🔰بازرگان؛ یک قرن روشنفکری دینی در ایران، در آزمون قدرت

✍🏻سارا شریعتی

🔸مهدی بازرگان جدا از نقش سیاسی، یک میراث پر بار فکری نیز دارد. وی یکی از چهره های "اندیشه سیاسی اسلام قرن بیستم" و یکی از "موثرترین نویسندگان ادبیات تجددطلبی" در ایران است. بازرگان همچنین، مولف یک مجموعه آثار بیست و چند جلدی است که شامل اولین آثار از 1315 تا آخرین مباحث وی در 1373 است، حدود شصت سال درهم تنیدگی زندگی و اندیشه. جدا از سهم وی در زمینه ی تفسیر و پژوهش های قرآنی، بسیاری از مفاهیم و مباحث فکری را برای اولین بار بازرگان مطرح کرد. وی اولین نویسنده ی یک رساله در مورد کار است، از اولین کسانی که به اجتماع به عنوان یک حوزه ی مستقل اندیشید، از اولین هایی که به مباحثی چون خلق و خو و آداب ایرانی پرداخت، اولین کسی که مفهوم ایدئولوژی را وارد ادبیات فکری کرد. از این رو ضرورت دارد، مستقل از نقش سیاسی ایشان، تاملی در میراث فکری بازرگان نیز داشته باشیم.

🔸نخست دین:  در اندیشه بازرگان دین مفهومی حاضر و پایدار است. از آغاز تا پایان زندگی. برخی از شارحین وی، به دو دوره در زندگی دینی بازرگان توجه کرده اند. دوره ی اول را پیوستگی دین و سیاست دانسته اند و دوره ی دوم را، نزدیک به دو دهه پس از انقلاب، دین منهای سیاست. از نظر من، زندگی های دینی بازرگان را می توان در سه دوره ی به هم پیوسته پی گیری کرد. به سختی می توان از گسست یا تجدید نظر در اندیشه ی دینی وی نام برد چرا که عناصر موجود در دوره سوم را در دوره اول نیز می توان یافت. در هر دوره، وجهی از دین در اندیشه ی وی برجسته می شود و به نظرم بهتر است از اصطلاح برجسته سازی استفاده کنیم تا گسست. 

🔸با نگاهی به این سه دوره می توان چنین جمع‌بندی کرد: پروژه ی اصلاح دینی بازرگان، پروژه ی خرافه زدایی از دین و عقلانی سازی بود و بر عقل، علم و تجربه علمی تاکید می کرد. اما این پروژه، گرچه رویکرد جدیدی را در مطالعات دینی وارد کرد اما همچنان وامدار سنت و نهاد تاریخی دین باقی ماند و طرح یک تجدید بنا مبتنی بر واگشایی و بازسازی را پی نریخت و گرچه با اندیشیدن به دین و مطالعات قرآنی خارج از نهاد مشروع دین، آغازگر جریان روشنفکری دینی، نهضت عقلانی سازی و بکارگیری علم و تجربه در فهم دین بود و از اندیشه ی دینی انحصار زدایی کرد اما تفکر دینی وی همچنان در زیر "سایبان مقدس" سنت تاریخی دین باقی ماند.

🔸اخلاق: دومین محور اخلاق است که در اندیشه ی بازرگان جوان در صورت "اخلاق کار" برجسته می شود. او اشاره می کند که در ایران سخن وری و سخن دانی اهمیت می یابد در حالیکه کاردانی و کارشناسی چندان ارزشگذاری نمی شوند.  در این دوره او راز پیشرفت را در کار، روحیه ی کارپردازی، فعالیت اقتصادی، تولید و صنعت می داند. "سر عقب ماندگی جوامع اسلامی" را در فقدان روحیه کار پردازی می داند. از نظر وی مبارزه با عقب ماندگی با استقلال اقتصادی ممکن می شود و از این رو، مهندسی را انتخاب می کند و می نویسد: " هدفم در انتخاب رشته ترمودینامیک و مهندسی، ساخت کارخانه های صنعتی و مدارس فنی در بازگشت به ایران بود".

🔸جامعه: سومین محور و رکن پروژه ی فکری وی جامعه است. تامل وی در مفهوم اجتماع و تاکید وی بر کار اجتماعی را می بایست با توجهش به تحلیل او از استبداد تاریخی ارزیابی کرد. اگر در بحث اخلاق کار، تاکید وی بر استقلال اقتصادی است، در اینجا تاکیدش بر آزادی است. از نظر وی استبداد تاریخی جامعه را ناتوان ساخته و می بایست به توانمندسازی جامعه پرداخت.

