به نجوا می گوید، یکی دیگر؟ یکی دیگر می خواهی؟ مرد، دست بر پیشانی، به اطراف می نگرد. زن شِکوه می کند که، از نصفه شب که آمده ای پنج تا کشیده ای. خدا به داد من برسد! آن دو نفر هم از تو تقلید می کنند دیگر. بیچاره من! چه کار بی فایده ای! همه اش چند تا چینی و چند تا ملوان هستند و می گویند اثری از آثار کشتی نیست که نیست. بیا. این هم یکی دیگر برای آقای خودم! التفات داری که مضنه بازار کشیده بالا؟ نوک انگشت تریاک خدا تومن قیمتش است. تازه ملتفتی که هیچ کس مثل خودم چپق خوب دست مردم نمی دهد. پس حق و حقوق ما را چی؟ فراموش نکن، نازنین. و چپقی را چاق می کند و طرف مرد می گیرد. مرد تلوتلو خوران برمی خیزد، چپق را روی رف می گذارد پرده را می کشد و با نفرت به سه هم اتاقی اش نگاه می کند. متوجه میشود زن از فرط استعمال تریاک شبیه مردک چینی شده است. همان گونه ها، همان چشم و ابرو، همان رنگ و رو. زن زیر لب چیزی را واگویه می کند. مرد خم میشود تا کلامش را بشنود. زن می گوید، نامفهوم! "

آنچه خواندید مطلع رمانی معمایی- جنایی است با عنوان " راز ادوین دِرود" ، نوشته نویسنده بزرگ انکلیسی، چارلز دیکنز. این رمان آخرین اثر چارلز دیکنز، نویسنده نامدار انگلیسی ست. دیکنز را به حق بزرگترین رمان نویس عصر ویکتوریایی می دانند. خالق شاهکارهایی چون سرود کریسمس، داستان دو شهر، الیور توییست و چندین رمان سترگ دیگر، در آخرین رمان خود برآن بود تا معمایی را پیش چشم مخاطبانش طرح کند و سپس با حل آن بار دیگر خواننده مشتاق را به شگفتی وا دارد. ولی افسوس که مرگ مهلت ش نداد و در تاریخ نهم ژوئن 1870 ، یک روز پس از کار طولانی بر روی رمان ادوین درود، چشم از جهان فروبست.

دیکنزبرای این رمان دوازده بخش در نظر گرفته بود ولی تنها توانست شش بخش از آن را بنویسد. بااینهمه، همین نسخه شش بخشی که امروز در دست ماست به نوعی کامل است و تو گویی نیازی به اضافات دیگر ندارد!
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4021021067.html

به روایت مترجم/ عدالت در تقسم بدبختی!

شهرام همت زاده

«توطئه کرملین»
نوشته: استیپانکوف و یوگنی لیسوف
ترجمه: شهرام همت‌زاده
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
448 صفحه، 430 هزار تومان
#داستان_خارجی #نشرنیستان


نظام ضدبشری شوروی که شکل‌گیری آن با قتل، کشتار و وحشی‌گری همراه بود و این ددمنشی در دورانی همچون دهۀ سیِ استالین به اوج خود رسید، در نهایت به آن چه سزاورش بود رسید و از هم فروپاشید. حاکمیتی دیکتاتوری‌ که آرمان‌های فوق‌العاده و آرمان‌شهرهای آن، چنان همگی غرق در خون و فساد بودند که با اصلاحات خروشچف و آندروپوف و در نهایت پروستوریکای گورباچف نیز غسل تعمید نیافتند. در دوران لنین و به‌خصوص بعدها در دوران استالین، کمونیست‌ها کشور را به خاک و خون کشیدند و فقر و بدبختی را به تمام معنا میان مردم تقسیم کردند؛ خفقان مرگ‌آوری را به ارمغان آوردند و تمام اعتراضات و مبارزۀ مردم را به نام «دشمنان خلق» با بی‌رحمیِ تمام سرکوب کردند.

طی هفتاد سال زمامداری بر پایۀ نظام کمونیستی، رؤسا برای رقابت با کشورهای متحد با آمریکا شیرۀ تمام منابع اقتصادی داخلی و کشورهای اروپای شرقی را مکیده بودند.

تا آن که گورباچف 54 ساله که در سلسله مراتب حزبی، جوان محسوب می‌شد در مارس 1985 به قدرت می‌رسد. گورباچف به عنوان رهبر اتحاد شوروی و دبیرکل حزب کمونیست، دست به اصلاحاتی در حزب کمونیست و اقتصاد دولتی می‌زند و در کنگرة بیست و هفتم حزب کمونیست اتحاد شوروی که در فوریۀ ۱۹۸۶ برگزار ‌شد از این اصلاحات با عناوین گلاسنوست (فضای باز سیاسی)، پروستوریکا (بازسازی اقتصادی و سیاسی) و اوسکارینیه (سرعت بخشی به توسعة اجتماعی و اقتصادی) نام می‌برد.

ولی عمق فاجعه بالاتر از آن حدی بود که گورباچف فکر می‌کرد و اوضاع روز به روز وخیم تر می‌شد. وقتي در نظام شوروي شيرازۀ امور از هم پاشیده بود و دیگر کمتر کسی به حزب کمونیست و تصمیم‌های آن وقعی می‌نهاد، پیران و بزرگان حزب در صدد نجات کشور برآمدند و با ایجاد «کمیتة دولتی وضعیت اضطراری» اقدام به کودتای 19 اوت 1991 کردند. ساعت 6:19 روز 19 اوت 1991، رادیو به مردم شوروی اعلام کرد که چون گورباچف «از نظر سلامت در وضعی نیست که بتواند عهده‌دار وظایفش باشد»، لذا «کمیتۀ دولتی وضعیت اضطراری» که به همین خاطر به ریاست یانایِف، معاون رئیس‌جمهور اتحاد جماهیر شوروی تشکیل شده، یک وضعیت اضطراری شش ماهه اعلام می‌کند. هر گونه تظاهرات و اعتصاب ممنوع اعلام می‌گردد، سانسور دوباره برقرار می‌شود، احزاب سیاسی و «ساختارهای دولتی که برخلاف قوانین دولت مرکزی باشند»، من بعد وجود نخواهند داشت».

