‍ مراحل ثبت زبان لکی
صحبتهای شنیدی
#دکتر_داود_داودی_سرپرست_تیم_پژوهشی_ثبت_زبان_لکی_در_فهرست_آثار_ملی
در دهم مرداد اولین سالروز ثبت زبان لکی و چگونگی مراحل ثبت این زبان
@Doroodfaraman

‍ «زبان لکی»

زبان لکی یکی از ریشه دارترین زبانهای مردمان زاگرس است که هنوز پاهای استوارش را در اعماق فرهنگ و زبان ایران زمین محکم و استوار نگه داشته است.اشعار ، پیشینه ی تاریخی و فرهنگ قوم لک بر پیشانی این زبان می درخشد.مردمانی با این زبان تکلم می کنند که سهم بسزایی در آثار باستانی ، تاریخی ، علمی و دینی این مرز و بوم داشته و دارند .هنوز صدای شیهه ی اسبهای نیسایه در گوش متجاوزان به خاک پاک ایران زمین «درای» سهمناکیست که فکر تجاوز به این سرزمین آریایی را آویزه ی گوششان کرده است.
هنوز اشعار شاخُشین ، بابا طاهر ، ملامنوچهر، ترکه میر، نوشاد ، ملا حقعلی ، و هزاران اختر تابناک شعر و ادب از زبان گویشوران لک جاری و ساری است.
هنوز مردم لک به خود می بالند که زمانی در این کشور نوای وکیل الرعایا دست مرهمی شد بر دل سوختگان عدالت و اتحاد اقوام ایرانی.
هنوز ادبیات فولکلور لکی بر سر بازار دلهای عاشق این فرهنگ زمزمه ی هر صبح و شام مردمان   و هنرمندان و خوانندگان این دیار بوده و چه بسا کسانی از روزنه ی دید خود و استفاده ی قطره هایی از آبشخور این دریای گسترده  در سطح ملی مطرح شده و نامی و نانی کسب کرده اند.
زبان لکی با زبانها و گویشهای همسایه با فرهنگی همسو در تعاملی تنگاتنگ بوده و هست. باید این را به فال نیک گرفت و در گسترش و اشاعه ی آن کوشید.
منبع :کتاب چپرا اثر نگارنده

#مهدی_زینی

http://telegram.me/farhangelakI

دهم مرداد سالگرد ثبت زبان لکی بر همه ی لکستانیها و قوم بزرگ لک مبارک.

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺
#چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناول#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#

‍ «رقص رنگها در تویل زرین فرهنگ لکی»
انسان از بامداد پیدایش و اولین گشایش چشم در این دنیا با رنگ آشنا شد.روزها نور و اشعه ی زرد خورشید و شبها با رنگ سیاه تاریکی.
هنگام شکار حیوانات و سرخی رنگ خون. نگاه به آسمان بی انتها و انعکاس آن در دل دریاها و رودخانه ها و آشنایی با رنگ آبی.
ما مردمان کره ی زمین فرزندان انسانهای اولیه هستیم و این آشنایی در خون و رگ و ژنهای ما باقی مانده است. هدف آشنایی با رنگها و خاصیت و نحوه ی پیدایش نیست.آنچه مد نظر است ، اشاره به کهنگی فرهنگها و زبانهاییست که برای رنگها اسم و مسمایی مختص به خود دارند.
زبان لکی یکی از زبانهایی است که برای هر رنگ اسمی خاص و ویژه دارد.در زمانی که ما زندگی می کنیم مردمان لک زبان علاوه بر آنچه در زبان فارسی برای رنگها رایج است با اسامی دیگری که مخصوص و بر آمده از فرهنگ و زبان دیرینه ی لکی است، آشنا هستند.متذکر می شوم که قصد نشان ددن برتری فرهنگی لکی را بر هیچ فرهنگ و قومیتی را ندارم.تنها نکته ی قابل ذکر این است که بدانیم زبان انگلیسی (انگلستان) برای رنگها بیشترین نام را دارا هستند و آن را افتخار خود می دانند. زبان لکی هم به نوبه ی خود از بسامدی قابل تامل برخوردار است.
رنگهای زبان لکی :برای هریک از این رنگه شاهد مدعا داریم. به خاطر زیاد شدن مطلب و گنجایش اینستا گرام از آوردن آنها در اینجا خود داری کردیم.
آویی:رنگ آبی./آویی سراوی:آبی مانند رنگ سرابها. قرمز و میوی و ماوی ابیضی آوی سراوی
پر طاووس طراوی چتر و چیمان و چنار (ملا منوچهر)/ئسبِی: سفید./باز:سیاه و سفید./بور: بور/پِیسه: سیاه و سفید/چَرمِی: سفید/خالی:سیاه/رش: زرد مایل به مشکی/رِیوه: رنگارنگ قهوه ای و سفید /ماش برنج/سوز:سبز/سویر: قرمز/سِی:سیاه/سِی پیسه:سیاه و سفید/قطرانی:مظهر سیاهی به رنگ قطران/قوژ:رنگارنگ مثل دیجومه/قوژ قوژی:رنگارنگ/کال :سیاه/کاو : آبی/کژل:مایل به رنگ زد و قرمز/گینویی: زرد کم رنگ/لکر:سفید/ماویی:آبی/هویل:طلایی