🔸امروز که ما بیست و پنج سال از بازرگان فاصله گرفته ایم و در یک دوره ی چهارم به سر می بریم، دوره ای که از آن، تحت عنوان دوره ی "ظهور مساله جدید اجتماعی" نام می برند، تداوم این پروژه ی ناتمام ضروریست.  تا جامعه ی قطعه قطعه شده خود را، نه با ساخت دوقطبی های مرگبار، بلکه با آرمان پردازی و کارپردازی جمعی دوباره جمع کنیم و انسجام ببخشیم تا جامعه خود، قدرتی "برابر قدرت" گردد.

🔰در لینک زیر بخوانید:
https://sobhema.news/?p=22507

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰اخراج یک استاد دیگر از دانشکده حقوق شهید بهشتی

🔺از دانشکده حقوق دانشگاه بهشتی خبر رسیده است که دکتر امیر نیک پی جامعه شناس برجسته و مدرس جامعه شناسی حقوقی و انسان شناسی حقوقی اخراج شده است.

🔸نیک پی تحصیل کرده مدرسه عالی علوم اجتماعی پاریس و دانشجوی جامعه شناسان و فیلسوفان نامداری چون ادگار مورن، محمد ارکون، آلن تورن و کاستوریادیس بوده است.

🔸از نیک پی تاکنون کتابهای 'جامعه شناسی دینداری' و 'مدرنیته، سیاست و سکولاریسم: ریشه انقلابی به نام دین' به فارسی و 'سیاست و دین در ایران معاصر' به فرانسوی و مقالات متعدد به فارسی، انگلیسی و فرانسوی به چاپ رسیده است.

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰اين شب قدر است...

✍🏻دکتر علی شریعتی

🔸ناگاه در ظلمت افسرده و راكد شبي از اين شب‌هاى پيوسته، آشوبى، لرزه‌اى، تكان و تپشي كه همه چيز را بر مي‌شورد و همه خواب‌ها را برمي‌آشوبد و نيمه سقف‌ها را فرو مي‌ريزد. انقلابي در عمق جان‌ها و جوششي در قلب وجدان‌هاي رام و آرام، درد و رنج و حيات و حركت و وحشت و تلاش و درگيري و جهد و جهاد عشق و عصيان و ويرانگري و آرمان و تعهد، ايمان و ايثار!

🔸نشانه‌هايي از يك «تولد بزرگ»، شبي آبستن يك مسيح، اسارتي زاينده يك نجات! همه جا، ناگهان «حيات و حركت»، آغاز يك زندگي ديگر، پيداست كه فرشتگان خدا همراه آن «روح» در اين شب به زمين، به سرزمين، به اين قبرستان تيره و تباه كه در آن انسان‌ها، همه اسكلت شده‌اند، فرود آمده‌اند.

🔺اين شب قدر است.

🔸شب سرنوشت، شب ارزش، شب تقدير يك انسان نو، آغاز فردايي كه تاريخي نو را بنياد مي‌كند. اين شب از هزار ماه برتر است، شب مشعرى است كه صبح عيد قربان را در پي دارد و سنگباران پرشكوه آن سه پايگاه ابليسي را! شب سياهي كه در كنار دروازه منى است، سرزمين عشق و ايثار و قرباني و پيروزى!

#صبح_ما
@sobhema_ir

🎥بیانات شیوای معلم بزرگ، دکتر علی شریعتی درباره مشکل جامعه

🔺مشکل جامعه همیشه هم‌ازجانب کفر نیست... بلکه ممکن است از جانب کسانی هم باشد که حتی به نام اسلام و دین به جامعه ستمگری می کنند!!، مانند اسلام و دین عثمان و عبدالرحمن بن عوف

🔸اسلام من اسلام ابوذر است که‌ شعارش علیه «کنز» است، یعنی سرمایه داری و زراندوزی از راه استثمار مردم!

🔸این سخنرانی از مجموعه آثار ۲۲،  از استاد شریعتی با عنوان «پدر، مادر، ما متهمیم» گرفته شده است.

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰یادی از دکتر علی شریعتی؛ معلم بزرگ

✍🏻مرتضی قاجارگر

🔸نمی دانم که چقدر با فلسفه آشنایی دارید. یکی از مباحث فلسفه بحث اصالت وجود و اصالت ماهیت است. البته همین بحث هم در فلسفه غرب باتفاوت هایی مطرح است.

🔸کسانی مانند اگزیستانسالیست ها به اصالت وجود قائل هستند و…..

🔸نقل است که یکی از دانشجویان دکتر شریعتی از وی سوال می کند که استاد.

