💢پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات تمدن(نوین) اسلامی

✍️سیدمحمدهادی گرامی

⬅️امروز جلسه اول حلقه پژوهشی تمدن نوین اسلامی با ریاست دکتر احمد پاکتچی و با حضور اساتیدی با سلایق فکری و سیاسی مختلف برگزار شد. نکته‌ای در آنجا درباره ضرورت عبور از مجادلات پایان‌ناپذیر مفهومی در حوزه تمدن و تمرکز بر راهبردهای پژوهشی در این حوزه مطرح کردم.

⬅️به نظر می‌رسد در حوزه مطالعات تمدن باید از بحث مفاهیم زودتر عبور کرد و به راهبردها پرداخت. هر نهاد پژوهشی در این زمینه ـ مانند پژوهشگاه علوم انسانی یا حلقه‌های مربوطه ـ باید به شکل عملی راهبردهای پژوهشی خود در این حوزه را انتخاب کنند. تکلیف این راهبردها باید در سه حوزه مشخص شود(گسست یا پیوست تمدنی، تجویز یا توصیف، رویکرد سخت افزاری یا نرم افزاری):

⬅️نخستین راهبرد درباره گسست یا پیوست تمدنی است. وقتی از تمدن نوین اسلامی صحبت می‌شود، آیا براساس یک گسست نسبت به سابقه و تجربه تاریخی صحبت می‌شود؟ به نظر می‌رسد در حوزه تمدن نوین اسلامی تا‌ حدی اینطور است. گویا که تجربه تمدن نوین براساس گسست از سابقه تمدنی جهان اسلام تقریر می‌شود(که اگر اینگونه نبود قید نوین هم بی‌معنا بود). در واقع نگاه تمدن نوین اسلامی عمدتاً یک نگاه انتقادی نسبت به گذشته است. جالب است همین نگاه انتقادی را برخی دوستان تمدن‌پژوه دیگر به شکل دیگری دارند؛ یعنی در پی نوعی سیاه‌نمایی نسبت به گذشته هستند. به نظر می‌رسد نقطه فارقه در اینجا همان بحث گسست و پیوست است: گرچه جریان تمدن نوین اسلامی با حریان انحطاط‌گرا در حوزه تمدن در خصوص نگاه انتقادی به گذشته توافق دارند، اما تمایز آنها در خصوص گسست یا پیوست تمدنی نسبت به گذشته است. تمایزی که سبب می‌شود هر کدام تصویر متمایزی از اکنون و آینده جهان اسلام ترسیم کنند.

⬅️راهبرد دومی که باید درباره آن گفتگو شود تجویز یا توصیف است. آیا در مطالعات تمدنی صرفا به دنبال یک نگاه توصیفی از گذشته، حال و آینده هستیم. مثلا آن چیزی که به عنوان مهدویت در مباحث تمدنی مطرح می‌شود صرفا یک نگاه اسکَتولوژیکال(فرجام‌شناختی) به تشیع را دنبال می‌کند یا در پی آن قرار است تجویزهایی نیز در سطح اجتماعی برای مردم جهت نزدیک شدن به این فرجام صورت گیرد. اگر قرار است در مطالعات تمدنی نوعی از تجویز نیز صورت گیرد، این تجویز به چه شکلی است و تا چه حد مجاز است؟

⬅️راهبرد سوم درباره رویکرد نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری به مطالعات تمدن است. مقصود از سخت افزاری میزان پیوست انگیزه‌ها، انگیزش‌ها و کنش‌ها در مطالعات تمدن با نگره‌های حکومتی، سیاسی و امنیتی است. به نظر می‌رسد در مرکز مادری همانند پژوهشگاه علوم انسانی، مهمترین مأموریت پژوهشی در این حوزه، ارتقای بحث‌های تمدن‌پژوهی و تمدن نوین اسلامی به سطح نرم‌افزاری و آکادمیک باشد. سطحی که هم از لحاظ جنبه‌های انتقادی ـ تحلیلی بسیار غنی است و هم از لحاظ بازه اثربخشی در جامعه، دراز مدت در نظر گرفته می‌شود. این سطح نرم‌افزاری در مطالعات تمدن در بهترین شکل آن منجر به شکل‌گیری یک گفتمان آکادمیک که قابل عرضه در عرصه‌های بین‌المللی علوم انسانی است، خواهد شد. بسیاری از کنشگران دانشگاهی که در این حوزه کار می‌کنند به دلیل ماهیت به شدت سخت افزاری این مطالعات، برای عرضه ایده‌های خود در سطح بین‌المللی مشکل جدی دارند.

