مروری بر سابقه برگزاری دستجات #عزاداری در ایران
در ایران اولین باری که عزاداری برای امام سوم مرسوم شد در سالگشت حادثه عاشورا در زمان حکومت خاندان #آل_بویه بود. آل بویه از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که جد آنها ابوشجاعِ بویه پسر فناخسرو دیلمی بوده و نسب آنها به بهرام گور ساسانی می‌رسید. تا پیش از آن عصر, #شیعه قدرت سیاسی نداشت و با به قدرت رسیدن آل بویه، شیعیان توانستند عزاداری علنی داشته باشد. در واقع معزالدوله دیلمی که پایه‌گذار آل بویۀ عراق، خوزستان و کرمان بود دستور داد در روز عاشورا همه بازارها تعطیل شود و مردم در بیرون از منازل عزاداری کنند.
تاریخ نگاران معتقدند اولین دسته‌های عزاداری که به طور رسمی در خیابان‌ها با #مرثیه خوانی و مقتل خوانی عزاداری کردند در این دوره اتفاق افتاده است. این نوع عزاداری تا پایان حکومت آل‌بویه مرسوم بود ولی با برآمدن سلجوقیان این رسم ضعیف شد.
پس از آن عزاداری در سالروز حادثه عاشورا از حالت رسمی و عمومی به خانه ها محدود شد، تا اینکه حکومت قدر قدرت #صفویان ظهور کرد.
در منطقه شرق آناتولی و آذربایجان و قسمت‌هایی از قفقاز محل زندگی ترکهایی بود معروف به #قزلباش.
زمانی که #شاه_اسماعیل به کمک قزلباش‌ها در ایران به حکومت می‌رسد و دولت صفویه را تاسیس کرد
با زور و شکنجه های بسیار
و گردن زدن همه نمازگزاران در مسجد جامع تبریز ....
برای اولین بار در تبریز مذهب شیعه را مذهب رسمی دولتش اعلام می‌کند
وبا تشویق #حسین_واعظ_کفشگری
برای نوشتن کتاب روضه الشهدا
و نشر این کتاب
عزاداری امام حسین از همان تاریخ و دوباره به عنوان یک رسم رونق خاصی می گیرد. همین قزلباش‌ها که نیروی نظامی دولت صفویه را تشکل می‌دادند همراه با اسب و شمشیر و کتل و سنج و طبل بوده و با همین تجهیزات عزاداری میکردند. (این است که هنوز در دستجات عزاداری از این ادوات استفاده میشود.) قزلباش در این مراسم نظم نظامی را رعایت کرده و زمانی که عزاداری میکردند در دو صف مقابل هم و با مارش تپل و سنج مرثیه میخواند و بر سینه میزدند. ( نمونه‌های این عزاداری در اطراف آذربایجان هنوز مرسوم است که به آن شاخ سین(شاه حسین)می‌گویند، شاخ سین گونه ای از عزاداری است که نظم خاصی داشته، افراد در کنار هم قرار گرفته و همراه با بدست گرفتن شمشیر یا چوب، با آهنگی که با نواخته شدن طبل‌ها همراه است اشعار حماسی و آهنگین در «بحر رجز» را میخوانند.)
بعدها با قدرت گرفتن صفویه، رسوم دیگری به عزاداری اضافه میشود مانند زنجیر زنی(البته برخی منشا زنجیر زنی را از هند و پاکستان می‌دانند) مرثیه خوانی؛ مقتل خوانی، روضه خوانی.
پس از صفویان در دوره های زندیه و قاجار نیز برپایی مراسم دهه محرم و عاشورا همچنان پر رونق باقی می ماند. به عنوان نمونه در دوره زندیه چون شخص کریم خان مقید به آداب و مراسم مذهبی بود و به تقلید از شاهان صفوی در ماه محرم دسته جات عزاداری را برپا می‌کرد در دوره قاجار نیز که علمای بزرگ نفوذ فراوان داشتند و قاجاریه به تقلید از شاهان گذشته این مراسم گسترده شد، خصوصاً در عهد ناصری که مدت عزاداری از یکی دو روز تاسوعا و عاشورا، به ده روز نخست افزایش یافت و به خصوص در تهران و شهرستانهای بزرگ این آیین را همراه با اطعام و پذیرایی از عزاداران همراه شد که به تدریج به همه شهرها تعمیم یافت.
دوران قاجار اما سرآغاز برآمدن سبک و شیوه های نوینی در مراسم عزاداری محرم و عاشورا بود. چرا که از این تاریخ نوع جدیدی از عزاداری به نام "شبیه خوانی " به مراسم اضافه میشود. بر این اساس در عزاداری به بر پایی مراسمی جهت بازسازی حادثه #عاشورا می‌پرداختند و عده‌ای مانند تئاترهای امروزی نقش افراد را بازی میکردند. البته این نوع عزاداری شعرهای خاص خود را داشت و این گونه عزاداری در دوره قاجاریه و فتحعلی شاه بیش از هر زمان دیگری رواج پیدا می‌کند.
(در سال 1248 شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار تکیه دولت با گنجایش 20 هزار تماشاگر جهت اجرای،شبیه خوانی ساخته شد.)
بسیاری بر این باورند که دوره قاجار بیشترین تنوع در گونه های عزاداری را مرسوم کرد، چرا که علاوه بر شبیه خوانی و تعزیه، بر پایی سقا خانه؛ تیغ زنی، قمه زنی، سخنوری، مراسم دفن شهدای کربلا، مراسم تشت گذاری و.... نیز در این دوره مرسوم شد.
