🔴 نتایجِ داغِ یک سفرِ سرد

🔷 علیرضا قندریز*

▪️ به نظر می رسد سفر پرزیدنت بایدن به سعودی، سفری چشمگیر و موفق برای منافع ایالات متحده و مفید برای آینده سیاسی شاهزاده محمد نبوده است. آنچه امروز اتفاق افتاد نشان نمی دهد که سفر بایدن به عربستان، باعث تقویت روابط دو کشور و یا تحکیم پایه های قدرت ولیعهد جوان در خاندان سعودی شده باشد.

🔺 علاوه بر اینکه سعودی ها در استقبال از ریاست جمهور ایالات متحده حداقل پروتکل های متداول را اجرا کردند؛ سخنان پرنس محمد هم در پاسخ به اشارات بایدن پیرامون موضوع حقوق بشر به شکل بی سابقه ای تهاجمی و گزنده بود.

▪️ محمد بن‌سلمان در پاسخ به اشاره کوتاه بایدن به مساله خاشقجی در جریان دیدار دو جانبه گفت: «آن موضوع، اتفاق تاسف باری بود که اقدامات قانونی لازم درباره آن صورت گرفت. چنین اشتباهاتی در دیگر نقاط دنیا نیز رخ می‌دهد مانند اشتباهاتی که آمریکا در زندان ابو غریب مرتکب شد»!

🔺 بن‌سلمان که انتظار می رفت در خلال سفر بایدن گام های مشخصی برای عادی سازی روابط با اسراییل بردارد علیرغم انتظارات با اشاره به قتل شيرين ابوعاقله روزنامه نگار فلسطینی-آمریکایی در «فلسطین» درباره واکنش‌های دولت آمریکا وجامعه جهانی به این حادثه، بایدن را مورد پرسش جدی و پرکنایه ای قرار داد.

▪️ ولیعهد سعودی در بخش پایان سخنان خود به تلخی عدم تمایلش به بحث در مورد حقوق بشر سعودی را نشان داد و با لحنی که متضمن یک تهدید تلویحی هم بود؛ گفت «تلاش برای تحمیل یکجانبه ارزش‌ها بر جوامع دیگر نتایج معکوس دارد»!
از سویی مشاور امنیت ملی کاخ سفید هم در سخنانی گفته است: «انتظار نداریم عربستان بعد از سفر بایدن تولید نفت را افزایش دهد. معتقدیم این موارد باید در اوپک‌پلاس تصمیم‌گیری شود». البته شاهزاده محمد هم در سخنرانی خود در اجلاس سران عرب و ایالات متحده با تأکید بر عدم توانایی “فنی” عربستان برای افزایش دو میلیون بشکه ای تولید نفت در کوتاه مدت، انتظارها و گمانه های بوجود آمده در رسانه ها پیرامون هدف های نفتی سفر بایدن به سعودی را به کلی منتفی ساخت.

🔺 عمده توافقات علنی دو طرف بیشتر روی همکاری در حوزه تکنولوژی هایی مثل انرژی پاک، حمل و نقل هوایی و بهداشت و درمان متمرکز بوده است در حوزه نظامی، آنچنان که به شکل علنی اعلام شده است توافقات در دایره وسایل و امکانات “دفاعی و پدافندی”محدود بوده است!

▪️ اگر برون ده و نتیجه سفر بایدن چنان که ریچارد هاس در لحظات اول ورود او به سعودی اشاره کرده بود منجر به سردی بیشتر روابط دو طرف بشود باید منتظر پیامدهای جدی آن باشیم. دولت سعودی برای بقای خود به حمایت استراتژیک ایالات متحده نیاز حیاتی دارد و امریکا هم برای حفظ یک سیستم تعادل تهدید منطقه ای به رابطه ای قابل اعتماد با دولت عربستان تمایل دارد…به نظر می رسد اگر پرنس محمد این رابطه بنیادین را درک نکند آینده خود را متزلزل خواهد ساخت؛ بعید است عناصر صاحب قدرت در خاندان سعودی علیرغم تمایل و دلبستگی که به هر جناح سیاسی در امریکا دارند از درک اهمیت روابط استراتژیک دو کشور ناتوان باشند؛ برخوردی چنین سرد با ریاست جمهوری ایالات متحده-صرفنظر از این که او چه شخصی است و از چه حزبی می آید-بر آینده منافع سعودی سایه ای سنگین خواهد انداخت.

🔺 تحلیل گران دولت ایران حتما این سفر را با جزییات آن در نظر دارند؛ اگر استراتژیست های ایرانی، خوانشی دقیق از رفتار شاهزاده سعودی با ریاست جمهوری ایالات متحده داشته باشند؛ ممکن است بتوانند فرصت های جدیدی برای منافع ایران در خلال آن تعریف کنند؛ احتمالا فرصت بهبود روابط با سعودی از این پس برای ایران فراهم تر خواهد شد. اما ایران همزمان، در صورت کاهش التهاب و پایین آوردن سطح تنش در روابط خود با امریکا، فرصت بازیگری فعال در چارچوب سیستم تعادل در منطقه را دارد و می‌تواند از سردی رابطه حکام جوان سعودی با دولت امریکا بهره ببرد.

▪️ احساس انتقادی که نسبت به حکام جوان سعودی در مراکز سیاست سازی ایالات متحده بوجود خواهد آمد فرصتی به ایران می دهد تا با پایین کشیدن فتیله تنش از شرایط در جهت منافع کشور خود استفاده نماید و بازگشت به برجام را با مطالباتی معقول اما مؤثرتر از پیش سامان دهی کند. لازمه این رهیافت، فاصله گرفتن از استراتژی های استثناءطلبانه و درک واقعیت روابط بین الملل و فهم فرصت های زودگذر سیاسی است!


-------------------
* تحلیل گر روابط بین الملل

#جو_بایدن
#محمد_بن‌سلمان
#سفر_بایدن_به_خاورمیانه
#اسرائیل #عربستان_سعودی #عراق #ایران

#مصطفی_تاجزاده

https://t.me/iranfardamag