📝 میرزاحسن رشدیه

🖋غلامحسین صدیقی و محمد قانعی‌راد

💢برگرفته از کانال دکتر حمیدرضا #جلایی_پور @hamidrezajalaeipour

✅ ۱) یکی از سوالاتی که در جمع علاقمندان به علوم اجتماعی (از جمله جامعه شناسی) در ایران مطرح هست این است که آیا پس از هشت دهه آموزش و پژوهش علوم اجتماعی در ایران ما می توانیم از یک مکتب ایرانی مطالعات علوم اجتماعی (مثلا مکتب بهارستان یا مکتب گیشا) سخن بگوییم یا نه؟ هستند جامعه‌شناسانی (مثل دکتر آزاد) که به این سوال پاسخ مثبت می‌دهند و کسانی که (مثل دکتر مهدوی) پاسخ مثبت به این سوال را هنوز زود می‌دانند.

✅ ۲) در پاسخ به سوال فوق زیاد خودم را خسته نمی کنم، زیرا معتقدم وقتی بارش باران تداوم پیدا ‎کند «سیل» هم جاری می‌شود. ظهور مکتب‌ها در هر حوزه آموزشی و علمی طراحی‌شده نیست. وقتی باران «آموزش» و «پژوهش» مستمرا ببارد به تدریج «دریاچه‌ها»ی مکاتب و سنت‌های آکادمیک هم از آب باران تشکیل و سیراب و بزرگ می‌شوند. مکاتب و سنت‌های آکادمیکی در جامعه‌شناسی در فرانسه، انگلیس و آمریکا پرورده شد هم از انباشتِ همین آموزش و پژوهش‌ها شکل گرفتند.

✅ ۳) معتقدم اتفاق دیگری در علوم اجتماعی در ایران افتاده است که اهمیتش از ظهور مکاتب کمتر نیست: با تلاش نسل‌های پیشین اساتید و نویسندگان و مترجمان علوم اجتماعی اکنون در ایران می‌توانیم با «زبان فارسی» هم نظریه و روش و مفاهیم علوم اجتماعی را تدریس کنیم و به همین زبان پژوهش جامعه‌شناختی انجام دهیم. این دستاورد در علوم اجتماعی ایران، به نسبت بسیاری از رشته‌های دیگر، شایسته‌ی توجه و بالیدن است. زبانِ پرورده‌‌شده‌ی فارسی برای علوم اجتماعی، گرچه هنوز جای زیادی برای ورزیده‌تر شدن دارد، چنان در عرصه‌ی عمومی و نهادهای علوم اجتماعی در ایران ریشه دوانده که مبارزه سازمان‌یافته جریان ضد علوم اجتماعی متعارف در ایران از ۸۸ تا ۹۲ تحت عنوان علوم غربی، سکولار و دین‌ستیز (که از امنیت و قدرت مالی و اداری بالایی نیز برخوردار بود) نتوانست خللی تعیین‌کننده در فرایند آموزش و پژوهش علوم اجتماعی در ایران ایجاد کند (هرچند به این فرایند آسیب رساند).

✅ ۴) اگر ادعای بند سه را جدی بگیریم. این سوال پیش می‌آید که در مراحل آغازین شکل‌گیری علوم اجتماعی شخصیتِ تاثیر گذار ما که بیشترین و پایدارترین تاثیر را در ریشه گرفتن این رشته و پرورش زبانِ آن داشت که بود؟ به نظرم بر اساس شواهد و قرائن استوار می‌توان گفت این شخصیت تاثیر‌گذار استاد دکتر غلامحسین صدیقی بوده است. بعضی از دوستان به خطا می‌گویند چون صدیقی کم می‌نوشته است (به خاطر کمال‌گرایی اش) نمی‌توان چنین نقش تاثیرگذاری به او نسبت داد. اما چنان‌که جامعه‌شناسی علم به ما می‌آموزد رشد هر علمی وابسته به فعالیت مستمر اساتید بزرگ (great scholars) آن رشته بوده است. بزرگی یک استاد هم وابسته به کمیت آثار او نیست. بلکه به کیفیت تدریس او، دانشجو‌پروری‌اش، شخصیت اخلاقی و حقیقت‌جوی او، مهارت‌های نهادسازی و ایجاد شرایط رشد حوزه‌ی آن رشته و نوع تعاملات این استاد بزرگ با محیط علمی و قدرت رسمی و بخش مدنی جامعه بستگی دارد.

