قطره ام من فکر دریا در سرم
برگ سبزی سوی جانان می برم

گر فروشد وصل خود را آن صنم
جان شیرین می دهم تا آن خرم

#مهدی_زینی

صبحتان به شیرینی عسل کوههای گرین

@aksohonar
@qhazalemastaneh
http://telegram.me/farhangelakI
چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لکی#

‍ «زبان لکی»

زبان لکی یکی از ریشه دارترین زبانهای مردمان زاگرس است که هنوز پاهای استوارش را در اعماق فرهنگ و زبان ایران زمین محکم و استوار نگه داشته است.اشعار ، پیشینه ی تاریخی و فرهنگ قوم لک بر پیشانی این زبان می درخشد.مردمانی با این زبان تکلم می کنند که سهم بسزایی در آثار باستانی ، تاریخی ، علمی و دینی این مرز و بوم داشته و دارند .هنوز صدای شیهه ی اسبهای نیسایه در گوش متجاوزان به خاک پاک ایران زمین «درای» سهمناکیست که فکر تجاوز به این سرزمین آریایی را آویزه ی گوششان کرده است.
هنوز اشعار شاخُشین ، بابا طاهر ، ملامنوچهر، ترکه میر، نوشاد ، ملا حقعلی ، و هزاران اختر تابناک شعر و ادب از زبان گویشوران لک جاری و ساری است.
هنوز مردم لک به خود می بالند که زمانی در این کشور نوای وکیل الرعایا دست مرهمی شد بر دل سوختگان عدالت و اتحاد اقوام ایرانی.
هنوز ادبیات فولکلور لکی بر سر بازار دلهای عاشق این فرهنگ زمزمه ی هر صبح و شام مردمان و هنرمندان و خوانندگان این دیار بوده و چه بسا کسانی از روزنه ی دید خود و استفاده ی قطره هایی از آبشخور این دریای گسترده در سطح ملی مطرح شده و نامی و نانی کسب کرده اند.
زبان لکی با زبانها و گویشهای همسایه با فرهنگی همسو در تعاملی تنگاتنگ بوده و هست. باید این را به فال نیک گرفت و در گسترش و اشاعه ی آن کوشید.
منبع :کتاب چپرا اثر نگارنده

#مهدی_زینی

http://telegram.me/farhangelakI
#چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناول#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#

‍ [Forwarded from فرهنگ عامه لکی]
«بخور لکی»
سرما خوردگی یکی از مشکلات شایع در این روزهاست.تا کنون برای رفع سرما خوردگی راههای زیادی را تجره کرده ایم .اولین راه مراجعه به پزشک است که اکثرا هم داروهای کلیشه ای وآرامبخش و...را تجویز می کنند. پزشکان می گویند که سرما خوردگی داروی خاص ندارد وبهترین راه درمان همان استراحت است و......با این حال افراد راهای مختلفی را پیشنهاد می کنند که ممکن است برای خودشان ثمر بخش بوده است.
مادر بزرگها وافراد مسن پیشنهادهای خوبی دارند.یکی از این راه ها بخور به وسیله ی چندین گیاه محلی وبومی می باشد.برای تهیه ی این بخور به مقداری گل وبرگ بومادران(برنج داس)،چوبهای خشک شده ی بادرنجبویه(سمسا)،مقداری گل بنفشه،آویشن(ازبوه)،مقداری گل وبرگ گل پروانه(زنجفیل قویله)،برگ گلپرکوهی(کاله)،برگ نوعی بادرنجبویه(مفراح)،مقداری گیاه صخره(مخالصه) مقداری چوب خشک شده ی افسنطین(جوشن )و برگ درخت کاکتوس را با هم در آب می جوشانیم وبه وسیله آن خود را بخور می دهیم .درادامه می توانیم از آب جوشانده ی، مخالصه و زنجفیل قویله را همراه شکر بنوشیم.

#مهدی_زینی
#بخور#بخورلکی#الشتر#لرستان#لکستان#فرهنگ لکی#گیاهاندارویی#شعر لکی#دوبیتی لکی#لکستان#فرهنگ لکی#الشتر#کوهدشت#نور آباد#سلسله#دلفان#بیرانشهر#دره شهر#هلیلان#دورود فر امان#سر فیروزآباد#وناول#نهاوند#همدان#تویسرکان#ملایر#ایلام#کرمانشاه#لکی#لکها#هرسین#

‍ بورن و گرد یک برمیم
زوی رسین ....
ی دل شاده مهی..
و جمجاخا رسین...
هزار دل
لکل موشن:
«مَل و گلا رنگینه»
🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺
بیایید
رقیب باشیم
اما...
با هم به خط پایان برسیم
قهرمانی
تنها دویدن نیست

