ОИВ ҳукм эмас. Тест мусбат чиққанда, инсонни қандай қилиб қўллаб-қувватлаш керак?
ОИВ/ОИТС – бутун дунёнинг катта муаммоси, у миллионлаб инсонларга нормал ҳаёт кечиришга бермайди. Хўш, бу дард бошига тушган инсонга қандай далда бериш керак ва унга нималарни айтиб бўлмайди.
БМТ маълумотларига кўра, 2020-йили жаҳонда ОИВ билан яшаётган инсонлар сони 38 миллионни ташкил этган. Улардан 25,4 млн нафари антиретровирус терапиясини олган. Бунда ОИВга янги чалинган инсонлар сони 1,7 млнга етган. 690 минг нафар одам ОИТСга боғлиқ касалликдан вафот этган.
2020 йилда ОИВ/ОИТС касаллигига асосан ҳимояланмаган жинсий алоқа ва парентерал йўл орқали юқиш сабаб бўлган.
ОИВ юқтирган инсон билан мулоқот қилганда, энг аввало уни ҳақиқий ҳаётга қайтариш керак. Чунки бу касалликка қадар у тўлақонли ҳаёт кечирган: эри, хотини, фарзандлари, иши, дўстлари, қизиқишлари бўлган. Дунё тўхтаб қолган эмас, фақат энди организмдаги вирусга қарши курашиш керак.
Бундай инсонларни қўлламоқчи бўлганларнинг энг асосий вазифаси, бу ташхис ва унинг чекловларида тўхтаб қолмаслик. Яшаш учун мотивация бериш.
Сизни тўғри тушунишлари учун нима дейиш керак?
Инсонларга қуруқ ваъда берманг.
❌Қуйидаги сўзларни айта кўрманг:
"ҳаммаси яхши бўлади";
"ташвишланма";
"асабийлашма, ҳаммаси яхши";
"ҳаёт тўхтаб қолмади-ку";
"ҳаммаси яхши бўлиб кетади".
Айтилиши зарур бўлган сўзлар:
"нимани ҳис қилаётганингни билмайману, лекин доим ёнингда бўламан";
"дардингга шерикман".
Мабодо нима дейишни билмаётган бўлсангиз, яхшиси сукут сақланг ва шунчаки ушбу инсон олдида бўлинг. Қолаверса, беморга йиғи орқали дардларини тўкиб солишга қўйиб беринг.
Бировнинг ҳиссиётларини босиш эмас, балки уларни қабул қилиш тўғри йўлдир. Сабаби жиловланган ҳиссиётлар кўпроқ муаммоларни келтириб чиқаради.
❌Асло қуйидаги сўзларни такрорламанг:
"йиғлама";
"фарзандларинг бор, ўзингни қўлга ол";
"тинчлан";
"ҳаёт давом этади".
Инсон қадрини туширмасликка ҳаракат қилиш керак. Яъни, қадрсизлантириш, бу ҳиссий зўравонлик дегани. ОИВга чалинган одамга кўпроқ қулоқ тутинг. Шу йўл орқали унинг истакларини билиб оласиз. Юмушларини енгиллаштиринг. Фақат сўзларда эмас, балки амалда кўпроқ ёрдам беринг. Инсон ҳаракатларини баҳоламанг.
Меҳр кўрсатинг, атрофдагиларга зарар етказмасдан ёрдам қўлини чўзинг. Даволашнинг самарали йўлларидан бири, бу қучоқлаш орқали далда беришдир.
#СукутСақлама #кўмак #психология
ОИВ/ОИТС – бутун дунёнинг катта муаммоси, у миллионлаб инсонларга нормал ҳаёт кечиришга бермайди. Хўш, бу дард бошига тушган инсонга қандай далда бериш керак ва унга нималарни айтиб бўлмайди.
БМТ маълумотларига кўра, 2020-йили жаҳонда ОИВ билан яшаётган инсонлар сони 38 миллионни ташкил этган. Улардан 25,4 млн нафари антиретровирус терапиясини олган. Бунда ОИВга янги чалинган инсонлар сони 1,7 млнга етган. 690 минг нафар одам ОИТСга боғлиқ касалликдан вафот этган.
2020 йилда ОИВ/ОИТС касаллигига асосан ҳимояланмаган жинсий алоқа ва парентерал йўл орқали юқиш сабаб бўлган.
ОИВ юқтирган инсон билан мулоқот қилганда, энг аввало уни ҳақиқий ҳаётга қайтариш керак. Чунки бу касалликка қадар у тўлақонли ҳаёт кечирган: эри, хотини, фарзандлари, иши, дўстлари, қизиқишлари бўлган. Дунё тўхтаб қолган эмас, фақат энди организмдаги вирусга қарши курашиш керак.
Бундай инсонларни қўлламоқчи бўлганларнинг энг асосий вазифаси, бу ташхис ва унинг чекловларида тўхтаб қолмаслик. Яшаш учун мотивация бериш.
Сизни тўғри тушунишлари учун нима дейиш керак?
Инсонларга қуруқ ваъда берманг.
❌Қуйидаги сўзларни айта кўрманг:
"ҳаммаси яхши бўлади";
"ташвишланма";
"асабийлашма, ҳаммаси яхши";
"ҳаёт тўхтаб қолмади-ку";
"ҳаммаси яхши бўлиб кетади".
Айтилиши зарур бўлган сўзлар:
"нимани ҳис қилаётганингни билмайману, лекин доим ёнингда бўламан";
"дардингга шерикман".
Мабодо нима дейишни билмаётган бўлсангиз, яхшиси сукут сақланг ва шунчаки ушбу инсон олдида бўлинг. Қолаверса, беморга йиғи орқали дардларини тўкиб солишга қўйиб беринг.
Бировнинг ҳиссиётларини босиш эмас, балки уларни қабул қилиш тўғри йўлдир. Сабаби жиловланган ҳиссиётлар кўпроқ муаммоларни келтириб чиқаради.
❌Асло қуйидаги сўзларни такрорламанг:
"йиғлама";
"фарзандларинг бор, ўзингни қўлга ол";
"тинчлан";
"ҳаёт давом этади".
Инсон қадрини туширмасликка ҳаракат қилиш керак. Яъни, қадрсизлантириш, бу ҳиссий зўравонлик дегани. ОИВга чалинган одамга кўпроқ қулоқ тутинг. Шу йўл орқали унинг истакларини билиб оласиз. Юмушларини енгиллаштиринг. Фақат сўзларда эмас, балки амалда кўпроқ ёрдам беринг. Инсон ҳаракатларини баҳоламанг.
Меҳр кўрсатинг, атрофдагиларга зарар етказмасдан ёрдам қўлини чўзинг. Даволашнинг самарали йўлларидан бири, бу қучоқлаш орқали далда беришдир.
#СукутСақлама #кўмак #психология
Психологик таскин (аффирмация)дан кейин ҳам соғайиб кетмадим ёҳуд нима учун психосоматикага бунчалик қаттиқ ишониб бўлмаслиги ҳақида
Психосоматик тиббиёт инсоннинг жисмоний саломатлигига психологик омилларнинг таъсирини ўрганади. Аммо сўнгги вақтларда психосоматиканинг аҳамияти бироз бўрттириб юбориляпти, дея ҳисоблашмоқда баъзи мутахассислар.
Уларнинг таъкидлашича, ушбу атама одамлар орасида қанчалик оммалашиб боргани сари, шунчалик самараси камайиб бормоқда ёки акс таъсир қиляпти. Афсуски, бу соҳада профессионал бўлмаган сохта мутахассислар ҳам учраб туради, уларнинг нотўғри, лекин оммалашиб кетган жавоблари, маслаҳатлари туфайли фойдадан кўра зарари кўпроқ кузатилади. Бунга мисоллар келтирамиз.
1️⃣ «АФФИРМАЦИЯЛАРНИ ЎҚИБ ЧИҚДИМУ, ЛЕКИН СОҒЛИҚ ҚАЙТМАДИ»
Баъзи бир муаллифлар касалликка қарши курашиш учун медитация ва аффирмацияларни таклиф қилишади. Баъзида бу чиндан ҳам фойда беради. Лекин унинг ўзи етарли ҳисобланмайди. Аффирмациядан ягона ёки асосий даволаниш йўли сифатида фойдаланиш ярамайди. Агар бу йўл самарали деб ҳисобласангиз, уни даволанишга қўшимча сифатида қўлланг.
2️⃣ «ХАФАЛИКНИ АРИТДИК, ЛЕКИН ЦИСТИТ ЎТИБ КЕТМАДИ»
Замонавий психосоматика нуқтаи назаридан касаллик маълум бир биологик моҳиятга эга бўлади ва тананинг бирор вазифага мослашуви тарзида кўриб чиқилади.
Масалан, цистит кўпинча оила ёки яқинлар даврасидаги зиддиятлар билан боғлиқ бўлади, дея ҳисобланади. Аммо ҳар доим ҳам эмас. Атрофдаги барча инсонлар билан хафаликларингизга барҳам берсангиз ҳам цистит ўтиб кетмаслиги мумкин. Ҳар бир муаммо билан ишлашда аввало унинг илк сабабини бартараф этиш керак. Фақат юзаки масалалар билан курашишнинг ўзи етарли эмас.
3️⃣ «САБАБИНИ ТУШУНДИМ, ШУ ЕТАРЛИМИ?»
Психосоматика мутахассислари беморлар касалликка сабаб бўлган белгиларни эсга олишганда, соғайиб кетишганини кузатишган. Аммо амалиётда бироз бошқача. Фақатгина сабабни эсга олиш етарли эмас. Муаммони ўрганиб, уни бартараф этиш йўлларини излаш керак.