#مهدی_زینی
http://telegram.me/farhangelakI

مفتعلن / مفتعلن / فاعلن
بحر سریع مسدس مطوی


قافله شو بی خشه جا گیره ماو
تور  گرین اج کمنی ژیره ماو
تایه زمی باینه شو گوژه می
طلف و شیر اج گذری پیره ماو
ار بژنی گو یخه مونگ ؛ وا شمال
وصل و لقا ار م یکاگیره ماو
باز شفق قلب فلک دایه چنگ
برژنگ روژ ار بیو چی تیره ماو

#مهدی_زینی_چپرا

واژه ها:
بی خشه =بی سر و صدا و به آرامی
تایه =خانواده ها از روی ناچاری و گاه به خاطر آسایش خود و یا داشتن فرزندان زیاد در عین ناتوانی مالی فرزندشان را به زن و خانواده ای دیگر می سپردند تا از او مواظبت کنند.
اینگونه خانواده ها و یا زنان را به طور عمومی «تایه» می خواندند. در مقابل این کار تایه مستحق دریافت مال یا پول و دستمزدی شایسته بود
باینه =نوعی پرنده که در شب از بالای سر نوزادان عبور می کند و صدایی بلند از خود ساطع میکند که باعث بیماری و پیری زود رس می شود.
گوژ دایین=تلاش برای اینکه نوزاد برای اولین بار انگشت کوچک یا پستان مادرش را با دهان محکم بگیرد . با انگشتی که به تربت کربلا یا مهرهای نماز آغشته است کام بالایی طفل را لمس می کنند.مردم معتقدند کسی که کودک را برای اولین بار گوژ می دهد خلق و خویش را به او تلقین می کند.هم اکنون از آن اثری پیدا نیست مگر به ندرت.
گو یخه=دکمه ی گریبان و یقه . در گذشته به جای دکمه(گژک) از گو استفاده می کردند.گو نوعی وسیله ی زینتی از جنس نقره یا فلزهای دیگر است.
فدای بالت بام سالت بردو سر.  ....گو یخه ات ژنیا خالت کتو در
تور = سرکش رام نشده
ژیر= رام و دست آموز
شفق =صبح زود بر خلاف شفق زبان فارسی که سرخی آسمان پس از غروب آفتاب است
برژنگ = مژه
بیو = نشانه های طلوع صبح و صبح کاذب
#لکم_لک_زاده_ام_بنچینه_دیرم
#شعر_لکی_دوبیتی_لکی_لکستان_الشتر_لک

و نوم ئو نویر خدا

و یاری خدا کتاو مسخ نویسریا و دس فرانتس کافکا گِ صادق هدایت و زوئن فارسی اورگیردونیه ، ئی گجر کولتونه و زوئن شیرین لکی اور گیردونمه و چاپ رسیه ئو هانوم بازاریر. هُمی دیرم گِ برا ئو خویل نازارم حتما ئی کتاوه بخونن.
فره منتبار کولتونم

مهدی زینی (چپرا)

و نوم ئو نویر خدا

و یاری خدا کتاو مسخ نویسریا و دس فرانتس کافکا گِ صادق هدایت و زوئن فارسی اورگیردونیه ، ئی گجر کولتونه و زوئن شیرین لکی اور گیردونمه و چاپ رسیه ئو هانوم بازاریر. هُمی دیرم گِ برا ئو خویل نازارم حتما ئی کتاوه بخونن.
فره منتبار کولتونم

مهدی زینی (چپرا)