#مهدی_زینی

@aksohonar
چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لکی#

‍ تقدیم به روح اسطوره ای آوای اهورایی و باستانی لکستان مرحوم عینعلی تیموری

«چولسو»
قره قلا مای ، لویله گرگ
ده نگِ گورونی چِره ل  "پرو" نیه
هیمالیا چوله
ده نگ عینعلی نمایه گوشم
"زمان رویایی" کشمات
"بوئر" خرقِ نیله
دیه هویچ به رده سیئی، "ریتم اند بلوز" نمه خونیِ 
چو حراج  "مدرنیته" هار سه ر هر هناییِ
"داب "ئو "پاپ"  ئو "راک" گرزه ده س دنیا
تنیا "هوره" مه نیه 
"بوفالو ئسبی" ! مه ده نگته مه شدوم
تو هوره مه شداسی
مزانم، ده نگ  "هوره" ، مه چو
 تا به ن به ن  سخونِ سرد " اینکا ئل"
تا  توک  "اورست"
تا "سوئیر" داخ "صحرای آفریقا"
هوره هم نیفه گیونیکه
هاو هاو برا هاو،هاوار دیه نمای
تونیش وه گردم بخون
"ئو،ویه ویه، ئو، ویه ویه"
یو، وه نه هه ، ونه هه/ یو، وه نه هه ، ونه هه
(مهدی زینی)
Telegram.me/Lak_channel
لکستان #لک #لکی #گلونی #فرهنگ #فرهنگ_لکی #الشتر #گلونی_لکی #فرهنگ_و_هنر #هرسین #کوهدشت #کرمانشاه #ترانه_لکی #موسیقی_لکی

#lak #lakestan #laki #kermanshah #aleshtar #music #لکستان_هرسین_کوهدشت_دلفان_نهاوند_ملایر_بیرانوند_الشتر_تویسرکان_نورآباد_اسدآباد #لکستانکم #لکستانیها #لک

‍ «خرافه یا باور درست»
خرافت در فرهنگ دهخدا به معناي سخن بيهوده كه قابل اعتنا نباشد آمده است.همچنين دهخدا خرافه را مردي پري زده دانسته است از طايفه ي بني عذره كه هر چه از جنيان مي شنيد براي مردم تعريف مي كرد ومردم او را به دروغ مي پنداشتندوباور نداشتندو مي گفتند: هذا حديث خرافه وهي حديث مستملح كذب . در هر صورت خافه وخرافه پرستي ورواج آن بين مردم نشانه ي دوري از حقيقت ونا آگاهي است.هر چند در بعضي موارد خرافه ممكن است قسمتي از حقيقت باشد كه بر اثر گذر زمان يا تكرار به وسيله ي راويان مختلف دچار دگرگوني وكم وزياد شده باشد.
در فرهنگ لکها پا به پای دیگر فرهنگهای ایران زمین از باورهای بسیار وجود دارد که برخی ممکن است همسان با آنها و برخی مختص قوم لک باشد.در زیر به یکی از این باورها اشاره می کنیم.
برای پیش بینی دختر یا پسر بودن حمل زنان راههای بسیاری وجود دارد یکی از این راه ها مطلب زیر است.
نوعی موریانه برای شکار کردن حشرات در زمین سوراخی ایجاد می کند و خاک نرم آن را طوری شکل می دهد که دهانه ی سوراخ مانند دهانه ی آتشفشان شود. در اینصورت هر حشره ای از آنجا عبور کند در سوراخ به دام می افتد و موریانه آن را می شکار می کند.
و اما باور مردم این است که برای آگاهی از پسر یا دختر بودن حمل زنان حامله این موریانه را از سوراخش بیرون می آورند. برای این کار انمگشت خود را به خاکهای نرم دور دهانه می مالند و می گویند :بازه بازه بوری اری ئی قپ شیرازه.وقتی بیرون آمد ،آن را طوری می کشند که محتویات شکمش بیرون بریزد. محتوی داخل شکمش اگر سرخ و سفید(شیره و روین) بود ، جنین دختر و اگر قهوه ای(بور) بود جنین پسر است.
والله اعلم

#مهدی_زینی
http://telegram.me/farhangelakI
Mahdi Zeini Aslani, [۱۴.۱۰.۲۱ ۱۹:۴۷]
لکستان #لک #لکی #گلونی #فرهنگ #فرهنگ_لکی #الشتر #گلونی_لکی #فرهنگ_و_هنر #هرسین #کوهدشت #کرمانشاه #ترانه_لکی #موسیقی_لکی

#lak #lakestan #laki #kermanshah #aleshtar #music #لکستان_هرسین_کوهدشت_دلفان_نهاوند_ملایر_بیرانوند_الشتر_تویسرکان_نورآباد_اسدآباد #لکستانکم #لکستانیها #لک

‍ « تاتیله »
بازي وسرگرمي ها
در زبان لكي بازي مترادف باورزش امروزي است وهرنوع ورزشي را گذشته از اسم خاص با اسم عام بازي نام مي برند.بازيهاي محلي به خاطر جنبه ي پرورش جسم وروح وايجاد شور ونشاط وپر كردن اوقات فراغت درميان مردم طرفداران بسياري داشته است وهم اكنون تا حد زيادي از اين گرايش كاسته شده است،به طوري كه بعضي از آنها به بوته ي فراموشي سپرده شده اند.
یکی از این بازیها تاتیله است. تاتیله به معنی ایجاد موج بر روی آب با مرکزیتی متفاوت. در این بازی افراد سنگهایی صاف و تا حدودی مدور را جمع می کنند و به نوبت در آب برکه ها یا حاشیه ی گردابها که ساکن باشد، پرتاپ می کنند. این سنگها می تواند چندین بار با آب تماس کند و هر بار با پرشی به نقطه ی دیگر از آب تماس حاصل کن. این پرشها ر ا در ز بان لکی تاتیله می گویند.هر تاتیله به دور خود امواجی صادر می کند که زیباست. فرح بخشی آن زمانی است که سنگ تعداد بر خورد بیشتری با آب داشته باشد تا برنده مشخص شود. هر چند این بازی جایزه ای ندارد اما برای شرط بندی(مرج داو) مناسب است.