🔸از نظر شما وجود اصالت دارد یا ماهیت؟

🔺دکتر شریعتی از محل زندگی دانشجو که در یک روستای دورافتاده بود پرس و جو می کند …سپس به دانشجو پاسخ می دهد که از نظر من آسفالت روستای شما اصالت دارد …!

🔸تعیین اولویت و اینکه چه اقدامی مهم و اصیل است هنری ست که در وجود برخی وجود ندارد. پزشکی که در مواجهه با مریض بدحال و رو به موت با تزریق بوتاکس تلاش می کند تا چین بالای ابروی بیمار را بردارد عملا راه را اشتباه رفته و تقدم اقدامات پزشکی را نمی داند.

🔸به جای احیای سند تحول، شان و معیشت معلم را احیا کنید، اعتماد مردم را به نظام آموزشی احیا کنید. جایگاه مدارس به عنوان واحدهای تربیت محلی و کانون تربیت اسلامی را احیا کنید، انگیزه ها و عواطف سترون شده دانش آموزان را احیا کنید. کمبود معلم و بحران خالی ماندن کلاس های درس را چاره سازید.

🔸فکر می کنم اگر شریعتی در این زمان بود به جای اهداف مبهم و کلی، چنین پاسخ هایی می داد. روحش شاد.

🔰در لینک زیر بخوانید:
https://sobhema.news/?p=23044

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰اسلام را چه کسانی این چنین ساختند که می بینیم؟

✍🏻معلم بزرگ، دکتر علی شریعتی؛

🔸کیست که نداند اسلام را نه سلاح رستم فرخزاد و هر قل و نه زبان ابن ابی العوجاء و جاثلیق، بلکه روایات ابوهریره و احادیث ابودرداء و فتواهای کعب الاحبار و ابوموسی و شریح و ائمه بزرگ جماعت و فقها و متکلمان و مفسران قرآن و قضات و حکام شرع و وعاظ و زهاد و عرفای نامی و خلفای پیغمبر این چنین نمود که می بینیم و اینچنین ساخت که داریم؟!

🔸اینها بودند که اسلام را از درون پوساندند، پوک و بی روح و بی جهت و بی حیات و حرکت کردند؛ آن هم نه زندیقان و دهریون و کفار ذمی، همین ها که تولیت اسلام را داشته اند و روحانیت اسلام را و همین ها که شعائر اسلام را، حج و نماز و جهاد و زکات و اذان و مسجد و رواج قرآن و املاء حدیث و ترویج سنت و وسعت قلمرو و بسط قدرت دین و عظمت تمدن و گسترش علوم و غنای فرهنگ و عرفان و حکمت اسلام را در تاریخ عهده دار بوده اند!

🔺چه_باید_کرد ، ص ۳۴۴

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰دستگیری و احضار چهره های خوش سابقه چه مفهومی جز عدم تحمل اظهار نظر و نیز مقابله با آزادی بیان دارد؟

✍🏻فیض الله عرب سرخی نوشت:

🔸دستگیری و احضار چهره‌های خوش سابقه سیاسی به اتهام بیان نظر در یک همایش سیاسی(نجات ایران) چه مفهومی جز عدم تحمل اظهار نظر و نیز مقابله با آزادی بیان دارد؟؟؟

#صبح_ما
@sobhema_ir

🎥سارا شریعتی: حذف جامعه شناسان منجر به سخره‌گرفتن فعالیت اهل دانشگاه و عوام‌زدگی شده است

🔺#سارا_شریعتی استاد دانشگاه #تهران در بخشی از سخنرانی خود در ارزیابی ۸ دهه فعالیت علوم اجتماعی در ایران به انتقاد از برخورد #دانشگاه با اساتید علوم اجتماعی پرداخت و گفت:

🔸چرا دانشگاه فعالیت علمی و معلمان خود را #محصور می‌خواهد و چرا حق ورود به جامعه توسط آنها، خروج از دانشگاه است؟

🔸چنین مناسباتی در نهایت منجر به سخره‌گرفتن فعالیت اهل #دانشگاه و سپس #عوام‌زدگی مفاهیم علمی می‌انجامد.

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰مذهب هدف نیست، راه است و وسیله

✍🏻دکتر علی شریعتی

🔸... راهی که از لجن تا خدا کشیده شده است " #مذهب" نام دارد. در اینجا روشن است که مذهب یعنی " راه ".

🔸مذهب هدف نیست، راه است و وسیله.