‍ وحید برا
حالا زوی بی
ارا چین؟
منیشته مورده گرد
🖤🖤🖤🖤🖤🖤🖤🖤🖤😭😭😭😭😭😭😭😭😭😭😭😭

«مزل خیر»
مزل خیر ئی شئر شقایق دل ته ر
وه ویرت بو دله ل ویره ویره ، ده فته ر شئر تونن
مزل خیر ئی ویروشه ی  زلف په ریشو
خاطرمو، جه مِ  سیلِ مئنا دارتونه
مزل خیر ئی شونِم چیه مه لِ چیمه ریِ
بیِ خاوی کیه مو ، کویه ل ئاوردیه سیه ئاس 
مزل خیر ئی سوارِ مینگه لِ بی نشونی
ریِ به نونه ،ویره لیه دُما کوچونه ماوُاریِ
مزل خیر ئی زلال تر ئج ئاو ویراوه ل
لیخن ئاوُ دویریت تینیمو نمه شگنیِ
مزل خیر ئی فرشدیِ دُنیایِ ره نگینی
ئه رژه نگ مانی هم کفاریمو نِمه شگنی
مزل خیر ئیِ ده سه برا مه رگِ بی نون ئو نمک
دنیا وه مه رگت قه سه مه میریِ
مزل خیر ئی الهه یِ وفا ئو قول وقه سه م
دل وه ئوسافِ ره نگینت ، شون داسی ئی ژیر گرینِ هول ئو هفاره


#مهدی_زینی_چپرا

‍ « پاییز»

هر اج روژِ ازل خم واره پاییز
خُئا پاشِ دلِ زیم داره پاییز
وتم بارکوله بسدی چیِ گِ دیر نای
ئما زویتریهات ئی دواره پاییز
ئیوارل، دِل تنگی مایه منییت
ئجه جا گِ دریژ شوگاره پاییز
و هر جا ولگِ سوز ئو ئاشقِیِ که
ئرا هُشگا کری چل کاره پاییز
وَ سر سوزی وها رل بی ، زمُنی
ئیسه ئاشق بیه ئو بیماره پاییز
هزار رنگ دیری ئو نقاشِ دشده
وَ ئی نقشه، رنگین کرداره پاییز
ئنو دارل، وَ پاییز بد گُمونن
گِ بُخدُم تالِیه ، بیچاره پاییز
اگر سروی بچو سیران کری دشد
وَ می اج خُین باخ، جُم داره پاییز
خدا حافظ بچو فصل غم انگیز
تو یلدا دوسی ئی سر ژاره پاییز

#مهدی_زینی
#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناول#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#

‍ [Forwarded from شعر شقایق mahdi zeini aslani]
[Forwarded from Mahdi Zeini Aslani]
تقدیم به ایثار گران بی ادعا این نخلهای سر بریده ی هشت سال دفاع مقدس.

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺
پاهایم را
دستهایم را
به هجوم دود و باروت
به نخلهای سر بریده
به جاده های آتش و تقدس
سپرده ام
و خود بی دست و پا
به تعظیم خاک پاک
به نماز عشق ایستاده ام

#مهدی_زینی

@qhazalemastaneh

نام تو...
با صبح من آمیخته است
باید باشی!!
تا....
گنجشکها با قلب کوچکشان
مهر تو را برایم ....
در لابلای برگ درختان بپیچند...
و با اولین اشعه ی خورشید...
احساست کنم

#مهدی_زینی
@aksohonar
صبح به خیر

فصل عریانی به هر باغی رسد

‍ استاد کرم دوستی از بزرگان و اعاظم فرهنگ و زبان لکی هستند و مورد احترام و اقبال همه ی لکستانیها.
در نوشته ی زیر نسبت به این حقیر اظهار لطف و بزرگی نموده اند که من خود را لایق آن نمی دانم.
فقط موشم استاد دونا: سایه ات همیشه ار بلنگ سرمو بو