✅ ۵) در تایید نظر فوق درباره نقش صدیقی بیش از همه تحت تاثیر مصاحبه با مرحوم دکتر احسان نراقی، که از همه اساتید زمان خود به صدیقی نزدیک‌تر بود، بوده‌ام. اما اساتیدی که از نزدیک با فعالیت‌های علمی سه دهه‌ای صدیقی آشنایی داشتند نیز این نظر را تایید می‌کنند (از جمله اساتید گرامی توسلی، ساروخانی و محمد میرزایی). باز اگر بخواهم از زبان تمثیل استفاده کنم می‌توان گفت کاری که مرحوم سید حسن رشدیه در پایه‌گذاری آموزش و پرورش جدید (خصوصا آموزش دختران) کرد (و گزارش مختصر فوق ☝️️به قلم دکتر بابایی به آن می‌پردازد) دکتر غلامحسین صدیقی در پایه‌ریزی علوم اجتماعی در ایران انجام داد.

✅ ۶)اگر مضمون تحلیل فوق را جدی بگیریم در علوم اجتماعی قدر اساتید مبرز و دارای شخصیت تاثیرگذار را بیشتر خواهیم شناخت. پرورش دانشجوی محقق و رشد گفت و گوهای علمی با سر و صدا و تبلیغات حاصل نمی‌شود و به تلاش مستمر و تعادل‌بخش اساتید صادق و مبرز وابسته است. به نظرم در ۱۵ سال گذشته یکی از اساتیدی که به لحاظ شخصیت و فعالیت علمی و دانشجوپروری و زمینه‌سازی نهادی برای رشد علوم اجتماعی پای در راه صدیقی‌ها و احسان نراقی‌ها گذاشتند، جناب دکتر قانعی‌راد بوده است که با فعالیت‌های مجدانه و طولانی‌مدت و خوش‌ثمرش در انجمن جامعه‌شناسی ترازِ این نهاد علمی مدنی را ارتقا داده است. توفیقاتشان روزافزون!

@mostafatajzadeh

📝📝📝نگاهی به توییتهای منتخب روز

✅Aliakbar golghandashti:
"اتفاقات خجالت آور هفته:
۱- یادآوری دین با کتک به #دختر جوان توسط #گشت_ارشاد
۲-اخراج #کاوه_مدنی مدنی از ایران
۳-بازداشت #محمدرضاجلائی_پور در شب
۴-اجرانکردن حکم #سعيدمرتضوي توسط دادگستری
۵-حمایت از تجزیه ایران به بهانه #واتیکان شدن #قم از روی شکم سیری
۶-بازداشت رئیس ارشاد #مشهد"

✅سيدعلی مجتهدزاده:
"برکناری، محاکمه وصدور حکم هر کدام برای #سعيد_مرتضوی مانند گردش در طبقه ای از جهنم بود و امشب زمان ساکن شدن در آخرين طبقه جهنم برای مرتضوی فرا رسيد #اجرای_حکم_سعيد_مرتضوی"

✅ThisisNazanin🌱:
"سیاه‌بخت و ملعون کسی‌ست که ملتی از دستگیری و به زندان رفتنش خوشحال میشوند؛ حتی مابینِ این همه بحران و هیاهو و اضطراب، آبی‌ست بر آتشِ دلِ زخم‌خورده‌ی ما اما انگار.. #سعید_مرتضوی"

✅hesam ashena:
"او نه سعید امامی است نه سید امامی؛ نه نیاز به داروی نظافت دارد نه پیراهنش را آویزان می کند. لطفا به مأمور مونیتورینگ تذکر دهید لحظه ای دوربین مدار بسته را ترک نکند."

✅SHAHROOZ MIR:
"بعد از سرکوب ۸۸ گمان کردن از این پس هر صدایی خاموش است و القا این مسئله که دغدغه ی مردم پایتخت از بقیه کشور جداست اما امروز از هر گوشه این خاک آوای اعتراض مردم به گوش می رسد...سکوت خیابان انقلاب تکثیر شد!"