⬅️به نظر می‌رسد به جای دامن زدن به بحث‌های پایان‌ناپذیر مفهومی در حوزه تمدن، بهتر است نهادهای علوم انسانی ـ از جمله پژوهشگاه علوم انسانی ـ نسبت خود را با راهبردهای سه‌گانه پیش‌گفته مشخص کنند.

#تمدن #تمدن_اسلامی #تمدن_نوین_اسلامی #پژوهشگاه_علوم_انسانی

🆔 https://t.me/Khanishha

💢مراسم تودیع دکتر پاکتچی در پژوهشکده مطالعات قرآنی

🔹امروز در پژوهشکده مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی میزبان دکتر پاکتچی بودیم. مراسم تودیع به یادماندنی با میزبانی استاد محترم سرکار خانم دکتر قبادی در موزه رستوران پنج دری برگزار شد. در عکسها به جز بنده و استاد محترم آقای دکتر پاکتچی، جناب آقای دکتر محمدعلی طباطبایی و سرکار خانم دکتر پارسا(ریاست پژوهشکده) و سرکار خانم دکتر وحیدنیا و خانم نبییی حضور دارند
(اینجا).

#قاب_خاطره #دکتر_پاکتچی #احمد_پاکتچی #یونسکو #هادی_گرامی #پژوهشگاه_علوم_انسانی_و_مطالعات_فرهنگی #تهران #رستوران_پنج_دري

🆔 https://t.me/Khanishha

💢گزارش سخنرانی با عنوان «تعامل با آکادمیای بین‌المللی علوم انسانی: پرسش از چرایی به جای پاسخ به چگونگی»

🎤سیدمحمدهادی گرامی

🔰پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 23 آذر 98

🔹در راستای بزرگداشت هفته پژوهش و در روزهای 23 تا 25 آذر ماه سال 1398 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نشست هایی برگزار شد. یکی از این نشست ها پنلی با عنوان: " تعامل پژوهشی در سطح بین الملل و افق های پیشرفت" بود که با همکاری پژوهشکده فرهنگ معاصر، پژوهشکده مطالعات قرآنی و پژوهشکده مطالعات فرهنگی در بعد از ظهر یکشنبه 23 آذر 1398 برگزار گردید. در این نشست خانم دکترشکوه السادات حسینی به عنوان مدیر پنل و آقایان دکتر محمدمهدی اردبیلی و دکتر سیدمحمدهادی گرامی و خانم دکتر زهرا مبلغ سخنرانی داشتند.

🔹آقای دکتر گرامی( عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات قرآنی) در سخنرانی خود با عنوان: " تعامل با آکادمیای بین‌المللی علوم انسانی: پرسش از چرایی به جای پاسخ به چگونگی " به بحث درباره چرایی تعامل با جوامع علمی بین المللی پرداختند و گفتند: با توجه به تجربه زیسته خود و تجربیاتی که از مشاوره دادن به دانشجویان در این زمینه کسب کرده ام می توانم به به سه سطح از مسأله‌مندی در این موضوع اشاره کنم.