یک دهه قبل از ثبت ملی زبان لکی  ، عده ای از شاعران ، نویسندگان ، پژوهشگران و اساتید هنرهای تجسمی به شناساندن واژگان دست اول لکی در فرهنگ های لغت ، تالیف فولکلور خاص منطقه لکستان ، شعر و مستندسازی روی آوردند .
این همه داشته های فرهنگی که در ادبیات شفاهی در موضوعاتی چون زبانزدها ، پاچاها ، لالایی ها و چل سروها وجود داشت ، حقیقتا قلم به دستانی می طلبید تا از حوادث روزگار و از هجمه زبانهای دیگر نجاتشان دهد .
زبان شناسان مطرح دنیا معتقدند که برای نامیرایی و جریان داشتن یک زبان و به منظور اینکه یک زبان دیرپا و کهنه مدام در محاورات جاری و ساری باشد ، سه شرط اساسی لازم است :
ا- مکتوبات غنی .
شاید اگر فردوسی بزرگ و هرکس به سبک و سیاق فردوسی برای زنده نگه داشتن زبان فارسی همت ورزیده اند ، نبود ، امروزه این زبان شیرین و پربار همچون دیگر زبانهایی که دستخوش تغییرات جدی و گاه استحاله شدند نیز برای ایران و ایرانی باقی نمی ماند .
دیگر زبانها و خرده فرهنگها نیز از این قاعده استثنا نیستند ، عربی ، ترکی ، گیلکی ، لری و لکی نیز باید مکتوباتی داشته باشند که فرهنگشان را به صفحه گسترده جغرافیای ایران معرفی نماید .
در دو دهه اخیر همتی همگانی و غیرتی عجیب از سوی اهل قلم لکستان ظهور نمود که انصافا باید بر دستانشان بوسه زد . آثار شعری ، مردم شناسی ، تجهیز موزه ، موسیقی پربار و نگارش کتابهایی پیرامون « ادبیات عامه » روز به روز بیشتر و به لحاظ کیفی بالاتر خود را نشان داد .
۲ - گویشور باعرضه
مجموعه کسانی که در صفحه جغرافیایی خاص به زبانی مشترک صحبت میکنند « گویشور » نام دارند و چنانچه واژگانی که از قدیم الایام بر زبان والدینشان جاری بوده را در محاورات روزانه به کار گیرند ، عرضه خود را جهت حفظ زبان مادری و قومی و قبیله ای نشان داده اند و اگر نسبت به حفظ آن بی اهمیت باشند ، قطعا مرگ و میرایی زبانشان حتمی است .
خوشبختانه ساز و آواز و شعر و سخنرانیهای لکی در مراسم عروسی و همایشها و ساخت آلبومهای موسیقی چنان مد شده و چنان مورد توجه مردم قرار گرفته که انتظار می رود روز به روز پرمایه تر و تأثیرگذارتر شود .
۳- صدا و سیمای بی طرف و فعال
این یکی را ما لک زبانها نداریم ، رادیو و تلویزیون فعال که بتواند فرهنگ مناطق را لک نشین را پوشش دهد و به دیگر استانها از طریق ماهواره بشناساند، نداریم . هرچه هست حاصل زحمت ، کنش و منش نویسندگان و فعالان فرهنگی است .
جناب استاد مهدی زینی اصلانی از دوستان زحمتکش ، بی ریا و فعالی است که چشم تیزبینش تمام زیباییها و ظرافت‌های زبان و فرهنگ لکی را می بیند و دستان خستگی ناپذیرش چه در زمینه شعر و چه گردآوری و نگارش ادبیات عامه لکی و چه در ترجمه های سخت و البته شیرین اندکی از پویایی و آفرینش باز نمی ایستد و هر دم از باغ پرثمر این فرهنگ کهن تازه ای بر تازه ای دگر می افزاید .
زبانزدها را به زیبایی بیان می کند ، پاچاهایی که روح شهامت و اندیشیدن را می پروراند ، چیستانها ، لالایی ها و چل سروها را گرد می آورد و هر وقت ایشان را دیدم بدون یادداشت و پاکنویس و فقط به علت انباشتگی مطلب در ذهن تند تند و بدون احتیاج به ویرایش می‌نگارد و چاپ میکند .
کتابهای استاد زینی یکی از دیگری خواندنی تر و جدید تر و آموزنده تر است و به حق ایشان را باید در ردیف تاثیرگذارترین نویسندگان این قوم دانست . وقتی داشتم ترجمه « مسخ » کافکا به قلم مهدی و به زبان لکی را مطالعه میکردم و با صدای شخص ایشان از طریق « کیو آر کد » گوش می کردم ، واژگانی در ترجمه یافتم که اکنون ورد زبان مردم ما جاری نیست و مربوط به نسلی است که قبل از ما زیسته اند و دغدغه ها و آرزوها و امیدهایشان را با این واژه ها بیان داشته اند .
استاد زینی اگر به همین آثاری که منتشر کرده ، بسنده کند و دیگر هم گرد نوشتن نگردد ، به نظر حقیر کارش را تمام کرده است و آنچه علم و قلم و رسالت معلم بودن و لک بودن بر دوشش نهاده ، به زیبایی انجام داده است هرچند با شناختی که اهل قلم لکستان از ایشان دارند ، روز به روز شاهد خلق آثاری گرانمایه خواهیم بود .

کرم دوستی

به مناسبت نهم اکتر روز جهانی پست.