#مهدی_زینی

http://telegram.me/farhangelakI
لکستان #لک #لکی #گلونی #فرهنگ #فرهنگ_لکی #الشتر #گلونی_لکی #فرهنگ_و_هنر #هرسین #کوهدشت #کرمانشاه #ترانه_لکی #موسیقی_لکی

#lak #lakestan #laki #kermanshah #aleshtar #music #لکستان_هرسین_کوهدشت_دلفان_نهاوند_ملایر_بیرانوند_الشتر_تویسرکان_نورآباد_اسدآباد #لکستانکم #لکستانیها #لک

‍ « تاتیله »
بازي وسرگرمي ها
در زبان لكي بازي مترادف باورزش امروزي است وهرنوع ورزشي را گذشته از اسم خاص با اسم عام بازي نام مي برند.بازيهاي محلي به خاطر جنبه ي پرورش جسم وروح وايجاد شور ونشاط وپر كردن اوقات فراغت درميان مردم طرفداران بسياري داشته است وهم اكنون تا حد زيادي از اين گرايش كاسته شده است،به طوري كه بعضي از آنها به بوته ي فراموشي سپرده شده اند.
یکی از این بازیها تاتیله است. تاتیله به معنی ایجاد موج بر روی آب با مرکزیتی متفاوت. در این بازی افراد سنگهایی صاف و تا حدودی مدور را جمع می کنند و به نوبت در آب برکه ها یا حاشیه ی گردابها که ساکن باشد، پرتاپ می کنند. این سنگها می تواند چندین بار با آب تماس کند و هر بار با پرشی به نقطه ی دیگر از آب تماس حاصل کن. این پرشها ر ا در ز بان لکی تاتیله می گویند.هر تاتیله به دور خود امواجی صادر می کند که زیباست. فرح بخشی آن زمانی است که سنگ تعداد بر خورد بیشتری با آب داشته باشد تا برنده مشخص شود. هر چند این بازی جایزه ای ندارد اما برای شرط بندی(مرج داو) مناسب است.

#مهدی_زینی

http://telegram.me/farhangelakI
لکستان #لک #لکی #گلونی #فرهنگ #فرهنگ_لکی #الشتر #گلونی_لکی #فرهنگ_و_هنر #هرسین #کوهدشت #کرمانشاه #ترانه_لکی #موسیقی_لکی

#lak #lakestan #laki #kermanshah #aleshtar #music #لکستان_هرسین_کوهدشت_دلفان_نهاوند_ملایر_بیرانوند_الشتر_تویسرکان_نورآباد_اسدآباد #لکستانکم #لکستانیها #لک

«نوم نازاری»
هنگام تولد و شاید قبل از آن مردم برای فرزندانشان نام مشخص می کنند.این نامگذاری با توجه به دین،مذهب، فرهنگ،رسوم و مانوسات محیط پیرامون خود انجام می گیرد.نام افراد بر شخصیت و مسیر زنگی او در آینده تاثیر فراوان دارد.در اینجا بحث ما چیزی دیگر است و به نظرات روانشناسانه توجهی نداریم.
برخی اسامی دارای بسامدی فراوان هستند و برخی اندک.در هر صورت انتخاب نام نیک برای فرزندان هم از جنبه ی دینی و روانشناخی و اجتماعی مهم هست و هم از جنبه ی فرهنگ غالب.
در لکستان برای نامگذاری از این قاعده پیروی می شود و استثنایی وجود ندارد.تاثیر محیط اطراف بسیار چشم گیر است.اما بعد از نامگذاری اسامی نو و زیبا و گاه خنده آور و گاه درد سر ساز در آینده ظاهر می شوند. این نامگذاری را نمیتوان همیشه زیبا خواند بلکه گاهی حاصل یک بی توجهی و سهل انگاری اطرافیان مخصوصا پدر و مادرهاست.
در زیر به چندین نمونه اشاره می شود. امیدوارم چنانچه در میان این اسامی نوعی همسانی در بین خانواده و نزدیکان خوانندگان هست ، به دل نگیرند زیرا این امر تصادفی است.« نوم نازاری» اسمی است که افراد با شوق و ذوق روی فرزندشان ،زنشان،شوهرشان و یا دوستانشان می گذارند.
در زبان لکی اقدس را اخدس می گویند اما اسم نازاری آن اخی است که با تغییر لحن ادا می شود.
اخدس= اخی/ رحمت = رَمه /گلبانو،گل عنبر،گل آفتاو و.....= گَله ،گُلَکه / دلور = دلی،دله/بختیار = بخه / قنبر= قُمی/شمس الله= شَمی/ هر اسم زنانه ای را ممکن است طلا صدا بزنند.چیمل ،کول کس،هرنگ ، گاوی ، چو دس، آسا، دار و ندار، هناسی که اخیر به نفس تبدیل شده است.و.......
گاهی این نامها با توجه به اندام و یا نشات گرفتن از داستان یا گفته ای که رایج است ، مسمی می گردد..مثلا کسی که قدی کوتاه داشته باشد با توجه به پاچای نوژیله به این اسم خوانده می شود.همچنین اگر پاهای پهن داشته باشد، می گویند دوال پا.این اسامی ممکن است جنبه ی توهین اشته باشد.
اگر کسی بینی بسیار بزرگ داشته باشد به پته مشهور می گردد.برخی افراد به شکل جانوران شباهت دارند که به همان نام خوانده می شوند.کسانی که به «چِز» شبیه هستند ، چزه نامیده می شوند.
از این دست اسامی بی نهایت است که فرصتی و نوشتاری بلند می طلبد.