Масалан, бир қиз спорт машғулотларига боришни хоҳламаяпти, аммо ҳижолат тортиб бу ҳақда мураббийига айта олмади. Тиббий кўрикда унга гипотиреоз ташхисини қўйишди ва барибир машқлардан четлаштиришди. Энди қиз сиқилмаса ҳам бўлади, машғулотлардан озод бўлди. Лекин соғлиғига путур етди. Ваҳоланки, унгача олиб бормасдан, муаммони бошида бартараф этиш мумкин эди.
4️⃣ «ПСИХОЛОГДАН КЕЙИН АҲВОЛИМ ЁМОНЛАШДИ»
Чиндан ҳам симптомлар билан ишлаганда касаллик зўраяди. Лекин бундан қўрқиш керак эмас. Гап шундаки, тўқималарнинг тикланиш жараёни ёқимсиз бўлади. Буни «касалликнинг зўрайиши эвазига шифо топиш» дейишади.
Энг муҳими, шифокорингиз ёки психологингиз билан ишончли муносабат ўрнатинг. Шубҳа ёки ишончсизлик самара бермайди.
ҲАММА КАСАЛЛИКЛАР ҲАМ МИЯ БИЛАН БОҒЛИҚ БЎЛАВЕРМАЙДИ
Тор доирадаги ихтисослашган шифокорлар стресснинг касалликларда катта роль ўйнамаслигини айтишлари мумкин. Психосоматика билан шуғулланадиган баъзи мутахассислар эса истисносиз барча ҳолатларда психоген сабабларни келтиришади.
Инсон жуда мураккаб мавжудот. Фақат ўзаро мулоқот ўрнатиш ва билим алмашиш орқали турли соҳалардаги мутахассислар ушбу тизим ҳақида тўлиқроқ тасаввурга эга бўлишлари мумкин.
Психосоматикани сеҳрли фазилатларга ўхшатиш ёки мукаммаллаштириш шарт эмас - бу психика орқали тана белгилари билан ишлаш учун восита холос. Мия ва тана муносабатини белгилайдиган маълум бир қонуниятларни тушуниш керак, шунда на тушунмовчилик, на ғалати мўъжизалар бўлмайди.
Саломат бўлинг!
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Психосоматик тиббиёт инсоннинг жисмоний саломатлигига психологик омилларнинг таъсирини ўрганади. Аммо сўнгги вақтларда психосоматиканинг аҳамияти бироз бўрттириб юбориляпти, дея ҳисоблашмоқда баъзи мутахассислар.
Уларнинг таъкидлашича, ушбу атама одамлар орасида қанчалик оммалашиб боргани сари, шунчалик самараси камайиб бормоқда ёки акс таъсир қиляпти. Афсуски, бу соҳада профессионал бўлмаган сохта мутахассислар ҳам учраб туради, уларнинг нотўғри, лекин оммалашиб кетган жавоблари, маслаҳатлари туфайли фойдадан кўра зарари кўпроқ кузатилади. Бунга мисоллар келтирамиз.
1️⃣ «АФФИРМАЦИЯЛАРНИ ЎҚИБ ЧИҚДИМУ, ЛЕКИН СОҒЛИҚ ҚАЙТМАДИ»
Баъзи бир муаллифлар касалликка қарши курашиш учун медитация ва аффирмацияларни таклиф қилишади. Баъзида бу чиндан ҳам фойда беради. Лекин унинг ўзи етарли ҳисобланмайди. Аффирмациядан ягона ёки асосий даволаниш йўли сифатида фойдаланиш ярамайди. Агар бу йўл самарали деб ҳисобласангиз, уни даволанишга қўшимча сифатида қўлланг.
2️⃣ «ХАФАЛИКНИ АРИТДИК, ЛЕКИН ЦИСТИТ ЎТИБ КЕТМАДИ»
Замонавий психосоматика нуқтаи назаридан касаллик маълум бир биологик моҳиятга эга бўлади ва тананинг бирор вазифага мослашуви тарзида кўриб чиқилади.
Масалан, цистит кўпинча оила ёки яқинлар даврасидаги зиддиятлар билан боғлиқ бўлади, дея ҳисобланади. Аммо ҳар доим ҳам эмас. Атрофдаги барча инсонлар билан хафаликларингизга барҳам берсангиз ҳам цистит ўтиб кетмаслиги мумкин. Ҳар бир муаммо билан ишлашда аввало унинг илк сабабини бартараф этиш керак. Фақат юзаки масалалар билан курашишнинг ўзи етарли эмас.
3️⃣ «САБАБИНИ ТУШУНДИМ, ШУ ЕТАРЛИМИ?»
Психосоматика мутахассислари беморлар касалликка сабаб бўлган белгиларни эсга олишганда, соғайиб кетишганини кузатишган. Аммо амалиётда бироз бошқача. Фақатгина сабабни эсга олиш етарли эмас. Муаммони ўрганиб, уни бартараф этиш йўлларини излаш керак.
Масалан, бир қиз спорт машғулотларига боришни хоҳламаяпти, аммо ҳижолат тортиб бу ҳақда мураббийига айта олмади. Тиббий кўрикда унга гипотиреоз ташхисини қўйишди ва барибир машқлардан четлаштиришди. Энди қиз сиқилмаса ҳам бўлади, машғулотлардан озод бўлди. Лекин соғлиғига путур етди. Ваҳоланки, унгача олиб бормасдан, муаммони бошида бартараф этиш мумкин эди.
4️⃣ «ПСИХОЛОГДАН КЕЙИН АҲВОЛИМ ЁМОНЛАШДИ»
Чиндан ҳам симптомлар билан ишлаганда касаллик зўраяди. Лекин бундан қўрқиш керак эмас. Гап шундаки, тўқималарнинг тикланиш жараёни ёқимсиз бўлади. Буни «касалликнинг зўрайиши эвазига шифо топиш» дейишади.
Энг муҳими, шифокорингиз ёки психологингиз билан ишончли муносабат ўрнатинг. Шубҳа ёки ишончсизлик самара бермайди.
ҲАММА КАСАЛЛИКЛАР ҲАМ МИЯ БИЛАН БОҒЛИҚ БЎЛАВЕРМАЙДИ
Тор доирадаги ихтисослашган шифокорлар стресснинг касалликларда катта роль ўйнамаслигини айтишлари мумкин. Психосоматика билан шуғулланадиган баъзи мутахассислар эса истисносиз барча ҳолатларда психоген сабабларни келтиришади.
Инсон жуда мураккаб мавжудот. Фақат ўзаро мулоқот ўрнатиш ва билим алмашиш орқали турли соҳалардаги мутахассислар ушбу тизим ҳақида тўлиқроқ тасаввурга эга бўлишлари мумкин.
Психосоматикани сеҳрли фазилатларга ўхшатиш ёки мукаммаллаштириш шарт эмас - бу психика орқали тана белгилари билан ишлаш учун восита холос. Мия ва тана муносабатини белгилайдиган маълум бир қонуниятларни тушуниш керак, шунда на тушунмовчилик, на ғалати мўъжизалар бўлмайди.
Саломат бўлинг!
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Ўзимизни яхши кўришимиз учун бизга нима ҳалақит беряпти?
Жамиятимизда ўзингни яхши кўришинг мумкин эмас ва бу худбинликка киради, деган тушунча мавжуд. Аммо психологларнинг айтишича, гоҳида ўзимизга нисбатан меҳр-муҳаббатга жуда ташна бўламиз. Ўзини яхши кўриш — бу ўзини қабул қилиш ва инсоннинг ўзи ҳақида ғамхўрлик қилиши учун жуда яхши амалиёт.
📌ЎЗИНИ СЕВИШ НИМА ДЕГАНИ
Бу туйғу худди сув ва ҳаводек зарур. Ўзимизни борлигимизча қадрлашимиз, эътибор қаратиб, ғамхўрлик кўрсатишимиз орқали кучли томонларимизни билиб борамиз. Заиф томонларимиз устида ишлаш имконияти туғилади. Натижада камчиликларимиздан кўра ютуқларимиз кўпаяди.
✅ЎЗИНИ ЯХШИ КЎРИШНИНГ 7 ЖИҲАТИ
Ушбу жиҳатларнинг айнан қайсилари сизда кучлироқ ривожланган, бир ўйлаб кўринг.
1. Ўзини таҳлил қилиш
Ўзига қулоқ тутиш, ҳиссиётларни англаш ва ҳаракатларни назорат қилиш демакдир.
2. Ўзини англаш
Ўзини тафтиш қилиб, ўзлигини англаб етиш.
3. Ғамхўрлик
Шахсий эҳтиёжларини вақтида аниқлаб, уларни муносиб равишда қондириш.
4. Баҳо бериш
Ўзимизни кўра олишимиз оқибатида эришадиган натижаларимиз.
5. Меҳрибонлик қилиш
Камчиликларни кечира олиш, ўзига раҳм қилиш.
6. Ҳурмат қилиш
Ўзига ишонч ва ўз фикрларини ҳимоя қила олиш.
7. Ривожланиш
Ривожланишнинг узлуксиз жараёни, ўқиш, интилиш ва ҳаётий қизиқишлар учун имконият излаш.
ЎЗИНИ ЯХШИ КЎРМАСЛИК БЕЛГИЛАРИ
Ҳамма менинг олдимда қарздор
Ўзига юқори баҳо бериб юборадиган инсонларда чиндан ҳам худбинликнинг белгилари бўлади. Ўз қадр-қимматини англаш ҳеч ҳам бировга мақтанадиган жиҳат эмас.