‍ چپر پيچ كردنchapar pech kerden .
ایرانیان در جهان در داشتن پست در مقام اول هستند و این طرح قبل از همه در ایران بزرگ اجرا شده است.
پستچیها که چاپار نامیده می شدند و سوار بر اسبهای تند رو و استراحت در مکانهای بین راه
کار خود را انجام می دادند لباسهای خود را طوری می پوشیدند و به بدن خود گره می زدند که در بین راه باعث اذیت و آزارشان نشود.
در میان قوم لک رد پایی از این چاپارها بر جا مانده است و آن چپر پیچ کردن یا همانند چاپارها لباس پوشیدن است.
در هنگام عزا همه ي زنان به عنوان احترام به صاحب عزا چادرهاي خود را به شكل صليبي دو طرفه به دور كتفها وسينه ي خود مي پيچندوآن را پشت سر گره مي زنند.هنگام ختم مجلس عزا كسي از خانواده ي عزادار گره چادرها را باز مي كند.اين رسم از زمان هاي گذشته باقي مانده است.زماني كه زنان عشاير از چادر استفاده نمي كردند،كتkat(سربند)هاي خود را چپر پيچ مي نمودند. در فرهنگ دهخدا ذيل اين واژه چنين آمده است:پوشيدن سينه وپشت از دو طرف به شكل صليب،سينه وپشت را چون حمايل با شال يا   وسيله اي از دو طرف بستن و آن را در پشت گردن گره زدن.در هر صورت این کار احترامی محسوب می شودکه برای صاحب عزا قایل می شوندوبه این وسیله خودشان را عزادار جلوه می دهند.
این نوع از پوشیدن ریشه در ایران باستان دارد که در جای خود به آن اشاره کرده ام .فقط ذکر کنم که با افراد چاپار در دوره ی هخامنشیان نسبت دارد.
له چک lachek:
وه خدی گه له چک شوگار ئر ولاتمو ،ولا مو / دل مِ چوی مه لِ بی لیز ،کز ئو کور ئو ته نیا مو
همانگونه که از نامش پیداست پارچه ای سه گوش بود که در مراسم  گوناگون می پوشیدند. لچک  بیشتر مخصوص "چپر پیچ کردن: در مراسم عزاداری بود.به آن فوته هم می گفتند،هم اکنون چادر جای لچک وفوته را گرفته است.
بر گرفته از کتابهای چپرا و رد پای پیشینیان آز آثار نگارنده.

#مهدی_زینی
#چپرا#زبان_لکی#بزران#لکستان#فرهنگ_لکی#ترانه_لکی#آهنگ_لکی#الشتر_دلفان#سلسله#کوهدشت#ایلام#کرمانشاه#همدان#خرماباد#تئویسرکان#دورودفرامان#وناویل#هلیلان#بیرانشهر#زاغه#هرو#بروجرد#فرهنگلکی#نهاوند#خزل#تویسرکان#شعرکودکانه#دکلمه_لک

پَپیلَه باخ ئِم بی ولیکن هات و چی
نشونه داخ ئم بی ولیکن هات و چی

دل ئِم خوش بی و ترچه پا نهاتا
هفاره ئاخِم بی ولیکن هات و چی

✍🏻 #مهدی_زینی_اصلانی

پَپیلَه= پروانه 🦋
داخ =داغ بندگی و مملوک بودن 🤕
تِرچَه =صدای بر خورد کفش و زمین . همچنین صدای پچ پچ آهسته 👂🏻🗣 ، 👞
هَفارَه = نگرانی . آه درون 🥺
ئاخ = آه 😞

••••••••❥𝐉𝐨𝐢𝐧👇🏻❥••••••••
@Toriske_Lakestan

دختر زاگرس نشین
مادر فردا تویی
دردانه ی این سر زمین
لک پوشی و لک گویی و
شیرین زبان

#مهدی_زینی

روز دختر مبارک

یِ دتی دیرم گِ کول کسمه
و وخد تنگی فریاد رسمه
اگر رنجم دی خارِ زمونه
درک ایر آر و داری دسمه

#مهدی_زینی
@aksohonar
@qhazalemastaneh
http://telegram.me/farhangelakI
روژ دت بمارک

