📝📝📝 تفکیک جنسیتی نقش‌‌ها در کتاب‌های درسی
✍ شیرزاد عبداللهی
✅نکته شگفت در قضیه حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان این است که مسئولان ارشد وزارتخانه خود را به کوچه علی چپ‌زده و جوابهای بیربط دادند. رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش، گفت:«از نظر کارشناسان مربوطه شلوغی روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان از زیبایی تصویر کاسته و سبب شده است که این تصویر از منظر زیبایی نامطلوب جلوه کند، به همین منظور بخش تصاویر دختران و برخی از مفاهیم ریاضی به منظور ساده‌تر شدن تصویر از جلد کتاب حذف شد.» او میکوشد موضوع تبعیض سیستماتیک جنسیتی علیه دختران را به یک مساله تکنیکی و زیباشناختی تقلیل دهد و کارشناسان را مقصر جلوه دهد!
✅ وزیر آموزش و پرورش هم در توئیتی نوشت:«تغییرات در کتاب‌های درسی همه‌ساله بر اساس ارزیابی و از سوی مؤلفین انجام می‌شود. به رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مأموریت دادم تغییرات در شکل و محتوای کتاب‌های درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش نماید. به دغدغه‌های مردم اهمیت می‌دهم. دختران میهن شایسته احترامند.» واقعیت این است که وزیر و معاون او (رئیس سازمان پژوهش و...) میخواهند حفظ ظاهر کنند. کسانی که مسایل آموزش و پرورش را از نزدیک رصد میکنند، میدانند که وزیرو رئیس سازمان پژوهش و کارشناسان در این گونه مسایل صرفا مجری هستند.
✅ #تبعیض_جنسیتی در کتاب‌های درسی موضوعی نهادینه و بخشی از ایدئولوژی حاکم بر این وزارتخانه است، جداسازی و تقسیم کار جنسیتی در همه کتاب‌های درسی مخصوصا کتاب‌های دوره ابتدایی سیاستی ثابت است که با تغییر مسئولان ممکن است سخت‌گیرانه‌تر یا با اندکی تسامح اجرا شود. حذف دختران از تصویر یک اشتباه موردی نبوده و در همه کتاب‌های درسی نقش دختران و پسران چه در متن و چه در تصویر بر مبنای نگاه جنسیتی تعیین می‌شود.
✅کارشناسان و رئیس فعلی سازمان پژوهش و حتی وزیر آموزش و پرورش، همگی مجری سیاستهایی هستند که از سالها پیش به صورت سیستماتیک توسط مراکزی خارج از آموزش و پرورش به این وزارت دیکته شده است و هرسال به دلیل ناکامیهای آموزش و پرورش بر غلظت و شدت آن افزوده می‌شود.فروکاستن موضوع به یک عکس و انداختن تقصیر آن به گردن رئیس سازمان پژوهش یا وزیر آدرس غلط دادن است.
✅در نظامهای آموزشی دنیا حداقل چهار مدل #آموزش_دینی از حذف آموزش دینی از برنامه درسی تا آموزش دین به منزله هویت وجود دارد. در ایران مدل هویتی اعمال می‌شود. یعنی نه تنها درسی به نام تعلیمات دینی در برنامه درسی وجود دارد، بلکه کلیه مواد درسی و تربیتی از تاریخ تا ریاضی و ورزش و علوم اجتماعی و علوم تجربی با رویکرد دینی آموزش داده مشوند و هیچ حوزه‌ای مستقل از دین وجود ندارد. با این حال نظام آموزشی دینی، انتظارات مقامات سیاسی و مذهبی را برآورده نکرده است.
