📊 نتایج یک نظرسنجی در بارۀ خلقیات اجتماعی ایرانیان

یکی از سؤالات یک پیمایش آزمایشی در سطح ملی، به شکل الکترونیکی و با کمک تعدادی از اعضای هئیت علمی دانشگاه‌های سراسر کشور این بود:
«اگر روحیات و خلقیات ایرانی بحث‌انگیز است، بیشتر به کدام مؤلفه‌ها از خلقیات ایرانی مربوط می‌شود؟»
نتایج برحسب رتبه، به شرح زیراست:

🔻بالاترین جوابی که در بحث‌انگیز بودن خلقیات ایرانی داده بودند، «ضعف فرهنگ کار جمعی و فعالیت مشترک گروهی» بود.
🔻در رتبه بعد «انتقادپذیری» را بحث‌انگیز دیدند. این که ایرانیان از انتقاد آزرده و ناراحت می‌شوند و وقتی کسی از آن‌ها انتقاد کند، به دل می‌گیرند.
🔻در رتبۀ سوّم به «رودربایستی زیاد، تعریف و تمجید» در حضور یکدیگر و قضاوت‌های منفی در غیاب یکدیگر اشاره کردند. گفتند، تعارف ایرانیان در حد واقعیت و رفتارشان نیست.
🔻در رتبۀ چهارم گفتند، ایرانیان معمولاً «پنهان‌کاری» می‌کنند و غالباً شفاف نیستند.
🔻در رتبۀ پنجم گفتند، ایرانی‌ها «خودمدار»ند؛ بیشتر خواسته‌های خود را مبنا قرار می‌دهند. بیش از این که به خواسته‌های جمعی و گروه و منافع عمومی فکر کنند، می‌خواهند خود را نجات دهند.
🔻در رتبۀ ششم معتقد بودند، «احساسات» در ایران بیشتر بر خردورزی چیره می‌شود.
🔻در رتبۀ هفتم گفتند، «دروغ» بین ایرانیان رواج دارد.
🔻سرانجام معتقد بودند ایرانی‌ها به سختی می‌توانند گفت‌و‌گو و توافق پایداری انجام دهند.

✍🏼 #مقصود_فراستخواه
📖 #کتاب ما ایرانیان (زمینه‌کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی)
#ماایرانیها
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

بحران روشنفکری در ایران🔻

هر کدام از سلبریتی‌هایی که در ایران مرجعیت پیدا کرده‌اند در فضاهای موقتی به وجود می‌آیند و در دوره موقتی کار خودشان را می‌کنند و سیاست به معنای کنش پیگیر و ادامه‌دار جایش را به فضاها و هنجارهای موقت داده است و از اینجاست که چهره‌ها به جای کنشگرها آمده‌اند. زمانی کنشگرهایی بودند که منتقدان جدی بودند الان به جایشان چهره‌ها آمده‌اند، به جای اندیشه‌های والا، شاهد انبوه و غوغا هستیم. همان بحث انبوهگی و غلبه فرهنگ پاپ بر فرهنگ والا. به نظرم نتیجه این شده که الان به جای اینکه شاهد کنش‌های روشنفکرانه و عمیق سیاسی باشید شاهد سلبریتیزه شدن سیاست و فرهنگ و دانشگاه و حتی روشنفکری هستیم. برخی از این جماعت سیاسی و روشنفکری نیز اتفاقا ستاره‌بازی درمی‌آورند و ادا و اطوار سلبریتی کم و بیش از خود نشان می‌دهند و در روزنامه‌ها و محافل و شبکه‌ها دست و پا می‌زنند تا حس مبهم بحران را بر خود هموار سازند.