#مهدی_زینی

@aksohonar
@qhazalemastaneh
http://telegram.me/farhangelakI
چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لکی#

‍ « موجودات ترسناک در گستره ی فرهنگ لکی »
تمدن امروزی جهان حاصل تفکرات ٍ ذهنیات ، باورها ، نگرش دینی و نوع زندگی مردمان گذشته است که هم اکنون در اختیار ماست.
در همه ی فرهنگها و میان اقوام مختلف جهان اعتقاد به موجودات خیالی نیک یا بد همیشه همراه آنان بوده است. این موجودات با توجه به موقعیت مکانی و زمانی در برابر مردمان ظاهر می شدند و گاه باعث نیکبختی و گاه موجبات آزار و ضرر و زیان را فذاهم می کردند.
شکل و هیئت این موجودات در مناطق مختلف فرق می کرد و وابسته به توانایی این اوهام داشت.وهمی که هم اکنون به تجربه و پیشرفت علم کذب بودنشان تایید شده است ، هر چند ممکن است کسانی بر اعتقاد خود پا بر جا باشند.
اشاعه ی وجود و باور داشت این موجودات ترسناک توسط بزرگترها در طول زمان و هنگام شب نشینی ها انجام می پذیرفت. سخنان این بزرگان اگر با آب و تاب و شیواتر بیان می شد تاثیر بیشتری بر مخاطبها داشت.به گونه ای که شنوند در پرتو نور کم رنگ چراغِ « یک دستی »(فانوس) یا «میشی»به اطراف خود نگاه می کرد شاید آن راببیند. رقص سایه روشنها بر روی دیوار گلی یا کنگره های چیت و سیاه چادر محیطی خوفناک خلق می کرد. موهای سیخ شده و چشمان باز و دهانی گشاده از آثار توصیفی این موجودات بود.
«گژه هویله »
این موجود شبها و در کوهها با شکارچیان روبرو می شود. کنار آتش می نشیند و با موهایی پر پشت ، بلند ، ژولیده و مجعد با دندانهایی بلند که از لبها بیرون زده ،حرکات شکارچی را تقلید می کند.
این کار تا جایی ادامه پیدا می کند که طرف از شدت ترس روی زمین بیافتد و یا فرار کند و از صخره ها سقوط کند.
چنانچه انسان خود را نبازد و مقاومت کند می تواند جان سالم به در ببرد. می گویند : زمانی مردی برای شکار در کوه مجبور شد شب ر ا در غاری بیتوته کند.مرد آتشی بلند بر افروخته و کبابی از گوشت شکار بر روی آتش داشت که ناگهان « گژه هویله » روبرویش ظاهر شد و بر روی سنگی نشست.
نگاهش بسیار ترسناک بود. همه ی حرکات مرد را تقلید می کرد. شکارچی چاره ای اندیشید.دستانش را به روغن کباب آغشته کرد.گژه هویله هم همین کار را تقلید کرد. مرد دستان چربش را به موهای سر و ریشش می مالید. لباسهایش ر ا با آن چرب کرد.گژه هویله هم همه ی این حرکات ر ا تقلید کرد.
شکارچی در نهایت چوب بر افروخته ای از آتش به دست گرفت و آن ر ا به موهای خود نزدیک می کرد.گژه هویله هم همین کار ر ا کر د اما نمی دانست مرد آتش را فقط به موهایش نزدیک کرده است. در این زمان سر و صورت و بدن پشم آلود گژه هویله آتش گرفت و از گرما و سوزش آتش خودش را از صخره ها پرت کرد و در میان زمین و آسمان می خواند : و دس وژم و پا وژم آگرم دا اج بدن وژم. یعنی با دست و پای خودم به بدنم آتش زدم. این گفته از ۀآن زمان در میان لک زبانان واته (ضرب المثل) شده اشت.
از این موارد در فرهنگ لکی بسیار است که در فرصتی دیگر به آنها نیز خواهیم پرداخت.از آن جمله است :« مرد اِزما » و « دیو دوال پا»

#مهدی_زینی
http://telegram.me/farhangelakI
بخور#بخورلکی#الشتر#لرستان#لکستان#فرهنگ لکی#گیاهاندارویی#شعر لکی#دوبیتی لکی#لکستان#فرهنگ لکی#الشتر#کوهدشت#نور آباد#سلسله#دلفان#بیرانشهر#دره شهر#هلیلان#دورود فر امان#سر فیروزآباد#وناول#نهاوند#همدان#تویسرکان#ملایر#ایلام#کرمانشاه#لکی#لکها#هرسین#

