🔰 بهبودی روابط #شوروی، #انگلستان و #دولت_مرکزی_ایران


⬅️ همان گونه که در ابتدای این نوشتار گفته شد غیر از عوامل داخلی که به عمده ترین آنها اشاره کردیم، عواملی خارج از جنگل نیز در فروپاشی و تحلیل رفتن قوای جنگل نقش داشته اند؛ یکی از مهمترین این عوامل تغییر سیاست دولت شوروی در روابط خود با انگلستان و دولت مرکزی ایران بود. برای تبیین و تحلیل هر چه بهتر این موضوع باید به سال 1919 م. برگردیم و اتفاقی که در این سال بین دولت ایران و انگلستان رخ داد را مرور کنیم؛ در این سال بین ایران و انگلستان قراردادی به امضا می رسد که یکی از ننگین ترین قراردادها در تاریخ تحولات سیاسی ایران به شمار می آید؛ این قرارداد که در زمان ریاست وزرایی «وثوق الدوله» و به شکل کاملاً محرمانه منعقد شد، از سوی کارشناسان مسائل سیاسی سند فروش ایران نام گرفت.

⬅️ در این قرارداد دولت بریتانیا علی رغم این که صریحا اظهار داشت که «استقلال و تمامیت ایران را مطلقا محترم خواهد شمرد» اما توافق روی بندهایی که به امور اداری، مالی، قوای مسلح و ناوگان حمل و نقل ایران مربوط می شد، آنها را کاملاً تحت کنترل شدید و مؤثر انگلستان قرار می داد؛ و به بیانی دیگر ایران را به یکی از مستعمرات انگلستان به معنای واقعی کلمه تبدیل می کرد.

☑️ در این قرارداد توافق شد که:

اولاً: انگلستان با هزینه دولت ایران مستشاران متخصص را برای ادارات به ایران اعزام نماید.

ثانیا: با هزینه دولت ایران برای تجدید سازمان ارتش ایران، افسرانی را از ارتش انگلستان به ایران گسیل دارد و مهمات و تجهیزات لازم را فراهم کند.

ثالثا: برای تأمین هزینه اصلاحات مزبور، در قبال یک ضمانت کافی، وام سنگینی را تدارک ببیند.

رابعا: برای بهبود راههای ارتباطی ایران با سرمایه گذاری دو کشورِ ایران و انگلیس همکاری لازم از سوی دولت ایران انجام پذیرد و کمیته ای مشترک از متخصصین تشکیل شود و تعرفه های گمرکی را در عین رعایت منافع ایران مورد تجدید نظر قرار دهند.

⬅️ این قرارداد که ابتداءا به طور مخفیانه و کاملاً سری در جریان بود، پس از فاش شدن، با مخالفتها و واکنشهای تندی از گوشه و کنار کشور مواجه شد؛ در سراسر کشور خصوصا در تهران اقشار و طبقات مختلف از مردم علیه دولت وثوق الدوله که مسؤول انعقاد این قرارداد بود به تظاهرات و مخالفت برخاستند؛ همچنین این قرارداد مخالفتهای شدیدی را در میان جنگلیان در پی داشت.

⬅️ دولت بریتانیا برای فروخواباندن موج گسترده اعتراضات دست یاری به سوی آمریکا دراز کرد تا شاید بتواند از شکست آن جلوگیری کند، اما از آن نیز طرفی نبست و آمریکا که خود را در این قضیه کاملاً مغبون یافته بود، نه تنها از آن حمایت نکرد، بلکه در صدد مقابله و مخالفت با آن برآمد.

⬅️ دولت شوروی نیز که از استیلای رقیب خود بر ایران با انعقاد این قرارداد بسیار ناخشنود بود، سعی کرد با استفاده از احساسات ضد استعماری ملت ایران و با بهره گیری از تنش موجود بین جنگلیان و استعمار بریتانیا و دولت وثوق الدوله به مقابله با آن برخیزد؛ از این رو در 30 اوت 1919م. مطابق با ذیحجه 1337ق. چچرین کمیسر امور خارجه شوروی در بیانیه ای خطاب به کارگران و دهقانهای ایران اظهار داشت: دولت شوروی معاهده ایران و انگلیس که خلق ایران را در بند می کشد، به رسمیت نمی شناسد و هیچ گاه آن را قانونی تلقّی نخواهد کرد.

⬅️ دولت روسیه به منظور جلوگیری و ممانعت از بسط و سیطره انگلیس بر ایران که منافع او را تهدید می کرد از نهضت جنگلدعوت به همکاری نمود که با توجه به ضرورتها و اشتراکات موجود، با موافقت میرزا روبرو شد و سرانجام به تشکیل یک جمهوری شورایی مرکب از بلشویکها و جنگلیان به رهبری میرزا کوچک خان انجامید که شرح آن از نظر گذشت.