✍🏼 #مقصود_فراستخواه
منبع: هفته‌نامه صدا – شماره ۱۳۰
#آگاهی #روشنفکر #سلبریتی #وضعیت_امروز_جامعه_ما
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

📝 حافظه تاریخی ایرانیان و «فراموشیِ خودخواسته»

حافظه تاریخی قابل فروکاستن به یک خصیصۀ روان شناختی نیست. به نظر می‌رسد اینطور نباشد که اگر ملت «الف» حافظه تاریخی بیشتر و بهتر از ملت «ب» دارد این صرفا به معنای تفاوت دو تیپ روحیات و خلقیات وعادات رفتاری است. حافظه تاریخی به طور اجتماعی ساخته می‌شود و به ماتریال اجتماعی نیاز دارد، مواد وعناصری اجتماعی همچون حوزۀ عمومیِ آزاد و «کنش گفتگوییِ محدود نشده» و رسانه‌های متکثر و دانشگاه‌ها ونهادهای مطالعاتی مستقل و سَمَن‌های چالاک و خلاق و ارتباطات و گفت وشنفت و سرمایه اجتماعی و مابقی قضایا. برای مثال اگر آزادی علمی نباشد آن وقت هر تاریخ معاصری، یک دروغ می‌شود و ارزش حفظ کردن و در خاطر نگاه داشتن را از دست می‌دهد. لازمۀ حافظه تاریخی این است که «شرایط امکان» برای تاریخ‌نگاریِ مستقل وجود داشته باشد و کتاب‌های تاریخ مدارس، ابرروایت حاکمان نباشد و داستان خود جامعه باشد و دیگر قضایا.

در متون و منابع، از «فراموشی عمدی» به مثابۀ نوعی رفتار جبرانی بحث شده است. آیا ما ایرانیان حافظۀ تاریخی کم داریم یا از رنج آگاهی دردناک، به راحتِ موهومِ «فراموشی خودخواسته» می‌گریزیم؟

هزارتوی مسائل و مصایب ایران آن‌قدر ناشنیده و ناگشوده و انباشته و دشوار گشته است که مردمان ما نه، در تنهایی‌هایِ ذره‌وار خویش یارای بازکردن گره‌هایش را دارند و نه، در انبوه ازدحام «توده‌گیِ» بی‌شکل و مبهم خودویرانگرشان. کشیدن بار این آگاهی دردناک تنها از عهده جامعه‌ای بر می‌آید که عقلانیت و خردورزی جمعی خود را از رهگذر سازمان‌یابی درونزای اجتماعی و فرهنگیِ خویش صورت‌بندی و برگزار می‌کند وگرنه از سر ناچاری و برای کاستن از رنج آگاهی، متوسل به فراموشی عمدی و نسیان جمعی خواهد شد؛ خصوصا با آن همه زمینه‌های کلامی برای گریز از عقل در تاریخ ما.

✍️ #مقصود_فراستخواه
متن کامل
#آگاهی #تاریخ #ایران
#وضعیت_امروز_جامعه_ما
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

⭕️ تا یک نفر بدبخت است، هیچ‌کس خوشبخت نیست.
زندگی در این سرزمین جاری‌ست؛ #کرونا درس‌آموخته‌های زیادی برای بازنگری در سیاستگذاری‌ها دارد ... ما درویشیم، نشسته بر گنج فرهنگ و تمدنی که در تاریخ ما وجود دارد.

🗣 دکتر #مقصود_فراستخواه، پژوهشگر و استاد جامعه‌شناسی
@mfarasatkhah
#احوال_مرتبطه #همبستگی #ایران #روزگارکرونایی
منبع: @jalaeipour
در «جریان» باشید.
@Jaryaann🗣

♻️ «می‌روم بالا تا اوج، من پر از بال و پرم. راه می‌بینم در ظلمت، من پر از فانوسم» (سهراب)
شرط اول، گویا آن است که عشق را تجربه کنیم و این از دوست داشتن خود آغاز می‌شود؛ مراقبت کردن از حس خوبی دربارۀ خویشتن، درک یوتوپیکی از خود. خود؛ همچون تکه‌ای از هستی، از انسانیت. دوست داشتن خود همچون بارقه‌ای از کمال و بی‌کرانگی.

همه چیز در آیینۀ وجود ما بر ما منعکس می‌شود. وقتی احساس خوبی به خویشتن داریم اما این احساس را در خود قبضه نمی‌کنیم، نگه نمی‌داریم و آزادش می‌کنیم تا سرریز شود و جاری شود، چنین عشقی دیگر از جنس خودخواهی و خودشیفتگی نیست. چون در او سرشتی از پیوستن و فروتنی و محبت ورزیدن و نثار کردن هست.