نتیجۀ کودتا، شکست و تسریع روند فروپاشی شوروی بود. افراد رذلی که سال‌ها جان و مال انسان‌ها را به گرو گرفته بودند و از هیچ جنایتی فروگذار نکرده بودند، نمی‌توانستند آزادی ملت را برتابند و مدام دستور و فرمان صادر می‌کردند. سران کشور که خواهان برگرداندن کشور به دوران پیش از گورباچف بودند، نمی‌دانستند که جامعه به شدت از آنها فاصله گرفته و در جهتی دیگر حرکت می‌کند. کودتاچیان چنین می‌پنداشتند که از حمایت مردمی نیز برخوردارند ولی همان ساعات اولیه پس از کودتا نشان داد که مردم دیگر حاضر به بازگشت به دوران پیشین نیستند و بي‌اعتنا به اين فرامين کودتاچیان به خيابان‌ها آمدند و در نهايت كودتا به شكست انجاميد.
ادامه...

https://www.alef.ir/news/4021030052.html

راهنمای کتاب/ پیری؛ تقدیر مشترک آدمها

دریا امامی

«عقده اودیپ پسر هاشم آقا»
نوشته: علی مؤذنی
ناشر: نیستان، 1402
100 صفحه، 67000 تومان
#داستان_ایرانی #نشرنیستان

علی مؤذنی متولد 1337، در کارنامه‌ی خود رمان، داستان کوتاه و بلند، نمایشنامه و فیلمنامه‌های فراوانی دارد. موضوعات نوشته‌های او اغلب اجتماعی است و بر تعارض‌های روانشناختی که در روابط میان انسان‌ها پیش می‌آید تکیه دارد. مضامینی همچون شکاف نسل‌ها و تقابل‌های فرهنگی نیز همواره در آثار او دیده می‌شود. او تلاش می‌کند از اتفاقاتی بگوید که جامعه‌ی امروز با آن دست به گریبان است. به همین خاطر موضوعاتی همچون اپیدمی کرونا، آلودگی هوا، بحران‌های اقتصادی و معضلات اجتماعی روز را زیر ذره‌بین قرار داده و از آن‌ها در داستان‌هایش بهره گرفته است. کتاب «عقده‌ اودیپ پسر هاشم آقا» نیز همین ویژگی‌های نوشتاری او را دارد.

کتاب چهار داستان کوتاه دارد که هر یک به دغدغه‌ای متفاوت برای یک شهروند امروزی پرداخته است. داستان اول به مبحث پیری می‌پردازد و همین عنوان را نیز به خود اختصاص داده است. راوی می‌کوشد با نگاهی تحلیل‌گرانه به موضوع پیری بپردازد. از منظر او پیری مقوله‌ای پیچیده است و به راحتی نمی‌توان دامنه‌ی سنی یا فیزیولوژیک برای آن معین کرد. همچنین نمی‌توان برای آن اقدامات پیشگیرانه‌ای را متصور شد، زیرا افراد بسیاری بوده‌اند که با وسواس بسیار به مراقبت از سلامتی‌شان پرداخته‌اند و کوشیده‌اند تغذیه و رویه‌ی سالمی در زندگی‌شان در پیش بگیرند، اما به عکس دچار بیماری‌ها و عوارض دردناک شده‌اند و پیری در آن‌ها راهی سریع‌تر را طی کرده است.

داستان «پیری» شکلی سیال ذهن دارد و راوی طی مسیر آن در پل‌های تداعی مختلف بازگشت‌هایی به گذشته و چرخش‌هایی دوباره به زمان حال دارد. او از آدم‌ها و وقایع اطرافش شواهد بسیاری برای اثبات نظریاتش می‌آورد که البته اغلب آن‌ها با هم تناقض دارند. از طرفی مراقبت از سلامتی موجب تأخیر در روند پیری می‌شود و از جانبی دیگر هر کس بیش‌تر دراین باره سرمایه‌گذاری فکری و مالی کند، ممکن است بیش‌تر متضرر شود. توجیه برخی از این تناقض‌ها هم ممکن است بر ابهام خواننده بیفزاید؛ این که عمر به هر حال ماهیتی گذرنده دارد و برخی چیزها می‌تواند بر آن اثری تقویت‌کننده یا بازدارنده داشته باشد. به نظر می‌رسد راوی می‌خواهد به شکلی نظریه‌پردازانه به پدیده‌ی پیری نزدیک شود و به همین علت کم‌تر نگاه قصه‌محور دارد و سریع و گذرا از روی وقایع مختلف عبور می‌کند.

در داستان «امانتی»، محوریت داستان را یک دوستیِ قدیمی و نوستالژی‌های مربوط به آن می‌سازد. دوستی که سال‌ها در زندگی راوی حضور نداشته به یک‌باره پیدا می‌شود و ماجراهایی را رقم می‌زند که منجر به طرح معماهایی می‌شود که مخاطب همگام با راوی به حل آن‌ها می‌پردازد. در این میان گذشته و پیشینه‌ی روابط میان افراد اهمیتی ویژه می‌یابد و راوی از آن‌ها برای شکل‌دهی به داستان و رفع ابهام‌های پیش آمده در زمان حال بهره می‌جوید. در این داستان زنجیره‌ای نامرئی از حوادث آدم‌ها را به هم وصل می‌کند و این اتصال در سایه‌ی تحلیل گذشته قابل درک است. اما گذشته که یک عنصر مهم و اساسی در این داستان است خود پیچیدگی‌های خاص دارد و وقایع پنهانی را در دل خود نهفته که بدون آگاهی از آن‌ها بسیاری از مسائل قصه نمی‌توانند به راحتی مورد ارزیابی قرار گیرند.