⬅️ دولت شوروی به زودی دریافت که برای مقابله مؤثر با نفوذ انگلستان در ایران باید به سیاست جدیدی روی آورد و روابط دوستانه ای را با ایران پی ریزد، لیکن با توجه به این که کشور ایران تحت نفوذ بسیار شدید انگلستان بود، هرگونه توفیق شوروی در برقراری یک رابطه دوستانه با ایران اولاً، مستلزم تجدید نظر در روابطش با انگلستان بود؛ گذشته از این، علی رغم تنشهای نظامی موجود بین شوروی و انگلستان، دو دولت نسبت به برقراری روابط اقتصادی بی میل نبودند، تا این که در تاریخ 20 نوامبر 1919 م.




https://t.me/Nehzate_Jangal/35

🆔 @Nehzate_Jangal

☑️ موافقتنامه 1940 #ایران و #شوروی

از مهمترين قراردادهاي مربوط به اين بحث، قرارداد بازرگاني ايران و شوروي در 25 مارس 1940 است که بر برابري حاکميت و اصل تساوي حقوق دو کشور (یعنی 50درصد همه گونه حق قانونی ) تاکيد دارد و حتي در اين معاهده از درياي کاسپین به عنوان «درياي ايران و شوروي» نام برده شده است.




🆔 @Nehzate_Jangal

‌☑️ نخستین قرارداد ایران و روسیه(1732 میلادی)


🔻 #بخش_اول


🔸قديمي ترين قراردادي که بين ايران و روسيه منعقد شده و به مسائل درياي کاسپین اشاره دارد، مربوط به 1732 ميلادي است که مقرر مي کند: «چنانچه کشتي تجاري متعلق به اتباع روسيه در درياي کاسپین آسيب ديده و بيم آن مي رود که خساراتي به اموال آن وارد شود، از دولت ايران انتظار مي رود امکانات خود را به کار گيرد تا اموال مورد دستبرد قرار نگيرد و در حد امکان براي نجات کشتي کمک کند.»

🔸از طرف ديگر در اين قرارداد از ايران خواسته شده است که اجازه توقف کشتي هاي تجاري روسي در بنادر خود را جهت تخليه کالاو بارگيري قائل شود. این قرارداد گویای استیلا و هژمونی آن روز نیروی دریایی ایران در دریای کاسپین است که روس ها را ناگزیر از استمداد از ایران کرده است.

_گلستان و ترکمانچای آغاز از دست رفتن سرزمین های چهار سوی ایران

🔸کشته شدن آقا محمد خان نخستین و تنها پادشاه مقتدر قاجار آغازی بود بر آشفتگی های داخل کشور که در پی آن سلطنت فتحعلی شاه، پادشاه بی کفایت قاجار، تسلط بیگانگان و از دست رفتن بسیاری از سرزمین های ایرانی شرق،غرب،شمال و جنوب ایران زمین را در پی داشت به گونه ای که تا پایان دوره قاجار وسعت سرزمین کهن ایران زمین به یک سوم مساحت واقعی آن کاهش یافت.پس از برپایی دو جنگ خانمانسوز و نابرابر ،‌دو قرارداد شوم گلستان ( در 29 شوال 1228 ه.ق. / 12 اکتبر 1813 م. ) و ترکمانچای ( پنجم شعبان 1243 ه.ق. / 22 فوریه 1828 م. ) به ایران تحمیل شد که بخش عمده ای از سرزمین های ایرانی در ناحیه قفقاز از پیکره حکومتی ایران زمین جدا شد و به اشغال روس ها در آمد.

🔸جنگ های روس با ایران در هفتمین سال سلطنت فتحعلی شاه ( 1228 – 1218 ه.ق. / 1813 – 1804 م. ) آغاز شد و بر اساس معاهده گلستان‎ که در سال‎) ‌‏۱۸۱۳‌‎ (‎میلادی‎ ‎بین‎ ‎ایران‎ ‎و‎ ‎روسیه‎ ‎ ‎در قریه گلستان از محال قره باغ منعقد شد مناطق بسیاری از ایران به اشغال روس ها در آمد.

🔸از جمله مناطقی که از ایران جدا شدند عبارتند از: ‏
قره باغ، گنجه، خانات شکی، شیروان، قوبا شماخی، دربند، باکو، هر جا از ولایات مغان و تالش را که بالفعل در ‏تصرف روسیه بود. داغستان، گرجستان ‎ 

🔸این قرارداد ايران را از داشتن نيروي دريايي در دریای کاسپین نیز محروم و حقوق مسلم ايران را در این دریا پايمال کرد.

💠در جنگ های دوم ایران وروسیه که به دنبال اعتراض روحانیان شیعه و مردم استقلال خواه ایرانی علیه روس‌ها به وقوع پیوست ( 1243 – 1241 ه.ق. / 1828 – 1826 م. ) پس از شکست دوباره ایران و تحمیل معاهده دیگری در شانزده فصل و یک قرارداد الحاقی در سه فصل عهدنامه ترکمانچای در ۲۱ فوریه ۱۸۲۸ منعقد گردید.




https://t.me/Nehzate_Jangal/784

🆔 @Nehzate_Jangal