برای صلح با دیگران ابتدا لازم است با خویشتن صلح کنیم. برای حرمت نهادن به این زیستگاه مشترک آدمیان، ماهیان و پرندگان، اول باید حرمت خویش بداریم. دوست داشتن بشریت و دل بستن به اوجی در هستی موکول به آن است که در خود چشم به رویدادی بدوزیم.

دریچه به روی همۀ هستی از وجود ما به روی ما گشوده می‌شود؛ وقتی در خود جای پایی و ارزشی و حرمتی می‌یابیم، این روزنی است به همۀ ارزش‌ها و احترام‌ها؛ احترام به دیگری و به جهان اجتماعی و به زندگی.
اما چگونه خود را پیدا کنیم؟ چطور می توان به تجربه دریافت که در ما ظرفیتی هست و صلاحیتی و استحقاقی هست و حیطۀ پهناوری از امکان‌هاست؟

✍️ #مقصود_فراستخواه
@mfarasatkhah
#صلح #عشق
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

❗️جِرم بحرانی اعتراض در حال وخیم‌تر شدن است.

• یک رنسانس فرهنگی و اجتماعی بزرگ در جامعه ایران آغاز شده که بخش بزرگی از اجتماع ایرانی، جوانان، زنان، نخبگان، طبقات متوسط جدید شهری و ... را درگیر کرده است. .... این مردم درکی تازه از خود، دولت و دنیا پیدا کرده‌اند. … این یک رشد بی‌بازگشت است و ابداً امکان ندارد کشور به ماقبل شهریور ۱۴۰۱ بازگردد. این بخش از جامعه ایران به عنوان بخش آوانگارد و پیشروی جامعه ایران، وارد دوره تازه‌ای از حیات خود شده است، با یک گفتمان دگرباره و رویاهای تازه.

• مسأله بعدی ارتباطاتی است که ایران با دنیا داشته است. ایران، چهارراه حوادث و قبله عالم بوده، در یک موقعیت ژئوکالچر، ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک (جغرافیای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی) قرار داشته و بنابراین ایران تحت‌تاثیر تغییرات در دنیا بوده است. .... در ایران ۱۴ میلیون نفر تحصیل‌کرده انباشته وجود دارد. یعنی با یک جامعه دانشگاهی سر و کار داریم. میل به دسترسی به اینترنت در ایران به بالای ۸۰ درصد رسیده است. مردم ایران، علاقه زیادی به ارتباط با جهان و استفاده از شبکه‌های اجتماعی دارند.

• اعتماد مردم به قوانین، اعتماد به پول ملی، اعتماد به نهادها و مهم‌تر از همه اعتماد به آینده این سرزمین در حال نزول است. ... بخش کثیری از این جامعه خواستار تغییر و تحول‌اند و بخش تعیین‌کننده‌ای از جامعه ایرانی متفاوت با حکومت فکر می‌کنند. ... نظام حکمرانی متناسب با ارتقای مردم، رشد نکرده است. مردم رشد کرده و باسواد شده‌اند اما نظام حکمرانی هنوز به‌روزآوری نشده است. .... نظام حکمرانی به جای تدبیر، فقط به دنبال محدودسازی و کانالایزه کردن موضوعات است. .... زمینه مشارکت برای اقشار مختلف در ایران فراهم نمی‌شود و سیستم بستر مناسبی برای جلب مشارکت مردم ایجاد نمی‌کند. .... با این غیر‌سازی از سوی افراد افراطی و تندرو، دیگر کسی نمی‌ماند که بخواهد توسعه را معنا ببخشد. این غیر‌سازی برای آینده ایران خطرناک است و امکان رضایت‌مندی را از جامعه می‌گیرد.

👈🏼 متن کامل این مطلب را اینجا بخوانید.