به مناسبت بیستم مهرماه روز بزرگداشت لسان الغیب
+ ادبیات تطبیقی
یکی از شاخه های زبان وادبیات فارسی ادبیات تطبیقی است.زبان لکی نیز به تبع می تواند   با موضوع ادبیات تطبیقی حرفی برای گفتن داشته باشد.
*فولکلور لکی:
*برشن ئای برشن ئره خ چوی الماس  / بو تا بنوشیم دنیا بی وه فاس
از آن می برنده ی چون الماس بریز تا بنوشیم ،زیرا که دنیا بی وفاست.
شاعر می خواهد وعده ی خود را به فردا نیفکند ،زیرا به دنیا اطمینان ندارد و برایش اعتباری قائل نیست،بنا بر این دم را غنیمت شمرده وهر چند "می" برنده و مضر است باز آن را طلب می کند.این "می " برنده می تواند همان "می" باشد که زورش مرد افکن است.
*شرابی تلخ می‌خواهم که مردافکن بود زورش, / که تا یک دم بیاسایم ز دنیا و شر و شورش(حافظ)
*یه ئره خ نیه یه ژیرِ ماره / بیلا بنوشم چارم ناچاره
این می نیست بلکه زهر مار است ،من به خاطراینکه لاعلاجم می نوشم.
شاعر لک در این بیت "می" را به خاطر اینکه می خواهد دنیا و بی وفایی آن را فراموش کند به ناچار طلب می کند.در واقع این لحظه را برای این کار می پسندد و می تواند معنی دم غنیمتی را از آن استنباط کرد.
در این فولکلور لکی شاعر خواسته است که ازپیش از دنیای بی وفا انتقام بگیرد و قبل از آنکه دنیا به فکر کاری برای ناکامی باشد او کام خود را از جهان بستاند.در واقع نوعی دم غنیمتی در این بیت دیده می شود.اکثر شعرای فارسی زبان که از ارکان زبان فارسی محسوب می شوند اینگونه نظری دارند .ممکن است که واژه های بیان مطلب متفاوت باشد اما مضمون واحد و به یک نکته اشاره  دارد وآنهم دم را غنیمت شمردن است.
*حافظ بزرگ در غزل شماره ی  403 می سراید:
کی بود در زمانه وفا؟جام می بیار / تا من حکایت جم و کاووس کی کنم
حافظ با اشاره به اینکه جمشید و کاووس هم از دنیای بی وفا بی مهری دیده اند و نتوانسته اند تا ابد در پادشاهی و قدرت بمانند و اکنون فقط حکایتی از ایشان باقیست ، گوشزد می کند که : دنیا از قدیم بی وفا بوده و از این به بعد هم خواهد بود ،پس باید دم را غنیمت شمرد و شاد بود.
*فولکلور لکی :
*ئایله ل صو باره مینگه مو کوئه / هر جا دوس بوشیِ هر ئوره خوئه
دوستان فردا موسم کوچ است ،مقصد کجاست؟هر جا دوست بپسندت ،همان جا مورد پسند ماست.
این بیت لکی حاکی از سپردن عنان و اختیار عاشق به معشوق است وخواست او را بر خواسته و تمایل خود و گروه مردمان ترجیح می دهد .در ادبیات فارسی اشعار فراوانی با این مضمون از شعرای بزرگ وجود د ارد .
*حافظ:غزل شماره ی 400
*مایه ی خوشدلی آنجاست که دلدار آنجاست / می کنم جهد که خود را مگر آنجا فکنم
حافظ در این بیت نه تنها نظر و خواست دوست برایش مهم است ،بلکه کوشش و جهد هم می کند تا خود را به مکان و خواستگاه او برساند.مضمون بیت لکی با این بیت حافظ یکسان است و می توان تطبیق مضمون را به خوبی مشاهده کرد.
بابا طاهر لک هر چند خود با زبان لکی آشناست ، اما در یکی ازدوبتی های خود هر چند مضمون بابا عرفانیست ، به این موضوع اشاره کرده است. به هر حال دوست را بر خود ترجیح دادن است.:
*یکی درد و یکی درمان پسندد /یکی وصل و یکی هجران پسندد
*من از درمان و درد و وصل وهجران/پسندم آنچه را جانان پسندد (بابا طاهر لک)


*اریِ بالا برز شای بالا برزان /هر تو هاینیِ هول هلهلُ لرزان/شاعر گمنام/
Ere bala barz sha bala barzan/har to hayne hool hel helo larzan
دست اهل نووی وبالا دسان/بگرم دامان شای دیده مسان(ملا حقعلی)
شاه شمشاد قدان خسرو شیرین دهنان/ که به مژگان شکند قلب همه صف شکنان/حافظ/

#مهدی_زینی_چپرا

http://telegram.me/farhangelakI   
@aksohonar 
@qhazalemastaneh 

farhangelaki
telegram.me/farhangelakI

«یا هو»

«سر خاکی یا عرفات»