🔸تمام بدبختی ای که در جامعه های مذهبی دیده می شود، به این علّت است که مذهب " تغییر روح و جهت " داده و در نتیجه نقشی که دارد، عوض شده است و این بدان علّت است که " مذهب را هدف کرده اند ".
.
🔺اسلام شناسی ، جلد اول، ص 47

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰حکومت اسلامی؛ یک پله فراتر از تقریرات رسمی

✍🏻علی شریعتی

🔸گفت: مسأله ای که خارج از مسیر گفتگویمان می خواهم مطرح کنم و بیشتر جنبه شخصی دارد این است که شما می دانید من یک فرد مذهبی هستم و به صورت یک حقیقت و ضرورت جدی به مذهب می نگرم، ولی همیشه در ضمن اندیشه ها و مبارزات سیاسی ام این تردید برایم پیش می آید و مرا رنج می دهد که چگونه میان روح مذهبی خود که طبیعتاً در نظام اجتماعی و مشی سیاسی حکومتی که ایده آل من است موثر خواهد بود و اندیشه سیاسی من که به شدت شیفته رژیم حکومتی لائیک است، سازش دهم، زیرا به عنوان یک مسیحی طرفدار حکومت #مذهبی هستم و به عنوان یک دموکرات، طرفدار حکومت #لائیک؛ این تناقض در من یک کشمکش رنج آوری را به طور دائم پدید آورده است.

🔸گفتم: این یک کشمکش منطقی و ناگزیر است و هیچ راه حلی جز اینکه یکی را انتخاب کنید و دیگری را قربانی آن بسازید، به نظر نمی رسد.

🔸گفت: من فکر می کنم با این شدتی که تو #اسلام را با عقاید سیاسیت در آمیخته ای این تناقض در تو باید شدیدتر و رنج آورتر باشد مگر اینکه بگوییم تو اصلا به حکومت لائیک معتقد نیستی و این هم بعید است، چون طرز فکر تو و اصلا همین که اینجا ترا در میان خود می بینیم نشانه این است که به شدت به #دموکراسی و حکومت مردم و آزادی همه انسان ها از هر مذهب و نژادی معتقدی آن هم با این شدت و صمیمیت، چه جور هم حکومت اسلامی می خواهی هم حکومت لائیک؟

🔸یکی دیگر به شوخی: برای او، (اشاره به من) حل این جور تناقض ها مشکل نیست: الان لابد ثابت می کند که رژیم اسلامی یعنی #خلافت، یک نوع حکومت لائیک است!

🔸گفتم: به هیچ وجه! خلافت نه تنها یک حکومت لائیک نیست بلکه یک حکومت اسلامی نیز نیست. بلکه یک سلطنت جاهلی نژادی است با رنگی از اسلام؛ خلافت را بر مبنای اسلام استوار نکردند بلکه اسلام را بر مبنای خلافت ساخته و پرداختند؛ اسلام خلفا گارد سلطنتی آنان بوده است.

🔸گفت: شما عقاید شخصی خود را در اسلام دخالت می دهید؛ یعنی اسلام عینی و واقعی را معرفی نمی کنید، یک اسلام ذهنی، آنچنانکه یک روح مدرن و یک روشنفکر #سوسیالیست و #دموکرات آن را می پسندد بیان می کنی، من معتقدم باید خودت را به واقعیت مقید کنی، اسلام همان است که هست، که بوده است، نه آنکه تو دوست داری باشد. فرق است بین رژیم اسلامی که تو یک تحصیل کرده اروپایی و تحث تاثیر فرهنگ سوسیالیستی و ادبیات و عقاید دموکراتیک و انسان دوستانه امروز می پسندی، با اسلامی که محمد در قرن هفتم در مشرق زمین میان اعراب آورده و #مردم آن زمان از آن درک و دریافتی داشته اند و آن را عمل می کرده اند.

🔸گفتم: اگر می گذاشتی من حرفم را ادامه دهم خودت می فهمیدی که این انتقادات درست تو بر من وارد نیست.

🔸گفت: یعنی چه؟ اگر درست است چرا وارد نیست؟

🔸گفتم: درست است برای اینکه نباید آنچه هست را با آنچه باید باشد، درآمیخت و در بیان واقعیت احساسات و ذوق شخصی را له یا علیه آن تاثیر داد اما وارد نیست از این نظر که اگر #استدلال مرا گوش بدهی روشن می شد که من چنین خلطی نمی کنم.

🔸گفت: ببخش، گوش می دهم.