✅مسئولان به جای تجدید نظر در روش 40 ساله آموزشی و تربیتی، «رویکرد اشباع دینی» را تجویز میکنند. طرفداران اشباع دینی، دلیل برآورده نشدن انتظارات مقامات سیاسی و مذهبی از نظام آموزشی را کمبود مباحث دینی در کتاب‌های درسی یا ضعف عقیدتی معلمان میدانند، لذا برای اثرگذاری بیشتر، حجم مطالب و مباحث دینی را در کتب درسی افزایش میدهند و برنامههایی مانند اعزام طلاب به مدارس را تدوین میکنند. طرفداران این رویکرد که معمولا تخصصی در مسایل تعلیم و تربیت و روانشناسی ندارند، به واکنشهای دانش‌آموزان در برابر افزایش حجم مطالب دینی و بیتناسب بودن حجم مطالب با گروه سنی دانش‌آموزان اهمیتی نمیدهند. اینها معتقدند که:«باید چشم و دل نسل نو را از نشانه‌‌ها و علایم اسلامی انباشت و پیوسته آنها را چه در کتاب‌های درسی و محیط مدرسه و چه در موقعیت کلان‌تر در جامعه، در معرض بارش علایم و اطلاعات اسلامی قرار داد. چاشنی فشار و تنبیه نیز به درجات مختلف با این رویکرد، همراهی میکند.»
✅اما آیا رویکرد اشباعی، قابلیت کافی برای مهار بحران تربیت دینی خواهد داشت؟ پاسخ یکی از استادان تعلیم و تربیت به این سوال منفی است:«منطق زیرساز این رویکرد، تلقین و الزام است و چنین منطقی، در صورت موفقیت، تنها می‌تواند به شکل‌گیری شبه تربیت منجر شود.» رویکرد هویتی در آموزش و پرورش دینی تاکنون به نتایج معکوس منجر شده است. با توجه به نتایج 40سال تعلیم و تربیت دینی هویتی که مسئولان سیاسی و مراجع مذهبی هم از آن راضی نیستند، شاید بهتر باشد که به جای تاکید بر اشباع دینی بیشتر، آموزش دینی را محدود به زنگ دینی کنیم و استقلال مواد درسی دیگر از تاریخ تا ادبیات و ریاضی و اجتماعی و هنر را به رسمیت بشناسیم. چنین اتفاقی هم به سود دین و هم به سود آموزش و پرورش حرفه ای خواهد بود./همدلی
#امتداد
@emtedadnet
🆔 @MostafaTajzadeh
✍ شیرزاد عبداللهی
✅نکته شگفت در قضیه حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان این است که مسئولان ارشد وزارتخانه خود را به کوچه علی چپ‌زده و جوابهای بیربط دادند. رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش، گفت:«از نظر کارشناسان مربوطه شلوغی روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان از زیبایی تصویر کاسته و سبب شده است که این تصویر از منظر زیبایی نامطلوب جلوه کند، به همین منظور بخش تصاویر دختران و برخی از مفاهیم ریاضی به منظور ساده‌تر شدن تصویر از جلد کتاب حذف شد.» او میکوشد موضوع تبعیض سیستماتیک جنسیتی علیه دختران را به یک مساله تکنیکی و زیباشناختی تقلیل دهد و کارشناسان را مقصر جلوه دهد!
✅ وزیر آموزش و پرورش هم در توئیتی نوشت:«تغییرات در کتاب‌های درسی همه‌ساله بر اساس ارزیابی و از سوی مؤلفین انجام می‌شود. به رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مأموریت دادم تغییرات در شکل و محتوای کتاب‌های درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش نماید. به دغدغه‌های مردم اهمیت می‌دهم. دختران میهن شایسته احترامند.» واقعیت این است که وزیر و معاون او (رئیس سازمان پژوهش و...) میخواهند حفظ ظاهر کنند. کسانی که مسایل آموزش و پرورش را از نزدیک رصد میکنند، میدانند که وزیرو رئیس سازمان پژوهش و کارشناسان در این گونه مسایل صرفا مجری هستند.
✅ #تبعیض_جنسیتی در کتاب‌های درسی موضوعی نهادینه و بخشی از ایدئولوژی حاکم بر این وزارتخانه است، جداسازی و تقسیم کار جنسیتی در همه کتاب‌های درسی مخصوصا کتاب‌های دوره ابتدایی سیاستی ثابت است که با تغییر مسئولان ممکن است سخت‌گیرانه‌تر یا با اندکی تسامح اجرا شود. حذف دختران از تصویر یک اشتباه موردی نبوده و در همه کتاب‌های درسی نقش دختران و پسران چه در متن و چه در تصویر بر مبنای نگاه جنسیتی تعیین می‌شود.