👉Давоми сайтимизда: https://nemolchi.uz/uz/zimizni-jahshi-k-rishimiz-uchun-bizga-nima-ala-it-berjapti/
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Жамиятимизда ўзингни яхши кўришинг мумкин эмас ва бу худбинликка киради, деган тушунча мавжуд. Аммо психологларнинг айтишича, гоҳида ўзимизга нисбатан меҳр-муҳаббатга жуда ташна бўламиз. Ўзини яхши кўриш — бу ўзини қабул қилиш ва инсоннинг ўзи ҳақида ғамхўрлик қилиши учун жуда яхши амалиёт.
📌ЎЗИНИ СЕВИШ НИМА ДЕГАНИ
Бу туйғу худди сув ва ҳаводек зарур. Ўзимизни борлигимизча қадрлашимиз, эътибор қаратиб, ғамхўрлик кўрсатишимиз орқали кучли томонларимизни билиб борамиз. Заиф томонларимиз устида ишлаш имконияти туғилади. Натижада камчиликларимиздан кўра ютуқларимиз кўпаяди.
✅ЎЗИНИ ЯХШИ КЎРИШНИНГ 7 ЖИҲАТИ
Ушбу жиҳатларнинг айнан қайсилари сизда кучлироқ ривожланган, бир ўйлаб кўринг.
1. Ўзини таҳлил қилиш
Ўзига қулоқ тутиш, ҳиссиётларни англаш ва ҳаракатларни назорат қилиш демакдир.
2. Ўзини англаш
Ўзини тафтиш қилиб, ўзлигини англаб етиш.
3. Ғамхўрлик
Шахсий эҳтиёжларини вақтида аниқлаб, уларни муносиб равишда қондириш.
4. Баҳо бериш
Ўзимизни кўра олишимиз оқибатида эришадиган натижаларимиз.
5. Меҳрибонлик қилиш
Камчиликларни кечира олиш, ўзига раҳм қилиш.
6. Ҳурмат қилиш
Ўзига ишонч ва ўз фикрларини ҳимоя қила олиш.
7. Ривожланиш
Ривожланишнинг узлуксиз жараёни, ўқиш, интилиш ва ҳаётий қизиқишлар учун имконият излаш.
ЎЗИНИ ЯХШИ КЎРМАСЛИК БЕЛГИЛАРИ
Ҳамма менинг олдимда қарздор
Ўзига юқори баҳо бериб юборадиган инсонларда чиндан ҳам худбинликнинг белгилари бўлади. Ўз қадр-қимматини англаш ҳеч ҳам бировга мақтанадиган жиҳат эмас.
👉Давоми сайтимизда: https://nemolchi.uz/uz/zimizni-jahshi-k-rishimiz-uchun-bizga-nima-ala-it-berjapti/
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Севимли инсон билан муносабатларни сақлаб қолиш сари 10 қадам
Муносабатлар жар ёқасига келиб қолганда, уларни тиклашга ҳаракат қилиш керакми? Биринчи навбатда истак бўлса бас, никоҳни сақлаб қолишга уриниб кўрса бўлади. Ахир бир пайтлар сиз бахтли бўлгансизку. Хўш, бу борада қандай қадамларни ташлаш мумкин?
👉1-ҚАДАМ. ДЕДЛАЙН БЕЛГИЛАНГ
Аввало қуйидаги саволларга жавоб беринг: муносабатларни тиклашга қанча вақт сарфламоқчисиз? Бир йил? Икки йил? Бир ой? Бир ҳафта? Бунга тайёрмисиз ўзи? Ҳаётимизда вақтинчалик чекловлар кўп, шунинг учун вақт билан ҳисоблашмасдан иложимиз йўқ. Қолаверса, вақт чегаралари ўзгаришларни таҳлил қилишга ёрдам беради.
👉2-ҚАДАМ. МУНОСАБАТЛАРНИНГ ҚИММАТЛИЛИГИНИ ТАЪКИДЛАБ ТУРИНГ
Энг оддий нарсалар учун ҳам жуфтингизга миннатдорлик билдиринг: масалан, чиқиндини ташлаб келгани, дўкондан маҳсулот харид қилгани ёки фарзандингизни боғчадан олгани учун. Хуллас, миннатдорлик билдиришга сабаблар кўп. Сиз учун жуда муҳимлигини айтиш ҳам ёдингиздан кўтарилмасин: «Буни роса қадрлайман», «Бу мен учун жуда муҳим ва ёқимли» дея. Аслида ҳаммамиз учун ҳам эътироф зарур. Ютуқлар ва эътироф – фаолиятимизнинг энг муҳим илҳом манбаи.
👉3-ҚАДАМ. ҲУШОМАД ҚИЛИНГ
Мақтовларни бир кунда бир неча маротаба билдиринг. Шу инсоннинг ёнидамисиз, демак, қайсидир томонлари сизга ёқади.
👉4-ҚАДАМ. ЖУФТИНГИЗНИНГ ОРЗУ-ИСТАКЛАРИНИ РЎЁБГА ЧИҚАРИНГ
Яқин орада нимани хоҳлаганини бир эсга олинг. Совғани харид қилиб, унга хурсандчилик билан тақдим этинг.
👉5-ҚАДАМ. ЖУФТИНГИЗНИ ЭРКАЛАНГ
Уни яхши биласиз ва қандай қилиб эркалашни сиздан ўзгаси яхшироқ уддалай олмайди.
👉6-ҚАДАМ. ИККИНГИЗ УЧУН МАЗМУНЛИ ҲОРДИҚ ТАШКИЛ ЭТИНГ
Бу таклифни олдиндан муҳокама қилиб олинг. Чунки сюрприз қилинган саёҳат унга манзур бўлмаслиги ҳам мумкин.
👉7-ҚАДАМ. ҚИЗИҚАРЛИ ҲИКОЯЛАР СЎЗЛАБ БЕРИНГ
Бирор-бир китобдан ёки фильмданми. Одатда кечқурун ишдаги муаммолар ва рўзғордаги қийинчиликлар ҳақида суҳбатлашамиз. Бу эса орадаги вазиятни янада таранглаштиради. Муносабатларга романтикани қайтариш учун эса ёқимли суҳбатлар, қизиқарли ҳикоялар керак. Илгари учрашувларингизга қандай тайёрлангансиз? Ҳозир ҳам худди шундай романтик учрашувларни ташкил этса бўлади.
👉8-ҚАДАМ. ТАШҚИ КЎРИНИШИНГИЗ ЁДДАН КЎТАРИЛМАСИН
Вақт ўтиб, аёллар ўзларига олдингичалик оро бермай қўйишади. Аммо бу эркак киши учун жуда муҳим. Шунинг учун азиз аёллар, ҳеч қачон бўшашманг. Ташқи кўринишингиз доим чиройли бўлсин.
👉9-ҚАДАМ. РАШКИНИ КЕЛТИРИБ ТУРИНГ
Рашк кўнгилнинг тубидаги чанг босган ҳисларни уйғотади. Муҳаббатнинг қайта туғилиши ҳам ҳеч гап эмас. Лекин бу юмушга унчалик шўнғиб кетманг. Ҳаммасининг меъёри яхши.
👉10-ҚАДАМ. ШАХСИЙ ЧЕГАРАЛАР ҲАҚИДА ҲАМ УНУТМАНГ
Жуфтимга ёқаман деб, асло ўзингизни унутиб қўйманг. Чунки қачонки, инсон ўзини ҳурмат қилар экан, шундагина атрофдагилар унинг қадрини билади. Унутманг, мустақил ва ўз фикрига эга инсон ҳар доим бировлар учун қизиқ ҳамда ўзига тортади.
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Муносабатлар жар ёқасига келиб қолганда, уларни тиклашга ҳаракат қилиш керакми? Биринчи навбатда истак бўлса бас, никоҳни сақлаб қолишга уриниб кўрса бўлади. Ахир бир пайтлар сиз бахтли бўлгансизку. Хўш, бу борада қандай қадамларни ташлаш мумкин?
👉1-ҚАДАМ. ДЕДЛАЙН БЕЛГИЛАНГ
Аввало қуйидаги саволларга жавоб беринг: муносабатларни тиклашга қанча вақт сарфламоқчисиз? Бир йил? Икки йил? Бир ой? Бир ҳафта? Бунга тайёрмисиз ўзи? Ҳаётимизда вақтинчалик чекловлар кўп, шунинг учун вақт билан ҳисоблашмасдан иложимиз йўқ. Қолаверса, вақт чегаралари ўзгаришларни таҳлил қилишга ёрдам беради.
👉2-ҚАДАМ. МУНОСАБАТЛАРНИНГ ҚИММАТЛИЛИГИНИ ТАЪКИДЛАБ ТУРИНГ
Энг оддий нарсалар учун ҳам жуфтингизга миннатдорлик билдиринг: масалан, чиқиндини ташлаб келгани, дўкондан маҳсулот харид қилгани ёки фарзандингизни боғчадан олгани учун. Хуллас, миннатдорлик билдиришга сабаблар кўп. Сиз учун жуда муҳимлигини айтиш ҳам ёдингиздан кўтарилмасин: «Буни роса қадрлайман», «Бу мен учун жуда муҳим ва ёқимли» дея. Аслида ҳаммамиз учун ҳам эътироф зарур. Ютуқлар ва эътироф – фаолиятимизнинг энг муҳим илҳом манбаи.
👉3-ҚАДАМ. ҲУШОМАД ҚИЛИНГ
Мақтовларни бир кунда бир неча маротаба билдиринг. Шу инсоннинг ёнидамисиз, демак, қайсидир томонлари сизга ёқади.