🔸گفتم: این اعتراض تو که با احساسات هم بیان کردی از اینجا ناشی می شود که وقتی من می گویم حکومت اسلامی، مقصودم حکومت شخص محمد و دوسه تن از جانشینان اولیه اش است که تا حد زیادی از او پیروی می کردند، ولی تو از این اسم یاد خلافت امپراطوری عثمانی یا اگر تاریخ را دقیق تر بدانی خلافت اسپانیا و بغداد و سوریه می افتی؛ یعنی، رژیم هایی که #مسلمانان روشنفکر بیشتر از شما نسبت بدانها کینه می ورزند.

🔸اول باید ببینیم حکومت مذهبی چیست؟ حکومت مذهبی رژیمی است که در آن به جای رجال سیاسی، رجال مذهبی(روحانی) مقامات سیاسی و دولتی را اشغال می کنند و به عبارت دیگر حکومت مذهبی یعنی حکومت #روحانیون بر ملت.

🔸آثار طبیعی چنین حکومتی یکی #استبداد است، زیرا روحانی خود را جانشین خدا و مجری اوامر او در زمین می داند و در چنین صورتی، مردم حق اظهارنظر و انتقاد و مخالفت با او را ندارند.

🔸یک زعیم روحانی خود را به خودی خود #زعیم می داند، به اعتبار اینکه روحانی است و عالم دین، نه به اعتبار رای و نظر و تصویب جمهور مردم، بنابراین یک حاکم غیرمسئول است و این مادر استبداد و #دیکتاتوری فردی است و چون خود را سایه و نماینده خدا می داند، بر جان و مال و ناموس همه مسلط است و در هیچ گونه ستم و تجاوزی تردید به خود راه نمی دهد، بلکه رضای خدا را در آن می پندارد.

🔸گذشته از آن برای مخالف، برای پیروان مذاهب دیگر حتی حق حیات نیز قائل نیست. آنها را مغضوب خدا، گمراه، نجس و دشمن راه دین و حق می شمارد و هرگونه ظلمی را نسبت به آنان، عدل الهی تلقی می کند. خلاصه حکومت مذهبی همان است که در قرون وسطی کشیشان داشتند و #ویکتور_هوگو آن را به دقت ترسیم کرده است./صبح ما

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰در لینک زیر بخوانید:
https://sobhema.news/?p=23660

🔰جایگاه شریعتی در کاروان روشنفکری دینی

✍🏻علیرضا علوی تبار

🔸مخالفان و موافقان اندیشه های زنده یاد #شریعتی در یک نکته اتفاق نظر دارند و آن تأثیر گذار بودن اوست. اهمیت شریعتی به اندازه ای است که درک تاریخ معاصر ایران بدون توجه به نقش و جایگاه او ناقص است. گفت و گو درباره شریعتی و اندیشه هایش تنها به بزرگداشت و یادآوری او منحصر نیست، بلکه تلاشی است برای #خودشناسی در پرتو دیدگاه های او.

🔸در این نوشته کوتاه فرض بر این است که شریعتی از نظر اندیشگی بایستی به عنوان منزلی از منازل یک کاروان مورد مطالعه قرار گیرد. فرض شده که یک جریان تاریخی وجود دارد که در فرایند دگرگشت خود از مراحل و منازلی عبور کرده است؛ البته از نظر تأثیرگذاری اجتماعی، همه این منازل را نمی توان دارای یک اهمیت تلقی کرد، اما در میان آنها نوعی پیوستگی وجود دارد که همگی را به صورت منازل یک کاروان در می آورد.

🔸با این پیش فرض لازم است تا از شباهت ها و تفاوت های شریعتی با سایر کاروانیان و مراحل #کاروان پرده برداشت و در ضمن این پرده برداری به وحدت در عین کثرت آنها پی برد. در جاهای دیگری پیشنهاد کرده ام که #روشنفکری دینی از دو وجه اجتماعی و سیاسی و «اندیشگی» مورد بررسی قرار گیرد. در اینجا هم تأکید بر همان وجه #اندیشگی است که می توان آن را «نواندیشی دینی» نام نهاد.

🔸در واقع صورت پرسش این است که شریعتی به عنوان یکی از نواندیشان دینی برجسته، چه شباهت ها و چه تفاوت هایی با سایر نواندیشان دینی دارد. تصور من این است که به این پرسش زمانی می توان پاسخ داد که چارچوب تحلیلی خود را برای فهم بهتر نواندیشی دینی مشخص کنیم.