🗣#مقصود_فراستخواه، جامعه‌شناس
در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد
#وضعیت_امروز_جامعه_ما #زن_زندگی_آزادی
در «جریانـ» باشید.
@Jaryaann

▫️آیا خلقیات ایرانی با توسعه و پیشرفت ناسازگار است؟ چرا ایرانی‌ها فردگرایند و کمتر از روحیه جمعی برخوردارند؟ این ویژگی ماهوی ایرانی‌هاست یا پدیده‌ای تاریخی؟ چرا نخبگان ایرانی اغلب با دیده تحقیر با جامعه ایرانی برخورد کرده‌اند و نسخه توسعه را هم با همین نگاه از بالا به پایین تجویز کرده‌اند؟ آیا جامعه ایرانی سزاوار این نیست که در فرایند توسعه همپای نخبگان مشارکت داشته باشد و این فرایند از طریق بسط نهادهای مدنی و تقویت بخش خصوصی تحقق یابد؟

🔺این‌ها پرسش‌های اکو ایران از #مقصود_فراستخواه، جامعه‌شناس است.

▫️او معتقد است که تجویز توسعه از بالا به پایین آن هم با چاشنی زور یکی از خطاهای راهبردی نخبگان توسعه‌گرا در ایران بوده است و به همین علت توسعه هیچ‌گاه به پدیده‌ای باثبات و ماندگار در ایران تبدیل نشد و با عقب‌گردهای تاریخی روبرو شد.
👈🏼 نسخه دیداری کامل گفت‌وگو در تلگرام
👈🏼 نسخه دیداری در وب‌گاه اکو ایران
👈🏼 نسخه شنیداری

#توسعه و #ماایرانیها
@Jaryaann

💠 سخنرانی #مقصود_فراستخواه در شب صدسالگی استاد #محمدعلی_موحد
📍مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی
🗓سه‌شنبه ۲ خرداد ۱۴۰۲
🔗 منبع: بخارا
@Jaryaann

▪️تحول وجودی از طریق انجام دادن کارهای داوطلبانه

تحقیقات موثق نشان داده‌اند که شرایط و محیط‌های کار داوطلبانه و مدنی، شخصیت تازه‌ای از انسان‌ها می‌سازد. انسان‌هایی که در محیط‌های داوطلبانه، کارهایی عام المنفعه انجام می‌دهند، شخصیت تازه‌ای پیدا می‌کنند. افرادی که برای محیط زیست محله‌شان کار داوطلبانه‌ی غیرانتفاعی می‌کنند، شخصيت‌شان توسعه می‌یابد.

تحقیقات به صورت تجربی و به شکل طولی (پانل) نشان داده است که کار داوطلبانه‌ی انسان‌دوستانه جنبه‌هایی مثبت و نهفته از شخصیت افراد را فعال می‌کند. شخصیت اخلاقی انسان در کمون است و چون در یک شرایط خاص قرار می‌گیرد، ظهور پیدا می‌کند.

این به شکل تجربی قابل آزمون است. شما می‌توانید خودتان را در موقعیت‌های کار داوطلبانه‌ی انسان‌دوستانه قرار بدهید، آن وقت می‌بینید که چگونه شخصیت تازه‌ای پیدا می‌کنید، خود را از نو کشف می‌کنید، مدام شکوفا می‌شوید، منور و بارور می‌شوید، مرتب اشتعال پیدا می‌کنید و می‌درخشید.

✍🏼 #مقصود_فراستخواه
📖 #کتاب «اخلاق در ایران، بین زمین و آسمان» - نشر کتاب پارسه. ص ۴۸.
#کارداوطلبانه
@Jaryaann

نشانه‌شناسی نوروز

▪مثل هوای گرگ ومیش نوروزی، فرهنگ ایرانی؛ ترس ولرز یک تداوم نقطه چینی در ابهام بیم وامید بود.

▪اعتدالی در آب و هوا، نفَسی در نسیم، اهتزازی در خاک و جنبشی در درخت وگیاه کافی بود که نشانه‌ای از بوی بهبود در اوضاع جهان دل گرفته و غم‌زدۀ ایرانی بدهد. مردمان ما با همین مختصر علامات، خانه‌تکانی و دید و بازدید از سر می‌گرفتند.

