راهنمای کتاب/ همسفر آفتاب
مانی ارجمند
«تویی به جای همه»
نویسنده: سید مهدی شجاعی
ناشر: نیستان، چاپ اول 1401
425 صفحه، 270000 تومان
#رمان #نشرنیستان
«تویی به جای همه» رمانی‌ست درباره زندگی امام سجاد (ع) که می‌کوشد، تصویری واقعبینانه از ویژگی‌های امام چهارم (ع) و روایتی واقعگرایانه از زندگی این بزرگوار پیش روی مخاطب بگذارد. از این منظر تصویری که از امام سجاد (ع) در این رمان ارائه می‌شود، گاه دارای تفاوت‌هایی محسوس با روایت هایی است که مداحان و روحانیون برای عامه مردم در منابر عمومی ارائه می‌کنند. زین العابدین این رمان نه آن امام بیمار و جامانده از رزم کربلا که علمدار و زنده‌نگه دارنده‌ی پیام این قیام در روزهای دشوارپس از عاشوراست.
سید مهدی شجاعی، نویسنده این رمان را که به همت نشر نیستان منتشر شده، می‌توان چهره شاخص جریانی دانست که ادبیات داستانی دینی معاصر ایران را نمایندگی می‌کند. شجاعی همواره در آثارش از ظرفیت‌های ادبیات داستانی و یا نمایشی در خدمت بازگو کردن جنبه‌هایی مغفول مانده از زندگی ائمه اطهار (ع) و یا غبارزدایی از جنبه‌های تحریف شده تاریخ اسلام، بهره برده است. البته این بدان معنا نیست که شجاعی از زمان معاصر و جامعه امروز غافل مانده، چرا که هم آثاری با مضامین امروزی و مرتبط با رخ دادهای سیاسی و اجتماعی سالهای اخیر نوشته است، و هم درتلاش بوده داستانهای تاریخی مذهبی خود را نیز از منظر درونی و یا بیرونی با رخ دادهای معاصر پیوند بزند و با روایت گوشه هایی از تاریخ اسلام و زندگی بزرگان آن محملی باشد برای عبرت صاحبان قدرت یا آگاهی عامه مردم.
از این منظر اگر بنگریم، رمان «تویی به جای همه» از جمله شاخص ترین آثار این نویسنده با تجربه ست که علاوه بر برخورداری از مضمون تاریخی و ارائه تصویری اصیل از زندگی امام چهارم شیعیان (ع) در لایه های درونی اثر گوشه چشمی نیز به مسائل این روزگار داشته ست.
شجاعی انگیزه نگارش رمان حاضر را چنین عنوان می‌کند: «از آنجایی که ما به امام سجاد (ع) ظلم کردیم! او را بیمار و نحیف و رنجور شناساندیم و بعد در میان سطور تاریخ، گمش کردیم. تنها مرد یک قبیله را، که یک تنه و دست تنها اما عالمانه و امیدوارانه، صدها داغ دیده و مصیبت چشیده را اداره کرد و ده‌ها واقعه خصمانه و فتنه گرانه را مدیریت، ندیدیم و نشان ندادیم. چطور شکوه مردانه و عاقلانه سجاد را میان ویرانه‌های مدینه ندیدیم؟ و یا چطور سکوت مدبرانه و خردمندانه‌ی پسر علی را بیرون گود حرّه نشنیدیم؟ چطور حضور جانانه و فداکارانه دردانه زهرا را میان جماعت اناث باقی مانده از کربلا حس نکردیم؟ چطور نفهمیدیم و ندانستیم آنکه شجاعانه از پس چندین و چند تلاش مذبوحانه، سربلند و روسفید خودش و اهل خیمه‌اش را بیرون آورد سجاد بود؟»
رمان هم از زاویه دید دانای کل روایت می‌شود و هم از زاویه دید اول شخص. استفاده از راوی دانای کل با توجه به بازبودن دست نویسنده برای روایت زیروبم زندگی شخصیت های اصلی داستان، این امکان را به نویسنده داده است تا ابعاد گوناگون شخصیت امام سجاد (ع) و رخدادهای زندگی ایشان را آنگونه که نویسنده کتاب از منابع دینی گوناگون برداشت کرده، در ساحت داستان آورده و روایت کند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020314039.html
مانی ارجمند
«تویی به جای همه»
نویسنده: سید مهدی شجاعی
ناشر: نیستان، چاپ اول 1401
425 صفحه، 270000 تومان
#رمان #نشرنیستان
«تویی به جای همه» رمانی‌ست درباره زندگی امام سجاد (ع) که می‌کوشد، تصویری واقعبینانه از ویژگی‌های امام چهارم (ع) و روایتی واقعگرایانه از زندگی این بزرگوار پیش روی مخاطب بگذارد. از این منظر تصویری که از امام سجاد (ع) در این رمان ارائه می‌شود، گاه دارای تفاوت‌هایی محسوس با روایت هایی است که مداحان و روحانیون برای عامه مردم در منابر عمومی ارائه می‌کنند. زین العابدین این رمان نه آن امام بیمار و جامانده از رزم کربلا که علمدار و زنده‌نگه دارنده‌ی پیام این قیام در روزهای دشوارپس از عاشوراست.
سید مهدی شجاعی، نویسنده این رمان را که به همت نشر نیستان منتشر شده، می‌توان چهره شاخص جریانی دانست که ادبیات داستانی دینی معاصر ایران را نمایندگی می‌کند. شجاعی همواره در آثارش از ظرفیت‌های ادبیات داستانی و یا نمایشی در خدمت بازگو کردن جنبه‌هایی مغفول مانده از زندگی ائمه اطهار (ع) و یا غبارزدایی از جنبه‌های تحریف شده تاریخ اسلام، بهره برده است. البته این بدان معنا نیست که شجاعی از زمان معاصر و جامعه امروز غافل مانده، چرا که هم آثاری با مضامین امروزی و مرتبط با رخ دادهای سیاسی و اجتماعی سالهای اخیر نوشته است، و هم درتلاش بوده داستانهای تاریخی مذهبی خود را نیز از منظر درونی و یا بیرونی با رخ دادهای معاصر پیوند بزند و با روایت گوشه هایی از تاریخ اسلام و زندگی بزرگان آن محملی باشد برای عبرت صاحبان قدرت یا آگاهی عامه مردم.
از این منظر اگر بنگریم، رمان «تویی به جای همه» از جمله شاخص ترین آثار این نویسنده با تجربه ست که علاوه بر برخورداری از مضمون تاریخی و ارائه تصویری اصیل از زندگی امام چهارم شیعیان (ع) در لایه های درونی اثر گوشه چشمی نیز به مسائل این روزگار داشته ست.
شجاعی انگیزه نگارش رمان حاضر را چنین عنوان می‌کند: «از آنجایی که ما به امام سجاد (ع) ظلم کردیم! او را بیمار و نحیف و رنجور شناساندیم و بعد در میان سطور تاریخ، گمش کردیم. تنها مرد یک قبیله را، که یک تنه و دست تنها اما عالمانه و امیدوارانه، صدها داغ دیده و مصیبت چشیده را اداره کرد و ده‌ها واقعه خصمانه و فتنه گرانه را مدیریت، ندیدیم و نشان ندادیم. چطور شکوه مردانه و عاقلانه سجاد را میان ویرانه‌های مدینه ندیدیم؟ و یا چطور سکوت مدبرانه و خردمندانه‌ی پسر علی را بیرون گود حرّه نشنیدیم؟ چطور حضور جانانه و فداکارانه دردانه زهرا را میان جماعت اناث باقی مانده از کربلا حس نکردیم؟ چطور نفهمیدیم و ندانستیم آنکه شجاعانه از پس چندین و چند تلاش مذبوحانه، سربلند و روسفید خودش و اهل خیمه‌اش را بیرون آورد سجاد بود؟»
رمان هم از زاویه دید دانای کل روایت می‌شود و هم از زاویه دید اول شخص. استفاده از راوی دانای کل با توجه به بازبودن دست نویسنده برای روایت زیروبم زندگی شخصیت های اصلی داستان، این امکان را به نویسنده داده است تا ابعاد گوناگون شخصیت امام سجاد (ع) و رخدادهای زندگی ایشان را آنگونه که نویسنده کتاب از منابع دینی گوناگون برداشت کرده، در ساحت داستان آورده و روایت کند.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020314039.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«تویی به جای همه»؛ سیدمهدی شجاعی؛ نشر نیستان همسفر آفتاب
«تویی به جای همه»
به روایت مترجم/ رنج در راه رسیدن به حقیقت
لیدا طرزی
«از جناب داستایفسکی چه خبر؟»
نویسنده: فئودور داستایفسکی
ترجمه: لیدا طرزی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
224 صفجه، 145000 تومان
#داستان_خارجی #نشرنیستان
" مسئله اصلی این است که همه را همچون خود دوست بداریم. این چیز بزرگی است. این همه چیز است. چیز دیگر لازم نیست. یکباره درمی یابید چه باید بکنید. گرچه این حقیقت کهن مکرر در مکرر به زبان رفته و می رود ولی هنوز بخشی از زندگی ما نشده است. باید با این ادعا که آگاهی از حیات از خود حیات برتر، و دانستن قوانین شادمانی از خود شادمانی برتر است، مجادله کرد. اگر همه بخواهند همه چیز به آنی درست خواهد شد."
آنچه خواندید بخشی از داستان بشدت خواندنی، تامل برانگیز، و تاثیر گذار " رویای مرد مسخره" بود، به قلم نابغه عالم ادبیات، فیودور میخائیلوویچ داستایفسکی.
ترجمه این داستان به همراه هشت داستان کوتاه دیگر، به تازگی به همت انتشارات نیستان هنر در کتابی با عنوان " از جناب داستایفسکی چه خبر؟ " چاپ و منتشر شده اند. " از جناب داستایفسکی چه خبر"، پنجمین جلد از مجموعه داستانهای کوتاهِ " چه خبر؟" می باشد. این مجموعه تلاش می کند با ارائه داستانهایی کوتاه از نویسندگان نامدار جهان، در مجالی مختصرعلاقمندان به ادبیات و داستان کوتاه را با تعدادی از برترین داستانهای کوتاه تاریخ ادبیات جهان آشنا سازد.
اما به راستی از جناب داستایفسکی چه خبر؟ داستایفسکی زندگی سخت و پرفراز و نشیبی داشت. حتی اذهان و اراده های پولادین هم در مواجهه با بخشی از مرارتهای زندگی وی تاب و توان خود را از دست داده و به ورطه افسردگی و انزوا می افتند. با اینهمه، نویسنده محبوب ما به مدد نبوغ ادبی و خلاقیت خدادای اش راه بهتری را برگزید و آن نوشتن بود. او در دوران فعالیت ادبی خود توانست آثاری جاودانه خلق کند، آثاری که هنوز و تا همیشه خواندنی و محبوب باقی خواهند ماند. درست است که بزرگترین و مشهورترین آثار داستایفسکی در قالب رمان نگاشته شده و همگان قالب رمان را عرصه هنرنمایی این نویسنده نابغه می دانند، ولی داستانهای کوتاه وی نیز در جای خود بسیار خواندنی و تامل برانگیزند. داستانهایی چون: دزد شریف، ماجرای ناگوار، دهقان مَرِی، تمساح، بوبوک، رویای مرد مسخره، درخت کریسمس و جشن ازدواج، دلِ ضعیف، و شبهای روشن داستانهایی هستند که در کتاب از جناب داستایفسکی چه خبر در دسترس علاقمندان به ادبیات قرار گرفته اند.
