📝📝📝 بازگشت حاکمیت به گفتمان دهه‌ی شصت و مقاومت مدنی جامعه »

✍️ فریبا نظری


✅ پس از ظهور انقلاب سال ۱۳۵۷ و استقرار نظام جمهوری اسلامی، با گفتمان‌های متعددی ذیل گفتمان اصلی انقلاب اسلامی روبرو شده‌ایم. در واقع گفتمان انقلاب اسلامی فرزند گفتمان ایدئولوژیک است که خود مولودی دارد به نام گفتمان جمهوری اسلامی.

✅برخی تحلیل‌گران بر این باورند که هردهه پس‌از استقرار نظام جمهوری اسلامی، خود دارای ویژگی‌های گفتمانی مستقل است که البته به ریشه و سه‌منبع گفتمانی اصلی، وابستگی و شباهت تام دارد.
۱- #گفتمان_ایدئولوژیک
۲- #گفتمان_انقلاب_اسلامی
۳- #گفتمان_جمهوری_اسلامی
🗯 یکی از دوره‌های بحث‌برانگیز و پرچالش پس از انقلاب سال ۵۷ ، #دهه‌ی_شصت است که دارای گزاره های گفتمانی مورد اعتنا و قابل توجهی است.

✅ با هم برخی از ویژگی های گفتمان دهه‌ی شصت را در چهار حوزه‌ی اقتصاد، فرهنگ، سیاست و نظامی برشمرده و با آن‌ها آشنا می‌شویم.

✅ متن کامل را در لینک زیر بخوانید👇
https://bit.ly/3UdV7Em

@MostafaTajzadeh
@Sociologyofsocialgroups

📝📝📝« ترانه‌های اعتراضی »/بخش ششم

✍️ فریبا نظری

✅ب/۳: دوران نخست ترانه‌های اعتراضی برون‌مرزی( از میانه‌ی دهه‌ی شصت تا ۱۳۸۸)

✅پس‌از سکوت و پایان وقایع رویارویی خیابانی و #مسلحانه‌ی اعضای گروه‌های چپ‌گرا و مجاهدین خلق در سال۱۳۶۰، روند تولید ترانه‌های اعتراضی در داخل کشور( تقریباً تا سال ۱۳۶۳ )رو به کاهش و حتی توقف نهاد.
برخی‌از دلایل این امر عبارتنداز:
۱- مهاجرت بسیاری از هنرمندان به خارج از کشور
۲- #بازداشت و زندانی شدن تعدادی از هنرمندان خالق ترانه‌های اعتراضی، مانند: هوشنگ ابتهاج، سعید سلطانپور، مرجان(شهلا صافی‌ضمیر)
۳- بازداشت و زندانی شدن بسیاری از اعضای گروه‌های چپ‌گرا و مجاهدین خلق و نیز کشته شدن بسیاری دیگر از آن‌ها
۴- #مهاجرت تعدادی از سران گروه‌های سیاسی چپ‌گرا و مجاهدین خلق به خارج از کشور
۵- تعطیلی و انحلال مراکز فعالیت‌های گروه‌های نام‌برده
۶- #سانسور و کنترل شدید فعالیت‌های هنری و موسیقایی از نظر محتوا و تولید آثار جدید 
۷- توجه و تمرکز هنرمندان داخلی بر پدیده‌ی جنگ ایران و عراق باهدف تقویت انسجام ملی
۸ - محدودیت‌های #ایدئولوژیک و #فقهی برای فعالیت‌های حوزه‌ی موسیقی
۹- تولید نوحه و سرودهای #مرثیه‌گونه در رثای کشته‌شدگان جنگ ایران و عراق
۱۰- فضای دوگانه‌ی #انقلابی و #ضدانقلابی در فعالیت‌های هنری
۱۱- تغییر جهت فعالیت کانون #چاووش* از محتوای اعتراضی و انحلال آن در سال ۱۳۶۳
 *( عوامل پیدایش چاووش در ابتدای دهه‌ی پنجاه، اهداف آن، پیامدهای آثار این گروه، اعضایش، محتوای آثار، تغییر سمت و سوی گروه، انشعابات آن و درنهایت انحلال این کانون در میانه‌ی دهه‌ی شصت؛ پژوهش و نوشتار مستقلی است که نیاز به فرصتی دیگر برای روایت و تحلیل دارد و در این مجال نمی‌گنجد).