🔹ابتدا در "سطح کلان فکری ـ گفتمانی" بایست به گفتمان علوم انسانی ـ اسلامی اشاره کرد. این گفتمان با یک پیش‌زمینه کاملا ایدئولوژیک می خواهد وارد فضای آکادمیک بین المللی شود و گفتگو و تعامل داشته باشد. در حالیکه فضای علوم انسانی بین‌المللی کاملا سکولار است و این دو با هم قابل جمع نیستند. این یک مساله است و تا کنون برای حل آن تلاشی صورت نگرفته است. مساله دیگری که در اینجا مطرح هست گفتمان تشیع سنتی و فقاهتی است که علاقمند است با آکادمیای بین المللی ارتباط داشته باشد و آموزه های شیعی را به گوش جهانیان برساند و این امر وقتی محقق خواهد شد که دانشجویان و پژوهشگرانی به آنسوی مرزها بروند و به تعلیم و تعلم و پژوهش بپردازند. لیکن اگر اینان دچار وضعیت ضد ایدئولوژیک ـ یعنی ضعف ایمانی ـ شوند(کما اینکه برای تعدادی از آنان اتفاق افتاده است)، این گفتمان تشیع سنتی و فقاهتی چگونه این پارادادوکس را حل خواهد کرد؟ همچنین ایشان به گفتمان هویت ایرانی ـ ملی و سلسله نشست های ایده ایران اشاره کردند و گفتند: چگونه می توان نسبتی بین ایده ایران و تعاملات بین المللی پیدا کرد؟ اینها مسائل و سوالاتی هستند که تا کنون پاسخی برای آنها داده نشده است.

🔹دکتر گرامی در ادامه مسأله‌مندی در"سطح نهادی (حاکمیت و قدرت، نهادهای آکادمیک و سازمان‌های مردم‌نهاد)" را مطرح کردند و گفتند نهادها و انجمن‌هایی هستند که مایلند از دانشجویانی که در حیطه علوم انسانی فعالیت دارند حمایت کنند ( همانند موسسه "حامی" وابسته به دانشگاه شریف)؛ ولی تکلیف این گروه نیز روشن نیست. این نهادها گاه با حمایت از دانشجویانی که از دانشگاه های معتبر خارجی پذیرش دریافت کرده اند و گاه با تاسیس کرسی‌هایی در کشورهای دیگر همانند انگلیس و آلمان به فعالیت می پردازند؛ اما در نهایت اولویتی برای آن ها مشخص نشده است که کدام یک بهتر است. فارسی‌نویسی یا بیگانه‌نویسی (شخصی، نهادی) نیز از جمله مسائلی است که وضعیت روشنی ندارد و به صورت سوالی بی پاسخ باقی مانده است. ایشان در ادامه سخنان خود به مسائل امنیتی و سیاسی در خصوص تعاملات بین المللی و پذیرش دانشجویان خارجی و یا اعزام دانشجویان ایرانی اشاره کردند و گفتند: همیشه به صورت هشدار به این مساله نگریسته شده است و هیچگاه به صورت مساله ای که باید پاسخی آکادمیک برای آن دریافت شود، دیده نشده است.

🔹دکتر گرامی در پایان صحبت های خود "مسأله‌مندی در سطح شخصی و خرد" را مورد بررسی قرار داده و درباره مواردی همچون فرصت سوزی یا فرصت سازی برای آینده اهل آکادمیا صحبت کردند. ایشان خاطر نشان کردند که نخبگان بسیاری را می شناسند که به علت تردید در ادامه تحصیل در ایران یا خارج از کشور، فرصت ها را از دست داده و نتواسته اند به ادامه تحصیل بپردازند و هم اکنون دچار چالش هستند.

🔹ایشان در پایان با جمع بندی موارد ذکر شده تاکید کردند که چالش های بسیاری درباره رویکرد ما در مسائل بین المللی وجود دارد که هیچ گاه به صورت یک مساله آکادمیک به آنها نگریسته نشده و اهل آکادمیای علوم انسانی تاکنون پاسخ روشنی برای آنها دریافت نکرده اند و ابراز امیدواری کردند که در آینده پاسخ روشنی به این مسئله ها داده شود.

#علوم_انسانی #فرصتهای_بین‌المللی #ادامه_تحصیل #پذیرش_دانشگاه #هادی_گرامی #پژوهشگاه_علوم_انسانی

🆔 https://t.me/Khanishha
🆔 @toomareandisheh

#قرآن_هرمنوتیک_باطن
#به_زودی
#پژوهشگاه_علوم_انسانی
#سید_محمد_هادی_گرامی
#تشیع_نخستین
#تاریخ_تفسیر
#اندیشه_تفسیری

🆔 https://t.me/Khanishha