داستان دزد شریف حکایتی کوتاه از زندگی مردمان طبقه فرودست جامعه روسیه قرن نوزدهم است، مردمانی که به رغم فقر و پریشان احوالی وجدان بیداری دارند. مرد تنهایی که کارمند است، به پیشنهاد آشپز پیرش اتاقی از خانه محقرش را به پیرمردی خیاط اجاره می دهد. آن دو خوب با هم کنار می آیند و روزی از روزها که اتفاقی عجیب رخ می دهد، پیرمرد خیاط داستان رفیق دائم الخمرش را برای مرد تعریف می کند، رفیقی که اعتیاد به الکل و خاکسترنشینی نتوانسته بود کورسوی شرف را در وجودش خاموش کند.
داستان بسیار لطیف دهقان مری قصه ای کوتاه و بشدت تاثیرگزار است از قضاوتهای عجولانه و نابجای آدمی. جوانی روشنفکر به دلایلی که افتد و دانی، در زندان است. او آنجا با زندانیانی آشنا می‌شود که به ظاهر از طبقه فرودست جامعه اند و جماعت روشنفکر مراوده با ایشان را دون شان خود می دانند. ولی یاددآوری خاطره ای از گذشته های دور، روشنفکر منصف ما را وامی دارد تا در قضاوت خود تجدید نظر کند.
بوبوک داستان مردی مجنون است که تجربه توقف چند ساعته اش را در گورستان واگو می کند. گرچه این داستان پر از کنایات و اشارات تلخ و گزنده است، ولی داستایفسکی در کنار این تلخی ها از آفرینش دقایق طنز غفلت نمی ورزد.
داستان بسیار خواندنی تمساح اما، بر خلاف بوبوک، در پس ظاهر طنزآمیز خود به حقایقی تلخ اشاره می کند. کارمند خوشنامی بنام ایوان ماتویچ به همراه همسر جوانش به تماشای تمساح عظیم الجثه ای که از آلمان به روسیه آورده و به معرض نمایش گذاشته شده است، می رود. ولی دست بر قضا حیوان نادان جناب ایوان ماتویچ را می بلعد و داستان از همین جا آغاز می‌شود. ایوان ماتویچ در بطن تمساح به ایده های بدیعی فکر می کند و چنین می پندارد که می تواند برای پیشرفت وطن عزیزش طرح هایی نو در اندازد. بخشی از داستان را با هم بخوانیم؟
لیدا طرزی
«از جناب داستایفسکی چه خبر؟»
نویسنده: فئودور داستایفسکی
ترجمه: لیدا طرزی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
224 صفجه، 145000 تومان
#داستان_خارجی #نشرنیستان
" مسئله اصلی این است که همه را همچون خود دوست بداریم. این چیز بزرگی است. این همه چیز است. چیز دیگر لازم نیست. یکباره درمی یابید چه باید بکنید. گرچه این حقیقت کهن مکرر در مکرر به زبان رفته و می رود ولی هنوز بخشی از زندگی ما نشده است. باید با این ادعا که آگاهی از حیات از خود حیات برتر، و دانستن قوانین شادمانی از خود شادمانی برتر است، مجادله کرد. اگر همه بخواهند همه چیز به آنی درست خواهد شد."
آنچه خواندید بخشی از داستان بشدت خواندنی، تامل برانگیز، و تاثیر گذار " رویای مرد مسخره" بود، به قلم نابغه عالم ادبیات، فیودور میخائیلوویچ داستایفسکی.
ترجمه این داستان به همراه هشت داستان کوتاه دیگر، به تازگی به همت انتشارات نیستان هنر در کتابی با عنوان " از جناب داستایفسکی چه خبر؟ " چاپ و منتشر شده اند. " از جناب داستایفسکی چه خبر"، پنجمین جلد از مجموعه داستانهای کوتاهِ " چه خبر؟" می باشد. این مجموعه تلاش می کند با ارائه داستانهایی کوتاه از نویسندگان نامدار جهان، در مجالی مختصرعلاقمندان به ادبیات و داستان کوتاه را با تعدادی از برترین داستانهای کوتاه تاریخ ادبیات جهان آشنا سازد.
اما به راستی از جناب داستایفسکی چه خبر؟ داستایفسکی زندگی سخت و پرفراز و نشیبی داشت. حتی اذهان و اراده های پولادین هم در مواجهه با بخشی از مرارتهای زندگی وی تاب و توان خود را از دست داده و به ورطه افسردگی و انزوا می افتند. با اینهمه، نویسنده محبوب ما به مدد نبوغ ادبی و خلاقیت خدادای اش راه بهتری را برگزید و آن نوشتن بود. او در دوران فعالیت ادبی خود توانست آثاری جاودانه خلق کند، آثاری که هنوز و تا همیشه خواندنی و محبوب باقی خواهند ماند. درست است که بزرگترین و مشهورترین آثار داستایفسکی در قالب رمان نگاشته شده و همگان قالب رمان را عرصه هنرنمایی این نویسنده نابغه می دانند، ولی داستانهای کوتاه وی نیز در جای خود بسیار خواندنی و تامل برانگیزند. داستانهایی چون: دزد شریف، ماجرای ناگوار، دهقان مَرِی، تمساح، بوبوک، رویای مرد مسخره، درخت کریسمس و جشن ازدواج، دلِ ضعیف، و شبهای روشن داستانهایی هستند که در کتاب از جناب داستایفسکی چه خبر در دسترس علاقمندان به ادبیات قرار گرفته اند.
داستان دزد شریف حکایتی کوتاه از زندگی مردمان طبقه فرودست جامعه روسیه قرن نوزدهم است، مردمانی که به رغم فقر و پریشان احوالی وجدان بیداری دارند. مرد تنهایی که کارمند است، به پیشنهاد آشپز پیرش اتاقی از خانه محقرش را به پیرمردی خیاط اجاره می دهد. آن دو خوب با هم کنار می آیند و روزی از روزها که اتفاقی عجیب رخ می دهد، پیرمرد خیاط داستان رفیق دائم الخمرش را برای مرد تعریف می کند، رفیقی که اعتیاد به الکل و خاکسترنشینی نتوانسته بود کورسوی شرف را در وجودش خاموش کند.
داستان بسیار لطیف دهقان مری قصه ای کوتاه و بشدت تاثیرگزار است از قضاوتهای عجولانه و نابجای آدمی. جوانی روشنفکر به دلایلی که افتد و دانی، در زندان است. او آنجا با زندانیانی آشنا می‌شود که به ظاهر از طبقه فرودست جامعه اند و جماعت روشنفکر مراوده با ایشان را دون شان خود می دانند. ولی یاددآوری خاطره ای از گذشته های دور، روشنفکر منصف ما را وامی دارد تا در قضاوت خود تجدید نظر کند.
بوبوک داستان مردی مجنون است که تجربه توقف چند ساعته اش را در گورستان واگو می کند. گرچه این داستان پر از کنایات و اشارات تلخ و گزنده است، ولی داستایفسکی در کنار این تلخی ها از آفرینش دقایق طنز غفلت نمی ورزد.
داستان بسیار خواندنی تمساح اما، بر خلاف بوبوک، در پس ظاهر طنزآمیز خود به حقایقی تلخ اشاره می کند. کارمند خوشنامی بنام ایوان ماتویچ به همراه همسر جوانش به تماشای تمساح عظیم الجثه ای که از آلمان به روسیه آورده و به معرض نمایش گذاشته شده است، می رود. ولی دست بر قضا حیوان نادان جناب ایوان ماتویچ را می بلعد و داستان از همین جا آغاز می‌شود. ایوان ماتویچ در بطن تمساح به ایده های بدیعی فکر می کند و چنین می پندارد که می تواند برای پیشرفت وطن عزیزش طرح هایی نو در اندازد. بخشی از داستان را با هم بخوانیم؟
راهنمای کتاب/ همه آنچه باید درباره روسیه بدانیم
حمیدرضا امیدی‌سرور
«اسلاوهای سرگردان»
(تاریخ روسیه : از عصر کی‌یف تا پوتین)
نویسنده: جان تامپسون
ترجمه: میکائیل وحیدی زاد
ناشر: نشر نیستان، چاپ اول 1401
485 صفحه، 240000تومان
#تاریخ #نشرنیستان
با توجه به نقشی که روسیه به عنوان کشور دوست با دولت ایران، در سیاست داخلی و خارجی ما بازی می‌کند؛ آشنایی با تاریخ این کشور نه فقط برای سیاست مردان ایرانی که برای عامه علاقمندان به مطالعه و درک بهتر جهان امروز و مناسبات میان کشورها، یک ضرورت محسوب می شود. گذشته از این ها روسیه به عنوان پهناورترین کشور جهان، جدای از نقش پررنگش در تاریخ معاصر ایران، در مقاطع مختلف تاثیر تاریخی عمیقی بر جهان گذاشته است.
درباره تاریخ روسیه منابع مکتوب فارسی (در قالب کتاب) فراوان نیست، بخصوص که در میان آنها نیز برخی به شکلی بسیار خلاصه شده، در واقع مروری بر تاریخ یا دوره هایی از تاریخ روسیه هستند.
کتاب «اسلاوهای سرگردان» اثر جان تامپسون که اخیرا به ترجمه میکائیل وحیدی نژاد و به همت نشر نیستان منتشر شده، یک اثر تاریخی است که با رویکردی تقریبا جامع او به تاریخ این کشور از عصر کی‌یف تا روزگار پوتین را مورد توجه قرار می‌دهد و به این ترتیب تصویری تقریبا کامل از تاریخ روسیه پیش روی مخاطبان خود قرار می گیرد.
نویسنده کتاب، جان ام. (جک) تامپسون، پژوهشگری آمریکایی است که در ایران کتاب «رسانه ها و مدرنیته» به قلم او در میان علاقمندان کتاب اثری شناخته شده محسوب می شود. تامپسون، متخصص در تاریخ دیپلماتیک و مدرن روسیه، از اساتید مجرب و پرشور در گروه تاریخ دانشگاه ایندیانا مدرک کارشناسی و دکتری تاریخ مدرن روسیه بود و مدتی به عنوان دبیر دوم سفارت آمریکا در اندونزوی خدمت کرده بود که سال 2017 در نود سالگی با زندگی وداع کرد.
کتاب با یادداشت نویسنده برای چاپ نخست آن آغاز می‌شود. جان تامپسون در این مقدمه درباره شأن نزول کتاب و چگونگی شکل گیری آن شرح داده است. ایده نوشتن «اسلاوهای سرگردان» حاصل یک دوره تدریس تاریخ روسیه در دانشگاه هاوایی بوده که طی این دوره تامپسون با خلاء یک منبع درسی مناسب برای دانشجویان روبه‌رو شد. بنابراین مشغول نوشتن کتاب حاضر شد. در واقع نیت جان تامپسون ارائه متنی بوده که هم مطالعه آن روان باشد و هم به شکلی طبقه بندی شده تاریخ روسیه (طی سیصد سال اخیر) را روایت کند و از دیگر سو او کوشیده هم به تاریخ سالهای آغازین روسیه و همچنین دوران مدرن آن یعنی از 1801 به این سو یکسان بپردازد.
مترجم نیز طی یادداشتی از دلایل ترجمه کتاب نوشته است که از ضرورت آشنایی با تاریخ این کشور که در همسایگی ایران قرار دارد و شباهت‌های تاریخی روسیه با ایران (در عین تفاوت‌هایی که دارند) تا کمبود منابع فارسی زبان در زمینه تاریخ این کشور را شامل می شود. مترجم همچنین معتقد است «روایت بسیار روان و شفاف نویسنده از تاریخ روسیه و شوروی که در بردارنده رویدادهای عمده و اصلی تاریخ این کشور از دوره باستانی و تشکیل حکومت کی‌یف تا ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین در قرن بیست و یکم است، هم برای عامه مردم و هم برای استفاده‌های علمی قابل توصیه است. از این رو کتاب حاضر را می توان کتابی مختصر و در عین حال جامع برای تاریخ روسیه دانست که بی شک یکی از جامع ترین آثار در این رابطه در زبان فارسی است.»