‍ [Forwarded from فرهنگ عامه لکی]
«بخور لکی»
سرما خوردگی یکی از مشکلات شایع در این روزهاست.تا کنون برای رفع سرما خوردگی راههای زیادی را تجره کرده ایم .اولین راه مراجعه به پزشک است که اکثرا هم داروهای کلیشه ای وآرامبخش و...را تجویز می کنند. پزشکان می گویند که سرما خوردگی داروی خاص ندارد وبهترین راه درمان همان استراحت است و......با این حال افراد راهای مختلفی را پیشنهاد می کنند که ممکن است برای خودشان ثمر بخش بوده است.
مادر بزرگها وافراد مسن پیشنهادهای خوبی دارند.یکی از این راه ها بخور به وسیله ی چندین گیاه محلی وبومی می باشد.برای تهیه ی این بخور به مقداری گل وبرگ بومادران(برنج داس)،چوبهای خشک شده ی بادرنجبویه(سمسا)،مقداری گل بنفشه،آویشن(ازبوه)،مقداری گل وبرگ گل پروانه(زنجفیل قویله)،برگ گلپرکوهی(کاله)،برگ نوعی بادرنجبویه(مفراح)،مقداری گیاه صخره(مخالصه) مقداری چوب خشک شده ی افسنطین(جوشن )و برگ درخت کاکتوس را با هم در آب می جوشانیم وبه وسیله آن خود را بخور می دهیم .درادامه می توانیم از آب جوشانده ی، مخالصه و زنجفیل قویله را همراه شکر بنوشیم.

#مهدی_زینی
#بخور#بخورلکی#الشتر#لرستان#لکستان#فرهنگ لکی#گیاهاندارویی#شعر لکی#دوبیتی لکی#لکستان#فرهنگ لکی#الشتر#کوهدشت#نور آباد#سلسله#دلفان#بیرانشهر#دره شهر#هلیلان#دورود فر امان#سر فیروزآباد#وناول#نهاوند#همدان#تویسرکان#ملایر#ایلام#کرمانشاه#لکی#لکها#هرسین#

‍ Mahdi Zeini Aslani, [۲۱.۰۹.۲۱ ۲۰:۳۶]
رفیق و کاواو وروگرد»
وت : یِ واته ی ارینته موشم بیلا هویچ ای ویرت نچو.
وتم بوش گیونم ها لاینت.
وتی :ایمه لکل موشیم : رفیقِ وژت ای نون سنگک ئو کاواو آو دار ورو گرد بشداس.
وتم : خوایسگه معنی و میفَز بوشتی.
وتی:کاواو وروگرد مخصوصا کاواو مرحوم خلومعلی فره مئروف بی.وخدی و گرد رفیقت نونه میری آو کاواو ماو ار قی نون سنگک. حواردنِ ای نونه ار آخر فره توم دیری. اگر رفیقهت کول حوارد و سیل تو نهردی بزان رفیق گیونیت نیه. اگر و مروت حواردی و ارا تونیش هویشدی بزان اوه رفیق خویکه.
وت: دم خوش!. وتی: میفزم هار یه گِ در ای زمونه ار کول چی میری.هر ای فضای مجازیه دوسل باید و فکر یک ترک بوئن.وخدی هر وتو مِ بزان یاونه هر وژونه موینن.
هر چی اجینو دویر بویی بیتره.

#مهدی_زینی


http://telegram.me/farhangelakI
Mahdi Zeini Aslani, [۱۲.۰۹.۲۱ ۰۷:۵۱]
#لکستان #لک #لکی #گلونی #فرهنگ #فرهنگ_لکی #الشتر #گلونی_لکی #فرهنگ_و_هنر #هرسین #کوهدشت #کرمانشاه #ترانه_لکی #موسیقی_لکی lalestan#
#lak #lakestan #laki #kermanshah #aleshtar #music #لکستان_هرسین_کوهدشت_دلفان_نهاوند_ملایر_بیرانوند_الشتر_تویسرکان_نورآباد_اسدآباد #لکستانکم #لکستانیها #لکها