👉4-ҚАДАМ. ЖУФТИНГИЗНИНГ ОРЗУ-ИСТАКЛАРИНИ РЎЁБГА ЧИҚАРИНГ
Яқин орада нимани хоҳлаганини бир эсга олинг. Совғани харид қилиб, унга хурсандчилик билан тақдим этинг.
👉5-ҚАДАМ. ЖУФТИНГИЗНИ ЭРКАЛАНГ
Уни яхши биласиз ва қандай қилиб эркалашни сиздан ўзгаси яхшироқ уддалай олмайди.
👉6-ҚАДАМ. ИККИНГИЗ УЧУН МАЗМУНЛИ ҲОРДИҚ ТАШКИЛ ЭТИНГ
Бу таклифни олдиндан муҳокама қилиб олинг. Чунки сюрприз қилинган саёҳат унга манзур бўлмаслиги ҳам мумкин.
👉7-ҚАДАМ. ҚИЗИҚАРЛИ ҲИКОЯЛАР СЎЗЛАБ БЕРИНГ
Бирор-бир китобдан ёки фильмданми. Одатда кечқурун ишдаги муаммолар ва рўзғордаги қийинчиликлар ҳақида суҳбатлашамиз. Бу эса орадаги вазиятни янада таранглаштиради. Муносабатларга романтикани қайтариш учун эса ёқимли суҳбатлар, қизиқарли ҳикоялар керак. Илгари учрашувларингизга қандай тайёрлангансиз? Ҳозир ҳам худди шундай романтик учрашувларни ташкил этса бўлади.
👉8-ҚАДАМ. ТАШҚИ КЎРИНИШИНГИЗ ЁДДАН КЎТАРИЛМАСИН
Вақт ўтиб, аёллар ўзларига олдингичалик оро бермай қўйишади. Аммо бу эркак киши учун жуда муҳим. Шунинг учун азиз аёллар, ҳеч қачон бўшашманг. Ташқи кўринишингиз доим чиройли бўлсин.
👉9-ҚАДАМ. РАШКИНИ КЕЛТИРИБ ТУРИНГ
Рашк кўнгилнинг тубидаги чанг босган ҳисларни уйғотади. Муҳаббатнинг қайта туғилиши ҳам ҳеч гап эмас. Лекин бу юмушга унчалик шўнғиб кетманг. Ҳаммасининг меъёри яхши.
👉10-ҚАДАМ. ШАХСИЙ ЧЕГАРАЛАР ҲАҚИДА ҲАМ УНУТМАНГ
Жуфтимга ёқаман деб, асло ўзингизни унутиб қўйманг. Чунки қачонки, инсон ўзини ҳурмат қилар экан, шундагина атрофдагилар унинг қадрини билади. Унутманг, мустақил ва ўз фикрига эга инсон ҳар доим бировлар учун қизиқ ҳамда ўзига тортади.
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Ажралишдан кейинги тўрт хато: аёллар фикри
Ажралиш ва жуфтини йўқотиш — оғриқли давр, бу вақтни ҳатто яқин инсоннинг вафотига қиёслашади. Кимдир чуқур тушкунлик ҳолатига ўтади. Яна кимдир ҳаммасини ортга қайтаришга ва олдинги ҳаётини тиклашга ҳаракат қилади. Бизнинг қаҳрамонларимиз ўз бошидан ўтказган аччиқ тажрибалари ҳақида сўзлаб беришади.
👉БИРИНЧИ ХАТО. СЕН БЎЛМАСАНГ, БОШҚАСИ
Анора (28 ёш)
«Ажралишимиз мен учун жуда оғриқли бўлди, унинг устига бир вақтнинг ўзида бошқа аёл билан ҳам гаплашиб юрганини билиб қолдим. Сиқилавериб жонимга текканидан ўзимга раҳмим келди. Ўзимча қасд олмоқчи бўлиб, бошқа ёр топишга аҳд қилдим. Янги учрашувлар уни унутишимга ёрдам беради, деб ўйладим. Аммо ундай бўлмади. Ким билан учрашсам, уни севимли инсоним билан солиштираверардим. Табиийки, дил яраси битмади. Ишқ масаласида шошиш керак эмас экан. Хуллас, янгисини топмадим ҳам, аммо эски муҳаббатимни унутиш осон бўлмади».
👉ИККИНЧИ ХАТО. УНИ ҚАЙТАРИШГА БЎЛГАН УРИНИШ
Ирода (26 ёш)
«Муносабатларимиз узилганда, у мени соғиняпти, аммо биринчи бўлиб қадам босишга жазм эта олмаяпти деб ўйладим. Шу тариқа уни қайтаришга аҳд қилдим. Туну кун у ҳақда ўйлардим. Ижтимоий тармоқларини кузатардим, қулай фурсат топилди дегунча, уни соғинганимга шама қилардим.
Бир куни ниҳоят ёзганларимга жавоб берди. Бу афсуски, унинг тарбияли эканлигидан далолат берарди. Чунки барибир ортга қайтмади, муносабатларимиз тикланмади. Мен эса вақтимни бекор сарфладим. Ундан кўра ўз устимда ишлашим керак эди».
УЧИНЧИ ХАТО. УНГА ФАҚАТ ИНТИМ АЛОҚАЛАР КЕРАК, АЁЛ СИФАТИДА ЭСА ҲУРМАТИМ ЙЎҚ
Азима (34 ёш)
«Ажралиб кетганимиздан кейин ҳам менга смс ёзишдан тинмади. Мен содда эса буни соғинч, муҳаббатга йўйибман. Қизиғи, ажримдан кейин ҳам бир неча марта учрашдик. Орамизда интим алоқалар бўлди. Кейин эътибор бериб қарасам, унга фақат шу керак экан. Бошқа пайт ҳол-аҳвол сўраш йўқ, фарзандларимиз тақдири, аҳволи уни қизиқтирмайди. Бир-икки марта ёрдам сўраб мурожаат қилсам, ўзини олиб қочади. Демак, унга бошқа нарса керак экан. Шуни англаб етганимдан кейин ундан бутунлай воз кечдим».
👉ТЎРТИНЧИ ХАТО. АЛДАМЧИ ШАРОИТЛАРДА ПАНОҲ ИЗЛАШ
Зуҳра (36 ёш)
«Муносабатларимизни буткул тўхтатиш ташаббуси ундан чиқди. Сабр қилишни, яна бирга яшаб кўришни илтимос қилдим. Лекин низоларимиз барибир тўхтамади. Бирга яшай олмадик. Ажралганимиздан кейин меҳримни бошқа томонга бурдим. Мен учун ширинликлар ягона овунчоққа айланди. Ҳар куни ишдан уйга қайтарканман, хаёлимда музлатгичдаги торт, пироженое, шкафдаги шоколад, печеньелар турарди. Фақат шу ширин хаёллар билан яшайдиган бўлиб қолдим. Ухлашдан олдин ҳам шоколад еб олардим. Усиз ухлолмасдим. Кейин семира бошладим. Уч ойдан кейин кўзгуга яхшилаб назар солсам, ўзимни таний олмадим. Семиз, қариган жувон турарди. Шундан кейин ширинликлардан воз кечишга ҳаракат килдим. Лекин осон бўлмади. Шунинг учун маслаҳатим, ҳеч қачон ширинлик ва алкогол ичимликлардан паноҳ изламанг. Уларни даво бўлолмайди».
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Ажралиш ва жуфтини йўқотиш — оғриқли давр, бу вақтни ҳатто яқин инсоннинг вафотига қиёслашади. Кимдир чуқур тушкунлик ҳолатига ўтади. Яна кимдир ҳаммасини ортга қайтаришга ва олдинги ҳаётини тиклашга ҳаракат қилади. Бизнинг қаҳрамонларимиз ўз бошидан ўтказган аччиқ тажрибалари ҳақида сўзлаб беришади.
👉БИРИНЧИ ХАТО. СЕН БЎЛМАСАНГ, БОШҚАСИ
Анора (28 ёш)
«Ажралишимиз мен учун жуда оғриқли бўлди, унинг устига бир вақтнинг ўзида бошқа аёл билан ҳам гаплашиб юрганини билиб қолдим. Сиқилавериб жонимга текканидан ўзимга раҳмим келди. Ўзимча қасд олмоқчи бўлиб, бошқа ёр топишга аҳд қилдим. Янги учрашувлар уни унутишимга ёрдам беради, деб ўйладим. Аммо ундай бўлмади. Ким билан учрашсам, уни севимли инсоним билан солиштираверардим. Табиийки, дил яраси битмади. Ишқ масаласида шошиш керак эмас экан. Хуллас, янгисини топмадим ҳам, аммо эски муҳаббатимни унутиш осон бўлмади».
👉ИККИНЧИ ХАТО. УНИ ҚАЙТАРИШГА БЎЛГАН УРИНИШ
Ирода (26 ёш)
«Муносабатларимиз узилганда, у мени соғиняпти, аммо биринчи бўлиб қадам босишга жазм эта олмаяпти деб ўйладим. Шу тариқа уни қайтаришга аҳд қилдим. Туну кун у ҳақда ўйлардим. Ижтимоий тармоқларини кузатардим, қулай фурсат топилди дегунча, уни соғинганимга шама қилардим.
Бир куни ниҳоят ёзганларимга жавоб берди. Бу афсуски, унинг тарбияли эканлигидан далолат берарди. Чунки барибир ортга қайтмади, муносабатларимиз тикланмади. Мен эса вақтимни бекор сарфладим. Ундан кўра ўз устимда ишлашим керак эди».