✅کارشناسان و رئیس فعلی سازمان پژوهش و حتی وزیر آموزش و پرورش، همگی مجری سیاستهایی هستند که از سالها پیش به صورت سیستماتیک توسط مراکزی خارج از آموزش و پرورش به این وزارت دیکته شده است و هرسال به دلیل ناکامیهای آموزش و پرورش بر غلظت و شدت آن افزوده می‌شود.فروکاستن موضوع به یک عکس و انداختن تقصیر آن به گردن رئیس سازمان پژوهش یا وزیر آدرس غلط دادن است.
✅در نظامهای آموزشی دنیا حداقل چهار مدل #آموزش_دینی از حذف آموزش دینی از برنامه درسی تا آموزش دین به منزله هویت وجود دارد. در ایران مدل هویتی اعمال می‌شود. یعنی نه تنها درسی به نام تعلیمات دینی در برنامه درسی وجود دارد، بلکه کلیه مواد درسی و تربیتی از تاریخ تا ریاضی و ورزش و علوم اجتماعی و علوم تجربی با رویکرد دینی آموزش داده مشوند و هیچ حوزه‌ای مستقل از دین وجود ندارد. با این حال نظام آموزشی دینی، انتظارات مقامات سیاسی و مذهبی را برآورده نکرده است.
✅مسئولان به جای تجدید نظر در روش 40 ساله آموزشی و تربیتی، «رویکرد اشباع دینی» را تجویز میکنند. طرفداران اشباع دینی، دلیل برآورده نشدن انتظارات مقامات سیاسی و مذهبی از نظام آموزشی را کمبود مباحث دینی در کتاب‌های درسی یا ضعف عقیدتی معلمان میدانند، لذا برای اثرگذاری بیشتر، حجم مطالب و مباحث دینی را در کتب درسی افزایش میدهند و برنامههایی مانند اعزام طلاب به مدارس را تدوین میکنند. طرفداران این رویکرد که معمولا تخصصی در مسایل تعلیم و تربیت و روانشناسی ندارند، به واکنشهای دانش‌آموزان در برابر افزایش حجم مطالب دینی و بیتناسب بودن حجم مطالب با گروه سنی دانش‌آموزان اهمیتی نمیدهند. اینها معتقدند که:«باید چشم و دل نسل نو را از نشانه‌‌ها و علایم اسلامی انباشت و پیوسته آنها را چه در کتاب‌های درسی و محیط مدرسه و چه در موقعیت کلان‌تر در جامعه، در معرض بارش علایم و اطلاعات اسلامی قرار داد. چاشنی فشار و تنبیه نیز به درجات مختلف با این رویکرد، همراهی میکند.»
✅اما آیا رویکرد اشباعی، قابلیت کافی برای مهار بحران تربیت دینی خواهد داشت؟ پاسخ یکی از استادان تعلیم و تربیت به این سوال منفی است:«منطق زیرساز این رویکرد، تلقین و الزام است و چنین منطقی، در صورت موفقیت، تنها می‌تواند به شکل‌گیری شبه تربیت منجر شود.» رویکرد هویتی در آموزش و پرورش دینی تاکنون به نتایج معکوس منجر شده است. با توجه به نتایج 40سال تعلیم و تربیت دینی هویتی که مسئولان سیاسی و مراجع مذهبی هم از آن راضی نیستند، شاید بهتر باشد که به جای تاکید بر اشباع دینی بیشتر، آموزش دینی را محدود به زنگ دینی کنیم و استقلال مواد درسی دیگر از تاریخ تا ادبیات و ریاضی و اجتماعی و هنر را به رسمیت بشناسیم. چنین اتفاقی هم به سود دین و هم به سود آموزش و پرورش حرفه ای خواهد بود./همدلی
#امتداد
@emtedadnet
🆔 @MostafaTajzadeh