‍ «نوم نازاری»
هنگام تولد و شاید قبل از آن مردم برای فرزندانشان نام مشخص می کنند.این نامگذاری با توجه به دین،مذهب، فرهنگ،رسوم و مانوسات محیط پیرامون خود انجام می گیرد.نام افراد بر شخصیت و مسیر زنگی او در آینده تاثیر فراوان دارد.در اینجا بحث ما چیزی دیگر است و به نظرات روانشناسانه توجهی نداریم.
برخی اسامی دارای بسامدی فراوان هستند و برخی اندک.در هر صورت انتخاب نام نیک برای فرزندان هم از جنبه ی دینی و روانشناخی و اجتماعی مهم هست و هم از جنبه ی فرهنگ غالب.
در لکستان برای نامگذاری از این قاعده پیروی می شود و استثنایی وجود ندارد.تاثیر محیط اطراف بسیار چشم گیر است.اما بعد از نامگذاری اسامی نو و زیبا و گاه خنده آور و گاه درد سر ساز در آینده ظاهر می شوند. این نامگذاری را نمیتوان همیشه زیبا خواند بلکه گاهی حاصل یک بی توجهی و سهل انگاری اطرافیان مخصوصا پدر و مادرهاست.
در زیر به چندین نمونه اشاره می شود. امیدوارم چنانچه در میان این اسامی نوعی همسانی در بین خانواده و نزدیکان خوانندگان هست ، به دل نگیرند زیرا این امر تصادفی است.« نوم نازاری» اسمی است که افراد با شوق و ذوق روی فرزندشان ،زنشان،شوهرشان و یا دوستانشان می گذارند.
در زبان لکی اقدس را اخدس می گویند اما اسم نازاری آن اخی است که با تغییر لحن ادا می شود.
اخدس= اخی/ رحمت = رَمه /گلبانو،گل عنبر،گل آفتاو و.....= گَله ،گُلَکه / دلور = دلی،دله/بختیار = بخه / قنبر= قُمی/شمس الله= شَمی/ هر اسم زنانه ای را ممکن است طلا صدا بزنند.چیمل ،کول کس،هرنگ ، گاوی ، چو دس، آسا، دار و ندار، هناسی که اخیر به نفس تبدیل شده است.و.......
گاهی این نامها با توجه به اندام و یا نشات گرفتن از داستان یا گفته ای که رایج است ، مسمی می گردد..مثلا کسی که قدی کوتاه داشته باشد با توجه به پاچای نوژیله به این اسم خوانده می شود.همچنین اگر پاهای پهن داشته باشد، می گویند دوال پا.این اسامی ممکن است جنبه ی توهین اشته باشد.
اگر کسی بینی بسیار بزرگ داشته باشد به پته مشهور می گردد.برخی افراد به شکل جانوران شباهت دارند که به همان نام خوانده می شوند.کسانی که به «چِز» شبیه هستند ، چزه نامیده می شوند.
از این دست اسامی بی نهایت است که فرصتی و نوشتاری بلند می طلبد.

#مهدی_زینی

@aksohonar
@qhazalemastaneh
http://telegram.me/farhangelakI
چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لکی#

‍ «زبان لکی»

زبان لکی یکی از ریشه دارترین زبانهای مردمان زاگرس است که هنوز پاهای استوارش را در اعماق فرهنگ و زبان ایران زمین محکم و استوار نگه داشته است.اشعار ، پیشینه ی تاریخی و فرهنگ قوم لک بر پیشانی این زبان می درخشد.مردمانی با این زبان تکلم می کنند که سهم بسزایی در آثار باستانی ، تاریخی ، علمی و دینی این مرز و بوم داشته و دارند .هنوز صدای شیهه ی اسبهای نیسایه در گوش متجاوزان به خاک پاک ایران زمین «درای» سهمناکیست که فکر تجاوز به این سرزمین آریایی را آویزه ی گوششان کرده است.
هنوز اشعار شاخُشین ، بابا طاهر ، ملامنوچهر، ترکه میر، نوشاد ، ملا حقعلی ، و هزاران اختر تابناک شعر و ادب از زبان گویشوران لک جاری و ساری است.
هنوز مردم لک به خود می بالند که زمانی در این کشور نوای وکیل الرعایا دست مرهمی شد بر دل سوختگان عدالت و اتحاد اقوام ایرانی.
هنوز ادبیات فولکلور لکی بر سر بازار دلهای عاشق این فرهنگ زمزمه ی هر صبح و شام مردمان و هنرمندان و خوانندگان این دیار بوده و چه بسا کسانی از روزنه ی دید خود و استفاده ی قطره هایی از آبشخور این دریای گسترده در سطح ملی مطرح شده و نامی و نانی کسب کرده اند.
زبان لکی با زبانها و گویشهای همسایه با فرهنگی همسو در تعاملی تنگاتنگ بوده و هست. باید این را به فال نیک گرفت و در گسترش و اشاعه ی آن کوشید.
منبع :کتاب چپرا اثر نگارنده

#مهدی_زینی

http://telegram.me/farhangelakI
#چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناول#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#