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020418117.html
حمیدرضا امیدی‌سرور
«اسلاوهای سرگردان»
(تاریخ روسیه : از عصر کی‌یف تا پوتین)
نویسنده: جان تامپسون
ترجمه: میکائیل وحیدی زاد
ناشر: نشر نیستان، چاپ اول 1401
485 صفحه، 240000تومان
#تاریخ #نشرنیستان
با توجه به نقشی که روسیه به عنوان کشور دوست با دولت ایران، در سیاست داخلی و خارجی ما بازی می‌کند؛ آشنایی با تاریخ این کشور نه فقط برای سیاست مردان ایرانی که برای عامه علاقمندان به مطالعه و درک بهتر جهان امروز و مناسبات میان کشورها، یک ضرورت محسوب می شود. گذشته از این ها روسیه به عنوان پهناورترین کشور جهان، جدای از نقش پررنگش در تاریخ معاصر ایران، در مقاطع مختلف تاثیر تاریخی عمیقی بر جهان گذاشته است.
درباره تاریخ روسیه منابع مکتوب فارسی (در قالب کتاب) فراوان نیست، بخصوص که در میان آنها نیز برخی به شکلی بسیار خلاصه شده، در واقع مروری بر تاریخ یا دوره هایی از تاریخ روسیه هستند.
کتاب «اسلاوهای سرگردان» اثر جان تامپسون که اخیرا به ترجمه میکائیل وحیدی نژاد و به همت نشر نیستان منتشر شده، یک اثر تاریخی است که با رویکردی تقریبا جامع او به تاریخ این کشور از عصر کی‌یف تا روزگار پوتین را مورد توجه قرار می‌دهد و به این ترتیب تصویری تقریبا کامل از تاریخ روسیه پیش روی مخاطبان خود قرار می گیرد.
نویسنده کتاب، جان ام. (جک) تامپسون، پژوهشگری آمریکایی است که در ایران کتاب «رسانه ها و مدرنیته» به قلم او در میان علاقمندان کتاب اثری شناخته شده محسوب می شود. تامپسون، متخصص در تاریخ دیپلماتیک و مدرن روسیه، از اساتید مجرب و پرشور در گروه تاریخ دانشگاه ایندیانا مدرک کارشناسی و دکتری تاریخ مدرن روسیه بود و مدتی به عنوان دبیر دوم سفارت آمریکا در اندونزوی خدمت کرده بود که سال 2017 در نود سالگی با زندگی وداع کرد.
کتاب با یادداشت نویسنده برای چاپ نخست آن آغاز می‌شود. جان تامپسون در این مقدمه درباره شأن نزول کتاب و چگونگی شکل گیری آن شرح داده است. ایده نوشتن «اسلاوهای سرگردان» حاصل یک دوره تدریس تاریخ روسیه در دانشگاه هاوایی بوده که طی این دوره تامپسون با خلاء یک منبع درسی مناسب برای دانشجویان روبه‌رو شد. بنابراین مشغول نوشتن کتاب حاضر شد. در واقع نیت جان تامپسون ارائه متنی بوده که هم مطالعه آن روان باشد و هم به شکلی طبقه بندی شده تاریخ روسیه (طی سیصد سال اخیر) را روایت کند و از دیگر سو او کوشیده هم به تاریخ سالهای آغازین روسیه و همچنین دوران مدرن آن یعنی از 1801 به این سو یکسان بپردازد.
مترجم نیز طی یادداشتی از دلایل ترجمه کتاب نوشته است که از ضرورت آشنایی با تاریخ این کشور که در همسایگی ایران قرار دارد و شباهت‌های تاریخی روسیه با ایران (در عین تفاوت‌هایی که دارند) تا کمبود منابع فارسی زبان در زمینه تاریخ این کشور را شامل می شود. مترجم همچنین معتقد است «روایت بسیار روان و شفاف نویسنده از تاریخ روسیه و شوروی که در بردارنده رویدادهای عمده و اصلی تاریخ این کشور از دوره باستانی و تشکیل حکومت کی‌یف تا ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین در قرن بیست و یکم است، هم برای عامه مردم و هم برای استفاده‌های علمی قابل توصیه است. از این رو کتاب حاضر را می توان کتابی مختصر و در عین حال جامع برای تاریخ روسیه دانست که بی شک یکی از جامع ترین آثار در این رابطه در زبان فارسی است.»
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020418117.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«اسلاوهای سرگردان» (تاریخ روسیه : از عصر کی‌یف تا پوتین) نویسنده: جان تامپسون؛ ترجمه میکائیل وحیدی زاد؛ نشر نیستان همه آنچه باید…
«اسلاوهای سرگردان»
راهنمای کتاب/ تلاش برای درک بهتر جهان بینی نویسندگان
ثریا بیگدلی
«مقالاتی چند»
نوشته: علی مؤذنی
ناشر: نیستان، چاپ اول 1401
156 صفحه، 80000 تومان
#نقدادبی #نشرنیستان
برای هر نویسنده‌ای، جدا از مسیر اصلی حرفه‌ای که طی می‌کند، تجاربی زیستی می‌توان متصور شد که مدام بر بدنه‌ی اندوخته‌هایش می‌افزایند و به آثارش نیز مایه می‌بخشند. این تجارب نه فقط در قالب روایت‌های داستانی و گاه غیرداستانی نوشته می‌شوند، بلکه بسیاری از نویسندگان آنها را در یادداشت‌ها، جستارها و گفت‌وگوهای خود منعکس می‌کنند. نوشته‌های غیرداستانی اغلب عرصه‌ای برای محک نویسندگان و درک بهتر جهان‌بینی آن‌هاست و اگر مخاطبی در پی شناخت عمیق‌تر دنیای داستانی یک نویسنده است، قطعاً خواندن چنین آثاری برای او بسیار راهگشا خواهد بود. اهمیت مطالعه‌ی مجموعه یادداشت‌ها و مقالات در همین نکته نهفته است که منجر به برقراری ارتباط بی‌پرده‌تر و نزدیک‌تری میان مخاطب و نویسنده می‌شود. کتاب «مقالاتی چند» از علی مؤذنی نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ کتابی که از جنبه‌ها و ابعاد مختلف قابل تأمل و بررسی است و چهره‌ای متفاوت از نویسنده‌ی آن را برای مخاطبانش می‌سازد.
به تناسب پیشه‌ی اصلی مؤذنی که داستان‌نویسی است، بخش اول و عمده‌تر این کتاب به یادداشت‌های او در زمینه‌ی ادبیات داستانی اختصاص دارد. طیف گسترده‌ای از آثار ادبی زیر ذره‌بین نقد و تحلیل این نویسنده قرار گرفته؛ از سه قطره خون صادق هدایت تا عالیجناب کیشوت گراهام گرین. مؤذنی می‌کوشد در یادداشت‌هایش ابتدا چشم‌اندازی کلی از اثر را در مقابل خواننده قرار دهد و سپس آن را به اجزایی همچون شخصیت، طرح داستانی، موقعیت‌ها و ماجراها تقسیم و واکاوی کند. گاه آن‌چنان ریز و جزئی‌نگر به داستان نگاه می‌کند که تک جمله‌ای از یک دیالوگ، اهمیتی ویژه برای تحلیلش پیدا می‌کند و گاه فلسفه‌ی کلی اثر است که مورد توجه‌اش قرار می‌گیرد.
اما نویسنده در بخش اول، غیر از بررسی آثار داستانی، مقالاتی نیز درباره‌ی دغدغه‌های روز ادبیات دارد. مؤذنی در این قسمت‌ها به موضوعاتی همچون مخاطبان جدی ادبیات، تعهد نویسندگان، مباحث انسان‌شناختی و جامعه‌شناسانه در داستان‌نویسی می‌پردازد. آنچه بیش از همه در این میان برای او اهمیت دارد رسالتی است که بر دوش مؤلف گذاشته شده و او ملزم به توجه و دقت ویژه به آن است. همچنین پرداختن به مسائلی که بسیاری از افراد جامعه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند در این رهگذر بسیار مورد تمرکز نویسنده واقع شده است؛ مؤذنی تمامی نویسندگان را موظف به انعکاس چنین موضوعاتی در آثارشان می‌داند. او در این مقالات جنبه‌ی اجتماعی زندگی یک نویسنده را بیش از پیش در معرض دید مخاطب قرار می‌دهد و به صراحت درباره‌ی موضوعات مختلف روز و ارتباط آنها با ادبیات و حرفه‌ی نویسندگی موضع‌گیری می‌کند. این نکته‌ای است که برای حضور پویای یک نویسنده در عرصه‌ی اجتماعی بسیار ضروری به نظر می‌رسد و از دید مؤذنی نیز اولویتی بالا دارد.
بخش دوم کتاب یادداشت‌های مرتبط با حوزه‌ی نمایش را دربرمی‌گیرد که نویسنده پیشینه‌‌ی فعالیت مستقیم در این عرصه دارد و چندین متن نمایشی نوشته که روی صحنه رفته‌اند. البته آنچه در این بخش مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد، اغلب آثار کلاسیک خارجی از جمله شاه لیر را شامل می‌شود که البته مؤذنی سعی در تبیین نوعی نگاه بومی به این متون دارد. او ملاحظات فرهنگی و اجتماعی را در تحلیلش دخیل می‌کند تا مخاطب را به درک درست‌تر و به‌روزتری از این آثار برساند. به‌علاوه، خوانش خود را نیز به عنوان نویسنده مطرح می‌کند و خواننده را بر این مبنا به قضاوت دعوت می‌نماید. همچنین به ارزیابی ترجمه‌هایی می‌پردازد که در بازار ادبیات موجود است و درباره‌ی صحت و دقت کلی آنها اطلاعاتی به مخاطبان می‌دهد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020425087.html
ثریا بیگدلی
«مقالاتی چند»
نوشته: علی مؤذنی
ناشر: نیستان، چاپ اول 1401
156 صفحه، 80000 تومان
#نقدادبی #نشرنیستان
برای هر نویسنده‌ای، جدا از مسیر اصلی حرفه‌ای که طی می‌کند، تجاربی زیستی می‌توان متصور شد که مدام بر بدنه‌ی اندوخته‌هایش می‌افزایند و به آثارش نیز مایه می‌بخشند. این تجارب نه فقط در قالب روایت‌های داستانی و گاه غیرداستانی نوشته می‌شوند، بلکه بسیاری از نویسندگان آنها را در یادداشت‌ها، جستارها و گفت‌وگوهای خود منعکس می‌کنند. نوشته‌های غیرداستانی اغلب عرصه‌ای برای محک نویسندگان و درک بهتر جهان‌بینی آن‌هاست و اگر مخاطبی در پی شناخت عمیق‌تر دنیای داستانی یک نویسنده است، قطعاً خواندن چنین آثاری برای او بسیار راهگشا خواهد بود. اهمیت مطالعه‌ی مجموعه یادداشت‌ها و مقالات در همین نکته نهفته است که منجر به برقراری ارتباط بی‌پرده‌تر و نزدیک‌تری میان مخاطب و نویسنده می‌شود. کتاب «مقالاتی چند» از علی مؤذنی نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ کتابی که از جنبه‌ها و ابعاد مختلف قابل تأمل و بررسی است و چهره‌ای متفاوت از نویسنده‌ی آن را برای مخاطبانش می‌سازد.