#تاریخ
#مذهبی
@Roshanfkrane
در ایران اولین باری که عزاداری برای امام سوم مرسوم شد در سالگشت حادثه عاشورا در زمان حکومت خاندان #آل_بویه بود. آل بویه از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که جد آنها ابوشجاعِ بویه پسر فناخسرو دیلمی بوده و نسب آنها به بهرام گور ساسانی می‌رسید. تا پیش از آن عصر, #شیعه قدرت سیاسی نداشت و با به قدرت رسیدن آل بویه، شیعیان توانستند عزاداری علنی داشته باشد. در واقع معزالدوله دیلمی که پایه‌گذار آل بویۀ عراق، خوزستان و کرمان بود دستور داد در روز عاشورا همه بازارها تعطیل شود و مردم در بیرون از منازل عزاداری کنند.
تاریخ نگاران معتقدند اولین دسته‌های عزاداری که به طور رسمی در خیابان‌ها با #مرثیه خوانی و مقتل خوانی عزاداری کردند در این دوره اتفاق افتاده است. این نوع عزاداری تا پایان حکومت آل‌بویه مرسوم بود ولی با برآمدن سلجوقیان این رسم ضعیف شد.
پس از آن عزاداری در سالروز حادثه عاشورا از حالت رسمی و عمومی به خانه ها محدود شد، تا اینکه حکومت قدر قدرت #صفویان ظهور کرد.
در منطقه شرق آناتولی و آذربایجان و قسمت‌هایی از قفقاز محل زندگی ترکهایی بود معروف به #قزلباش.
زمانی که #شاه_اسماعیل به کمک قزلباش‌ها در ایران به حکومت می‌رسد و دولت صفویه را تاسیس کرد
با زور و شکنجه های بسیار
و گردن زدن همه نمازگزاران در مسجد جامع تبریز ....
برای اولین بار در تبریز مذهب شیعه را مذهب رسمی دولتش اعلام می‌کند
وبا تشویق #حسین_واعظ_کفشگری
برای نوشتن کتاب روضه الشهدا
و نشر این کتاب
عزاداری امام حسین از همان تاریخ و دوباره به عنوان یک رسم رونق خاصی می گیرد. همین قزلباش‌ها که نیروی نظامی دولت صفویه را تشکل می‌دادند همراه با اسب و شمشیر و کتل و سنج و طبل بوده و با همین تجهیزات عزاداری میکردند. (این است که هنوز در دستجات عزاداری از این ادوات استفاده میشود.) قزلباش در این مراسم نظم نظامی را رعایت کرده و زمانی که عزاداری میکردند در دو صف مقابل هم و با مارش تپل و سنج مرثیه میخواند و بر سینه میزدند. ( نمونه‌های این عزاداری در اطراف آذربایجان هنوز مرسوم است که به آن شاخ سین(شاه حسین)می‌گویند، شاخ سین گونه ای از عزاداری است که نظم خاصی داشته، افراد در کنار هم قرار گرفته و همراه با بدست گرفتن شمشیر یا چوب، با آهنگی که با نواخته شدن طبل‌ها همراه است اشعار حماسی و آهنگین در «بحر رجز» را میخوانند.)
بعدها با قدرت گرفتن صفویه، رسوم دیگری به عزاداری اضافه میشود مانند زنجیر زنی(البته برخی منشا زنجیر زنی را از هند و پاکستان می‌دانند) مرثیه خوانی؛ مقتل خوانی، روضه خوانی.
پس از صفویان در دوره های زندیه و قاجار نیز برپایی مراسم دهه محرم و عاشورا همچنان پر رونق باقی می ماند. به عنوان نمونه در دوره زندیه چون شخص کریم خان مقید به آداب و مراسم مذهبی بود و به تقلید از شاهان صفوی در ماه محرم دسته جات عزاداری را برپا می‌کرد در دوره قاجار نیز که علمای بزرگ نفوذ فراوان داشتند و قاجاریه به تقلید از شاهان گذشته این مراسم گسترده شد، خصوصاً در عهد ناصری که مدت عزاداری از یکی دو روز تاسوعا و عاشورا، به ده روز نخست افزایش یافت و به خصوص در تهران و شهرستانهای بزرگ این آیین را همراه با اطعام و پذیرایی از عزاداران همراه شد که به تدریج به همه شهرها تعمیم یافت.
دوران قاجار اما سرآغاز برآمدن سبک و شیوه های نوینی در مراسم عزاداری محرم و عاشورا بود. چرا که از این تاریخ نوع جدیدی از عزاداری به نام "شبیه خوانی " به مراسم اضافه میشود. بر این اساس در عزاداری به بر پایی مراسمی جهت بازسازی حادثه #عاشورا می‌پرداختند و عده‌ای مانند تئاترهای امروزی نقش افراد را بازی میکردند. البته این نوع عزاداری شعرهای خاص خود را داشت و این گونه عزاداری در دوره قاجاریه و فتحعلی شاه بیش از هر زمان دیگری رواج پیدا می‌کند.
(در سال 1248 شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار تکیه دولت با گنجایش 20 هزار تماشاگر جهت اجرای،شبیه خوانی ساخته شد.)
بسیاری بر این باورند که دوره قاجار بیشترین تنوع در گونه های عزاداری را مرسوم کرد، چرا که علاوه بر شبیه خوانی و تعزیه، بر پایی سقا خانه؛ تیغ زنی، قمه زنی، سخنوری، مراسم دفن شهدای کربلا، مراسم تشت گذاری و.... نیز در این دوره مرسوم شد.
#تاریخ
#مذهبی
@Roshanfkrane