‍ كنايات
لاپيچك=lâ pechek
كنايه يكي ازاركان چهارگانه ي علم بيان محسوب مي گردد.از آن تعاريف زيادي شده است.ما در اينجا به دو تعريف بسنده مي كنيم وچون هدف ما آموزش آن نيست ،لذا از تعاريف گوناگون خود داري مي كنيم.
كنايه عبارت يا جمله ايست كه مراد گوينده معناي ظاهري آن نباشد،اما قرينه ي صارفه اي هم كه ما را ازمعناي ظاهري متوجه معناي باطني كند وجود نداشته باشد .
كنايه در لغت به معناي پوشيده سخن گفتن است ودر اصطلاح سخني است كه داراي دو معني قريب وبعيد باشد،واين دو معني لازم وملزوم يكديگر باشند،پس گوينده آن جمله چنان تركيب كندوبه كار برد كه از معني نزديك به معني دور منتقل گردد .گاهی کنایه از نیش مار هم خطرناک تر است که حسابش از آرایه ی کنایه در ادبیات جداست.
در زبات لكي براي اين مقوله كلماتي همچون:لاقاو lâ ghâwo،لاپيچك lâ pechek،كناره kenâra ،گوشه gôsha،پوpô،لاپوlâpô،پورpôr وكنايه وجود داردكه هر كدام بار معنايي خاصي دارند.در اين نوشته سعي گرديده به عنوان شاهد از اشعار لكي استفاده شود.متاسفانه شعراي لك زبان خيلي كم از كنايه در سروده هاي خود استفاده كرده اند.جاي تعجب است با همه ي تسلط شعرا بر زبان مادري خود آنچه را باعث شيريني سخن است واستفاده ي از آن مزيتي در گفتگو است ومي تواند شعر را نيز پر بار كند،به دست فراموشي سپرده اند.
« اِبلمكي اِر آوردن / eh balmaki er aowerden »یعنی از برمكي در مبرا دانستن و بری شدن.برمكيان ازخاندان هاي بزرگ ايراني بودند كه در دربار خلفاي عباسي خدمت مي كردند.اين خاندان از ابتداي خلافت عباسيان متصدي امور مهم بودند.از جمله جعفر برمكي وزير معروف هارون الرشيد است.مشهور است كه عباسيان وقتي ميديدند كه خانداني از ايرانيان به حد اعلاي شهرت وقدرت نزديك مي شوند آنها را با دسيسه از بين مي بردند. هارون الرشيد اين خاندان را قلع وقمع كرد.
مي گويند :روزي يكي از خاندان برمك كه فردي آينده نگر ودانا بود واز تجارب تاريخ بهره اي داشت، نزد خليفه آمد وگفت:از شما تقاضا مندم كه نوشته اي بمن بدهيد تا با آن نوشته معلوم گردد كه من از آل برمك نيستم.خليفه موافقت كردونوشته اي را مهر كرد وبه اوداد.زماني كه خلفا با برمكيان تسويه حساب كردند آن شخص با نشان دادن نامه جان به سلامت برد.هم اكنون چنانچه بخواهند خود را از عاقبت كاري مبرا ودور سازند با اين كنايه منظور خود را بيان مي كنند.
#مهدی_زینی
http://telegram.me/farhangelakI
چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لکی#

‍ « اتنیک /ethnic / چیست؟ »
برای این واژه معانی متفاوت و در عین حال با مسمای یکسان آورده شده است.در نگاه اول به معنی « قومی، نژادی، وابسته به نژادشناسی، کافر »آورده شده است.
در اینجا منظور ما به معنایی بر می گردد که در بر گیرنده ی قوم لک و فشار گروههای بالاتر که بر آن تحمیل می شود.
اتنیک به دسته و گروه و اقلیتی گفته می شود که دارای زبان و فرهنگ و تاریخ و گاهی ملیت یا نژاد مشترک می باشند.این اقلیت که عضو گروه ملی یا مذهبی یا نژادی مشترک هستند گاه بخشی از جامعه ی بزرگتری محسوب می شوند.
برخی گروهکهای جدایی طلب از آن به عنوان یک کلید واژه استفاده می کنند و مدعی می شوند که ایران دارای ملیتهای مختلف است که این امر خلاف واقع است. اما در حقیقت ایران ترکیبی از قومیتهای مختلف است که یک ملیت مشترک به نام ایران دارند و هر گز جدایی پذیر نیست.
در قرآن مجید به اقوام مختلف اشاره گردیده است مانند :اقوام لوط ،بنی اسرائیل ،ثمود و ......که این خود در دین اسلام پنجره ی بازی است برای تنوع قومیتی.
قوم لک یکی از اقوام شناحته شده ی ایرانی است که حق شناخته شدن و تاثیر اجتماعی ،اقتصادی ، فرهنگی وزیستی و استقلال قومیتی را داراست.
در حال حاضر با توجه به برخی نظریات ملی گرایانه در داخل و یا نظریات اقتصادی مرکانتلیستها در خارج در پی محدود کر دن اینگونه قومیتها هستند.
جهان امروز در پی آن است که قومیتها و گروهها و دسته های پایین دست را در یک مجموعه ی بالاتر و صاحب قدرت هضم کند تا یک مجموعه ی یک دست و زیر پرچم فرهنگی واحد گرد آورد.
در این میان فرهنگهای کهن و دارای ریشه که محکوم به جذب و هضم فرهنگ مسلط می شوند ،به تدریج هویت و اصالت و فرهنگ قومیتی خود را دو دستی تقدیم قدرت حاکم می کنند و شادمانند.
پس بر ماست که در نشر و اعتلای فرهنگی خود بکوشیم و فرزندانمان را از عنفوان کودکی و نوجوانی با هویت لکی و فرهنگ گرانقدر آن آشنا کنیم و همچنان یک اتنیک زنده و پا بر جا باقی بمانیم.
به امید سرفرازی تداوم همه ی فرهنگهای ریز و درشت کشور و ملت عزیز ایران زمین.

منابع :
1.آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی). تهران: انتشارات مروارید.
2. فرید لندر ۱۹۷۵، هوسی باوم و رنجر ۱۹۸۳، سایدر ۱۹۹۳
3. فرهنگ موضوعی قرآن مجید

#مهدی_زینی
http://telegram.me/farhangelakI

#لکی
#لکم#لک#لک#زاده#ام#بنچینه#دیرم
#لکستان
#لکی
#فرهنگ#لکی
#لکها

‍ «زبان لکی»