به تناسب پیشه‌ی اصلی مؤذنی که داستان‌نویسی است، بخش اول و عمده‌تر این کتاب به یادداشت‌های او در زمینه‌ی ادبیات داستانی اختصاص دارد. طیف گسترده‌ای از آثار ادبی زیر ذره‌بین نقد و تحلیل این نویسنده قرار گرفته؛ از سه قطره خون صادق هدایت تا عالیجناب کیشوت گراهام گرین. مؤذنی می‌کوشد در یادداشت‌هایش ابتدا چشم‌اندازی کلی از اثر را در مقابل خواننده قرار دهد و سپس آن را به اجزایی همچون شخصیت، طرح داستانی، موقعیت‌ها و ماجراها تقسیم و واکاوی کند. گاه آن‌چنان ریز و جزئی‌نگر به داستان نگاه می‌کند که تک جمله‌ای از یک دیالوگ، اهمیتی ویژه برای تحلیلش پیدا می‌کند و گاه فلسفه‌ی کلی اثر است که مورد توجه‌اش قرار می‌گیرد.
اما نویسنده در بخش اول، غیر از بررسی آثار داستانی، مقالاتی نیز درباره‌ی دغدغه‌های روز ادبیات دارد. مؤذنی در این قسمت‌ها به موضوعاتی همچون مخاطبان جدی ادبیات، تعهد نویسندگان، مباحث انسان‌شناختی و جامعه‌شناسانه در داستان‌نویسی می‌پردازد. آنچه بیش از همه در این میان برای او اهمیت دارد رسالتی است که بر دوش مؤلف گذاشته شده و او ملزم به توجه و دقت ویژه به آن است. همچنین پرداختن به مسائلی که بسیاری از افراد جامعه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند در این رهگذر بسیار مورد تمرکز نویسنده واقع شده است؛ مؤذنی تمامی نویسندگان را موظف به انعکاس چنین موضوعاتی در آثارشان می‌داند. او در این مقالات جنبه‌ی اجتماعی زندگی یک نویسنده را بیش از پیش در معرض دید مخاطب قرار می‌دهد و به صراحت درباره‌ی موضوعات مختلف روز و ارتباط آنها با ادبیات و حرفه‌ی نویسندگی موضع‌گیری می‌کند. این نکته‌ای است که برای حضور پویای یک نویسنده در عرصه‌ی اجتماعی بسیار ضروری به نظر می‌رسد و از دید مؤذنی نیز اولویتی بالا دارد.
بخش دوم کتاب یادداشت‌های مرتبط با حوزه‌ی نمایش را دربرمی‌گیرد که نویسنده پیشینه‌‌ی فعالیت مستقیم در این عرصه دارد و چندین متن نمایشی نوشته که روی صحنه رفته‌اند. البته آنچه در این بخش مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد، اغلب آثار کلاسیک خارجی از جمله شاه لیر را شامل می‌شود که البته مؤذنی سعی در تبیین نوعی نگاه بومی به این متون دارد. او ملاحظات فرهنگی و اجتماعی را در تحلیلش دخیل می‌کند تا مخاطب را به درک درست‌تر و به‌روزتری از این آثار برساند. به‌علاوه، خوانش خود را نیز به عنوان نویسنده مطرح می‌کند و خواننده را بر این مبنا به قضاوت دعوت می‌نماید. همچنین به ارزیابی ترجمه‌هایی می‌پردازد که در بازار ادبیات موجود است و درباره‌ی صحت و دقت کلی آنها اطلاعاتی به مخاطبان می‌دهد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020425087.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«مقالاتی چند»؛ علی مؤذنی؛ نشر نیستان تلاش برای درک بهتر جهان بینی نویسندگان
«مقالاتی چند»
راهنمای کتاب/ عاشورا هربار در ما از نو زنده می‌شود...
مانی ارجمند
سه کتاب عاشورایی:
«نگاه به زن»؛
«حضرت سکینه(س)، اسطوره ادب»؛
«با حسین تا مهدی»
اثر: سید مجتبی حسینی
نشر نیستان
#مذهب #نشرنیستان
فرارسیدن مناسبت‌های مذهبی یکی از بهترین فرصت‌ها برای انجام مطالعات موضوعی‌ست. هم از منظر بررسی ابعاد مختلف چنین مناسبت‌هایی و وقایع مرتبط با آنها و هم از جنبه‌ی توجه و واکاوی شخصیت‌هایی که در آن وقایع نقشی تعیین کننده داشته اند. در این میان چه مناسبتی بهتر پروپیمان تر از واقعه‌ی عاشورا و روزهای دهه‌ی محرم که همه چیز رنگ بوی حسینی می‌گیرد. واقعه‌ای که اگرچه درباره آن بسیار نوشته‌اند اما کماکان درباره آن بسیار می‌توان سخن گفت و از منظرهای گوناگونی می‌توان بدان پرداخت و آموخت. عاشورا منبعی‌ست پایان ناپذیر، که هر بار در ما از نو زنده می شود و این روند تا آخرالزمان ادامه می‌یابد.
همزمان با دهه‌ی محرم امسال، دور از لطف ندیدیم که نگاهی تندگذر داشته باشیم به سه کتاب با عناوین:
«نگاه به زن»، «حضرت سکینه(س)، اسطوره ادب» و «با حسین تا مهدی» هرسه این کتابها نوشته سید مجتبی حسینی هستند و توسط نشر نیستان به بازار فرستاده شده اند؛ ناشری که بی اغراق کوشیده متاعش خورند نسل جوان باشد؛ آن هم در زمانه‌ای بیش از همیشه ضرورت این حرکت‌های فرهنگی احساس می‌شود.
نگاه به زن
این کتاب از دو نوشته مجزا تشکیل شده است؛ با عناوین: «نگاه به زن» و «تنها پیامبر زن». این دو نوشته در واقع متن مکتوب شده دو سخنرانی از سید مجتبی حسینی، اسلام‌شناس معاصر است. در نوشتار نخست نگاه پیامبر گرامی اسلام و پیشوایان معصوم به زنان مورد بحث قرار می‌گیرد و تجلیل بی‌نظیر رسول مهر و امید که دخت خویش را «ام ابیها» می‌خواند، واکاوی می شود.
نوشتار دوم بهانه‌ای است تا با ذکر نام حضرت زینب سلام الله علیها، جلوه‌هایی متفاوت از منشور روح علوی و فاطمی آن بزرگوار بر خواننده تابیده شود. در ادامه به این نکته توجه داده شده که چرا خداوند بار سنگین پیام‌رسانی واقعه عاشورا را بر عهده ایشان گذاشته است و این، وجه تسمیه کتاب است. زینب اولین پیامبر زن نامیده شده؛ نه این‌که شریعت جدید آورده باشد، بلکه حضرتش پیام عاشورا را که خلاصه و روح پیام ادیان است، به مردم رسانده است. این کتاب تاکنون توسط نشر نیستان پنج بار به چاپ رسیده است.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020503106.html
مانی ارجمند
سه کتاب عاشورایی:
«نگاه به زن»؛
«حضرت سکینه(س)، اسطوره ادب»؛
«با حسین تا مهدی»
اثر: سید مجتبی حسینی
نشر نیستان
#مذهب #نشرنیستان
فرارسیدن مناسبت‌های مذهبی یکی از بهترین فرصت‌ها برای انجام مطالعات موضوعی‌ست. هم از منظر بررسی ابعاد مختلف چنین مناسبت‌هایی و وقایع مرتبط با آنها و هم از جنبه‌ی توجه و واکاوی شخصیت‌هایی که در آن وقایع نقشی تعیین کننده داشته اند. در این میان چه مناسبتی بهتر پروپیمان تر از واقعه‌ی عاشورا و روزهای دهه‌ی محرم که همه چیز رنگ بوی حسینی می‌گیرد. واقعه‌ای که اگرچه درباره آن بسیار نوشته‌اند اما کماکان درباره آن بسیار می‌توان سخن گفت و از منظرهای گوناگونی می‌توان بدان پرداخت و آموخت. عاشورا منبعی‌ست پایان ناپذیر، که هر بار در ما از نو زنده می شود و این روند تا آخرالزمان ادامه می‌یابد.
همزمان با دهه‌ی محرم امسال، دور از لطف ندیدیم که نگاهی تندگذر داشته باشیم به سه کتاب با عناوین:
«نگاه به زن»، «حضرت سکینه(س)، اسطوره ادب» و «با حسین تا مهدی» هرسه این کتابها نوشته سید مجتبی حسینی هستند و توسط نشر نیستان به بازار فرستاده شده اند؛ ناشری که بی اغراق کوشیده متاعش خورند نسل جوان باشد؛ آن هم در زمانه‌ای بیش از همیشه ضرورت این حرکت‌های فرهنگی احساس می‌شود.
نگاه به زن
این کتاب از دو نوشته مجزا تشکیل شده است؛ با عناوین: «نگاه به زن» و «تنها پیامبر زن». این دو نوشته در واقع متن مکتوب شده دو سخنرانی از سید مجتبی حسینی، اسلام‌شناس معاصر است. در نوشتار نخست نگاه پیامبر گرامی اسلام و پیشوایان معصوم به زنان مورد بحث قرار می‌گیرد و تجلیل بی‌نظیر رسول مهر و امید که دخت خویش را «ام ابیها» می‌خواند، واکاوی می شود.
نوشتار دوم بهانه‌ای است تا با ذکر نام حضرت زینب سلام الله علیها، جلوه‌هایی متفاوت از منشور روح علوی و فاطمی آن بزرگوار بر خواننده تابیده شود. در ادامه به این نکته توجه داده شده که چرا خداوند بار سنگین پیام‌رسانی واقعه عاشورا را بر عهده ایشان گذاشته است و این، وجه تسمیه کتاب است. زینب اولین پیامبر زن نامیده شده؛ نه این‌که شریعت جدید آورده باشد، بلکه حضرتش پیام عاشورا را که خلاصه و روح پیام ادیان است، به مردم رسانده است. این کتاب تاکنون توسط نشر نیستان پنج بار به چاپ رسیده است.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020503106.html
جامعه خبری تحلیلی الف
سه کتاب عاشورایی؛ سید مجتبی حسینی؛ نشر نیستان عاشورا هربار در ما از نو زنده می‌شود...
فرارسیدن مناسبت‌های مذهبی یکی از بهترین فرصت‌ها برای انجام مطالعات موضوعی‌ست. هم از منظر بررسی ابعاد مختلف چنین مناسبت‌هایی و وقایع مرتبط با آنها و هم از جنبه‌ی توجه و واکاوی شخصیت‌هایی که در آن وقایع نقشی تعیین کننده داشته اند. در این میان چه مناسبتی…
راهنمای کتاب/ زبان سرخ و سر سبز!