قبل ار اینکه به اصل موضوع پرداخته شود لازم است که به چند نکته اشاره شود ،تا مطلب قابل درک تر شود.
از ديدگاه جامعه‌شناسى، آداب و رسوم را مى‌توان چنين تعريف و طبقه‌بندى نمود:
الف: مدل‌هاى اساسى و مهم رفتار که افراد به اجبار در يک محيط اجتماعى مى‌پذيرند.
ب: مجموع رفتارهايى که به صورت عادت شده و افراد متعلق به يک طبقه به انجام مى‌رسانند و جامعه نيز در تربيت ارزشهايش‌ براى آن‌ها معنايى نهان قايل است .
آن دسته از آداب و رسومى‌که جامعه‌ براى رفاه و نيکبختى خود ضرورى مى‌داند و تخلف از آن‌ها حيات جامعه را به خطر مى‌افکند »سنن« ناميده مى‌شود. سنن‌ معمولاً بر اثر مذهب تقويت مى‌شوند.
آنچه در این نوشته مد نظر است ،یکی از همین آداب و رسوم و سنن است که در نقطه ای از این مملکت  و در خاک لکستان داری ارج و منزلت و ارزش بسیار است.
منطقه ی بلوران در غرب کوهدشت از مناطق کهن است که با بهره مندی از پیشینه ای تاریخی و دینی و عرفانی در جایگاه ویژه ای قرار دارد .
آنچه معروف و مشهور است «شا خوشین» عارف بزرگ لک و مراد بابا طاهر و جمع کثیری از عرفا و سالکان راه طریقت از بلندای بلوران به دشتهای پهناور ایران زمین سایه گسترده است .
در این منطقه یک قبرستان قدیمی و کهن وجود دارد که زیارتگاه اهل دل است. از این جهت می گویم اهل دل که مردمان منطقه ی بلوران رسم و آدابی دارند ستودنی و مهر نشان که در محل این گورستان اجرا می شود .
ما لکها برای مردگان و آرامش روحشان ارزش و احترام خاصی قائل هستیم نمونه اش عید مردگان یا همان علفه یا عرفه و به قولی مشهورتر عید مردها است.
علاوه بر این عید که یک شب قبل از عید نوروز برای مردگان بر پا می شود آخرین جمعه ی سال هم به زیارت اهل قبور می رویم.
اما آنچه مد نظر ماست یکی از سنن قدیمی و کهن این آب و خاک است که ممکن است در گذشته در بیشتر نقاط لک نشین بر گزار شده باشد.آنچه امروزه به نام سرخاکی یا عرفات از آن نام برده می شود ، در بلوران لک نشین واقع در لرستان اجرا می گردد.
در ایران باستان در همه ی ماهها جشنی و آیینی بر پا بوده است .در مناطق لک نشین هم  ماههای مختلف لکی بنا بر مسمی و دلیلی نام گذاری شده و آیین و رسومی برهر ماه مترتب بوده است.
برخی از این آیین صبغه ی اسلامی و دینی به خود گرفته اند و همه ی آن چیزی نیست که در سالیان کهن انجام می شده است.
یکی از این سنن «سر خاکی یا عرفات»است که به طور جد و صرفا در بلوران اجرا می شود .
این رسم در اول آبان و آخر مهر ماه برابر با ماه «تویل تکن» لکی انجام می شود .
قبرستانی کهنه که در دامنه ی کوه بلوران واقع است به طور پلکانی بنا شده و هر پله تقریبا به یک دودمان تعلق دارد.
در بالا و پایین قبرستان دو چشمه ی جوشان وجود دارد، یکی رزبار  که دارای اهمیت است و دیگری جهت شتشوی مردگان ، در واقع حکم غسالخانه دارد.
در بالای برخی قبور سنگهای منقوشی به نام «میل» با نگاره های آیینی و نمادین و خطوطی از قرآن و ادعیه وجود دارد.
جشن مورد نظر در این مکان و به مدت یک روز همراه نهار و میوه  در کنار قبر عزیزان انجام می شود.بر روی هر قبر میوه ی انار که نمودی از عشق و محبت و بهشتی بودن است گذاشته می شود.
در روز موعود همه ی خانواده های وابسته در مکان قبرستان حاضر می شوند .سپس ابتدا کسانی که در اول قبرستان جشن گرفته اند حرکت می کنند و بر سر قبر رفتگان افراد دیگر جمع می شوند و فاتحه می خوانند به همین ترتیب در کنار قبرها پشت سر هم توقف می کنند و فاتحه ای می خوانند تا جایی که به همه ی قبرها سر کشی کنند.
این مراسم  صرفا حزن و اندوه نیست روی گشاده و مهربانی را نثار رفتگان می کند .ممکن است گاهی زنان نیز برای رفتگانشان آوای حزین مور را اجرا کنند که به این مراسم اعتبار خاصی می بخشد.
لازم به ذکر است آرامگه دو مرد بزرگ در این مکان است .
1.ارامگاه درویش حسن جد بزرگ دراویش بلوران که قدمتی دیرینه دارد.
2.ارامگاه سید علاأالدین حسینی از سادات بلند پایه
آنطور که معمرین منطقه تعریف می کنند زمانی در اطراف این قبرستان که در دامنه ی کوه بلوران است درختان انار بسیار وجود داشته است اما هم اکنون بسیار اندک و در حد شمار نیستند
همچنین بقایای آتشکده ای بر فراز بلوران خود نمایی می کند که گیاهی دارویی و شفا بخش به نام «جارو»وجود دارد . این جارو غیر از گیاه جاروی معروف است که در منازل برای جارو کردن مورد استفاده قرار می گیرد.
در نوشتن این وجیزه که چیزی جز حفظ آداب و سنن لکها نیست از دوست عزیز و فرهیخته ام آقای کرم درویشی و فرزند هنرمند وعزیزشان سجاد درویشی کمک گرفته ام .
امیدوارم که دوستان لک زبان و جوانان برومند لک به ثبت و ضبط آداب و سنن و میراث گرانسنگ قوم لک اهتمام ورزند  .ان شا الله