✅mohammad mohajeri:
"رهبر معظم انقلاب در باره نفوذ هشداردادند. اما نکند بعضی از اینهایی که هرکسی را #جاسوس و فریب خورده وعامل بیگانه می دانند، خودشان #نفوذی باشند و با هدف پنهان کردن خود، دیگران را متهم می کنند؟ آقایان اطلاعاتی! اینها را رصد کنید و اصلا نگران نباشید که بربخورد به #مااصولگراها!"

✅فاطمه سعیدی:
"بهتر است مسئولان آموزش و پرورش به جای دنبال كردن ايده‌هايی مانند آموزش زبان #روسی مساله آموختن حقوق شهروندی به #دانش‌آموزان را پيگيری كنند."

✅مهدي كيايي:
"يكي از اعضاي هيئت نظارت بر رفتار نمايندگان در رابطه با «به ما اين #دختر_خوشگلا رو نشون بده» با شرق مصاحبه کرده و به نقل از من گفته: ممكنه اين عبارت صداگذاري شده باشه. لازمه تاكيد كنم در اينباره اظهار نظري نداشته ام و نقل قول صحيح نيست و البته متاسفم كه بگم صداگذاري هم نبود."

✅amir raeefard:
"نام گوینده #دختر_خوشگلا رو که از #قانون_گذارهای_مملکت هم هست لو نمیدین اما ۱۰ ثانیه فیلم #دختران_مردم رو در فضای مجازی منتشر می کنین! عجب #ایدئولوژی قابل #تغییری دارید شماها!"

✅amir mashadi:
"ولی خدایی من خجالت میکشم برم پشت تریبون حرم امام رضا با مردم در مورد #لباس_زیر_زنانه و #سوفیالورن صحبت کنم😑"

✅ساماریوم(ستاره.ت)💚:
"به تحصیل توی ایتالیا برای مرمت فکر می کردم همیشه و با خودم می گفتم میرم و برمی گردم به ایرانمون و خدمت می کنم به کشورم؛ ماجرای #کاوه_مدنی اما فکرمو سخت مشغول خودش کرده که اگه برم و برگردم چی میشه؟ نمی دونم چی میشه اما خدایا باز هم کمک کن شرایطی باشه که به ایرانمون خدمت کنیم همه."

✅Hadi Mousavi:
"پدر #جلایی_پور، نوشته که چرا #سپاه، شبانه دستگیرش کرده؛ چون بعد از بارها بازداشت و شکنجه و کتک خوردن و...هنوز #امیدوار به #اصلاحات هست و سپاه این رو دوست نداره. #اصلاح_طلبان تو زندان هزینه میدن بعد "چندتا" #برانداز که حتی میترسن اسم واقعیشون رو بذارن، اینجا میگن "تموم ماجرا"."

✅مرضیه:
"زن باردار و‌ مادر یک بچه توی فیلم اونا، میشینه توی ‌فضای ‌سبز ، یه کتابم دستشه، اونوقت ما اگر بخوایم مادر بودن و زن بودن رو نشون بدیم ؟! قطعأ یا توی آشپزخونه ست و غذا میپزه یا جارو به‌ دستشه."

✅hossein GhashGHAee‏🏳:
"قبلا اسم کازرون رو می‌شنیدیم یاد خانواده آقای هاشمی می افتادیم الان یاد اعتراضات مدنی قابل تحسین میفتیم. #کازرون"

✅بابی ميرزا خارالسلطنه:
"همه‌ی تعاریفی که از سعدی شده یک طرف، قصیده‌ی جناب سیف فرغانی که همدوره‌ی #سعدی بوده یک طرف، یه بیتش اینه:
تو کشور گیر آفاقی و شعر تو تو را لشکر
چه خوش باشد چنین لشگر به هر کشور فرستادن
بله یه زمانی این‌گونه عمق استراتژیکی داشتیم، زبان و فرهنگ، نه توپ و تانک و پهباد!"