ثریا بیگدلی
«چکش و خنده»
نوشته: میخائیل میلنیچینکو
ترجمه: شهرام همت‌زاده
ناشر: کتاب نیستان، 1401
419 صفحه، 140000 تومان
#طنز #نشرنیستان
هرگاه که حکومت‌های دیکتاتوری مجال هرگونه اظهارنظری متفاوت از چارچوب‌های مرسوم‌شان را به روی مردم خود می‌بندند، دری از طنازی و لفافه‌گویی از سوی مردم باز می‌شود تا در قالب کنایات و اشارات غیرمستقیم به نقد وضعیت موجود بپردازند. ملت شوروی با سابقه‌ی طولانی حکومت‌های توتالیترشان در ایجاد خفقان و سرکوب منتقدین، تاریخی به وسعت تقریباً یک قرن از این نمونه طنزپردازی‌ها و کنایه‌سازی‌ها دارند. مجموعه‌ای غنی از لطیفه‌ها، حکایت‌ها، داستان‌ها و یادداشت‌های کمیک که بین سالهای 1917 تا 1991، یعنی از زمان پیروزی انقلاب بلشویکی تا پایان استقرار حکومت شوروی، در آرشیو تاریخی این ملت ثبت شده است. اغلب این آثار مکتوب‌اند، اما برخی از آنها به شکل میدانی و شفاهی ضبط شده‌اند تا در گنجینه‌ی فرهنگی جامعه‌ای که زمانی ذیل یک حکومت واحد تمامیت‌خواه زندگی می‌کرد، ماندگار بمانند. میخائیل میلنیچینکو در این‌باره دست به تحقیقی گسترده زده و حاصل آن چند کتاب است که «چکش و خنده» از جمله‌ی آن‌هاست.
مجموعه‌ی «چکش و خنده» را می‌توان با تفکیک دوره‌های زمامداری هر یک از دیکتاتورهایش و نیز فارغ از آن نیز مطالعه کرد. بدیهی است که خصوصیات هر دوره بسته به سطح خفقانی که حاکم بوده تفاوت‌هایی با بقیه دارد. یکی از طولانی‌ترین و پرسرکوب‌ترین این دوره‌ها به استالین اختصاص دارد؛ دیکتاتوری که در دوره‌ی او هر گونه شوخی با نظام حاکم گناهی نابخشودنی و مستوجب مجازات سنگین به شمار می‌آمد. در این دوره حتی شباهت ظاهری برخی افراد با استالین و طنزی که ممکن بود همچو واقعه‌ای با خود به همراه داشته باشد، با دیدی جنایی از سوی دستگاه‌های امنیتی دنبال می‌شد. در چنین وضعیتی ساختن لطیفه‌های منتقدانه جرمی بود که هر کسی با بیم از عواقب آن سراغش نمی‌رفت و اگر کسی می‌توانست همچو خطری را به جان بخرد شهامت زیادی به خرج داده بود.
ادامه....
https://www.alef.ir/news/4020510117.html
ثریا بیگدلی
«چکش و خنده»
نوشته: میخائیل میلنیچینکو
ترجمه: شهرام همت‌زاده
ناشر: کتاب نیستان، 1401
419 صفحه، 140000 تومان
#طنز #نشرنیستان
هرگاه که حکومت‌های دیکتاتوری مجال هرگونه اظهارنظری متفاوت از چارچوب‌های مرسوم‌شان را به روی مردم خود می‌بندند، دری از طنازی و لفافه‌گویی از سوی مردم باز می‌شود تا در قالب کنایات و اشارات غیرمستقیم به نقد وضعیت موجود بپردازند. ملت شوروی با سابقه‌ی طولانی حکومت‌های توتالیترشان در ایجاد خفقان و سرکوب منتقدین، تاریخی به وسعت تقریباً یک قرن از این نمونه طنزپردازی‌ها و کنایه‌سازی‌ها دارند. مجموعه‌ای غنی از لطیفه‌ها، حکایت‌ها، داستان‌ها و یادداشت‌های کمیک که بین سالهای 1917 تا 1991، یعنی از زمان پیروزی انقلاب بلشویکی تا پایان استقرار حکومت شوروی، در آرشیو تاریخی این ملت ثبت شده است. اغلب این آثار مکتوب‌اند، اما برخی از آنها به شکل میدانی و شفاهی ضبط شده‌اند تا در گنجینه‌ی فرهنگی جامعه‌ای که زمانی ذیل یک حکومت واحد تمامیت‌خواه زندگی می‌کرد، ماندگار بمانند. میخائیل میلنیچینکو در این‌باره دست به تحقیقی گسترده زده و حاصل آن چند کتاب است که «چکش و خنده» از جمله‌ی آن‌هاست.
مجموعه‌ی «چکش و خنده» را می‌توان با تفکیک دوره‌های زمامداری هر یک از دیکتاتورهایش و نیز فارغ از آن نیز مطالعه کرد. بدیهی است که خصوصیات هر دوره بسته به سطح خفقانی که حاکم بوده تفاوت‌هایی با بقیه دارد. یکی از طولانی‌ترین و پرسرکوب‌ترین این دوره‌ها به استالین اختصاص دارد؛ دیکتاتوری که در دوره‌ی او هر گونه شوخی با نظام حاکم گناهی نابخشودنی و مستوجب مجازات سنگین به شمار می‌آمد. در این دوره حتی شباهت ظاهری برخی افراد با استالین و طنزی که ممکن بود همچو واقعه‌ای با خود به همراه داشته باشد، با دیدی جنایی از سوی دستگاه‌های امنیتی دنبال می‌شد. در چنین وضعیتی ساختن لطیفه‌های منتقدانه جرمی بود که هر کسی با بیم از عواقب آن سراغش نمی‌رفت و اگر کسی می‌توانست همچو خطری را به جان بخرد شهامت زیادی به خرج داده بود.
ادامه....
https://www.alef.ir/news/4020510117.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«چکش و خنده»؛ میخائیل میلنیچینکو؛ ترجمه شهرام همت‌زاده؛ نشر نیستان زبان سرخ و سر سبز!
«چکش و خنده»
راهنمای کتاب/ ادبیات آیینی رمان تاریخی نیست!
ثریا بیگدلی
«چیستی و چرایی ادبیات قدسی»
نوشته: سیدعلی شجاعی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
82 صفحه، 55000 تومان
#نقدادبی #نشرنیستان
ادبیات آیینی به‌عنوان گونه‌ای روایی در داستان ایرانی دارای ابعاد متفاوتی برای بررسی و تجزیه و تحلیل است. این گونه از ادبیات از دیرباز منبعی گسترده برای قصه‌پردازی به شمار می‌آمده و منبع الهام بسیاری از نویسندگان و شعرا بوده است. اما فرآیند آفرینش یک روایت آیینی موضوعی است که کم‌تر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بسیاری از منتقدین گونه‌های تاریخی و آیینی را مترادف هم قرار داده‌اند، در حالی که محتوای تاریخ در ادبیات آیینی با رمان تاریخی تفاوت دارد. متون آیینی عمدتاً بر مبنای واقعیت‌های موجود تاریخی نوشته شده‌اند، اما رمان تاریخی لزوماً نمی‌تواند منطبق با واقعیت شکل گیرد. راویان آیینی همواره در مسیر داستانهای خود پایبند به واقعیت هستند، اما نویسندگان رمان‌های تاریخی از اتفاقات و شخصیت‌های برساخته بهره می‌گیرند. به همین علت است که واقعیت جایگاهی ویژه در ادبیات آیینی دارد و بخش بزرگی از چرایی و چیستی آن را می‌سازد. ادبیات قدسی نیز که پایه‌ی متون آیینی را می‌سازد از چنین قواعدی مستثنی نیست. سیدعلی شجاعی در مجموعه جستاری که در کتاب «چیستی و چرایی ادبیات قدسی» گرد آورده، به بررسی ماهیت و چگونگی تحقیق در این حوزه پرداخته است.
کتاب شامل پنج فصل است که از موضوع اهمیت منابع مطالعاتی و جایگاه پژوهش در ادبیات آیینی آغاز می‌شود و سپس به ابعاد مختلف ادبیات آیینی می‌پردازد و نهایتاً با تمرکز بر مسأله‌ی خلاقیت در ادبیات آیینی مباحث را خاتمه می‌بخشد. مؤلف در پیشگفتار، رمان آیینی را از سایر گونه‌های ادبی تفکیک می‌کند و آن را بر اساس مضمون، حضور شخصیت معصومین، چارچوب‌های نوشتاری و فضا، متفاوت از سایرین می‌داند و در نهایت نیز به طبقه‌بندی موضوعات در ادبیات آیینی می‌رسد. این ادبیات از منظر درون‌دینی به انواع تاریخی و اجتماعی تقسیم و بررسی می‌شود و از منظر برون‌دینی نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. همچنین ادبیات آیینی در مقام مؤلف نیز قابل تجزیه و تحلیل است که در این کتاب به آن نیز پرداخته شده است.
فصل اول کتاب درباره‌ی اهمیت منابع مطالعاتی و جایگاه پژوهش در ادبیات آیینی است. آنچه بیش از هر چیز یک نویسنده باید در این زمینه به آن بپردازد پژوهش دقیق درباره‌ی زمان و زمانه‌ای است که بناست قصه‌ای از دل آن بیرون بیاید. گام اول در چنین فعالیتی کتاب‌شناسی و بررسی منابعی است که انواع مختلفی دارند: منابع دست اول که تا قرن ششم را شامل می‌شود، منابع دست دوم که از قرن ششم تا معاصر را دربرمی‌گیرد و منابع دست سوم که مجموعه‌ای از منابع گروه اول و دوم است که نمونه‌ی آن را می‌توان در تألیفاتی همچون تاریخ سیاسی امامان شیعه جست‌وجو کرد.
در فصل دوم ادبیات آیینی در مقام تألیف از منظر درون‌دینی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. مؤلف و مخاطب هر دو در آگاهی از بخشی از قصه با هم اشتراک دارند و بنابراین آنچه مؤلف بیش‌تر باید بر آن تمرکز داشته باشد جزئیات و بخش‌های ناگفته‌ای است که اغلب از دسترس مخاطبان دور بوده و کم‌تر به آنها پرداخته شده است. در قسمت بعدی این فصل رمان آیینی به دو گروه تاریخی و اجتماعی-آپارتمانی-امروزی تقسیم شده است. در گروه تاریخی چهار دسته را می‌توان متصور شد که عبارتند از: زندگی و زمانه‌ی معصوم، واقعه‌ی تاریخی با حضور معصوم، واقعه‌ی تاریخی بی حضور معصوم و قصص قرآنی. نویسنده کوشیده با مثال‌هایی موجز این بخش‌ها را برای مخاطب روشن سازد.
ادبیات آیینی از منظر برون‌دینی موضوع مورد بررسی در فصل سوم است. در این حوزه مخاطبینی را می‌توان متصور شد که هیچ پیش‌زمینه‌ی ذهنی از جایگاه معصومین و اغلب قصص آنها ندارند. در دنیای امروزی با گسترش فن‌آوری‌های ارتباطی سطح آگاهی طیف مخاطبین برون‌دینی نیز از قصه‌های آیینی بالاتر رفته است، اما همچنان دقت و تحقیق مؤلف برای شناخت این دسته از مخاطبین و تألیف متونی متناسب با احوال و آگاهی آنها اهمیت ویژه‌ای در این حوزه دارد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020522117.html
ثریا بیگدلی
«چیستی و چرایی ادبیات قدسی»
نوشته: سیدعلی شجاعی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1402
82 صفحه، 55000 تومان
#نقدادبی #نشرنیستان
ادبیات آیینی به‌عنوان گونه‌ای روایی در داستان ایرانی دارای ابعاد متفاوتی برای بررسی و تجزیه و تحلیل است. این گونه از ادبیات از دیرباز منبعی گسترده برای قصه‌پردازی به شمار می‌آمده و منبع الهام بسیاری از نویسندگان و شعرا بوده است. اما فرآیند آفرینش یک روایت آیینی موضوعی است که کم‌تر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بسیاری از منتقدین گونه‌های تاریخی و آیینی را مترادف هم قرار داده‌اند، در حالی که محتوای تاریخ در ادبیات آیینی با رمان تاریخی تفاوت دارد. متون آیینی عمدتاً بر مبنای واقعیت‌های موجود تاریخی نوشته شده‌اند، اما رمان تاریخی لزوماً نمی‌تواند منطبق با واقعیت شکل گیرد. راویان آیینی همواره در مسیر داستانهای خود پایبند به واقعیت هستند، اما نویسندگان رمان‌های تاریخی از اتفاقات و شخصیت‌های برساخته بهره می‌گیرند. به همین علت است که واقعیت جایگاهی ویژه در ادبیات آیینی دارد و بخش بزرگی از چرایی و چیستی آن را می‌سازد. ادبیات قدسی نیز که پایه‌ی متون آیینی را می‌سازد از چنین قواعدی مستثنی نیست. سیدعلی شجاعی در مجموعه جستاری که در کتاب «چیستی و چرایی ادبیات قدسی» گرد آورده، به بررسی ماهیت و چگونگی تحقیق در این حوزه پرداخته است.