🔸چارچوب پیشنهادی من برنامه پژوهشی بوده است. چارچوبی که از فیلسوف فقید علم «ایمره لاکاتوش» گرفته شده است. لاکاتوش مدعی بود که پژوهشگران به صورت دل بخواهی، با ذهن خالی و جدای از دیگران به مطالعه و پژوهش نمی پردازند بلکه همه آنها درگیر یک برنامه پژوهشی بوده و توسط آن راهنمایی می شوند. در تاریخ اندیشه نیز این برنامه های پژوهشی هستند که با هم رقابت می کنند و گاه جایگزین یکدیگر می شوند.

🔸این نگاه ساختار یافته هم در مورد علم تجربی کاربرد دارد و هم در مورد سایر خلاقیت های انسانی مانند هنر، ادبیات، ماوراء الطبیعه، دین شناسی و الهیات.

🔸تصور من این است #نواندیشی دینی یک برنامه پژوهشی است که میان همه نواندیشان مشترک است. از این رو، می توان با توجه به اجزا و عناصر این برنامه پژوهشی تمایزها و شباهت ها را مشخص کرد همه افرادی که ذیل یک برنامه پژوهشی قرار می گیرند در یک زمینه «اشتراک» دارند، آن زمینه به تعبیر لاکاتوش هسته سخت برنامه پژوهشی است.

🔸هسته سخت مجموعه ای از باورهاست که میان تمامی فعالان این برنامه مشترک است و یک فرد تا زمانی ذیل آن برنامه قرار می گیرد که آنها را پذیرفته و به آنها پایبند باشد. پذیرش یا نفی هسته سخت هر برنامه پژوهشی معیار پیوستن و گسستن از آن است در کنار هسته سخت هر برنامه پژوهشی یک کمربند محافظ وجود دارد. کمربند محافظ مجموعه ای از فرض های کمکی است که دیدگاه های مختلف درون یک برنامه پژوهشی را به یکدیگر مرتبط ساخته و ممکن است از هم متمایز کند.

🔸هنگامی که یک برنامه پژوهشی با چالش هایی مواجه می شود اقدام به جرح و تعدیل این فرضیات کمکی می کند و از این طریق تداوم باور به هسته سخت را ممکن می کند. بر این اساس، گمان می کنم برای مقایسه زنده یاد شریعتی با سایر نواندیشان دینی می توان از وجه مشترک آنها (هسته سخت) و وجوه تمایز آنها (کمربند محافظ) پرسش کرد.

🔸به اختصار به هر کدام می پردازیم. نخست در مورد هسته سخت نواندیشی دینی می پرسیم. این هسته سخت که باور به آن شرط تعلق به جریان نواندیشی دینی است، شامل عناصری است که به گمان من برخی از آنها شرط #دینداری و برخی شرط نواندیشی دینی اند؛ این عناصر عبارت اند از: ۱- خدایی دانا، قادر و خیرخواه وجود دارد که انسان را به داشتن نگاه خاصی به جهان و راه و رسم زندگی متناسب با آن دعوت می کند. اجابت این دعوت از لوازم ایمان است.
۲- خدا دعوت خود را با برگزیدن پیام آورانی به انسان ها ابلاغ می کند.

۳-پیامبران درک بی واسطه و مستقیم خود از پیام خدا را در قالب فرهنگ زمان و مکان خود ریخته و به صورت متن و حیانی و الگوی رفتاری پیامبر به انسان ها عرضه می کند. این پیام در میان نمادها و نشانه های به جا مانده از پیامبر به اندازه کفایت به ما انتقال یافته است.

۴- انسان ها می توانند با بهره گیری از یافته های معتبر انسانی به فهم پیام خدا و جداسازی آن از قالب فرهنگی که در آن ارائه شده است، دست یابند.

🔰در لینک زیر بخوانید:
https://sobhema.news/?p=24040

#صبح_ما
@sobhema_ir

🔰جایگاه شریعتی در کاروان روشنفکری دینی

✍🏻علیرضا علوی تبار

🔸مخالفان و موافقان اندیشه های زنده یاد #شریعتی در یک نکته اتفاق نظر دارند و آن تأثیر گذار بودن اوست. اهمیت شریعتی به اندازه ای است که درک تاریخ معاصر ایران بدون توجه به نقش و جایگاه او ناقص است. گفت و گو درباره شریعتی و اندیشه هایش تنها به بزرگداشت و یادآوری او منحصر نیست، بلکه تلاشی است برای #خودشناسی در پرتو دیدگاه های او.

🔸در این نوشته کوتاه فرض بر این است که شریعتی از نظر اندیشگی بایستی به عنوان منزلی از منازل یک کاروان مورد مطالعه قرار گیرد. فرض شده که یک جریان تاریخی وجود دارد که در فرایند دگرگشت خود از مراحل و منازلی عبور کرده است؛ البته از نظر تأثیرگذاری اجتماعی، همه این منازل را نمی توان دارای یک اهمیت تلقی کرد، اما در میان آنها نوعی پیوستگی وجود دارد که همگی را به صورت منازل یک کاروان در می آورد.

