افيوليت ها وافيوليت ملانژهاي ايران:
#پارت3از5
@ChromiteCr
افيوليت به مجموعه اي از سنگ هاي مافيک واولترامافيک گفته مي شودکه ممکن است منظم يا لايه لايه باشند ويا در اثر تنش هاي زمين ساختي بايکديگر مخلوط شده باشند.به افيوليت؛ کمپلکس افيوليتيٍٍٍ ، سري افيوليتي، آميزه افيوليتي وسر انجام آميزه رنگين گفته شده که از ميان آن ها واژه آميزه رنگين(کالرد ملانژ) کاربرد بيشتري دارد واغلب به عنوان يک واحد سنگ چينه اي به کار مي رود که در ايران بيشتر به صورت نوار هاي باريک هستند و در امتدادطولي اصلي رخنمون دارند.شواهد زمين شناسي وديگربررسي هاي انجام شده نشانگر آن است که ترکيب شيميايي آن ها همانند پوسته اقيانوسي است.لذا پذيرفته شده که مجموعه هاي افيوليتي ايران، باقي مانده اشتقاق هاي درون قاره اي هستند که در اثرکافتي شدن(Rifting)شکل گرفته اند. داشتن کروميت، سولفيد مس توده اي، کاني هاي گروه پلاتين، عناصر خاکي کمياب و.....از ويژگي هايي است که بهافيوليت ها ارزش اقتصادي مي دهند.
سنگ هاي سازنده مجموعه افيوليتي ايران
درنواحي که تأثيرتنش هاي زمين ساختي بر روي افيوليت ها کمتر بوده، مي توان يک روند کلي از سنگ هاي تشکيل دهنده زير ديد:
اولترا مافيک ها:
عمده ترين سنگ هاي افيوليت ها هستند که در ميان آن ها هارزبورژيت درصد بالاتري دارد.دونيت، لرزوليت، ورليت وبرخي از انواع پيروکسينيت ها به ويژه برونزيت نيز از جمله الترا مافيک هاي افيوليت ها مي باشند.
گابرو ها:
پس از الترا مافيک ها فراوان ترين سنگ هاي بازيک دانه درشت هستندکه از نظر سيما و ساخت در بيشتر جاها به صورت توده اي هستند ولي گاهي نيز ساخت لايه اي دارند.در پاره اي از نواحي افيوليتي ايران سنگ هاي گابرويي در اثر دگر ساني به مجموعه اي عدسي شکل سفيد رنگ متشکل ازگارنت، وزوويانيت،کلريت وگروسولار تبديل شده اند که رودنژيت نام دارند.
گدازه هاي آتشفشاني:
گدازه ها وگاهي خاکستر هاي آتشفشاني از جمله عناصر مهم افيوليت ها هستند که ترکيب کاني شناسي گوناگون و ساختار بالشي دارند.ترکيب آن ها از لوکوبازالت تا اسپيليت متغير است.
دايک هاي ديابازي وگابروها:
دايک هاي ديابازي(گاهي تغذيه کننده)گابروها را قطع مي کنندواز آن ها جوانترند.ميکرو گابروها از سنگ هاي رگه اي افيوليت ها هستندکه سختي زياد ورنگي بسيار تيره دارند و به صورت دايک هاي نه چندان ممتد ويا به شکل عدسي رخنمون دارند.سنگ هاي اسيدي نفوذي: ديوريت کوارتز دار وپلاژيو گرانيت ها از ديگر سنگ هاي افيوليت ها هستند که به صوررت توده هاي کوچک وگاه به صورت دايک ويا رگه هاي نازک ديده مي شوند.سنگ هاي دگرگوني:در افيوليت هاي ايران دو نوع سنگ دگرگوني وجوددارد:
گروه نخست ميکا شيست.گنايس ومرمر با خاستگاه قاره اي هستند وارتباطي به مجموعه هاي افيوليتي ندارند.
گروه دوم در حقيقت افيوليت هاي دگرگون شده اند.