✅ « در درون ایران، اگرچه ترانه اعتراض سر بلند نکرد ولی اعتراض به درون #آوازهای_سنتی نقل مکان کرد. خوانندگان برجسته کوشیدند فریادهای خفته در گلو را در قالب غزل‌هائی از حافظ و مولوی سردهند که ظرفیت تعبیر و تأویل دارند. #محمدرضاشجریان با دقت و کیاست کافی، در این گام پیشقدم شد و در برنامه معروف «همایون و بیداد» که با همکاری پرویز مشکاتیان اجرا می‌شد، یکی از دو غزل قابل تعبیر حافظ را وسیله بیان سرخوردگی‌های خود قرار داد:
آب حیوان تیره‌گون شد، خضر فرخ پس کجاست/ خون چکید از شاخ گل ابر بهاران را چه شد/
شهریاران بود و خاک مهربانان این دیار/ مهربانی کی سرآمد، شهریاران را چه شد؟»(خوشنام، محمود، مروری بر ترانه‌های اعتراض/از مشروطیت تا جنبش سبز، ۱۳۹۰).

 ✅پس‌از گذشت چندسال از آغاز #جنگ هشت ساله با عراق، و تثبیت شرایط زیستی و حرفه‌ای برخی‌ هنرمندانی که ایران را ترک کرده و در آمریکا و اروپا اقامت گزیده بودند؛ اندک اندک ترانه‌های اعتراضی، تقریباً در میانه‌ی #دهه‌ی_شصت دوباره شکل گرفته و زایشی نو یافت.
👈به تعدادی‌از این ترانه‌ها اشاره می‌شود:
🎵 ترانه« نخواب آروم گل بی‌خار و بی‌کینه»، شهیار قنبری
🎶 ترانه« سنگسار »، شعر از اردلان سرفراز، باصدای رامش، آهنگ از اسفندیار منفردزاده 
🎵 ترانه‌های «وطن،ترانه زندانی»،« خاک من، ایران من،کو»،«دوباره می‌سازمت وطن»،« نون و پنیر و سبزی »،«نامه به وطن »،«بچه‌های ایران»،«کهن دیارا» باصدای داریوش‌اقبالی، و اشعاری از احمدشاملو، سیمین بهبهانی، نادر نادرپور، شهیار قنبری، هما میرافشار، شمس‌الدین حسینی؛ و آهنگ‌: فرید زلاند، احمد پژمان ، محمد زمانی، همایون خسروی
🎶 ترانه« داروغه»، باصدای مرتضی برجسته، و شعر مسعود امینی
🎵 ترانه« وطن ای شکسته »، باصدای مرجان، شعر از علیرضا میبدی، آهنگ از عمادرام (سال ۵۹) و ترانه‌های« رویش ناگزیر»،« قدغن»، «وقت‌براندازی»، «اوین بگو»، «میهنی میسازیم»، « شهیدای شهر»، و «پرچم» در خارج از ایران با آهنگ محمد شمس. 
🎶 ترانه‌های «پاینده باد ایران»،«ایران طاعون‌زده»،« هموطن همخون»،«زنجیر ورچین» ،«خانه سرخ است»،« هلا»،«بشکن»، باصدای ابراهیم حامدی، و اشعاری از احمد شاملو، ایرج جنتی عطایی، مینا اسدی، حسین سماکار، اردلان سرفراز، تورج نگهبان؛ و آهنگ: اسفندیار منفردزاده، فرید زلاند، بابک افشار، خسرو پیشکاری، منوچهر چشم آذر
🎵 ترانه‌های« گل پونه»،«ایران ایران»،«دلم گرفته هم‌وطن» باصدای ستار، اشعار از اردلان سرفراز، شهرام شب‌پره، علیرضا میبدی؛ و آهنگ فرید زلاند، عمادرام 
🎶 و ترانه‌هایی با صدای: شاهرخ، هایده، سعید محمدی، فرامرز آصف.  

✅برخی‌از ویژگی‌های ترانه‌های اعتراضی این دوره عبارتنداز:
۱- حضور بیشتر #هنرمندان_زن( خواننده و ترانه‌سرا)
۲- بهره‌مندی از موسیقی پاپ
۳- بهره‌مندی از شعرنو و ترانه
۴- محتوای #وطن‌دوستی، یاد وطن، حسرت بازگشت به وطن، #زندگی_شاد و آرام
۵ - دوری از مضامین دینی و #ایدئولوژیک
۶- نقش کم‌رنگ گروه‌های سیاسی چپ‌گرا
۷- اقبال زیاد مخاطبین در داخل و خارج از کشور

۲۶ خرداد ۱۴۰۲

@Sociologyofsocialgroups