🔸با این پیش فرض لازم است تا از شباهت ها و تفاوت های شریعتی با سایر کاروانیان و مراحل #کاروان پرده برداشت و در ضمن این پرده برداری به وحدت در عین کثرت آنها پی برد. در جاهای دیگری پیشنهاد کرده ام که #روشنفکری دینی از دو وجه اجتماعی و سیاسی و «اندیشگی» مورد بررسی قرار گیرد. در اینجا هم تأکید بر همان وجه #اندیشگی است که می توان آن را «نواندیشی دینی» نام نهاد.

🔸در واقع صورت پرسش این است که شریعتی به عنوان یکی از نواندیشان دینی برجسته، چه شباهت ها و چه تفاوت هایی با سایر نواندیشان دینی دارد. تصور من این است که به این پرسش زمانی می توان پاسخ داد که چارچوب تحلیلی خود را برای فهم بهتر نواندیشی دینی مشخص کنیم.

🔸چارچوب پیشنهادی من برنامه پژوهشی بوده است. چارچوبی که از فیلسوف فقید علم «ایمره لاکاتوش» گرفته شده است. لاکاتوش مدعی بود که پژوهشگران به صورت دل بخواهی، با ذهن خالی و جدای از دیگران به مطالعه و پژوهش نمی پردازند بلکه همه آنها درگیر یک برنامه پژوهشی بوده و توسط آن راهنمایی می شوند. در تاریخ اندیشه نیز این برنامه های پژوهشی هستند که با هم رقابت می کنند و گاه جایگزین یکدیگر می شوند.

🔸این نگاه ساختار یافته هم در مورد علم تجربی کاربرد دارد و هم در مورد سایر خلاقیت های انسانی مانند هنر، ادبیات، ماوراء الطبیعه، دین شناسی و الهیات.

🔸تصور من این است #نواندیشی دینی یک برنامه پژوهشی است که میان همه نواندیشان مشترک است. از این رو، می توان با توجه به اجزا و عناصر این برنامه پژوهشی تمایزها و شباهت ها را مشخص کرد همه افرادی که ذیل یک برنامه پژوهشی قرار می گیرند در یک زمینه «اشتراک» دارند، آن زمینه به تعبیر لاکاتوش هسته سخت برنامه پژوهشی است.

🔸هسته سخت مجموعه ای از باورهاست که میان تمامی فعالان این برنامه مشترک است و یک فرد تا زمانی ذیل آن برنامه قرار می گیرد که آنها را پذیرفته و به آنها پایبند باشد. پذیرش یا نفی هسته سخت هر برنامه پژوهشی معیار پیوستن و گسستن از آن است در کنار هسته سخت هر برنامه پژوهشی یک کمربند محافظ وجود دارد. کمربند محافظ مجموعه ای از فرض های کمکی است که دیدگاه های مختلف درون یک برنامه پژوهشی را به یکدیگر مرتبط ساخته و ممکن است از هم متمایز کند.

🔸هنگامی که یک برنامه پژوهشی با چالش هایی مواجه می شود اقدام به جرح و تعدیل این فرضیات کمکی می کند و از این طریق تداوم باور به هسته سخت را ممکن می کند. بر این اساس، گمان می کنم برای مقایسه زنده یاد شریعتی با سایر نواندیشان دینی می توان از وجه مشترک آنها (هسته سخت) و وجوه تمایز آنها (کمربند محافظ) پرسش کرد.

🔸به اختصار به هر کدام می پردازیم. نخست در مورد هسته سخت نواندیشی دینی می پرسیم. این هسته سخت که باور به آن شرط تعلق به جریان نواندیشی دینی است، شامل عناصری است که به گمان من برخی از آنها شرط #دینداری و برخی شرط نواندیشی دینی اند؛ این عناصر عبارت اند از: ۱- خدایی دانا، قادر و خیرخواه وجود دارد که انسان را به داشتن نگاه خاصی به جهان و راه و رسم زندگی متناسب با آن دعوت می کند. اجابت این دعوت از لوازم ایمان است.
۲- خدا دعوت خود را با برگزیدن پیام آورانی به انسان ها ابلاغ می کند.

۳-پیامبران درک بی واسطه و مستقیم خود از پیام خدا را در قالب فرهنگ زمان و مکان خود ریخته و به صورت متن و حیانی و الگوی رفتاری پیامبر به انسان ها عرضه می کند. این پیام در میان نمادها و نشانه های به جا مانده از پیامبر به اندازه کفایت به ما انتقال یافته است.