УЧИНЧИ ХАТО. УНГА ФАҚАТ ИНТИМ АЛОҚАЛАР КЕРАК, АЁЛ СИФАТИДА ЭСА ҲУРМАТИМ ЙЎҚ
Азима (34 ёш)
«Ажралиб кетганимиздан кейин ҳам менга смс ёзишдан тинмади. Мен содда эса буни соғинч, муҳаббатга йўйибман. Қизиғи, ажримдан кейин ҳам бир неча марта учрашдик. Орамизда интим алоқалар бўлди. Кейин эътибор бериб қарасам, унга фақат шу керак экан. Бошқа пайт ҳол-аҳвол сўраш йўқ, фарзандларимиз тақдири, аҳволи уни қизиқтирмайди. Бир-икки марта ёрдам сўраб мурожаат қилсам, ўзини олиб қочади. Демак, унга бошқа нарса керак экан. Шуни англаб етганимдан кейин ундан бутунлай воз кечдим».
👉ТЎРТИНЧИ ХАТО. АЛДАМЧИ ШАРОИТЛАРДА ПАНОҲ ИЗЛАШ
Зуҳра (36 ёш)
«Муносабатларимизни буткул тўхтатиш ташаббуси ундан чиқди. Сабр қилишни, яна бирга яшаб кўришни илтимос қилдим. Лекин низоларимиз барибир тўхтамади. Бирга яшай олмадик. Ажралганимиздан кейин меҳримни бошқа томонга бурдим. Мен учун ширинликлар ягона овунчоққа айланди. Ҳар куни ишдан уйга қайтарканман, хаёлимда музлатгичдаги торт, пироженое, шкафдаги шоколад, печеньелар турарди. Фақат шу ширин хаёллар билан яшайдиган бўлиб қолдим. Ухлашдан олдин ҳам шоколад еб олардим. Усиз ухлолмасдим. Кейин семира бошладим. Уч ойдан кейин кўзгуга яхшилаб назар солсам, ўзимни таний олмадим. Семиз, қариган жувон турарди. Шундан кейин ширинликлардан воз кечишга ҳаракат килдим. Лекин осон бўлмади. Шунинг учун маслаҳатим, ҳеч қачон ширинлик ва алкогол ичимликлардан паноҳ изламанг. Уларни даво бўлолмайди».
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Муносабатлардаги муаммолар эркакларнинг психологик саломатлигига қандай таъсир қилади?
Деярли барча эркаклар учун соғлом муносабатлар жуда аҳамиятли. Доимий жуфтига эга бўлган эркаклар ўртача кўпроқ умр кўришади ва психологик ўзгаришларга чидамли бўлишади. Аммо муносабатларга дарз кетса ва ёки якунига етаётган бўлса, эркак ўзини қандай ҳис қилади?
Статистик маълумотларга кўра, никоҳ эркак саломатлигига ижобий таъсир кўрсатади, тушкунлик, суицид, ичкиликбозлик ва гиёҳвандлик хавфини камайтиради.
Демак, соғлом муносабатлар эркакни ёмон иллатлардан қутқариб қолиши мумкин. Чунки эркаклар аёлларга қараганда тўрт-беш баробар кўпроқ ўз жонига қасд қилишар экан. Кўп ҳолларда бунга клиник тушкунлик сабаб бўлади, қолаверса, яқинда ўтказилган тадқиқотларга кўра, ёлғиз ва бева эркаклар суицидал ҳаракатларга мойил бўлишаркан.
Ҳақиқий эркакман дея, ўзларини кучли кўрсатадиган эркаклар одатда ёрдам сўрашмайди ва бундан ор қилишади. Улар оғир стресс ёки тушкунликка дуч келганда атрофдагилардан четлашади ёки яқинларига жаҳлини сочади.
Яқинда бир гуруҳ канадалик шифокор ва психологлар 49 нафар эркак ва 30 нафар психотерапевт орасида сўровнома ўтказди. Тадқиқотчиларни жуфти билан ажралиш ёки мавжуд муносабатлардаги доимий стресслар эркак саломатлигига қандай таъсир қилиши қизиқтирди.
❓НИМА АНИҚЛАНДИ?
Сўров иштирокчиларининг аксарияти муносабатларни йўқотиш билан боғлиқ тажрибаларини тадқиқотчилар билан бажонидил баҳам кўришди. Кўпинча, ажралиш ташвиш, депрессив ҳолатлар ва ҳатто ўз жонига қасд қилиш хаёлларини келтириб чиқарган. Агар эркак илгари руҳий касалликка чалинган бўлса, шеригидан ажралиш, муносабатларнинг узилиши ҳам янги касалликларнинг пайдо бўлишига олиб келиши мумкин. Баъзи суҳбатдошлар шериги кетганидан кейин, ваҳимага тушиб, ҳатто касалхонага ётишгача борган.
Айрилиқнинг биринчи дамларида эркаклар стресс билан курашишнинг носоғлом усулларидан фойдаланишган: спиртли ичимликлар, гиёҳванд моддалар, ўта оғир жисмоний юкламалар, кўп соатли компьютер ўйинлари, тартибсиз жинсий ҳаёт — булар фақат вақтинчалик ёрдам беролган холос. Баъзилар дўстлари ёки яқинларига ёрдам сўраб мурожаат қилган, ижтимоий тармоқлардан маслаҳат излаган.
Тадқиқот иштирокчиларининг баъзилари ўзларининг танишлар доираси билан чекланиб қолмадилар ва ажрашган ёки ёлғиз инсонларни қўллаб-қувватлаш гуруҳларига қўшилдилар. Кўпчилик ёрдам учун психологлар ва психотерапевтларга мурожаат қилишди.
Сўров натижалари яна шуни исботладики, доимий шерик билан барқарор муносабатлар эркакларнинг руҳий саломатлиги учун ниҳоятда муҳимдир. Кўп ҳолларда муносабатларнинг йўқолиши жиддий психологик инқирозга олиб келади. Шунингдек, эркакларга мулоқот кўникмаларини ривожлантириш ва муносабатларни сақлаб қолиш учун махсус тренинглар фойда беришини ҳам таъкидлаб ўтиш мумкин.
#СукутСақлама #лойиҳадан #психология
Деярли барча эркаклар учун соғлом муносабатлар жуда аҳамиятли. Доимий жуфтига эга бўлган эркаклар ўртача кўпроқ умр кўришади ва психологик ўзгаришларга чидамли бўлишади. Аммо муносабатларга дарз кетса ва ёки якунига етаётган бўлса, эркак ўзини қандай ҳис қилади?
Статистик маълумотларга кўра, никоҳ эркак саломатлигига ижобий таъсир кўрсатади, тушкунлик, суицид, ичкиликбозлик ва гиёҳвандлик хавфини камайтиради.
Демак, соғлом муносабатлар эркакни ёмон иллатлардан қутқариб қолиши мумкин. Чунки эркаклар аёлларга қараганда тўрт-беш баробар кўпроқ ўз жонига қасд қилишар экан. Кўп ҳолларда бунга клиник тушкунлик сабаб бўлади, қолаверса, яқинда ўтказилган тадқиқотларга кўра, ёлғиз ва бева эркаклар суицидал ҳаракатларга мойил бўлишаркан.
Ҳақиқий эркакман дея, ўзларини кучли кўрсатадиган эркаклар одатда ёрдам сўрашмайди ва бундан ор қилишади. Улар оғир стресс ёки тушкунликка дуч келганда атрофдагилардан четлашади ёки яқинларига жаҳлини сочади.
Яқинда бир гуруҳ канадалик шифокор ва психологлар 49 нафар эркак ва 30 нафар психотерапевт орасида сўровнома ўтказди. Тадқиқотчиларни жуфти билан ажралиш ёки мавжуд муносабатлардаги доимий стресслар эркак саломатлигига қандай таъсир қилиши қизиқтирди.
❓НИМА АНИҚЛАНДИ?
Сўров иштирокчиларининг аксарияти муносабатларни йўқотиш билан боғлиқ тажрибаларини тадқиқотчилар билан бажонидил баҳам кўришди. Кўпинча, ажралиш ташвиш, депрессив ҳолатлар ва ҳатто ўз жонига қасд қилиш хаёлларини келтириб чиқарган. Агар эркак илгари руҳий касалликка чалинган бўлса, шеригидан ажралиш, муносабатларнинг узилиши ҳам янги касалликларнинг пайдо бўлишига олиб келиши мумкин. Баъзи суҳбатдошлар шериги кетганидан кейин, ваҳимага тушиб, ҳатто касалхонага ётишгача борган.
Айрилиқнинг биринчи дамларида эркаклар стресс билан курашишнинг носоғлом усулларидан фойдаланишган: спиртли ичимликлар, гиёҳванд моддалар, ўта оғир жисмоний юкламалар, кўп соатли компьютер ўйинлари, тартибсиз жинсий ҳаёт — булар фақат вақтинчалик ёрдам беролган холос. Баъзилар дўстлари ёки яқинларига ёрдам сўраб мурожаат қилган, ижтимоий тармоқлардан маслаҳат излаган.
Тадқиқот иштирокчиларининг баъзилари ўзларининг танишлар доираси билан чекланиб қолмадилар ва ажрашган ёки ёлғиз инсонларни қўллаб-қувватлаш гуруҳларига қўшилдилар. Кўпчилик ёрдам учун психологлар ва психотерапевтларга мурожаат қилишди.
Сўров натижалари яна шуни исботладики, доимий шерик билан барқарор муносабатлар эркакларнинг руҳий саломатлиги учун ниҳоятда муҳимдир. Кўп ҳолларда муносабатларнинг йўқолиши жиддий психологик инқирозга олиб келади. Шунингдек, эркакларга мулоқот кўникмаларини ривожлантириш ва муносабатларни сақлаб қолиш учун махсус тренинглар фойда беришини ҳам таъкидлаб ўтиш мумкин.