کتاب شامل پنج فصل است که از موضوع اهمیت منابع مطالعاتی و جایگاه پژوهش در ادبیات آیینی آغاز می‌شود و سپس به ابعاد مختلف ادبیات آیینی می‌پردازد و نهایتاً با تمرکز بر مسأله‌ی خلاقیت در ادبیات آیینی مباحث را خاتمه می‌بخشد. مؤلف در پیشگفتار، رمان آیینی را از سایر گونه‌های ادبی تفکیک می‌کند و آن را بر اساس مضمون، حضور شخصیت معصومین، چارچوب‌های نوشتاری و فضا، متفاوت از سایرین می‌داند و در نهایت نیز به طبقه‌بندی موضوعات در ادبیات آیینی می‌رسد. این ادبیات از منظر درون‌دینی به انواع تاریخی و اجتماعی تقسیم و بررسی می‌شود و از منظر برون‌دینی نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. همچنین ادبیات آیینی در مقام مؤلف نیز قابل تجزیه و تحلیل است که در این کتاب به آن نیز پرداخته شده است.
فصل اول کتاب درباره‌ی اهمیت منابع مطالعاتی و جایگاه پژوهش در ادبیات آیینی است. آنچه بیش از هر چیز یک نویسنده باید در این زمینه به آن بپردازد پژوهش دقیق درباره‌ی زمان و زمانه‌ای است که بناست قصه‌ای از دل آن بیرون بیاید. گام اول در چنین فعالیتی کتاب‌شناسی و بررسی منابعی است که انواع مختلفی دارند: منابع دست اول که تا قرن ششم را شامل می‌شود، منابع دست دوم که از قرن ششم تا معاصر را دربرمی‌گیرد و منابع دست سوم که مجموعه‌ای از منابع گروه اول و دوم است که نمونه‌ی آن را می‌توان در تألیفاتی همچون تاریخ سیاسی امامان شیعه جست‌وجو کرد.
در فصل دوم ادبیات آیینی در مقام تألیف از منظر درون‌دینی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. مؤلف و مخاطب هر دو در آگاهی از بخشی از قصه با هم اشتراک دارند و بنابراین آنچه مؤلف بیش‌تر باید بر آن تمرکز داشته باشد جزئیات و بخش‌های ناگفته‌ای است که اغلب از دسترس مخاطبان دور بوده و کم‌تر به آنها پرداخته شده است. در قسمت بعدی این فصل رمان آیینی به دو گروه تاریخی و اجتماعی-آپارتمانی-امروزی تقسیم شده است. در گروه تاریخی چهار دسته را می‌توان متصور شد که عبارتند از: زندگی و زمانه‌ی معصوم، واقعه‌ی تاریخی با حضور معصوم، واقعه‌ی تاریخی بی حضور معصوم و قصص قرآنی. نویسنده کوشیده با مثال‌هایی موجز این بخش‌ها را برای مخاطب روشن سازد.
ادبیات آیینی از منظر برون‌دینی موضوع مورد بررسی در فصل سوم است. در این حوزه مخاطبینی را می‌توان متصور شد که هیچ پیش‌زمینه‌ی ذهنی از جایگاه معصومین و اغلب قصص آنها ندارند. در دنیای امروزی با گسترش فن‌آوری‌های ارتباطی سطح آگاهی طیف مخاطبین برون‌دینی نیز از قصه‌های آیینی بالاتر رفته است، اما همچنان دقت و تحقیق مؤلف برای شناخت این دسته از مخاطبین و تألیف متونی متناسب با احوال و آگاهی آنها اهمیت ویژه‌ای در این حوزه دارد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020522117.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«چیستی و چرایی ادبیات قدسی»؛ سیدعلی شجاعی؛ نشر نیستان ادبیات آیینی رمان تاریخی نیست!
«چیستی و چرایی ادبیات قدسی»
راهنمای کتاب/ روایت مبارزه‌ای بی‌امان
مصطفی شاملو
«کیسه بوکس»
نوشته: علی مؤذنی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1401
50 صفحه 35000 تومان
#تئاتر #نشرنیستان
علی مؤذنی در اغلب آثارش به چالش‌های عاطفی و اخلاقی انسان‌ها در زندگی مدرن می‌پردازد و شخصیت‌هایی خلق می‌کند که سویه‌های تاریک و روشنِ آمیخته در هم دارند. او نمایشنامه‌های بسیاری دارد که به انعکاس دغدغه‌های روز جامعه می‌پردازند و نمونه‌ی قهرمان‌های آنها را می‌توان در عرصه‌ی زندگی واقعی مشاهده کرد. همین مسأله است که قابلیت کاربرد متن‌های او را در حوزه‌ی اجرا افزایش داده است. او از آدم‌هایی روایت می‌کند که با معضلات اجتماعی فراوانی مواجه‌اند و ناچارند مدام برای سازگاری با شرایط موجود به مبارزه‌ای بی‌امان تن بدهند؛ مبارزه‌ای که به نظر طاقت‌فرسا و پایان‌ناپذیر است. نمونه‌ی چنین موقعیتی در نمایشنامه‌ی «کیسه بوکس» نیز به وضوح دیده می‌شود.
داستانِ «کیسه بوکس» حول محور قهرمانی می‌چرخد که توان مواجهه‌ی صریح و مستقل با حریفانش را ندارد. این عدم توانایی دو وجه مختلف برای این شخصیت دارد؛ رقابت‌های حرفه‌ای و زندگی شخصی. بهزاد با وجود تلاش‌های مربی‌اش که جانانه و تمام وقت است، متحمل شکست‌های پی‌در‌پی می‌شود و ناامیدی بر همه‌ی جنبه‌های زندگی‌اش سایه می‌افکند. طوری که مربی هم از او مأیوس می‌شود و از موفقیت او در بوکس حرفه‌ای قطع امید می‌کند. در دیالوگ‌های میان او و بهزاد می‌توان اوج این یأس را شاهد بود. اما بهزاد در ادامه می‌کوشد تمامی شکست‌های پیشین را جبران کند و به همین خاطر به مربی قول می‌دهد که این بار روسفید از میدان مبارزه بیرون بیاید.
صحنه‌ی اجرایی که مؤذنی برای این نمایشنامه در نظر گرفته و در پیش‌درآمد متنش آن را آورده، اجزایی بسیار ساده دارد که شامل باشگاه بوکس و خانه‌ی پدری است. همین قضیه نشان می‌دهد که مؤذنی بیش از آنکه بر عناصر صحنه و نحوه‌ی چینش و تأثیر بصری آنها بر مخاطب تکیه کند، بر شخصیت‌پردازی و کنش بازیگران متمرکز می‌شود. او می‌کوشد اجزای صحنه را به حداقل ممکن برساند و با وضوحی بسیار اندک آنها را در معرض دید تماشاچی قرار دهد تا اهمیت حضور شخصیت‌های نمایشی‌اش را بر صحنه بیش‌تر آشکار نماید. علاوه بر این او با کم کردن اکسسوار مورد نیاز برای اجرای متنش در تلاش است به مخاطب درباره‌ی زندگی ساده و گاه پر از محرومیت قهرمانانش بگوید. بهزاد نمونه‌ی بارز چنین قهرمانانی است که اوضاع سخت و سرشار از بحران‌های مالی و عاطفی را در زندگی کنونی‌اش تجربه می‌کند. خانواده‌ی او نیز مؤید همین مطلب‌اند و معضلاتشان گاه چنان عمیق و بغرنج‌اند که مسائل بهزاد زیر سایه‌ی آنها گم می‌شود.
مؤذنی از گفت‌وگوهایی ابزورد برای نشان دادن اختلال ارتباطی میان شخصیت‌های نمایشش بهره می‌گیرد. این نوع از پوچی و معناباختگی را به‌ویژه می‌توان در دیالوگ‌های بهزاد با برادر و پدر و مادرش دید. در خانه‌ی بهزاد آدم‌ها بیش‌تر از آنکه با هم گفت‌وگو کنند، متکلم وحده هستند و می‌کوشند مشکلات خود را با صدای بلند به گوش دیگران برسانند. آنها تنها به گفتن اکتفا می‌کنند و شنوندگان قابلی برای یکدیگر نیستند. بهزاد که خود از شکست‌های پی در پی حرفه‌ای به خانه پناه آورده و در جست‌وجوی گوشی شنوا برای مشکلاتش است، ناکام و سرخورده به عزلت پناه می‌برد و از برقراری ارتباط با نزدیک‌ترین افراد زندگی‌اش به نتیجه‌ای نمی‌رسد. او در پی حل مشکلات مالی با برادرش وارد گفت‌وگو می‌شود و درمی‌یابد که مسائل او بسیار فراتر و بزرگ‌تر از آنی هستند که بهزاد تصور می‌کرده است. در این میان اختلافات ریشه‌ای پدر و مادر نیز تیر خلاص را به امیدهای نیمه‌جان بهزاد می‌زند.
ادامه....
https://www.alef.ir/news/4020604097.html
مصطفی شاملو
«کیسه بوکس»
نوشته: علی مؤذنی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1401
50 صفحه 35000 تومان
#تئاتر #نشرنیستان
علی مؤذنی در اغلب آثارش به چالش‌های عاطفی و اخلاقی انسان‌ها در زندگی مدرن می‌پردازد و شخصیت‌هایی خلق می‌کند که سویه‌های تاریک و روشنِ آمیخته در هم دارند. او نمایشنامه‌های بسیاری دارد که به انعکاس دغدغه‌های روز جامعه می‌پردازند و نمونه‌ی قهرمان‌های آنها را می‌توان در عرصه‌ی زندگی واقعی مشاهده کرد. همین مسأله است که قابلیت کاربرد متن‌های او را در حوزه‌ی اجرا افزایش داده است. او از آدم‌هایی روایت می‌کند که با معضلات اجتماعی فراوانی مواجه‌اند و ناچارند مدام برای سازگاری با شرایط موجود به مبارزه‌ای بی‌امان تن بدهند؛ مبارزه‌ای که به نظر طاقت‌فرسا و پایان‌ناپذیر است. نمونه‌ی چنین موقعیتی در نمایشنامه‌ی «کیسه بوکس» نیز به وضوح دیده می‌شود.
داستانِ «کیسه بوکس» حول محور قهرمانی می‌چرخد که توان مواجهه‌ی صریح و مستقل با حریفانش را ندارد. این عدم توانایی دو وجه مختلف برای این شخصیت دارد؛ رقابت‌های حرفه‌ای و زندگی شخصی. بهزاد با وجود تلاش‌های مربی‌اش که جانانه و تمام وقت است، متحمل شکست‌های پی‌در‌پی می‌شود و ناامیدی بر همه‌ی جنبه‌های زندگی‌اش سایه می‌افکند. طوری که مربی هم از او مأیوس می‌شود و از موفقیت او در بوکس حرفه‌ای قطع امید می‌کند. در دیالوگ‌های میان او و بهزاد می‌توان اوج این یأس را شاهد بود. اما بهزاد در ادامه می‌کوشد تمامی شکست‌های پیشین را جبران کند و به همین خاطر به مربی قول می‌دهد که این بار روسفید از میدان مبارزه بیرون بیاید.