زبان لکی یکی از ریشه دارترین زبانهای مردمان زاگرس است که هنوز پاهای استوارش را در اعماق فرهنگ و زبان ایران زمین محکم و استوار نگه داشته است.اشعار ، پیشینه ی تاریخی و فرهنگ قوم لک بر پیشانی این زبان می درخشد.مردمانی با این زبان تکلم می کنند که سهم بسزایی در آثار باستانی ، تاریخی ، علمی و دینی این مرز و بوم داشته و دارند .هنوز صدای شیهه ی اسبهای نیسایه در گوش متجاوزان به خاک پاک ایران زمین «درای» سهمناکیست که فکر تجاوز به این سرزمین آریایی را آویزه ی گوششان کرده است.
هنوز اشعار شاخُشین ، بابا طاهر ، ملامنوچهر، ترکه میر، نوشاد ، ملا حقعلی ، و هزاران اختر تابناک شعر و ادب از زبان گویشوران لک جاری و ساری است.
هنوز مردم لک به خود می بالند که زمانی در این کشور نوای وکیل الرعایا دست مرهمی شد بر دل سوختگان عدالت و اتحاد اقوام ایرانی.
هنوز ادبیات فولکلور لکی بر سر بازار دلهای عاشق این فرهنگ زمزمه ی هر صبح و شام مردمان   و هنرمندان و خوانندگان این دیار بوده و چه بسا کسانی از روزنه ی دید خود و استفاده ی قطره هایی از آبشخور این دریای گسترده  در سطح ملی مطرح شده و نامی و نانی کسب کرده اند.
زبان لکی با زبانها و گویشهای همسایه با فرهنگی همسو در تعاملی تنگاتنگ بوده و هست. باید این را به فال نیک گرفت و در گسترش و اشاعه ی آن کوشید.
منبع :کتاب چپرا اثر نگارنده

#مهدی_زینی

http://telegram.me/farhangelakI

دهم مرداد سالگرد ثبت زبان لکی بر همه ی لکستانیها و قوم بزرگ لک مبارک.

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺
#چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناول#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#

‍ « پاییز»

هر اج روژِ ازل خم واره پاییز
خُئا پاشِ دلِ زیم داره پاییز
وتم بارکوله بسدی چیِ گِ دیر نای
ئما زویتریهات ئی دواره پاییز
ئیوارل، دِل تنگی مایه منییت
ئجه جا گِ دریژ شوگاره پاییز
و هر جا ولگِ سوز ئو ئاشقِیِ که
ئرا هُشگا کری چل کاره پاییز
وَ سر سوزی وها رل بی ، زمُنی
ئیسه ئاشق بیه ئو بیماره پاییز
هزار رنگ دیری ئو نقاشِ دشده
وَ ئی نقشه، رنگین کرداره پاییز
ئنو دارل، وَ پاییز بد گُمونن
گِ بُخدُم تالِیه ، بیچاره پاییز
اگر سروی بچو سیران کری دشد
وَ می اج خُین باخ، جُم داره پاییز
خدا حافظ بچو فصل غم انگیز
تو یلدا دوسی ئی سر ژاره پاییز

#مهدی_زینی
#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناول#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#

به مناسبت نهم اکتر روز جهانی پست.

‍ چپر پيچ كردنchapar pech kerden .
ایرانیان در جهان در داشتن پست در مقام اول هستند و این طرح قبل از همه در ایران بزرگ اجرا شده است.
پستچیها که چاپار نامیده می شدند و سوار بر اسبهای تند رو و استراحت در مکانهای بین راه
کار خود را انجام می دادند لباسهای خود را طوری می پوشیدند و به بدن خود گره می زدند که در بین راه باعث اذیت و آزارشان نشود.
در میان قوم لک رد پایی از این چاپارها بر جا مانده است و آن چپر پیچ کردن یا همانند چاپارها لباس پوشیدن است.
در هنگام عزا همه ي زنان به عنوان احترام به صاحب عزا چادرهاي خود را به شكل صليبي دو طرفه به دور كتفها وسينه ي خود مي پيچندوآن را پشت سر گره مي زنند.هنگام ختم مجلس عزا كسي از خانواده ي عزادار گره چادرها را باز مي كند.اين رسم از زمان هاي گذشته باقي مانده است.زماني كه زنان عشاير از چادر استفاده نمي كردند،كتkat(سربند)هاي خود را چپر پيچ مي نمودند. در فرهنگ دهخدا ذيل اين واژه چنين آمده است:پوشيدن سينه وپشت از دو طرف به شكل صليب،سينه وپشت را چون حمايل با شال يا   وسيله اي از دو طرف بستن و آن را در پشت گردن گره زدن.در هر صورت این کار احترامی محسوب می شودکه برای صاحب عزا قایل می شوندوبه این وسیله خودشان را عزادار جلوه می دهند.
این نوع از پوشیدن ریشه در ایران باستان دارد که در جای خود به آن اشاره کرده ام .فقط ذکر کنم که با افراد چاپار در دوره ی هخامنشیان نسبت دارد.
له چک lachek:
وه خدی گه له چک شوگار ئر ولاتمو ،ولا مو / دل مِ چوی مه لِ بی لیز ،کز ئو کور ئو ته نیا مو
همانگونه که از نامش پیداست پارچه ای سه گوش بود که در مراسم  گوناگون می پوشیدند. لچک  بیشتر مخصوص "چپر پیچ کردن: در مراسم عزاداری بود.به آن فوته هم می گفتند،هم اکنون چادر جای لچک وفوته را گرفته است.
بر گرفته از کتابهای چپرا و رد پای پیشینیان آز آثار نگارنده.

#مهدی_زینی
#چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لک