🔴 بحران آب و جامعه جنبشی

❇️ سعید مدنی
@iranfardamag

🔺 جنبش‌های اجتماعی واکنشی هستند نسبت به وضعیت‌های بحرانی و اغلب از‌طریق شکل‌گیری یک هویت مشترک به‌عنوان مبنایی جدید برای همبستگی جمعی رخ میدهند. بنا‌بر‌این جنبش اجتماعی محصول یک کنش یا اقدام جمعی و تجلی احساس محرومیت مردمی است که به هویت مشترک جنبش پیوند خورده‌اند. وقتی نظام مستقر قادر به حل بحرانها نباشد و نهادهای مدنی رسمی و سنتی(مثل احزاب و گروههای رسمی ) نیز قادر به پیگیری مطالبات عمومی نباشند و اعتبار خود را از دست داده باشند ،جنبش اعتراضی امری متعارف یا قابل ‌انتظار محسوب می ‌شود، تا آنجا که با نهادینه شدن تدریجی اعتراض، ورود به «جامعة جنبشی» محقق می ‌شود.

🔹 به گفته تارو جامعه شناس جنبش ها "جامعه جنبشی"(movement society) اشاره دارد به وضعیتی که در آن:

1️⃣ اعتراضات نسبت به وضعیت موجود به تدریج افزایش پیدا میکند،
2️⃣ پوشش جمعیتی اعتراضات به تدریج بیشتر میشود،
3️⃣ اعتراضات به تدریج نهادینه میشوند و روش ها، شعارها و تاکتیکها فراگیرتر و جاافتاده تر میشوند،
4️⃣ واکنش نظامهای مستقر به اعتراضات و سرکوب به تدریج نهادینه می شود.

🔺 در هر جامعه ای میزانی از نارضایتی وجود دارد ولی در همة جوامع، به ویژه جوامع غیردموکراتیک، واکنش یا نارضایتی لزوما به عمل اجتماعی و کنش اعتراضی منجر نمیشود زیرا هزینه اعتراض بسیار بالا است. در جامعة امروز ایران شاهد مجموعة نسبتا قابل توجهی از کنشهای اعتراضی هستیم. این کنشها اغلب در قالب مدنی و غیرخشونت آمیز و برای طرح مطالبات شهروندی بروز می کند. اعتراضات کارگری، واکنشها به قطع برق و بالاخره اعتراضات آب اشکال مختلفی از اعتراض در جامعة ایران است.

🔹 اعتراضاتی که در گوشه و کنار کشور به ویژه خوزستان تشنه شاهد آن هستیم یکی از دهها نمود و شاهد قرار گرفتن جامعه ایران در وضعیت جنبشی است. اعتراضات خوزستان را در حال حاضر نمی توان در رده جنبش اجتماعی قرار داد کما اینکه هیچ کنش اعتراضی در آغاز در قد و قامت یک جنبش سر برنمی اورد. لذا مناسب‌ترین واژه برای اعتراضات تا زمان نگارش این یادداشت "شورش" است. هر شورشی نطفه آغازین یک جنبش است. گذار از شورش به جنبش مستلزم طی فرایندی است که در آن
1) شبکه ای از روابط پیرامون اعتراضات شکل می گیرد
2) معترضان به تدریج ارزش ها و مطالبات مشترک پیدا می کنند که در نهایت به شکل گیری هویت جنبش و تمایز ما- آنها منجر می شود
3) سازمانی کوچک و نامتقارن وظیفه رهبری یا مدیریت معترضان را عهده دار می شود.

🔺 کاربرد واژه شورش نباید به معنای تقلیل ارزش این اعتراضات محسوب شود. بنا براین با هر شورش دانه ای در زمین کاشته می شود که در صورت آبیاری برآمدن جنبشی را نوید خواهد داد. اگر چه بسیاری از شورش ها با سرکوب، فرصت آن را پیدا نمی کنند تا قد و قامت یک جنبش را پیدا کنند اما حتی آن شورش ها ی جوانمرگ ، بر اعتراضات بعدی اثر خواهند گذاشت و بر شورش های بعدی تجربه ای خواهد افزود. در اعتراضات آب در سراسر کشور به ویژه خوزستان ، استعداد شکل گیری "جنبش آب" بسیار بیشتر از سایر اعتراضات است زیرا با وجود آنکه شورش ها حاوی دیدگاه سلبی نسبت به وضعیت موجود هستند اما در این اعتراضات مردم خواهان "حق آب" هستند و بر این اساس از دیدگاه ایجابی نیز برخوردارند.

🔹 از این گذشته شورش ها محل تغذیه جنبش های موجود هستند. در صدها ویدئو از اعتراضات خوزستان چه می بینید؟جوان، جوان، جوان. جنبش جوانان در اغلب شورش ها طی سالهای اخیر حضور فعال داشته و از آن تغذیه کرده است. نسل جوان کنونی از چند ویژگی برخوردار است:
ـ تغییرخواهی: جوانان وضعیت موجود را نمی ‌پذیرند و از توانایی‌های رسانه‌ای خود برای ایجاد تغییر استفاده می ‌کنند.
ـ ناهمسازی سیاسی: جوانان به لحاظ سیاسی با وضعیت حال حاضر مسئله دارند که این امر در برخی موارد به فعالیت‌های غیرقانونی و مخرب هم منجر می ‌شود.
ـ مسئولیت اجتماعی: جوانان به مسایل اجتماعی اهمیت می ‌دهند. در نظر این نسل، ناهنجاری‌های اجتماعی مربوط به دیگران نیست و همه در برابر مشکلات اجتماعی مسئول‌اند.

🔺 بنا براین انبوه جمعیت جوان با مجموعه گسترده ای از مشکلات و بحران ها انگیزه کافی برای اعتراض دارند و از این رو در هر ارزیابی از شورش های کنونی نمی توان این نیروی قابل توجه را نادیده گرفت. همزمان با سهم بالای جمعيت جوان كشور، از آغاز انقلاب تا امروز جوانان نقش مهمی در تحولات سیاسی اجتماعي كشور ایفا کرده اند. مشاركت مـؤثر در فرآينـد پيروزي انقلاب اسلامي در دهه پنجاه، حضـور غیر قابل انکار در جنگ هشت ساله و دفـاع از اسـتقلال و تماميت ارضي كشور ، حضور در جنبش اصلاحی و اعتراضات پس از انتخابات 1388

متن کامل در:

https://bit.ly/3hSODJj
#بحران_آب
#سعید_مدنی
#جنبش_جوانان
#جامعه‌ی_جنبشی


https://t.me/iranfardamag