صحنه‌ی اجرایی که مؤذنی برای این نمایشنامه در نظر گرفته و در پیش‌درآمد متنش آن را آورده، اجزایی بسیار ساده دارد که شامل باشگاه بوکس و خانه‌ی پدری است. همین قضیه نشان می‌دهد که مؤذنی بیش از آنکه بر عناصر صحنه و نحوه‌ی چینش و تأثیر بصری آنها بر مخاطب تکیه کند، بر شخصیت‌پردازی و کنش بازیگران متمرکز می‌شود. او می‌کوشد اجزای صحنه را به حداقل ممکن برساند و با وضوحی بسیار اندک آنها را در معرض دید تماشاچی قرار دهد تا اهمیت حضور شخصیت‌های نمایشی‌اش را بر صحنه بیش‌تر آشکار نماید. علاوه بر این او با کم کردن اکسسوار مورد نیاز برای اجرای متنش در تلاش است به مخاطب درباره‌ی زندگی ساده و گاه پر از محرومیت قهرمانانش بگوید. بهزاد نمونه‌ی بارز چنین قهرمانانی است که اوضاع سخت و سرشار از بحران‌های مالی و عاطفی را در زندگی کنونی‌اش تجربه می‌کند. خانواده‌ی او نیز مؤید همین مطلب‌اند و معضلاتشان گاه چنان عمیق و بغرنج‌اند که مسائل بهزاد زیر سایه‌ی آنها گم می‌شود.
مؤذنی از گفت‌وگوهایی ابزورد برای نشان دادن اختلال ارتباطی میان شخصیت‌های نمایشش بهره می‌گیرد. این نوع از پوچی و معناباختگی را به‌ویژه می‌توان در دیالوگ‌های بهزاد با برادر و پدر و مادرش دید. در خانه‌ی بهزاد آدم‌ها بیش‌تر از آنکه با هم گفت‌وگو کنند، متکلم وحده هستند و می‌کوشند مشکلات خود را با صدای بلند به گوش دیگران برسانند. آنها تنها به گفتن اکتفا می‌کنند و شنوندگان قابلی برای یکدیگر نیستند. بهزاد که خود از شکست‌های پی در پی حرفه‌ای به خانه پناه آورده و در جست‌وجوی گوشی شنوا برای مشکلاتش است، ناکام و سرخورده به عزلت پناه می‌برد و از برقراری ارتباط با نزدیک‌ترین افراد زندگی‌اش به نتیجه‌ای نمی‌رسد. او در پی حل مشکلات مالی با برادرش وارد گفت‌وگو می‌شود و درمی‌یابد که مسائل او بسیار فراتر و بزرگ‌تر از آنی هستند که بهزاد تصور می‌کرده است. در این میان اختلافات ریشه‌ای پدر و مادر نیز تیر خلاص را به امیدهای نیمه‌جان بهزاد می‌زند.
ادامه....
https://www.alef.ir/news/4020604097.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«کیسه بوکس»؛علی مؤذنی ؛ نشر نیستان روایت مبارزه‌ای بی‌امان
«کیسه بوکس»
راهنمای گتاب/ خندیدن در روزگار اختناق و سرکوب
دریا امامی
«داس و خنده»
نوشته: میخائیل میلنیچینکو
ترجمه: شهرام همت‌زاده
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1401
400 صفحه، 135000 تومان
#طنز #نشرنیستان
طنز و بذله‌گویی درباره‌ی موضوعات سیاسی چنان جایگاهی در میان مردم روسیه دارد که در دایره المعارف شورویِ سال 1926 از آن به عنوان یک ژانر مجزا یاد شده است. استبداد همواره محرک این ملت بوده تا در خفا درباره‌اش لطیفه و حکایت طنز بسازند و از این جهت خفقان دوره‌ی کمونیسم به شکلی بی‌رقیب بر طبع طناز مردم شوروی تأثیر گذاشته است. در میان اسناد مختلفی که از دوران استقرار حکومت کمونیستی شوروی به دست آمده که شامل گزارش‌ها، تحقیقات مختلف، یادداشت‌ها و آثار کتبی و شفاهی است، هزاران لطیفه و داستانک طنز دیده می‌شود و کتاب‌های مختلفی درباره‌ی آنها نوشته شده است. کتاب‌هایی که آن‌چنان تنوع و تکثری دارند که سرفصلی مستقل در ادبیات روسیه را به خود اختصاص داده‌اند. مجموعه‌ی «داس و خنده» از جمله‌ی همین کتاب‌هاست که بالغ بر ۲۶۰۰ لطیفه از دوره‌ی تسلط کمونیسم شوروی را در خود جای داده است.
کتابی که میخاییل میلنیچینکو آن را تألیف کرده، لطیفه‌های سیاسی رایج میان مردم در زمان حاکمیت کمونیسم را گرد آورده است؛ طنزپردازی‌هایی که از سال 1917 تا 1991 از منابع گوناگون کتبی و شفاهی جمع‌آوری شده‌اند. این لطیفه‌ها اغلب بر اساس دوره‌های مختلف زمامداری دولتمردان شوروی، از لنین گرفته تا گورباچف طبقه‌بندی شده‌اند. علاوه براین به موضوعاتی همچون سیاست‌های اقتصادی، فشارهای امنیتی عمده در دوره‌های مختلف حاکمیت کمونیسم، اشتراکی‌سازی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ی صنعتی که هر یک تأثیر خاص خود را بر جامعه گذاشته و بحران‌های سیاسی و اجتماعی در پی داشته نیز پرداخته شده است. در تمامی این موارد مردم با سلاح طنزپردازی به جنگ با سرکوب و فشار سیاسی رفته‌اند و آثار بی‌شماری از آنها در فرهنگ طنز سیاسی روسیه به جا مانده است.
فصل آغازگر کتاب به دوره‌ی انقلاب بلشویکی و جنگ داخلی در سالهای 1917 تا 1920 می‌پردازد. از مشخصات این دوره ناپایداری بیش از اندازه‌ی آن و پیش‌بینی‌ناپذیری‌اش بوده است، چنان‌که بسیاری از نویسندگان آن دوره معتقد بودند که انقلاب برای دهه‌ها طول خواهد کشید و بی‌ثباتی در بخش‌های مختلف روسیه تداوم خواهد داشت. اما در بسیاری از قسمت‌های کشور آن‌قدر تحولات برق‌آسایی رخ می‌داد که مردم تکلیف خود را در حمایت از یک حزب یا مقابله با یک دولت خاص نمی‌دانستند و مجبور بودند ساعت به ساعت تحت فشار نیروهای مختلف متخاصم رنگ عوض کنند و مواضع متناقضی از خود نشان بدهند. این موضوع دستمایه‌ی بسیاری از طنزپردازی‌های آن زمانه بود. یکی از معروف‌ترین حکایات طنز آن دوره مربوط به شهری در اوکراین است که هر ساعت عرصه‌ی تسلط گروهی خاص می‌شود و مردم آن‌قدر در اتخاذ یک موضع مشخص گیج می‌شوند که ناچار به شلاق مجازات همه‌ی گروه‌های متخاصم تن می‌سپرند؛ طنز تلخی که واقعیات استبداد آن روز روسیه را نشان می‌دهد که به زودی تبدیل به حاکمیت یکپارچه‌ی شوروی شده و این‌گونه سرکوب‌ها را متمرکز و سیستماتیک بر مردمش اعمال می‌کند.
در میان دوره‌های مختلف زمامداران شوروی، دوره‌ی استالین حجم بیش‌تری از لطیفه‌ها را به خود اختصاص داده است؛ زمانی که اتفاقاً بیش‌ترین سرکوب و سانسور را نیز داشته و مردم از اقشار مختلف به خاطر ابداع کنایات طنازانه مورد توبیخ و مجازات سنگین قرار گرفته‌اند. این مطلب نشان می‌دهد که در هر مقطع تاریخی که فشار استبداد بر مردم بیش‌تر بوده، خلاقیت آنها در طنزپردازی نیز به شکل بی‌نظیری بروز کرده و شکوفا شده است. در دوره‌ی استالین نه تنها عامه‌ی مردم، بلکه دولتمردان نیز این اختناق را چشیده و درباره‌ی آن لطیفه ساخته‌اند. به طور نمونه می‌توان به طنزهایی اشاره کرد که پس از مرگ استالین و در دوره‌ی خروشچف در میان اعضای دولت باب شده بود و مکرراً به روزهای سختِ حکومت استالین اشاره می‌شد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020613089.html
دریا امامی
«داس و خنده»
نوشته: میخائیل میلنیچینکو
ترجمه: شهرام همت‌زاده
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1401
400 صفحه، 135000 تومان
#طنز #نشرنیستان
طنز و بذله‌گویی درباره‌ی موضوعات سیاسی چنان جایگاهی در میان مردم روسیه دارد که در دایره المعارف شورویِ سال 1926 از آن به عنوان یک ژانر مجزا یاد شده است. استبداد همواره محرک این ملت بوده تا در خفا درباره‌اش لطیفه و حکایت طنز بسازند و از این جهت خفقان دوره‌ی کمونیسم به شکلی بی‌رقیب بر طبع طناز مردم شوروی تأثیر گذاشته است. در میان اسناد مختلفی که از دوران استقرار حکومت کمونیستی شوروی به دست آمده که شامل گزارش‌ها، تحقیقات مختلف، یادداشت‌ها و آثار کتبی و شفاهی است، هزاران لطیفه و داستانک طنز دیده می‌شود و کتاب‌های مختلفی درباره‌ی آنها نوشته شده است. کتاب‌هایی که آن‌چنان تنوع و تکثری دارند که سرفصلی مستقل در ادبیات روسیه را به خود اختصاص داده‌اند. مجموعه‌ی «داس و خنده» از جمله‌ی همین کتاب‌هاست که بالغ بر ۲۶۰۰ لطیفه از دوره‌ی تسلط کمونیسم شوروی را در خود جای داده است.
کتابی که میخاییل میلنیچینکو آن را تألیف کرده، لطیفه‌های سیاسی رایج میان مردم در زمان حاکمیت کمونیسم را گرد آورده است؛ طنزپردازی‌هایی که از سال 1917 تا 1991 از منابع گوناگون کتبی و شفاهی جمع‌آوری شده‌اند. این لطیفه‌ها اغلب بر اساس دوره‌های مختلف زمامداری دولتمردان شوروی، از لنین گرفته تا گورباچف طبقه‌بندی شده‌اند. علاوه براین به موضوعاتی همچون سیاست‌های اقتصادی، فشارهای امنیتی عمده در دوره‌های مختلف حاکمیت کمونیسم، اشتراکی‌سازی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ی صنعتی که هر یک تأثیر خاص خود را بر جامعه گذاشته و بحران‌های سیاسی و اجتماعی در پی داشته نیز پرداخته شده است. در تمامی این موارد مردم با سلاح طنزپردازی به جنگ با سرکوب و فشار سیاسی رفته‌اند و آثار بی‌شماری از آنها در فرهنگ طنز سیاسی روسیه به جا مانده است.