داستان «زیبای خفته» به آسیب‌شناسی رابطه‌ی یک زوج می‌پردازد. زوجی که به نظر می‌رسد علایق و پیوستگی‌های بسیاری با هم دارند و اینک در معرض جدایی هستند و به همین دلیل است که راوی سوم شخص به بررسی سوابق و تاریخچه‌ی ارتباطات آن‌ها می‌پردازد و در واقع این پرسش را مطرح می‌کند که چگونه این زوج به این نقطه از زندگی مشترک‌شان رسیدند. آن‌ها با هم فراز و نشیب‌های بسیاری را طی نموده‌اند و راه‌های فراوانی را طی کرده‌اند و اکنون در نقطه‌ای هستند که نیاز به ترسیم چشم‌اندازی روشن از زندگی خود دارند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4021112078.html

به روایت نویسنده/ محتوای آموزشی مناسب برای کودکان چهار ساله

داریوش صادقی

«مجموعه تست های هوش چهار سالگی»
نویسنده: داریوش صادقی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ 1402
هر جلد 24 صفحه، 45000 تومان
#کتاب_کودک #نشرنیستان

منظور از کودک چهار ساله ، فاصله بین 48 تا 60 ماهگی است. بنابراین کودک زمانی چهار ساله محسوب می‌شود که جشن تولد چهار سالگی او گرفته شده باشد. از لحاظ آموزشی کودک به سطح مطلوبی از یادگیری رسیده است . برای مثال از لحاظ گفتاری و شنیداری می تواند به خوبی دستورات و خواسته‌های والدین را بفهمد و اجرا کند و به خوبی با آنها تعامل گفتاری داشته باشد و نظر و خواسته های خودش را بیان کند و از لحاظ درک مطلب، بسیاری از مفاهیم را متوجه می شود. از سوی دیگر از لحاظ مهارت های حرکتی در سطح خوبی از هماهنگی چشم و دست، کنترل عضلات کوچک دست و مهارت های تعادلی رسیده است. همچنین از لحاظ رشد مهارت های ذهنی و شناختی، کودک به سطح بسیار مطلوبی از یادگیری دست یافته است و می تواند بسیاری از مفاهیم و آموزشهای مختلف را کسب کند. به همین دلیل آموزش های دوره پیش دبستانی از این سن آغاز می شود.

مجموعه کتابهای چهار سالگی برای کودکان چهار ساله تهیه شده است. این مجموعه شامل هفت جلد کتاب است که مهارت های ذهنی و هوش کودک را می سنجند و کمک می کند تا کودک مفاهیم متنوعی را آموزش ببیند. این کتاب ها با تمرین هایی متنوع ساده و مقدماتی،‌ علاوه بر آموزش های گام به گام، بسیاری از مفاهیم و آموزش های مناسب با ادراک کودکان چهار ساله را به آن‌ها آموزش می دهد و والدین را تشویق می کند تا برخی از آموزش ها را به صورت عملی با کودک کار کنند. به طور معمول در این محدوده سنی مهارت های ذهنی و شناختی کودک به حدی از رشد و بلوغ رسیده است که می تواند مفاهیم دروس پیش دبستانی را در سطح مقدماتی درک کند.

مجموعۀ چهار سالگی، مهارت و حافظۀ دیداری و شنیداری، مهارت های گفتاری و شنیداری، هوش دیداری-فضایی، دقت و توجه، مفاهیم ریاضی و حل مسأله را به کودک آموزش می دهد و می‌آزماید. این کتاب ها به صورت تست و آموزش های ساده برای این گروه سنی تهیه شده است.

علاوه بر رشد عملکرد های ذهنی، مهارت های زبانِ بیانی و زبانِ دریافتی کودکان چهار ساله به سطح قابل قبولی رسیده است و می تواند با استفاده از عبارت های کامل و واضح سوالات خود را مطرح کنند. زبان دریافتی مربوط به گوش دادن، تشخیص و تمیز دادن اشیا، انجام دادن فرمان ها و دستورالعمل هایی است که به کودک گفته می شود. از سویی دیگر مهارت زبان بیانی، مربوط به تشکیل واج و صدا، استفاده از کلمات و جمله های ساده دستوری و مهارت های ارتباطی است. بنابراین می توان انتظار داشت که کودک در این سن بتواند به درستی از این دو مهارت استفاده کند، مثلاً می‌تواند ترتیب و توالی چند دستور یا خواسته را در ذهن نگه دارد و به ترتیب انجام دهد یا مثلاً مطالب و اتفاقات روزانه را به صورت خلاصه وار و کوتاه تعریف کند. همزمان با رشد مهارتهای گفتاری ،رشد ذهنی، حافظه کوتاه و بلند مدت کودک می تواند به او کمک کند تا توانایی درک ساختارهای پیچیده و طولانی تر زبان گفتاری را داشته باشد، مثلا اگر از کودک سوال کنیم چرا آسمان آبی است؟ یا چرا آدم ها نمی توانند مثل پرنده ها پرواز کنند، با کمی فکر کردن به آن ها پاسخ منطقی یا تخیلی می دهد. در این دوره کودک ساختارهای پیچیده تر زبان مانند جمله های چند قسمتی توصیفی و استفهامی را درک می کند و در گفتار روزانه به تدریج از اسامی جمع، ضمایر، حرف اضافه و صفات، قید مکان و زمان استفاده می کند. کودک می تواند به سوال های شرطی ساده و چالش انگیز پاسخ می دهد مثلاً برای پختن غذا چه چیزهایی لازم است؟و … با این توصیف کودک می تواند حدود ۱۵۰۰ کلمه را به طور واضح بیان کند و معنای تقریبی 2800 تا 13000 کلمه را متوجه می شود. با این حال اگرچه تلفظ آواها خیلی بهتر می‌شوند اما همچنان خطاهای جانشینی(‌استفاده یک واج به‌جای واج دیگر) هنوز در گفتار کودک دیده می شود. با این وجود در این دوره حدود 90 درصد از گفتار کودک قابل فهم است. یکی از کتاب های مجموعه چهار سالگی به طور اختصاصی به مهارت های گفتاری کودکان می پردازد و با استفاده از تمرین های ساده این مهارت را در کودکان افزایش می دهد.