✅Amir Chamani | امیر چمنی:
"۵ دهه پیش در تبریز حدود ۵۰ #کتابفروشی وجود داشت و کتابهایی با تیراژ ۵۰۰۰ جلد چاپ میشد و به چاپ پنجم میرسید. حالا کتابفروشیها تبدیل به #موبایل‌فروشی شده‌اند. ۲ دهه پیش در کتاب دبیرستان خواندیم آدم گرسنه، کتابفروشی را کباب‌فروشی میخواند. کتابفروشیها هم تبدیل به #کباب‌فروشی شده‌اند."

✅جامعه سبز اندیش:
"دریاچه ارومیه در ایران و دریاچه وان در ترکیه به فاصله ۱۲۰ کیلومتری از هم؛ یکی در آستانه بیابان شدن و دیگری مثل سابق پر آب! #مدیریت_خشکسالی"
@MostafaTajzadeh
✅بهرام 🏳:
"عكس سمت چپى رو با دقت نگاه كنيد . هنر قلم زنى .دوره زنديه https://t.co/QrnXKwm0Ar"

🔵🔴جریان اصلاح طلبی و نقش برخی آدم ها در نابود کردن آن

۱.این یک اصل ساده جامعه شناختی است که موقعیت های بسیج منابع و بسیج قدرت همواره در جامعه وجود ندارد.این نقاط عطف تاریخ یک جامعه همچون انقلاب ها،جنبش ها و یا دوره های زمانی گسست همچون انتخابات هستند که فرصت بسیج منابع و قدرت را فراهم می آورند.در این دوره ها اما قدرت به آسانی در دست گروه های متفاوت مردم قرار نمی گیرد و جامعه نیازمند وجود نهادها یا بافت های نهادی است که قدرت را به سمت گروه های متفاوت مردم سوق دهند. در درون این بافت های نهادی همچون احزاب یا جبهه های سیاسی نیز این افراد یا کنشگران سیاسی یا رهبران و ایدئولوگ ها هستند که با گفتمان و تصمیمات خود باعث می شوند چه بخشی از قدرت آزاد شده در جامعه در اختیار آن گروه قرار گیرد و به تحلیل این نکته می پردازند که آیا آنها اصولا می توانند سهمی از قدرت را به دست آورند یا نه.

۲.جریان اصلاح طلبی در ایران از جمله آن نهادهای واسط میان منابع قدرت و مردم است که باید بتواند در موقعیت های اجتماعی که با آزاد شدن قدرت در جامعه روبروییم قدرت آزاد شده را به خود اختصاص دهد.بهرحال،انجام اینکار نیازمند وجود کنشگران و عاملان سیاسی است که با تحلیل های دقیق سیاسی و اجتماعی خود نسبت خود با فرصت به دست آوردن قدرت را تحلیل و فرموله کنند.

۳.در جریان اصلاح طلبی ایران اما متاسفانه کنشگرانی وجود دارند که ناتوانی آن ها در فهم شرایط تاریخی زمینه ساز نابودی این جریان را فراهم آورده است.عطریانفر، #کرباسچی، #مرعشی، دو #جلایی_پور پدر و پسر،محمد #قوچانی و....از جمله افرادی هستند که با ناتوانی ذهنی ، نظری و تاریخی خود در فهم شرایط جامعه ایران، تمامی سرمایه اجتماعی و سیاسی جریان اصلاح طلبی را بر باد داده و حتی زمینه #بی_آبرویی کسانی چون خاتمی،کروبی،...نیز فراهم آورده اند.

۴.نوشتن این یادداشت به معنای توصیه به انتخاب افراد دیگر به عنوان ایدئولوگ های جریان اصلاح طلبی نیست که این کار باید خود در بستر تحولات تاریخی ممکن شود.اما این نکته را به جریان اصلاح طلبی گوشزد می کند که حیات یک جریان سیاسی بیش از هر چیز وابسته به روایت آن از شرایط تاریخی یک جامعه است.جریان اصلاح طلبی در معنای کلی آن نیازمند خلق گفتمان جدیدی است که جایگاه این جریان را بار دیگر برای جامعه معنادار سازد و البته اینکار نمی تواند توسط این افراد که اکنون خود را رهبر فکری جریان اصلاح طلب می دانند صورت گیرد.
✍دکتر مصطفی مهرآیین

T.me/bestdiplomacy