#مهدی_زینی_چپرا

⭕ پورمحمدی را بهتربشناسیم

دکترحمیدپور محمدی که در دولت روحانی یکی از چند معاون دکترنوبخت در تدوین برنامه توسعه ولایحه بودجه سالانه در سازمان برنامه وبودجه بوده است با ریاست جمهوری رئیسی مسئول تدوین برنامه هفتم توسعه گردید. وی به هنگام تدوین عمدا  اسمی از بازنشستگان و حق وحقوق آنان در برنامه توسعه به میان نیاورده بود در حالیکه در برنامه های قبلی متناسب با شرایط مزایایی را برای بازنشستگان در نظر می گرفتند واجرا میکردند ولی ایشان در برنامه هفتم بازنشستگان را کاملا حذف کرده بود که با هوشیاری بازنشستگان و همکاری نمایندگان مجلس ولی با مخالفت شدید ایشان افزایش ۱ درصد بر مالیات ارزش افزوده با حمایت وپافشاری نمایندگان در برنامه هفتم توسعه تصویب شد. با آمدن دکترپزشکیان ازبد حادثه
پور محمدی بعنوان معاون اجرایی و رئیس سازمان برنامه و بودجه انتخاب گردید. که به آرزوی دیرینه خود رسید این بار پورمحمدی شمشیر را برای بازنشستگان از رو بست پایش را برگلوی بازنشستگان گذاشت  بودجه حاصل شده از ۱ درصد برمالیات ارزش افزوده که معادل ۵۰ همت بود  را در جاهای دیگر هزینه نمود تا انتقامش از بازنشستگان را بگیرد که گرفت ایشان امروز ۱۷ مهر ۱۴۰۳ در مجلس شورای اسلامی رسما اعلام کرد من ۴۰ درصد همسانسازی حقوق بازنشستگان را برای سال ۱۴۰۳ اجرایی نخواهم کرد. همکاران گرامی کار ایشان نسبت به بازنشستگان کمتراز زجرکش کردن پیشکسوتان نیست بعبارتی وی قاتل بازنشستگان است. ما باید با اتحاد و همبستگی عزل ایشان را از جناب دکتر پزشکیان درخواست نماییم با بودن ایشان حتی برای سال ن هم نمیتوانیم امید به اجرای همسانسازی داشته باشیم محمدنژاد

💥بازنشستگان عزیز برای مقابله با افکار غیر قانونی حمید پور محمدی تا زمان صدور احکام و واریز حقوق کارزار را امضاء و بطور مرتب از بازنشستگانی که با آنان تماس دارید بخواهید تا کارزار را امضاء کنند ضمنا متن کارزار را در تمامی گروه های بازنشستگان بازنشر کنید:👇👇

https://www.karzar.net/162782

❌فوری
برای
بازنشستگان سه گانه
لشکری
کشوری
اجتماعی
عزل پورمحمدی ضرورت نفس ماست
عجله کنید
همین حالا کارزار عزل ایشان
را امضا کنید






امضای
کارزار عزل پورمحمدی
باز کردن راه تنفس حیات بازنشستگان است
لطفا
همین حالا
کارزار را امضا کنید


همکاران بازنشسته
به هر شکل ممکن همکاران بازنشسته
خود را برای امضای کارزار
روشنگری کنید

برای
اجرای قانون
هر مغرض فتنه گر را باید
از راه اجرایی شدن قانون
برطرف کرد

اندیشه و کارکرد این فرد
در مسیر مرگ
زندگی بازنشستگان است

این فرد خود می داند که
بر بازنشستگان چه کرده است
به طوریکه
فامیل خود را
به عنوان نمایندگان بازنشستگان انتخاب
کرده است
چون می داند که
کارشناسان کمیته فنی
می فهمند
که
بر علیه بازنشستگان چه مین گذاری
کرده است

همکاران بازنشسته
لطفا


امضای کارزار عزل پورمحمدی.
عجله کنید
همین حالا




تبریز
۲۷مهر۰۳
جلیل شمس
❌

٢٩ مهر ماه روز کوهنوردی بر همه ی کوهنوردان مبارک.
🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