به روایت نویسنده/ دو فیلمنامه در یک قاب!

سیروس همتی

«پای برتر همیشه»
نویسنده: سیروس همتی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
87 صفحه، 88000 تومان
#فیلمنامه #نشرنیستان


میگن:

تو که دستی تو نمایشنامه نویسی بر آتش داری، فیلمنامه نوشتن برات کاری نداره.

میگم:

نه اونم سختی های خودش و داره و واقعا داشت و داره. بخصوص فیلمنامه‌هایی که باید از چهار چوب خاصی پیروی شوند.دستت انچنان که باید باز نیس، پاتو کج بذاری قلمش می کنند. موضوع هر دو فیلمنامه اهمیت و حساسیت خاصی دارد. دو موضوع انتخابی، یا بهتر بگویم پیشنهادی از سوی دو دوست هنرمندم، همان شتک هایی بود که سالها دغدغه ی من بود. روح و روانم را سوهان می کشید و ذره ذره می خورد در سفری به ‌جنوب، حسین اباد و میناب، مردم از فروش خاک سرخ با مواد غنی بالا به ‌کشورهای دیگر سخن می گفتند، درونم ضجه کشید، به لرزه درآمد. آنجا بود که به ‌خودم گفتم«یه روزی یه متنی، نمایشنامه، فیلمنامه یا داستان، درباره این قضیه دردآور خواهم نوشت»

آمدم تهران، چند وقت بعد با دوست هنرمند و بچه محلم «جمشید بایرامی» طبق روال جلسات ماهانه گپ و گفتی شد؛ در نهایت از زنی تنها گفت وچیزهایی شبیه آن، همزمان در ذهنم دزدی خاک وطن و زندگی مادر شهیدی با فرزند شهیدش، شد معجون خوردنی که جان می دهد برای نوشتن....

بیشه نوشته شد

همان ابتدا به ‌ساکن، هنوز نون والضالین فیلمنامه خشک نشده بود که به ‌جشنواره میراث راه یافت و انتخاب شد اما برگزیده نشد. گفتم به ‌برکت آیه، مادر شهید فیلمنامه، برکت از سرم خواهد بارید، امید دارم تا شرایطی محیا شود که «جمشید بایرامی»، فیلمنامه بیشه را بسازد چون می‌خواهد که بسازد.



*پای برتر در پرستش فوتبال

پای برتر، اونطور که از اسمش معلومه و پیداست.حول محور بازی فوتبال است.فیلمنامه درباره معرفی فقط یک بازیکن از بین دو بازیکن نوجوان، به لیگ نوجوانان بوندس لیگای آلمان ست.

کدام پا، پای برتر است؟

فشارهایی که بر سر مربی می اید. شکست مرزها و .... گریزی طنز و جدی به ‌مافیای فوتبال، مافیای حواشی آن‌ و.... درنهایت، حرکت جوانمردانه ای که مدتهاست در فوتبال وحتی سایر ورزش ها کم شده است.روی می دهد. فیلمنامه ورقی می‌خورد در تلاش بودم که این حرکت و برگه آس که در فیلمنامه رو می کنم بدون پیش بینی باشد و اصلا احساس نشود ....
كتاب تاريخ طبري تاريخ الرسل و الملوك اثر محمد بن جرير طبري انتشارات...

ادامه...
https://www.alef.ir/news/4021222001.html

راهنمای کتاب/ معضلاتی در ظاهر ساده، اما در باطن بغرنج!

ثریا بیگدلی

«استوری‌باز»
نوشته: شکیبا خسروی
ناشر: نیستان، چاپ اول 1402
172 صفحه، 176000 تومان
#داستان_ایرانی #نشرنیستان

با پیشرفت رسانه‌ها و افزایش قابلیت دسترسی به آن‌ها، افراد روز به روز امکان و انگیزه‌ی بیش‌تری برای به اشتراک گذاشتن افکار و علایق خود در شبکه‌های اجتماعی یافته‌اند. رسانه‌ها به‌تدریج تبدیل به ظرفی برای بیان هیجانات مختلف انسان‌ها شده‌اند، به‌گونه‌ای که امروزه مطالب و محتوای غالب در آن‌ها منعکس‌کننده‌ی حالات و احساساتی هستند که کاربران به طور روزمره و حتی در لحظه تجربه کرده‌اند. بسیاری از بلاگرها و تولیدکنندگان محتوا در شبکه‌های اجتماعی با اشتراک‌گذاری همین روزمرگی‌ها دنبال‌کنندگان بسیاری را جذب نموده‌اند.

علاقمندان به دنبال کردن مطالب روز شبکه‌های اجتماعی، همچون تماشاچیان یک اثر نمایشی با بلاگرها که بازیگران اصلی این صحنه هستند همذات‌پنداری کرده و خود را مدام جای آن‌ها تصور می‌کنند و با آن‌ها اشک می‌ریزند و همگام با آن‌ها لبخند می‌زنند. قصه‌ی دراز و پردامنه‌ی زیست در شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر توجه برخی نویسندگان را به خود جلب کرده و آن‌ها را به نوشتن داستان‌های کوتاه و بلند در این باره ترغیب کرده است. شکیبا خسروی یکی از آن نویسندگان است که زندگی روزمره یک بلاگر را در قالب رمان روایت کرده است.

الهه شخصیت اصلی داستان «استوری‌باز» و راوی آن، دختری جوان و در شرف ازدواج است که عادت دارد تمامی روزمرگی‌های خود را در شبکه‌ا‌ی مجازی با دیگران به اشتراک بگذارد. او که در حال تهیه جهیزیه و انجام خریدهای پیش از عروسی است با مسائل و ماجراهای بسیاری روبه‌رو می‌شود و همه‌ی آن‌ها را هم در صفحه‌ی خود با دنبال‌کنندگانش در میان می‌گذارد. الهه حتی برای تهیه‌ی کوچک‌ترین وسایل جهیزیه با دوستان مجازی‌اش مشورت می‌کند و نظرات آن‌ها را برای سایر همراهانش در شبکه‌های اجتماعی بازگو می‌کند. تعداد بازدید‌های پست و استوری الهه روز به روز بیش‌تر می‌شود و شرایط مختلف از قبیل خرید از فروشگاه‌های بزرگ و گشت و گذار در بازار نیز بر این موضوع تأثیر مستقیمی می‌گذارد.