فصل آغازگر کتاب به دوره‌ی انقلاب بلشویکی و جنگ داخلی در سالهای 1917 تا 1920 می‌پردازد. از مشخصات این دوره ناپایداری بیش از اندازه‌ی آن و پیش‌بینی‌ناپذیری‌اش بوده است، چنان‌که بسیاری از نویسندگان آن دوره معتقد بودند که انقلاب برای دهه‌ها طول خواهد کشید و بی‌ثباتی در بخش‌های مختلف روسیه تداوم خواهد داشت. اما در بسیاری از قسمت‌های کشور آن‌قدر تحولات برق‌آسایی رخ می‌داد که مردم تکلیف خود را در حمایت از یک حزب یا مقابله با یک دولت خاص نمی‌دانستند و مجبور بودند ساعت به ساعت تحت فشار نیروهای مختلف متخاصم رنگ عوض کنند و مواضع متناقضی از خود نشان بدهند. این موضوع دستمایه‌ی بسیاری از طنزپردازی‌های آن زمانه بود. یکی از معروف‌ترین حکایات طنز آن دوره مربوط به شهری در اوکراین است که هر ساعت عرصه‌ی تسلط گروهی خاص می‌شود و مردم آن‌قدر در اتخاذ یک موضع مشخص گیج می‌شوند که ناچار به شلاق مجازات همه‌ی گروه‌های متخاصم تن می‌سپرند؛ طنز تلخی که واقعیات استبداد آن روز روسیه را نشان می‌دهد که به زودی تبدیل به حاکمیت یکپارچه‌ی شوروی شده و این‌گونه سرکوب‌ها را متمرکز و سیستماتیک بر مردمش اعمال می‌کند.
در میان دوره‌های مختلف زمامداران شوروی، دوره‌ی استالین حجم بیش‌تری از لطیفه‌ها را به خود اختصاص داده است؛ زمانی که اتفاقاً بیش‌ترین سرکوب و سانسور را نیز داشته و مردم از اقشار مختلف به خاطر ابداع کنایات طنازانه مورد توبیخ و مجازات سنگین قرار گرفته‌اند. این مطلب نشان می‌دهد که در هر مقطع تاریخی که فشار استبداد بر مردم بیش‌تر بوده، خلاقیت آنها در طنزپردازی نیز به شکل بی‌نظیری بروز کرده و شکوفا شده است. در دوره‌ی استالین نه تنها عامه‌ی مردم، بلکه دولتمردان نیز این اختناق را چشیده و درباره‌ی آن لطیفه ساخته‌اند. به طور نمونه می‌توان به طنزهایی اشاره کرد که پس از مرگ استالین و در دوره‌ی خروشچف در میان اعضای دولت باب شده بود و مکرراً به روزهای سختِ حکومت استالین اشاره می‌شد.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020613089.html
جامعه خبری تحلیلی الف
«داس و خنده»؛ میخائیل میلنیچینکو؛ ترجمه شهرام همت‌زاده؛ نشر نیستان خندیدن در روزگار اختناق و سرکوب
«داس و خنده»
راهنمای کتاب/ زن‌ها موجودات دست دوم نیستن!
علی موذنی
«مرا به خواب هایت ببرماریه»
اثر: سیدعلی شجاعی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1395
168 صفحه
#داستان_کوتاه #نشرنیستان
مجموعه داستان «مرا به خواب هایت ببر ماریه» نشان می دهد که نویسندۀ آن، سیدعلی شجاعی دغدغۀ فرم و زبان دارد و این دو نکته در کنار دیگر نکات مثبت داستان نویسی اوست که در تک تک داستان های این مجموعه قابل ردیابی است. متن حاضر دقیق شدن در یکی از داستان های این مجموعه است با نام « با این همه نمک هر چه می پزی، شور است»
داستان «با این همه نمک هر چه می پزی، شور است»، در مورد زنیه که داستان نویس انگار عامدانه براش اسم در نظر نگرفته تا فردیت پیدا نکنه و صرفا در حد یک تیپ باقی بمونه که افکار یک سری از آحاد جامعه رو نمایندگی می کنه. این زن که استاد دانشگاهه و قراره در یک سمینار سخنرانی هم بکنه، سعی داره زن دیگه ای به نام روشنک رو مجاب کنه که از شوهرش طلاق بگیره، چون از نظر اون، رهام، شوهر روشنک بر آمده از یک خانوادۀ سنتیه. زن این سنت رو به چناری تشبیه می کنه که کج رشد کرده و نمی شه صافش کرد، چنان که افکار و رفتار رهام رو هم بر همین اساس نمی شه تصحیح کرد و بهترین کار اینه که طلاق صورت بگیره. زن تاکید داره که زن ها موجودات دست دوم نیستن که تابع شوهراشون باشن و استعدادشون رو فدای پیشرفت شوهرکنن و سر خودشون بی کلاه بمونه، چنان که زن، شش سال پیش خودش رو از حقارت جنس دوم بودن با طلاق گرفتن نجات داده.
علی شجاعی برای پیشبرد این روایت موقعیتی رو ترسیم می کنه که در اون زن از اول تا آخر داستان داره با تلفن صحبت می کنه و همزمان برای دختر هشت ساله ش که گرسنه‌س و داره تکالیف مدرسه شو انجام می ده، غذا درست می کنه.
در این بین دو بار در خونه ش زده می شه. بار اول مامور برقه که اومده برق واحد رو به خاطر بدهی چهارماهه قطع کنه.
بار دوم زن همسایه س که از زن درخواست می کنه با کفش پاشنه دار تو خونه راه نره، چون بچه ش رو با بدبختی خوابونده و صدای تق تق پاشنه ها ممکنه باز بیدارش کنه.
زن داستان در دو وجهه نشون داده می شه. وجهۀ اول رو نویسنده می سازه و باعث می شه که وجهۀ دوم رو مخاطب خودش با توجه به تجربۀ زیسته ش بسازه. مخاطب شاهد زنیه که یک سره داره شعارهای فمینیستی می ده و از موضع قدرت صحبت می کنه، اما زندگی فشلی داره. چهار ماه پول برق نداده و حالا باید از طرف ادارۀ برق جریمه بشه. من اینو یه تمثیل می دونم. این که قراره برق خونه قطع بشه، یعنی این زندگی با همۀ شعارهای زن خالی از شور و گرمی عشقه و داره رو به تاریکی و سردی می ره. یا در تاریکی و سردی فرو رفته. برق در واقع همون عواطفیه که زندگی زن ازش عاریه. غذایی هم که داره برای بچه ش درست می کنه و اول شور می شه و بعدم کامل می سوزه، تمثیل پر قدرتیه که در داستان به دو صورت تعمیم پیدا می کنه. یکی نوع تربیتیه که به خورد دخترش می ده. غذای شور یا غذای سوخته، افکار ناخوشایند و ناگوار و افراطی ایه که زن به عنوان مادر به خوردِ بچه ش می ده و از حالا مشخصه که آرمینه که آب بینیش رو با آستین بلوزش پاک می کنه نه با دستمال کاغذی، در آینده به یکی از اعضای نابه‌هنجار جامعه تبدیل می شه که جز بحران سازی کاری ازش بر نمی آد. همین طور کارآیی این تمثیل در گفتگوش با روشنک خودشو نشون می ده. با شعارهای افراطیش گفتگو یا مشاوره رو با روشنک چنان شور می کنه که زحماتش برای مجاب کردن روشنک سوخت می شه.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020706054.html
علی موذنی
«مرا به خواب هایت ببرماریه»
اثر: سیدعلی شجاعی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1395
168 صفحه
#داستان_کوتاه #نشرنیستان
مجموعه داستان «مرا به خواب هایت ببر ماریه» نشان می دهد که نویسندۀ آن، سیدعلی شجاعی دغدغۀ فرم و زبان دارد و این دو نکته در کنار دیگر نکات مثبت داستان نویسی اوست که در تک تک داستان های این مجموعه قابل ردیابی است. متن حاضر دقیق شدن در یکی از داستان های این مجموعه است با نام « با این همه نمک هر چه می پزی، شور است»
داستان «با این همه نمک هر چه می پزی، شور است»، در مورد زنیه که داستان نویس انگار عامدانه براش اسم در نظر نگرفته تا فردیت پیدا نکنه و صرفا در حد یک تیپ باقی بمونه که افکار یک سری از آحاد جامعه رو نمایندگی می کنه. این زن که استاد دانشگاهه و قراره در یک سمینار سخنرانی هم بکنه، سعی داره زن دیگه ای به نام روشنک رو مجاب کنه که از شوهرش طلاق بگیره، چون از نظر اون، رهام، شوهر روشنک بر آمده از یک خانوادۀ سنتیه. زن این سنت رو به چناری تشبیه می کنه که کج رشد کرده و نمی شه صافش کرد، چنان که افکار و رفتار رهام رو هم بر همین اساس نمی شه تصحیح کرد و بهترین کار اینه که طلاق صورت بگیره. زن تاکید داره که زن ها موجودات دست دوم نیستن که تابع شوهراشون باشن و استعدادشون رو فدای پیشرفت شوهرکنن و سر خودشون بی کلاه بمونه، چنان که زن، شش سال پیش خودش رو از حقارت جنس دوم بودن با طلاق گرفتن نجات داده.
علی شجاعی برای پیشبرد این روایت موقعیتی رو ترسیم می کنه که در اون زن از اول تا آخر داستان داره با تلفن صحبت می کنه و همزمان برای دختر هشت ساله ش که گرسنه‌س و داره تکالیف مدرسه شو انجام می ده، غذا درست می کنه.
در این بین دو بار در خونه ش زده می شه. بار اول مامور برقه که اومده برق واحد رو به خاطر بدهی چهارماهه قطع کنه.
بار دوم زن همسایه س که از زن درخواست می کنه با کفش پاشنه دار تو خونه راه نره، چون بچه ش رو با بدبختی خوابونده و صدای تق تق پاشنه ها ممکنه باز بیدارش کنه.
زن داستان در دو وجهه نشون داده می شه. وجهۀ اول رو نویسنده می سازه و باعث می شه که وجهۀ دوم رو مخاطب خودش با توجه به تجربۀ زیسته ش بسازه. مخاطب شاهد زنیه که یک سره داره شعارهای فمینیستی می ده و از موضع قدرت صحبت می کنه، اما زندگی فشلی داره. چهار ماه پول برق نداده و حالا باید از طرف ادارۀ برق جریمه بشه. من اینو یه تمثیل می دونم. این که قراره برق خونه قطع بشه، یعنی این زندگی با همۀ شعارهای زن خالی از شور و گرمی عشقه و داره رو به تاریکی و سردی می ره. یا در تاریکی و سردی فرو رفته. برق در واقع همون عواطفیه که زندگی زن ازش عاریه. غذایی هم که داره برای بچه ش درست می کنه و اول شور می شه و بعدم کامل می سوزه، تمثیل پر قدرتیه که در داستان به دو صورت تعمیم پیدا می کنه. یکی نوع تربیتیه که به خورد دخترش می ده. غذای شور یا غذای سوخته، افکار ناخوشایند و ناگوار و افراطی ایه که زن به عنوان مادر به خوردِ بچه ش می ده و از حالا مشخصه که آرمینه که آب بینیش رو با آستین بلوزش پاک می کنه نه با دستمال کاغذی، در آینده به یکی از اعضای نابه‌هنجار جامعه تبدیل می شه که جز بحران سازی کاری ازش بر نمی آد. همین طور کارآیی این تمثیل در گفتگوش با روشنک خودشو نشون می ده. با شعارهای افراطیش گفتگو یا مشاوره رو با روشنک چنان شور می کنه که زحماتش برای مجاب کردن روشنک سوخت می شه.
ادامه...
https://www.alef.ir/news/4020706054.html