۴- انسان ها می توانند با بهره گیری از یافته های معتبر انسانی به فهم پیام خدا و جداسازی آن از قالب فرهنگی که در آن ارائه شده است، دست یابند.

🔰در لینک زیر بخوانید:
https://sobhema.news/?p=24040

#صبح_ما
@sobhema_ir

💠دانشگاه از دوره احمدی‌نژاد به سمت خالص‌سازی رفت/ وارد دوره زمستان دانشگاه شدیم

🗣مهدی سلیمانیه، جامعه‌شناس می‌گوید:

🔹️بعد از انقلاب فرهنگی اول، انقلاب فرهنگی از دوره احمدی­‌نژاد شدت بیشتری به خود گرفته و به سمت خالص‌­سازی دانشگاه‌­ها حرکت می­‌کند.

🔹️خالص‌سازی سه مکانیسم دارد: کنترل شدید ورودی‌­ها (از بعد از احمدی­‌نژاد هیچ استقلال رأی یا عدم تبعیتی تحمل نمی‌­شود)؛ کنترل اعضای هیأت علمی  از طریق سیستم ارتقا و تبدیل وضعیت؛ و در نهایت اخراج اساتیدی که با سیستم تفاوت رأی و نظر دارند.

🔹️ما وارد دوره زمستان دانشگاه شدیم. حال باید پرسید آیا حیات علمی در این دوران تمام است؟ خیر. ما باید با مکانیسم‌های مقاومت ادامه دهیم./خبرآنلاین
#صبح_ما

🆔 @sobhema_ir

💠راغفر: با شریعتی و طالقانی، انقلاب شد اما به شیخ فضل الله گرایی برگشتیم

🗣حسین راغفر، اقتصاددان:

🔹️اکنون ما شاهد بی سابقه ترین نابرابری ها در جامعه هستیم.

🔹️آنچه که در مجلس و دولت مطرح می شود، تقاضای طبقه مرفه و برخوردار جامعه است. آنها هستند که رسانه دارند و می توانند مسائلشان را منتقل کنند. جایی نمی بینیم که مسائل طبقه متوسط به پایین مطرح شود. اصلا تابو است.

🔹️مردم با شیخ فضل الله انقلاب نکردند، بلکه برای آزادی انقلاب کردند و مفهوم آن کاملا روشن بوده و است. مردم دنبال هرزه گری و عریان شدن به اسم آزادی نبودند. می خواستند حرفشان را بزنند و قدرت را نقد کنند. اما فرصت ها به همین دلایل از دست رفت./ جماران
#صبح_ما

🆔 @sobhema_ir

🔴 در یک صفحه تبلیغ فروش ویلا در جنگل‌های هیرکانی، این تبلیغ را دیدم. خدا می‌داند چقدر پول خرج کرده‌اند تا بتوانند به این شکل، در روز روشن، در برابر چشمان ملت، به طبیعت تجاوز کنند!/ فریبرز کلانتری

#صبح_ما

🆔️ @sobhema_ir

🔴فرزند آیت‌الله طالقانی در تجمع مقابل خانه طالقانی: اگر نمی‌توانند کاری کنند، پروژه را به خانواده طالقانی بسپارند/ میراث فرهنگی قول همکاری داده/ شهرداری در امانت خیانت کرده است

🔹طاهره طالقانی فرزند آیت‌الله سیدمحمود طالقانی که مقابل خانه پدرش حاضر شده بود، به ایلنا گفت: اخیرا متوجه شدیم که اتفاقاتی در رابطه با خانه پدرم افتاده است. ماجرا این بود که چندی پیش برخی از کتاب‌هایی که در همین مکان یعنی خانه پدرم در گذشته و کتابخانه فعلی که به نام ایشان است، سرقت شده است. متوجه شدیم که برخی از کتاب‌ها با مهر کتابخانه توسط دستفروشان فروخته می‌شده! بعد هم دوستان دیگر و بعضی خبرنگاران با ما تماس گرفتند.

🔹 آنچه می‌خواهیم این است که خانه پدرم که حال مکانی فرهنگی است، ثبت میراث فرهنگی شود. شنیدم که آقای صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی و گردشگری گفته بودند که ماجرا را پیگیری خواهند کرد. ایشان قرار است هفته بعد با خانواده ما نیز در این رابطه دیداری داشته باشند. /ایلنا

#صبح_ما

🆔️ @sobhema_ir