در کنار زندگی مجازی که اکنون تبدیل به وسیله‌ای برای انعکاس مسائل زندگی حقیقی الهه شده، او اتفاقاتی را تجربه می‌کند که به راحتی قادر به اشتراک‌شان نیست. بسیاری از روابط خانوادگی و مناسباتی که در روزمرگی‌های الهه جریان دارد قابل بازنمایی در شبکه‌ی اجتماعی نیست، زیرا ممکن است قضاوت‌ها و تحلیل‌هایی متفاوت با آن‌چه در واقعیت رخ داده را رقم بزند. الهه گاه حتی نمی‌تواند به راحتی از نوع وسایلی بگوید که واقعاً برای جهیزیه‌اش تهیه کرده است. خانواده‌ی او و همسرش اغلب تفسیرهای مختلفی در این ‌باره می‌کنند و به درگیری‌ها و اختلاف سلیقه‌ها در این موضوعات دامن می‌زنند. الهه می‌خواهد راهی در پیش بگیرد که کم‌ترین تنش میان خانواده‌ها اتفاق افتد، اما این مسأله تداخلاتی نیز با زیست مجازی او و ارتباطش با دنبال‌کنندگانش دارد.

الهه به عنوان یک فعال مجازی برای حفظ و ارتقای موقعیتش در این فضا نیاز به جلب اعتماد و همراهی همه افرادی دارد که پیگیر وقایع زندگی او هستند. اما مواقعی پیش می‌آیدکه نمی‌تواند به راحتی و به‌دور از بسیاری ملاحظات خانوادگی دست به این کار بزند. خودداری او از انعکاس شفاف و صریح بعضی مسائل، می‌تواند خطر ریزش مخاطبان و محدود شدن فعالیتش را در فضای مجازی به دنبال داشته باشد. این چالشی است که قهرمان داستان باید آن را حل کند؛ نوعی از رویارویی که در یک طرفِ آن زیست مجازی الهه قرار دارد و در جانب دیگرش زندگی واقعی اوست که دستخوش سوء‌تفاهم‌هایی شده که هر روز شکل پیچیده‌تری به خود می‌گیرند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4021224080.html

راهنمای کتاب/ شکوه از ممنوعیت عزاداری!

دریا امامی

«سفر در حباب»
نوشته: امیرحسین مدرّس
ناشر: کتاب نیستان، 1402
252 صفحه، 205000 تومان
#شعر #نشرنیستان

ادبیات ایران و هند در برهه‌هایی از تاریخ پیوندهایی ناگسستنی با هم داشته‌اند و آن‌قدر به یکدیگر نزدیک بوده‌اند که تفکیک سبک و مسیر حرفه‌ای برخی شاعران و ادیبان هندی و ایرانی از هم به راحتی میسر نبوده است. اما بعضی دوره‌ها به شکل شاخص‌تری رابطه‌ی تنگاتنگ ادبی این دو سرزمین را نشان می‌دهند که عصر حکومت گورکانیان از این جهت بسیار قابل تأمل است. زبان رسمی دربار گورکانیان که در قرن دوازدهم بر ایران و هند تسلط داشتند، فارسی بود و همین اتفاق منجر به نزدیکی و تعامل بیش‌تر ادبیات ایران و هند شد. پیش از آن هم البته قرابت‌ ریشه‌های زبانی و اشتراکات فرهنگی، زمینه‌ساز وفاق ادبی شده بود اما در دوره‌ی گورکانیان این ارتباط شکل عمیق‌تر و محکم‌تری یافت. در این میان، شعرای بسیاری را می‌توان یافت که واسطه‌ی تحکیم این پیوندند، هرچند خود گمنام و مهجور مانده‌اند، شُکری هندی از جمله‌ی این چهره‌هاست.

یافتن مستنداتی دقیق و متقن از دوره‌ی زیست شُکری کار چندان راحتی نیست، زیرا آن‌چه درباره‌ی او به جا مانده اندک و پراکنده است. گاهی نیز اقوال و روایات متناقضی درباره‌ی او وجود دارد که به سادگی نمی‌توان تأیید یا ردشان کرد و در این مواقع پژوهشگران و مؤلفین وقایع پرتکرار و متکی بر منابع موثق را مبنای کار خود قرار می‌دهند، گرچه حتی در این گونه موارد هم امکان تخطی از واقعیت وجود دارد. به همین سبب تحقیق و تألیف درباره‌ی شاعر مهجوری همچون شُکری زمان، دقت و حوصله‌ی فراوان می‌طلبد. امیرحسین مدرّس کوشیده در مجموعه‌ی «سفر در حباب» با در نظر گرفتن چنین ملاحظاتی به معرفی شُکری هندی برای مخاطبان حرفه‌ای و جدی ادبیات بپردازد.

در میان کتبی که به شرح حال شعرا پرداخته‌اند به نام شُکری بسیار اشاره شده است، اما هیچ‌یک از آن‌ها شُکری هندی نبوده و بنابراین کارِ یافتن نام و نشان از این شاعر به شدت دشوار به نظر می‌رسد و بیش‌تر از طریق تعمق در آثار خودِ او امکان‌پذیر است. مؤلف نیز به همین شیوه عمل کرده و سعی در یافتن ویژگی‌های این شاعر از راه جست‌وجو در اشعار به جا مانده از او داشته است. دوره‌ی زندگی او به استناد برخی استقبال‌های شعری که از شعرایی از قبیل میرزا زاهد علی‌ خان لاری متخلص به «سخا» کرده، به اوایل قرن دوازدهم برمی‌گردد.