▪هر چه هم بار رنجهای‌شان سنگین و دلهای‌شان خونین بود، باز نمی‌توانست مانع کمترین بهانه‌هایی بشود که برای شور و شادی و آری گفتن مجدد به زندگی داشتند.                                  
▪پدران ومادرانی را سال به سال دیدم در چنگال فقر و تورم و استیصال و درماندگی با ته‌مانده‌ای از دسترنج بسیار اندک خویش، دست در دست کودکان، راهی خُرده خرید عیدی می‌شوند که مبادا آن مختصر شوق زیستن نیز در چشمان به گودرفته و رخسارهای رنگ‌پریدۀ فرزندان محکوم به زندگی‌شان رو به خاموشی بگذارد.

▪رفت و روب خانه‌های محقر را دیدم برای رسم میهمان‌نوازی ایرانی. گلدان‌هایی را دیدم که مردم مصیبت‌دیده در گورستانها برای جوان رفتهٔ خویش هدیه می‌کنند.

▪عمو نوروز، پوزخند این مردم بود به بارگران محنت‌های تاریخی‌شان وموقعیت‌های پردرد اکنون‌شان.

▪ خیام در نوروزنامه‌اش از «نوروز بزرگ» سخن می‌گوید:
«آغاز هر سال خورشیدی نوروز بزرگ و نوگشتن احوال عالم باشد»(نوروزنامه، آغاز کتاب)
قید بزرگ برای نوروز آغاز سال، گویا برای این است که او برای هر روز سال به قابلیت نوروزی قائل بود. و در هر دمی، موهبت خاصِ همان لحظۀ حال را می‌جست و شگفتا که آن معادلات چنددرجۀ ریاضی از این «لحظه‌های آهان» برمی‌آمدند.
                                 
✍🏼 #مقصود_فراستخواه
 #نوروز ۱۴۰۳
🔗 منبع: @mfarasatkhah
@Jaryaann

🔺️امید در ایران مناقشه‌برانگیز شده است!

شاخصی به نام" نیکبختی اجتماعی" وجود دارد؛ یعنی این که هر یک از ملت‌ها چقدر خوشبختند. از سه دهه گذشته این شاخص را مدام پیگیری می‌کنم که ایران در کجا قرار دارد؟ در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ در شاخص نیکبختی اجتماعی از میان صد کشور، پنجاه و چهارمین کشور بودیم و هم اکنون به هفتادمین کشور جهان رسیدیم.

🎙 #مقصود_فراستخواه
در گفت‌و‌گو با شبکه شرق
⬅ تماشای گفت‌وگوی کامل
🔗 منبع: شرق
#وضعیت_امروز_جامعه_ما #امید
@Jaryaann

🔺 امید را در معنای زندگی جست‌وجو کنیم.

در جامعهٔ ما اگر به پیرامون نگاه کنید، واقعیتی که می‌بینید، ناامیدی است. این ناامیدی را در همکاران هیئت علمی و فارغ‌التحصیلان هم می‌بینیم که بخشی از آنها مهاجرت می‌کنند. اما جامعهٔ ایرانی در عمل تا حدی امیدوار است.

🎙 #مقصود_فراستخواه
در گفت‌و‌گو با شبکه شرق - بخش سوم
🔗 منبع: شرق
⬅ تماشای گفت‌وگوی کامل
#وضعیت_امروز_جامعه_ما #امید #مهاجرت #معنا
@Jaryaann

💠 «دفاع از جامعه»

🎙 #مقصود_فراستخواه در تاک سی‌ویکم مجموعه پانوراما، دربارهٔ #کنشگری_مرزی و رئالیسم عاملانه سخن می‌گوید.

⬅️ نسخهٔ دیداری در کانال یوتیوب پانوراما

🔺#تاک نشست‌های دوره‌ای است که در مجموعه پانوراما با هدف اندیشه‌ورزی دربارهٔ موضوعات گوناگون فرهنگی و اجتماعی برگزار می‌شود.
🔗 منبع
@Jaryaann