#СукутСақлама #лойиҳадан #психология
Ёзинг! Қалб жароҳатларингиз тузалади
Ҳиссиётларингиз ва хаёлларингиз ҳақида ёзиш фойдали: бу асабларни тинчлантиради ва том маънода даволайди ҳам. Қандай дейсизми? Биз ўргатамиз. Ёзганларингиз яхши натижа бериши учун айнан нималарни қоғозга тушириш керак, деб ўйлайсиз?
Окленд университети (Янги Зеландия) психологлари антиқа тажриба ўтказишди: улар соғлом аёллар ва эркаклар гуруҳини танлаб олиб, терисида кичик жароҳатлар ҳосил қилишди, сўнг яралар битишини кузатишди. Бунда иштирокчиларнинг ярмисидан ҳар кунлик ҳаёти ҳақида кундалик тутишни илтимос қилишди. 11 кун ўтиб, тадқиқотчилар кундалик тутганларнинг 76%ида жароҳатлар яхши битганини аниқлашди. Ёзмаганлар орасида эса жароҳат фақат 42%ида тузалганлиги маълум бўлди.
Шу тариқа тадқиқотчи олимлар қўлда ёзиш нафақат руҳий, балки организмнинг жисмоний ҳолатини яхшилайди, деган хулосага келишди. Тажриба давомида улар шунингдек, “ёзувчи” гуруҳ вакилларида стресс гормони кортизол миқдорининг тушишини қайд этишди. Кортизол кўпайиб кетса, организмнинг иммун тизими ва инфекцияларга қарши кураши сусаяди.
Қоғоз (ёки компьютер) билан ёлғиз қолганимизда ўзимизни хотиржам сезамиз ва стресс даражаси камаяди.
Психологлар ҳар куни 15-20 дақиқа давомида ёзишни тавсия этишади. Нима ҳақда ёзсам экан, деб қайғурманг. Энг муҳими, нимани ёзиш эмас, балки жараённинг ўзи. Матнни эса тезда ўчириб ташлаш ёки қоғозни ташлаб юбориш мумкин. Бошида ноқулайлик сезасиз, вақт ўтиб эса ёзишга ўрганиб кетасиз. Фикрларингиз теранлашади, моҳиятан тафаккур қилишни ўрганасиз.
ЁЗИШ ТЕХНИКАСИНИНГ 7 ҚОИДАСИ
1️⃣ Ҳаётингиз, кечинмаларингиз, сизни ўйлантираётган ҳодисалар ҳақида ёзинг. Ҳаётингиздан мамнунмисиз?
2️⃣ Биринчи 5-10 дақиқа давомида миянгизга биринчи келган фикрни ёзинг, уни зўриқтирманг, сўзларнинг чалкашлигига эътибор берманг.
3️⃣ Ўзингиз билан мулоқот қилинг. Саволларни ўнг қўлда, жавобларни эса чап қўлда ёзинг. Шунда ҳақиқий мулоқот ҳисси уйғонади.
4️⃣ Руҳлантирувчи дақиқаларни қайд этиб боринг. Бугун нимадан хурсанд бўлдингиз? Нимадан куч олдингиз? Ижобий хисларга эътибор қаратинг.
5️⃣ Суратингизни чизинг. Ўхшамаса ҳам майли. Энг муҳими, суратда ҳиссиётлар бўлсин. Фантазия қилинг.
6️⃣ Ютуқларингизни рўйхат қилиб боринг. Фахрланиш учун сабаб изланг. Инглиз тилида ўнта сўз ўргандингизми? Ёзиб қўйинг. Белгиланган ишларга улгурдингизми? Яна бир қаторга қайд қилинг.
7️⃣ Кўнгилсизликлар ва муаммоларни учинчи шахс номидан тасвирланг. Бу ёқимсиз ҳислардан узоқлашиш ва вазиятни тўғри баҳолашга имкон беради.
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Ҳиссиётларингиз ва хаёлларингиз ҳақида ёзиш фойдали: бу асабларни тинчлантиради ва том маънода даволайди ҳам. Қандай дейсизми? Биз ўргатамиз. Ёзганларингиз яхши натижа бериши учун айнан нималарни қоғозга тушириш керак, деб ўйлайсиз?
Окленд университети (Янги Зеландия) психологлари антиқа тажриба ўтказишди: улар соғлом аёллар ва эркаклар гуруҳини танлаб олиб, терисида кичик жароҳатлар ҳосил қилишди, сўнг яралар битишини кузатишди. Бунда иштирокчиларнинг ярмисидан ҳар кунлик ҳаёти ҳақида кундалик тутишни илтимос қилишди. 11 кун ўтиб, тадқиқотчилар кундалик тутганларнинг 76%ида жароҳатлар яхши битганини аниқлашди. Ёзмаганлар орасида эса жароҳат фақат 42%ида тузалганлиги маълум бўлди.
Шу тариқа тадқиқотчи олимлар қўлда ёзиш нафақат руҳий, балки организмнинг жисмоний ҳолатини яхшилайди, деган хулосага келишди. Тажриба давомида улар шунингдек, “ёзувчи” гуруҳ вакилларида стресс гормони кортизол миқдорининг тушишини қайд этишди. Кортизол кўпайиб кетса, организмнинг иммун тизими ва инфекцияларга қарши кураши сусаяди.
Қоғоз (ёки компьютер) билан ёлғиз қолганимизда ўзимизни хотиржам сезамиз ва стресс даражаси камаяди.
Психологлар ҳар куни 15-20 дақиқа давомида ёзишни тавсия этишади. Нима ҳақда ёзсам экан, деб қайғурманг. Энг муҳими, нимани ёзиш эмас, балки жараённинг ўзи. Матнни эса тезда ўчириб ташлаш ёки қоғозни ташлаб юбориш мумкин. Бошида ноқулайлик сезасиз, вақт ўтиб эса ёзишга ўрганиб кетасиз. Фикрларингиз теранлашади, моҳиятан тафаккур қилишни ўрганасиз.
ЁЗИШ ТЕХНИКАСИНИНГ 7 ҚОИДАСИ
1️⃣ Ҳаётингиз, кечинмаларингиз, сизни ўйлантираётган ҳодисалар ҳақида ёзинг. Ҳаётингиздан мамнунмисиз?
2️⃣ Биринчи 5-10 дақиқа давомида миянгизга биринчи келган фикрни ёзинг, уни зўриқтирманг, сўзларнинг чалкашлигига эътибор берманг.
3️⃣ Ўзингиз билан мулоқот қилинг. Саволларни ўнг қўлда, жавобларни эса чап қўлда ёзинг. Шунда ҳақиқий мулоқот ҳисси уйғонади.
4️⃣ Руҳлантирувчи дақиқаларни қайд этиб боринг. Бугун нимадан хурсанд бўлдингиз? Нимадан куч олдингиз? Ижобий хисларга эътибор қаратинг.
5️⃣ Суратингизни чизинг. Ўхшамаса ҳам майли. Энг муҳими, суратда ҳиссиётлар бўлсин. Фантазия қилинг.
6️⃣ Ютуқларингизни рўйхат қилиб боринг. Фахрланиш учун сабаб изланг. Инглиз тилида ўнта сўз ўргандингизми? Ёзиб қўйинг. Белгиланган ишларга улгурдингизми? Яна бир қаторга қайд қилинг.
7️⃣ Кўнгилсизликлар ва муаммоларни учинчи шахс номидан тасвирланг. Бу ёқимсиз ҳислардан узоқлашиш ва вазиятни тўғри баҳолашга имкон беради.
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Ота-онаси мажбурлаб турмушга бермоқчи бўлган қиз стрессга тушиб қолди
Хитойда бугунги кунда кўп қизлар ҳаётида учрайдиган бир воқеа рўй берди. Ота-она қизини шунчалик турмушга чиқишга мажбурлаганидан, у қаттиқ тушкунликка тушиб қолди. 27 ёшли қиз шифокор ҳузурига оёқ-қўлларининг карахтлиги ва нафасидаги муаммолардан шикоят қилиб келди. Кузатувлардан кейин буларга хавотирли вазият, яъни респираторли алкалоз сабаб бўлгани аниқландли. Бунда нафас олиш тезлашади, қонда карбонат ангидрид миқдори камаяди.
Аниқланишича, хитойлик қиз оиладаги низолардан кейин яхши нафас ололмай қолган. Унинг даволовчи шифокори Чэнь Ляннинг айтишича, ота-она бир неча маротаба қизига турмушга чиқиш таклифини билдирган. Кейинчалик бу таклифлар мажбурловга ўтган. Орада оилада катта жанжал келиб чиққан. Шифокор қачонки аёл тинчланса, ўшандан кейин хавотир аломатлари ўтишини тушунтирган. Хитойда сўнгги 10 йилда ёшлар орасида оила қуриш ҳолатлари кескин камайиб кетганлиги маълум. Келинг, ушбу хитойлик қизнинг тушкунликка тушиш сабабларини кўриб чиқамиз.
ҲАММАСИ БОЛАЛИКДАН БОШЛАНАДИ
Боланинг ўзига берадиган баҳоси унга нисбатан ота-онасининг ёки атрофдагиларнинг баҳосига қараб шаклланади. Икки хил танқид турлари бор: конструктив ва деструктив. Конструктив танқид қуйидагича: «Ёмон қилиқ қилдинг, кел уни тўғирлаймиз. Бундан қандай хулоса қилсак бўлади», шундай дея муқобил вариант топиш мумкин. Аммо кўпинча ота-оналар деструктив танқидни қўллашади: «Ёмон иш қилдинг ва тамом».