برخی اشارات شُکری به مکان‌ها، اشخاص یا وقایع نشان از زیست متلاطم و پر از سیر و سفرش دارد و از عقایدش درباره‌ی موضوعات مختلف پرده برمی‌دارد. در بین اشعارش که در قالب قصیده، غزل، مثنوی، رباعی، مسمط و مخمس سروده، به سفرهایش به شهرهای بسیاری از هند اشاره کرده است. او همچنین به حج رفته و درباره‌ی آن نیز در اشعارش ابیاتی آورده است. سفرش به بصره نیز برایش چنان اهمیتی داشته که در مورد آن نیز مطالبی نوشته و از ممنوعیت عزاداری برای امام حسین (ع) در آن سرزمین شکوه کرده است. شُکری براساس آن‌چه درباره موضوعات مختلف گفته، شاعری است که آثارش هم بُعد عرفانی داشته و هم جنبه‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی و فرهنگی روزگاری را که در آن می‌زیسته دربر گرفته است. به‌علاوه، از منظر زیبایی‌شناسی ادبی نیز آثار او درخور تعمق‌اند و جلوه‌های متعددی از به‌کارگیری صنایع و بدایع را در اشعار او می‌توان یافت که مؤلف در بخشی جداگانه از کتاب به آن‌ها نیز پرداخته است.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4030114048.html

راهنمای کتاب/ نگاهی موشکافانه به جامعه

میلاد شاملو

«راز اِدوین دِرود»
نوشته: چارلز دیکنز
ترجمه: لیدا طرزی
ناشر: نیستان، 1402
180 صفحه، 175000 تومان
#رمان #نشرنیستان

اگر بنا بر ترسیم چشم‌اندازی کلی از عصر ویکتوریایی باشد، آثار دیکنز در این باره کمک شایانی می‌کنند. آن‌ها آینه‌ی تمام‌نمای سبک زندگی و طبقه‌بندی‌های اجتماعی در قرن نوزدهم و دوران استیلای ملکه ویکتوریا بر بریتانیا هستند. دورانی که قدرت این کشور و گستره‌ی فرمانروایی‌اش به اوج خود رسیده بود، اما چیزی از نابه‌سامانی‌های اجتماعی و اختلافات طبقاتی کم نشده بود. این مسأله در کتاب‌های دیکنز نمودی چشمگیر دارد؛ گاهی از جنبه‌ی روانکاوانه به آن می‌پردازد و گاه نگاهی جامعه‌شناسانه درباره‌اش پیدا می‌کند. به همین دلیل برای آثار دیکنز طیف گسترده‌ای از موضوعات را می‌توان در نظر گرفت که در همگی آن‌ها سبک خاص نوشتاری دیکنز و طنز تلخ و گزنده‌ی او را با خود دارند. کتاب «راز اِدوین دِرود» آخرین اثر دیکنز و با ویژگی‌های سبکی و نگاه انتقادی منحصربه‌فرد اوست.

رمان «راز اِدوین دِرود» را می‌توان اثری چندوجهی نامید، زیرا علاوه بر انعکاس جامعه‌ی ویکتوریایی و تمرکز بر مسائل روز آن دوره، بُعدی معمایی نیز دارد. دیکنز در این کتاب به موشکافی بافت اجتماعی لندن روزگار خودش می‌پردازد و در کنار آن جنبه‌ای ماجراجویانه نیز به داستانش می‌بخشد. به همین خاطر آدم‌ها در این کتاب از دو جنبه‌‌ی متفاوت زندگی فردی و اجتماعی قابل ارزیابی‌اند. نویسنده هم مسائل شخصی و عاطفی آن‌ها را واکاوی می‌کند و هم حضور آن‌ها را در عرصه‌ی اجتماعی پی می‌گیرد و همیشه هم در این دو حوزه‌ موضوعات متنوعی می‌توان یافت که به قصه‌های دیکنز غنا ببخشند و برای خوانندگان جذابیت داشته باشند.

گرچه کتاب نام اِدوین دِرود را بر خود دارد، اما داستان آن بیش‌تر بر دایی او، آقای جاسپر تمرکز دارد. او مردی است که وجوه مختلف و گاه متناقض شخصیتی از خود نشان می‌دهد. گرچه معلم موسیقی و سرپرست گروه کر کلیسا و همواره همراه و همنشین کشیش و اسقف است، اما زندگی شخصی‌اش چندان روال مذهبی را طی نمی‌کند. او اغلب به محلی برای مصرف تریاک می‌رود و گاهی نمی‌توان برای مناسبات اجتماعی‌اش توجیهی منطقی پیدا کرد. فصل آغازین کتاب نیز گریزی به این زندگی پررمز و راز دارد و زمینه را برای مطرح شدن معماهای بعدی درباره‌ی او فراهم می‌کند.

جاسپر چهره‌ای موجه و عموماً محبوب جامعه از خود نشان می‌دهد و همه از خواهرزاده‌اش اِدوین گرفته تا کشیش‌ها و آدم‌های واسطه‌ی خانه‌ای که برای مصرف تریاک به آن‌جا می‌رود، شیفته‌ی معاشرت با او هستند و اخبارش را دنبال می‌کنند. اما شاید بیش از همه جاسپر برای خواهرزاده‌اش جذابیت داشته باشد. اِدوین با این‌که تفاوت سنی چندانی با دایی‌اش ندارد و در برخی موارد منتقد کارهای اوست، اما اعتراف می‌کند که در بسیاری مسائل دنباله‌رو اوست و تحسینش می‌کند. شاید همین موضوع به معماهایی که بعدها درباره‌ی ارتباط اِدوین و جاسپر مطرح می‌شود، ماهیت پیچیده‌تری هم می‌بخشد.

اِدوین دِرود که حضور نه چندان بلندی در داستان دارد نیز از شخصیت‌های کلیدی این رمان به شمار می‌آید. اِدوین در گردابی از عواطف و جاه‌طلبی‌ها غوطه می‌خورد و در مورد مسائل بسیاری از جمله نامزدی‌اش با دختری به نام رزا باد که در مدرسه راهبه‌ها درس می‌خواند، دچار تردید است. ملاقات‌های کوتاه این زوج اغلب به دعوا و کدورت منجر می‌شود و اِدوین را درباره‌ی آینده مرددتر می‌سازد. رزا روحیه‌ای حساس دارد و درصدد است اِدوین را متوجه تمامی دغدغه‌های خود نماید. اما اِدوین حوصله و مجال گوش دادن به او را ندارد و اغلب از شکل گرفتن گفت‌وگویی سازنده و عمیق می‌گریزد.
ادامه...

https://www.alef.ir/news/4030301091.html

راهنمای کتاب/ راهی به کشف فرآیندهای تحولی در وجود انسان

لیلا زارعی

«انسان شدن»
نوشته: گِرِگ بِرِیدن
ترجمه: محمد فؤاد حائری
نشر نیستان، 1402
249 صفحه، 270000 تومان
#علم #نشرنیستان

انسان در طی تاریخ همیشه در جستجوی پاسخی برای چیستی خود بوده و نظریه‌های بسیاری در این ‌باره ابداع کرده که هرکدام‌شان استدلال‌های منطقی خاص خود را داشته‌اند. اما درعین‌حال همیشه در رد هر نظریه‌ای، شواهدی تازه به دست آمده که به نوبه‌ی خود به اثبات نظریه‌ی جدیدی منجر شده است؛ و به این ترتیب در چرخه‌ای ناتمام، نظریه‌پردازی درباره‌ی منشأ هستی انسان همواره تداوم داشته است. در عرصه‌ی علوم طبیعی نظریات متعددی مطرح شده‌اند که با پیشرفت علم و فن‌آوری نقض شده یا شکل تازه‌ای به خود گرفته‌اند. یکی از این نظریات متعلق به داروین است که چالش‌های بی‌شماری حول آن پدید آمده و موافقان و منتقدان بسیاری داشته است. کتاب «انسان شدن»، نوشته‌ی گِرِگ بِرِیدن در کنار پرداختن به این نظریه‌ی مهم، دیگر تئوری‌های عرصه‌ی تکامل را نیز مورد ارزیابی قرار داده است.

نظریه‌ی تکامل داروین تا مدت‌ها جایگاهی بلامنازع در توجیه تغییراتی داشت که موجودات زنده در طول هزاران سال دستخوش آن شده‌اند. بررسی‌ها درباره‌ی حیوانات و گیاهان در اغلب مواقع آن‌چه را که داروین در اثبات تکامل گفته تأیید می‌کنند. اما آیا این مسأله درباره‌ی ابعاد مختلف عملکرد انسان نیز می‌تواند صادق باشد؟ نویسنده می‌کوشد در سایه‌ی قدرت تفکر بشر این نظریه را به چالش بکشد و جنبه‌های گوناگون آن را زیر سؤال ببرد. بشر در بسیاری از خصوصیات فیزیولوژیک خود دستخوش تحولاتی شگرف شده، اما این قضیه تا چه اندازه درباره‌ی خرد بشری و قوه‌ی تعقلی که دارد می‌تواند قابل قبول باشد؟ نویسنده بر آن است در دو بخش به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

در بخش اول که «روایتی نو از خلقت بشر» نام گرفته به بررسی مهم‌ترین نظریه‌ها درباره‌ی خاستگاه انسان و چگونگی تداوم حیاتش از بدو خلقت تا کنون پرداخته می‌شود. اغلب این نظریه‌ها با علوم طبیعی تبیین می‌شوند و دلایلی کاملاً فیزیولوژیک در پشت خود دارند. نویسنده در آغاز به ایراداتی اشاره می‌کند که ممکن است به نظریه تکامل داروین وارد شوند که بخشی از آن‌ها با پیشرفت علم مشخص شده‌اند. از جمله‌ی این موارد ظهور و گسترش علم ژنتیک است که با آن برخی اصول تکامل را می‌توان تأیید یا نفی کرد.

به نظر می‌رسد پیچیدگی‌هایی که در عملکرد اندام‌ها دیده می‌شود و با علم‌ ژنتیک توضیحات بسیار دقیقی دارد، چندان با تکامل نمی‌تواند همخوانی داشته باشد، زیرا تغییر تدریجی و در طی مدتی طولانی نمی‌تواند چنین نظام پیچیده اما در عین حال هماهنگی را به وجود آورد. به علاوه، این پیچیدگی از بدو پیدایش انسان وجود داشته و بدون آن عملکرد طبیعی او مختل می‌شده است. بنابراین گرچه بسیاری از عناصر حیاتی بدن انسان تحت تئوری تکامل قابل توضیح‌اند و نشان می‌دهند که مرور زمان تغییراتی در عملکرد و شکل آن‌ها پدید آورده، اما چارچوب‌های ساختاری‌شان نمی‌توانسته مؤید این قضیه باشد.

ماده‌ی وراثتی یا دی ان ای در توجیه اغلب مباحث مرتبط با تکامل و نیز سایر تغییرات ماهیتی و عملکردی زیستی نقشی اساسی را ایفا می‌کند. نویسنده‌ی کتاب از این مطلب در بخش‌های مختلف کتاب بهره می‌برد تا نظریات خود را بسط دهد و به اثبات برساند. دی ان ای به عنوان ابزار راستی‌آزمایی بسیاری از نظریات علمی می‌تواند کاربرد داشته باشد و بنابراین مطالعات بی‌شماری وجود دارند که از آن برای دفاع از فرضیات خود استفاده کرده‌اند. دی ان ای می‌تواند در قبول یا رد موضوعات تکاملی هم کمک شایانی کند، همان‌گونه که در مطالعات اشاره شده در این کتاب می‌توان شاهدش بود.
ادامه....


https://www.alef.ir/news/4030329144.html

راهنمای کتاب/ خورشیدی که هرگز غروب نکرد

ثریا بیگدلی

«حماسه سجادیه»
نوشته: سید مهدی شجاعی
نشر نیستان، 1402
جلد اول: 425 صفحه، «تویی به جای همه»، 230000 تومان
جلد دوم: 424 صفحه، «اگر غم لشگر انگیزد»، 345000 تومان
#رمان #ادبیات_دینی #نشرنیستان