Бу гапни эшитиб катта бўлган инсон атрофдагилар фикрига қараб иш тутади. Ўзи пул ишлаб топиб, алоҳида яшаб, мустақил яшасада, ота-онасидан қўллов кутади. Аслида ота-оналар деструктив танқид ёрдамида фарзандларини бошқаришни исташади.
ОИЛАНИНГ ТАЪСИРИ
Аввало ота-онага таъсир кўрсатувчи омилларни инобатга олиш керак. Масалан, ота-оналар фарзандининг келажаги учун доим қайғуриб қўрқиб юришади. Шу хавотирлар сабаб фарзандларини ўз ҳолига қўймайдилар. Шунингдек, ота-онанинг қандай муҳитда яшаётганлиги ҳам аҳамиятли. Агар онанинг ўзи қиз бола ўқиб нима қилади, унинг вазифаси туғиш ва фарзандларига қараш деган анъаналар асосида улғайган бўлса, демак, ўз қизига ҳам шуни уқтириб яшайди.
Яна бир муҳим жиҳат, оилада шахсий чегараларнинг бўлмаслиги. Яъни ота-онанинг фарзанди ҳаётига ҳадеб аралашавериши. Бундай вазиятларда ҳам фарзандларнинг ҳаёти хавф остида бўлади. Хавф остида бўлганларга яна ота-онасининг фикрига суяниб қолганлар ҳам киради.
Мутахассисларнинг фикрича, аёл учун турмушга чиқадиган энг яхши ёш 27–30 бўлса, эркакларда — 28–32 ёш. Бу ёшда инсоннинг шахсияти ривожланган, иш жойи, даромади ва уй-жой муаммолари ҳам ҳал этилган, никоҳи эса мустаҳкам бўлади.
#СукутСақлама #психология
Хитойда бугунги кунда кўп қизлар ҳаётида учрайдиган бир воқеа рўй берди. Ота-она қизини шунчалик турмушга чиқишга мажбурлаганидан, у қаттиқ тушкунликка тушиб қолди. 27 ёшли қиз шифокор ҳузурига оёқ-қўлларининг карахтлиги ва нафасидаги муаммолардан шикоят қилиб келди. Кузатувлардан кейин буларга хавотирли вазият, яъни респираторли алкалоз сабаб бўлгани аниқландли. Бунда нафас олиш тезлашади, қонда карбонат ангидрид миқдори камаяди.
Аниқланишича, хитойлик қиз оиладаги низолардан кейин яхши нафас ололмай қолган. Унинг даволовчи шифокори Чэнь Ляннинг айтишича, ота-она бир неча маротаба қизига турмушга чиқиш таклифини билдирган. Кейинчалик бу таклифлар мажбурловга ўтган. Орада оилада катта жанжал келиб чиққан. Шифокор қачонки аёл тинчланса, ўшандан кейин хавотир аломатлари ўтишини тушунтирган. Хитойда сўнгги 10 йилда ёшлар орасида оила қуриш ҳолатлари кескин камайиб кетганлиги маълум. Келинг, ушбу хитойлик қизнинг тушкунликка тушиш сабабларини кўриб чиқамиз.
ҲАММАСИ БОЛАЛИКДАН БОШЛАНАДИ
Боланинг ўзига берадиган баҳоси унга нисбатан ота-онасининг ёки атрофдагиларнинг баҳосига қараб шаклланади. Икки хил танқид турлари бор: конструктив ва деструктив. Конструктив танқид қуйидагича: «Ёмон қилиқ қилдинг, кел уни тўғирлаймиз. Бундан қандай хулоса қилсак бўлади», шундай дея муқобил вариант топиш мумкин. Аммо кўпинча ота-оналар деструктив танқидни қўллашади: «Ёмон иш қилдинг ва тамом».
Бу гапни эшитиб катта бўлган инсон атрофдагилар фикрига қараб иш тутади. Ўзи пул ишлаб топиб, алоҳида яшаб, мустақил яшасада, ота-онасидан қўллов кутади. Аслида ота-оналар деструктив танқид ёрдамида фарзандларини бошқаришни исташади.
ОИЛАНИНГ ТАЪСИРИ
Аввало ота-онага таъсир кўрсатувчи омилларни инобатга олиш керак. Масалан, ота-оналар фарзандининг келажаги учун доим қайғуриб қўрқиб юришади. Шу хавотирлар сабаб фарзандларини ўз ҳолига қўймайдилар. Шунингдек, ота-онанинг қандай муҳитда яшаётганлиги ҳам аҳамиятли. Агар онанинг ўзи қиз бола ўқиб нима қилади, унинг вазифаси туғиш ва фарзандларига қараш деган анъаналар асосида улғайган бўлса, демак, ўз қизига ҳам шуни уқтириб яшайди.
Яна бир муҳим жиҳат, оилада шахсий чегараларнинг бўлмаслиги. Яъни ота-онанинг фарзанди ҳаётига ҳадеб аралашавериши. Бундай вазиятларда ҳам фарзандларнинг ҳаёти хавф остида бўлади. Хавф остида бўлганларга яна ота-онасининг фикрига суяниб қолганлар ҳам киради.
Мутахассисларнинг фикрича, аёл учун турмушга чиқадиган энг яхши ёш 27–30 бўлса, эркакларда — 28–32 ёш. Бу ёшда инсоннинг шахсияти ривожланган, иш жойи, даромади ва уй-жой муаммолари ҳам ҳал этилган, никоҳи эса мустаҳкам бўлади.
#СукутСақлама #психология
Қандай қилиб ҳаракатсизликда қолмай, доим олдинга интилиш мумкин?
Психологик фалажликдан чиқишнинг қандай йўллари бор? Бугун ушбу саволга жавоб излаймиз.
👉ҚАДРИЯТЛАР
Биринчи галдаги вазифамиз қадриятларимизни аниқлаб олиш. Дейлик, ҳамма нарсани ташлаб кетмоқчисиз. Аммо агар ички қадриятларингиз оила, яқин инсонлар билан боғлиқ бўлса, бу ишни ҳеч қачон уддалай олмайсиз. Сизга бир усулни ўргатамиз. Бунинг учун оқ қоғоз олиб, унга ҳаётингизга тегишли фактларни ёзиб чиқасиз. Шу орқали бирламчи стрессни бироз енгиллаштирган бўласиз. Атрофдагиларнинг гап-сўзларини четга суриб туринг. Сўнгра аниқ бир мақсадни белгилаб олинг. Уни амалга ошириш йўлларини қайд этинг. Энг муҳим ишдан бошланг. Ҳар жабҳада мувозанатни тенг ушлаб бўлмайди. Шунинг учун энг афзалини танлаб, ундан кейин кетма-кет қолган ишларни бажараверасиз. Дейлик, иш жойингизни ўзгартирмоқчисиз. Таҳминан мана бундай режани тузинг: резюмени ўзгартириш, уни яхшилаш, суҳбатга яхши кайфиятда бориш.
Гоҳида аниқ режага эга бўлсакда, негадир муаллақ туриб қоламиз. Бунга сабаб вазифалар қийин ва кўп туюлади ҳамда қайси биридан бошлашни билмай бошимиз қотади. Унутманг, қандай режа асосида ҳаракат қилманг, ҳар доим масъулият елкангизда бўлсин. Мақсадлар, режалар, фикрлар, ғоялар – булар ҳаракат бошлаш учун етарли. Аммо баъзида шунчаки уларнинг орқасида яширинишни истаймиз ва ҳеч нимага эришолмаймиз.
Ирода ва ҳаракат – бу биздан талаб этиладиган асосий куч.
👉ФОЙДАЛИ ТАВАККАЛЧИЛИК
Хавфсизлик — жуда яхши омил. Лекин ҳар доим ҳам ёрдам беравермайди. Агар фақат унга суянсак, жойимиздан қимирламай қолишимиз мумкин. Шунинг учун хавфли вазиятлар зарур. Айнан улар такомиллашувимизга сабаб бўлади. Ҳамма нарса силлиқ бўлса ҳам ҳаётнинг қизиғи қолмайди. Ҳаёт қизиқ бўлиши учун эса хавфли вазиятлар ва таваккалчилик бўлиши лозим. Қийинчилик, хавфли бурилишлардан қочишни психологлар ҳатто “биринчи ўлим” дея сифатлашади. Шунинг учун таваккалчилик ва хавфга тайёр туриб, олдинга ҳаракат қилиш керак.
👉ДЎСТЛАР ВА ТАНИШЛАР
Атроф олам тақдиримизга ўз таъсирини ўтказмай қолмайди. Шунинг учун дўстларингиз, танишларингиз ким эканига эътибор беринг. Иложи борича интилувчан, позитив инсонлар билан мулоқот қилинг. Айнан шу инсонлар сизга мотивация беради. Китоблардан ҳам ўрганса бўлади, лекин жонли маслаҳат ва тавсияларга етмайди. Улар муаммоларга қарши қандай курашади? Қандай иш тутади? Буни яхшилаб ўрганиб чиқинг. Балки ибрат оладиган томонлар кўпдир. Тарафдорларни топинг, кимгадир суяниб яшаш фойдали.
👉БАЪЗАН АЪЛОЧИ БЎЛИШ ШАРТ ЭМАС
Ҳамма қийинчиликларни олдиндан билиб бўлмаганидай, бутун ҳаёт давомида фақат аъло баҳоларга иш бажаришнинг иложиси йўқ. Агар бунга интилаверсак, ўзимизни чарчатиб қўямиз. Керакли юмушлар четда қолиб, зарур бўлмаган ишлар биринчи ўринга чиқиб қолади. Қачонки, фикрларни тўғри йўналишга солиб олсангиз, шундан кейин қадам босиш осонлашади. Шунинг учун нима муҳим ва нима муҳим эмаслигини яхшилаб аниқлаб олинг. Зудлик билан бажариладиган юмушларни олдинга суриб, кутиб туриши мумкин бўлганларини кейинги қолдиринг. Ортиқча ташвишлардан ҳалос бўлинг. Иложи бўлса, режалар кундалигини тузинг. Мабодо бир ишни уддалашга кучингиз етмаса, куч қаерга сарфланаётганлигини аниқланг.