واقعه‌ی کربلا چنان ابعاد گسترده‌ای داشته‌ و هر بُعد آن نیز چنان جنبه‌های متعددی را شامل می‌شود که در هر بار بازنگریِ آن، می‌توان نکات تازه‌ای دریافت و نتایجی به فراخور زمانه و موقعیت خاص خود یافت. در میان متون بی‌شماری که به این واقعه پرداخته‌اند، شاید بسیارانی بوده‌اند که به نقش بازماندگان عاشورا و حماسه‌های حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) پرداخته‌اند. همان حماسه‌هایی که مایه‌ی ماندگاری نهضت امام حسین(ع) بوده‌اند و آن را در امتداد تاریخ و علیرغم نشیب و فرازهای فراوان به امروز رسانده‌اند. اما در مرور این واقعه، شاید به ابعاد مختلف زیست فردی و اجتماعی این احیاگران عاشورا در بسیاری از مواقع کم‌تر پرداخته شده است. در حالی که پرداختن به آن‌ها می‌تواند به تحلیل روشن‌تر و درک دقیق‌تری از مکتب عاشورا منجر شود. سید مهدی شجاعی در مجموعه‌ی دو جلدیِ «حماسه سجادیه» به این بخش‌های کم‌تر دیده شده از زندگی امام زین‌العابدین (ع) توجه نموده و از زوایای بسیار متفاوتی به آن نگریسته است.

نویسنده رویکردی تازه به روایت زندگی امام سجاد (ع) دارد و می‌کوشد از دو منظر خیر و شر به این موضوع نگاه کند. در منظر شر، شیطان نشسته و اوست که روایت را آغاز می‌کند. شیطان از سوابقی می‌گوید که از ازل برای تفکیک راه نیکان از شروران وجود داشته است. او از همان روزی می‌گوید که در پیشگاه خداوند سوگند یاد کرده که تمام مخلوقاتش را خواهد فریفت: «به عزتت قسم که همه‌ی خلایق را می‌فریبم». اما خداوند به او بندگان پاک‌نهادش را نشان می‌دهد و شیطان در این لحظه است که از حرفش برمی‌گردد که: «مگر بندگانی که تو خود خالص‌شان کرده‌ای و در آغوش خودت پرورده‌ای و تربیت و حفظ و صیانت‌شان را به عهده گرفته‌ای» و پس از آن است که ابلیس به امام سجاد (ع) اشاره می‌کند و او را به عنوان یکی از همان عزیزترین پاکان درگاه خداوند معرفی می‌نماید.

اما روایت از جنبه‌های دیگری نیز پیش می‌رود و لحظه به لحظه را از زمانی که عاشورا رخ داده تا آن‌جا که امام در برهه‌های مختلف تصمیم‌هایی حیاتی برای دین می‌گیرد و در جبهه‌های متعددی می‌جنگد، به تصویر می‌کشد. اما زوایای دید متفاوت‌اند و هر یک بخشی از زیست سراسر مبارزه و مجاهدت امام سجاد (ع) را نشان می‌دهند. در جلد اول که «تویی به جای همه» نام دارد، بلافاصله بعد از غیاب امام حسین (ع)، سنگینی رسالتی که بر دوش امام زین‌العابدین (ع) برای احیای دین قرار گرفته، در مرکز روایت قرار می‌گیرد. امام در کنار فقدان دردناک و عظیمی که متحمل شده، باید در جبهه‌ی مقابله با دشمنان انسانیت تمام قد بایستد و از حقانیت اولیای خدا دفاع کند و این‌جاست که جوهر نفیسِ وجود او نمایان می‌شود و درخششی که دارد چشم حرامیان را کور و مردمان غافل را به حقیقت آگاه می‌نماید.

پس از خطابه‌هایی که راهگشای انسان‌های سردرگم و در میان دوراهی مانده است و بعد از روشنگری‌هایی که پرده از چهره‌ی کریه حکام شام برمی‌دارد و سیاهی آن‌ها را به جهانیان نمایان می‌کند، دیگر وقت آن می‌رسد که امام سجاد (ع) در سنگری دیگر از تمامیت دین رسول خدا (ص) دفاع کند و آن‌ سنگر جایی جز مدینه نیست. مدینه همان‌جایی بود که دعوا بر سر حکومت و خدعه برای غصب ردای ولایت می‌توانست امت را به قهقرای جنگ و جهالت فرو ببرد. در این میانه بود که امام نقش اجتماعی نجات‌بخش خویش را ایفا نمود و کوشید دین خدا را از حواشی جنگ قدرت و حاکمیت دور نگه دارد و گمراهان را از اوهامی که قدرت‌طلبان به آن دامن می‌زدند برهاند. جلد دوم کتاب با عنوان «اگر غم لشگر انگیزد» به همین بخش از زندگی امام سجاد (ع) می‌پردازد. (باید اشاره کنیم که حماسه سجاده جلدهای دیگری هم دارد که در آینده منتشر خواهد شد.)

نویسنده تلاش نموده در عین به کارگیری کلمات وزین، نثری روان و ریتمی متناسب با وقایع مختلف در کتابش در پیش بگیرد. کتاب در موقعیت‌های پرالتهاب لحنی حماسی پیدا می‌کند و در شرایط تراژیک وضعیتی سوگوارانه به خود می‌گیرد. گاهی وزن قصه‌گویی سنگین‌تر می‌شود و زمانی رونمایی از ابعاد مختلف شخصیتی آدم‌هاست که اهمیت می‌یابد؛ آدم‌هایی که در طیفی گسترده از خیر تا شر مطلق ایستاده‌اند. اما در هرحال نویسنده با وجود این‌ که با جزئیات و تصاویر فراوان به رویدادهای مختلف می‌پردازد، ایجاز و حفظ سرعت روایت را نیز از نظر دور نمی‌دارد.
ادامه....

https://www.alef.ir/news/4030718133.html