#СукутСақлама #лойиҳадан #психология
Психологик фалажликдан чиқишнинг қандай йўллари бор? Бугун ушбу саволга жавоб излаймиз.
👉ҚАДРИЯТЛАР
Биринчи галдаги вазифамиз қадриятларимизни аниқлаб олиш. Дейлик, ҳамма нарсани ташлаб кетмоқчисиз. Аммо агар ички қадриятларингиз оила, яқин инсонлар билан боғлиқ бўлса, бу ишни ҳеч қачон уддалай олмайсиз. Сизга бир усулни ўргатамиз. Бунинг учун оқ қоғоз олиб, унга ҳаётингизга тегишли фактларни ёзиб чиқасиз. Шу орқали бирламчи стрессни бироз енгиллаштирган бўласиз. Атрофдагиларнинг гап-сўзларини четга суриб туринг. Сўнгра аниқ бир мақсадни белгилаб олинг. Уни амалга ошириш йўлларини қайд этинг. Энг муҳим ишдан бошланг. Ҳар жабҳада мувозанатни тенг ушлаб бўлмайди. Шунинг учун энг афзалини танлаб, ундан кейин кетма-кет қолган ишларни бажараверасиз. Дейлик, иш жойингизни ўзгартирмоқчисиз. Таҳминан мана бундай режани тузинг: резюмени ўзгартириш, уни яхшилаш, суҳбатга яхши кайфиятда бориш.
Гоҳида аниқ режага эга бўлсакда, негадир муаллақ туриб қоламиз. Бунга сабаб вазифалар қийин ва кўп туюлади ҳамда қайси биридан бошлашни билмай бошимиз қотади. Унутманг, қандай режа асосида ҳаракат қилманг, ҳар доим масъулият елкангизда бўлсин. Мақсадлар, режалар, фикрлар, ғоялар – булар ҳаракат бошлаш учун етарли. Аммо баъзида шунчаки уларнинг орқасида яширинишни истаймиз ва ҳеч нимага эришолмаймиз.
Ирода ва ҳаракат – бу биздан талаб этиладиган асосий куч.
👉ФОЙДАЛИ ТАВАККАЛЧИЛИК
Хавфсизлик — жуда яхши омил. Лекин ҳар доим ҳам ёрдам беравермайди. Агар фақат унга суянсак, жойимиздан қимирламай қолишимиз мумкин. Шунинг учун хавфли вазиятлар зарур. Айнан улар такомиллашувимизга сабаб бўлади. Ҳамма нарса силлиқ бўлса ҳам ҳаётнинг қизиғи қолмайди. Ҳаёт қизиқ бўлиши учун эса хавфли вазиятлар ва таваккалчилик бўлиши лозим. Қийинчилик, хавфли бурилишлардан қочишни психологлар ҳатто “биринчи ўлим” дея сифатлашади. Шунинг учун таваккалчилик ва хавфга тайёр туриб, олдинга ҳаракат қилиш керак.
👉ДЎСТЛАР ВА ТАНИШЛАР
Атроф олам тақдиримизга ўз таъсирини ўтказмай қолмайди. Шунинг учун дўстларингиз, танишларингиз ким эканига эътибор беринг. Иложи борича интилувчан, позитив инсонлар билан мулоқот қилинг. Айнан шу инсонлар сизга мотивация беради. Китоблардан ҳам ўрганса бўлади, лекин жонли маслаҳат ва тавсияларга етмайди. Улар муаммоларга қарши қандай курашади? Қандай иш тутади? Буни яхшилаб ўрганиб чиқинг. Балки ибрат оладиган томонлар кўпдир. Тарафдорларни топинг, кимгадир суяниб яшаш фойдали.
👉БАЪЗАН АЪЛОЧИ БЎЛИШ ШАРТ ЭМАС
Ҳамма қийинчиликларни олдиндан билиб бўлмаганидай, бутун ҳаёт давомида фақат аъло баҳоларга иш бажаришнинг иложиси йўқ. Агар бунга интилаверсак, ўзимизни чарчатиб қўямиз. Керакли юмушлар четда қолиб, зарур бўлмаган ишлар биринчи ўринга чиқиб қолади. Қачонки, фикрларни тўғри йўналишга солиб олсангиз, шундан кейин қадам босиш осонлашади. Шунинг учун нима муҳим ва нима муҳим эмаслигини яхшилаб аниқлаб олинг. Зудлик билан бажариладиган юмушларни олдинга суриб, кутиб туриши мумкин бўлганларини кейинги қолдиринг. Ортиқча ташвишлардан ҳалос бўлинг. Иложи бўлса, режалар кундалигини тузинг. Мабодо бир ишни уддалашга кучингиз етмаса, куч қаерга сарфланаётганлигини аниқланг.
#СукутСақлама #лойиҳадан #психология
Нима учун аёллар эркакларга қараганда тушкунликдан қийин чиқади
Депрессияни енгиш осон эмас: чунки уни аввалига аниқлаб олиш зарур, ундан кейин факт сифатида қабул қилиш ва уни даволашни бошлаш керак. Даволаниш учун эса жуда кўп куч-қувват талаб этилади. Аёлларда мураккаб вазиятлардан чиқиб кетиш генетик жиҳатдан эркакларга қараганда қийин кечади. Бунинг сабабини аниқлаймиз.
Аёлларнинг тушкунликдан чиқиши учун ҳеч қандай антидепрессантлар ёрдам беролмайди. Принстон университети (АҚШ) ва Лаваль университети (Канада) олимлар гуруҳи Biological Psychiatry журналида ўз тадқиқотларини эълон қилишди. Улар сичқонларда тушкунлик ҳисси учун жавоб берадиган мия соҳасини ўрганишди. Ушбу соҳа “мамнунлик маркази” деб аталади ва тушкунликдан ташқари мотивация, мукофот, рағбат каби ҳислар учун ҳам жавоб беради. Таъкидлаш керак, олдинги тадқиқотларда ҳам тушкунликка тушган аёл ва эркакларда мия қисмида генлар фаоллиги бир-биридан фарқ қилган.
Ушбу тадқиқотда эса тушкунликка генетик жиҳатдан мойил сичқонлар миясида худди аёлларникига ўхшаш кечинмалар бўлиши аниқланди. Айниқса, урғочи сичқонларда бу кучлироқ намоён бўлди. Аниқлашича, айнан Rgs2 оқсили депрессияда муҳим роль ўйнайди. Олимлар ушбу оқсилни кўпайтиришганда сичқонлар депрессив ҳолатдан буткул ҳалос бўлганини сезишди. Кемирувчилар олдингидай бир-бири билан қизиқа бошлашди ва озиқланиш бобида фаоллик кўрсатишди.
Демак, Rgs2 каби оқсиллар миқдорининг камайиши аёлларда қийин даволанадиган депрессиянинг кучайишига олиб келади. Депрессияга қарши воситалар эса аксинча, организмда ушбу оқсилни камайтириб юборади. Шу тариқа олимлар аёлларнинг дориларга боғланиб қолиш одатини йўққа чиқаришди.
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
Депрессияни енгиш осон эмас: чунки уни аввалига аниқлаб олиш зарур, ундан кейин факт сифатида қабул қилиш ва уни даволашни бошлаш керак. Даволаниш учун эса жуда кўп куч-қувват талаб этилади. Аёлларда мураккаб вазиятлардан чиқиб кетиш генетик жиҳатдан эркакларга қараганда қийин кечади. Бунинг сабабини аниқлаймиз.
Аёлларнинг тушкунликдан чиқиши учун ҳеч қандай антидепрессантлар ёрдам беролмайди. Принстон университети (АҚШ) ва Лаваль университети (Канада) олимлар гуруҳи Biological Psychiatry журналида ўз тадқиқотларини эълон қилишди. Улар сичқонларда тушкунлик ҳисси учун жавоб берадиган мия соҳасини ўрганишди. Ушбу соҳа “мамнунлик маркази” деб аталади ва тушкунликдан ташқари мотивация, мукофот, рағбат каби ҳислар учун ҳам жавоб беради. Таъкидлаш керак, олдинги тадқиқотларда ҳам тушкунликка тушган аёл ва эркакларда мия қисмида генлар фаоллиги бир-биридан фарқ қилган.
Ушбу тадқиқотда эса тушкунликка генетик жиҳатдан мойил сичқонлар миясида худди аёлларникига ўхшаш кечинмалар бўлиши аниқланди. Айниқса, урғочи сичқонларда бу кучлироқ намоён бўлди. Аниқлашича, айнан Rgs2 оқсили депрессияда муҳим роль ўйнайди. Олимлар ушбу оқсилни кўпайтиришганда сичқонлар депрессив ҳолатдан буткул ҳалос бўлганини сезишди. Кемирувчилар олдингидай бир-бири билан қизиқа бошлашди ва озиқланиш бобида фаоллик кўрсатишди.
Демак, Rgs2 каби оқсиллар миқдорининг камайиши аёлларда қийин даволанадиган депрессиянинг кучайишига олиб келади. Депрессияга қарши воситалар эса аксинча, организмда ушбу оқсилни камайтириб юборади. Шу тариқа олимлар аёлларнинг дориларга боғланиб қолиш одатини йўққа чиқаришди.
#СукутСақлама #психология #лойиҳадан