سنگ هاي افيوليتي در دو فاز جداگانه دگرگون شده اند ؛ فاز نخست ازنوع گرمابي واستاتيک مي باشد که بيشتر موجب تغييرکاني شناسي سنگ ها شده است .تشکيل تالک، آزبست و منيزيت از پيامد هاي اين نوع دگرگوني است.فاز دوم از نوع ناحيه اي و نتيجه فشارهاي کوهزايي و بسته شدن کافت قاره اي مي باشد.قطعات بيگانه: در بسياري از مجموعه هاي افيوليتي ايران قطعاتي از سنگ هاي گوناگون با خاستگاه متفاوت وجود دارد.ابعاد اين سنگ ها از کوچک تا بسيار بزرگ متغير است.اين قطعات بيگانه نوعي اوليستوليت (olistolit ) و معرف محيطهاي پر تکاپو هستندکه در اثر فرايند هاي زمين ساختي به مجموعه هاي افيوليتي افزوده شده اند.
پراکندگي افيوليت ها
در طول وبه موازات خط راندگي زاگرس نوار افيوليت-راديولاريت وجود دارد که ادامه آن درعمان نيز يافت مي شود. افيوليت هاي ساير مناطق ايران از نوع ملانژ مي باشندو به طور کلي در دو گروه بيان مي شوند:
1- نوار افيوليت-راديولاريتي زاگرس
2-نوار حلقوي ايران مرکزي
افيوليت هاي زاگرس
در امتداد و در بلافصل جنوب غربي زاگرس،دو بخش جدا از هم از مجموعه افيوليتي-راديولاريتي رخنمون دارد.دو کمان افيوليتي کرمانشاه و نيريزبخشي از نوار افيوليتي به طول تقريبي 3000 کيلومتر هستندکه به طور ناپيوسته از سوريه شروع وپس گذر از جنوب ترکيه وزاگرس به عمان مي رود.مقايسه افيوليت هاي زاگرس با ايران مرکزي بيانگر 3 تفاوت عمده مي باشد:
1-در نوار افيوليتي زاگرس،رسوبات آهکي تخريبي وتوربيدايت به فراواني يافت مي شود در حالي که همراهان رسوبي آميزه هاي رنگين ايران مرکزي بيشتر از نوع شيل ،توف و آهک هاي پلاژيک است.
2-در آميزه هاي رنگين ايران مرکزي،سنگ هاي اسپيليتي و ديابازي نقش مهمي دارند در حالي که در افيوليت هاي زاگرس مقدار اين سنگ ها ناچيز است.
3-در افيوليت هاي زاگرس،سنگ هاي رسوبي سن پالئوزوئيک و مزوزوئيک دارند اما همراهان رسوبي ملانژهاي ايران مرکزي وشرق ايران بيشتر داراي سنگواره هايي به سن سنومانين تا ماستريشتين مي باشند.
#ادامه_دارد
#پارت3از5
@ChromiteCr
افيوليت به مجموعه اي از سنگ هاي مافيک واولترامافيک گفته مي شودکه ممکن است منظم يا لايه لايه باشند ويا در اثر تنش هاي زمين ساختي بايکديگر مخلوط شده باشند.به افيوليت؛ کمپلکس افيوليتيٍٍٍ ، سري افيوليتي، آميزه افيوليتي وسر انجام آميزه رنگين گفته شده که از ميان آن ها واژه آميزه رنگين(کالرد ملانژ) کاربرد بيشتري دارد واغلب به عنوان يک واحد سنگ چينه اي به کار مي رود که در ايران بيشتر به صورت نوار هاي باريک هستند و در امتدادطولي اصلي رخنمون دارند.شواهد زمين شناسي وديگربررسي هاي انجام شده نشانگر آن است که ترکيب شيميايي آن ها همانند پوسته اقيانوسي است.لذا پذيرفته شده که مجموعه هاي افيوليتي ايران، باقي مانده اشتقاق هاي درون قاره اي هستند که در اثرکافتي شدن(Rifting)شکل گرفته اند. داشتن کروميت، سولفيد مس توده اي، کاني هاي گروه پلاتين، عناصر خاکي کمياب و.....از ويژگي هايي است که بهافيوليت ها ارزش اقتصادي مي دهند.
سنگ هاي سازنده مجموعه افيوليتي ايران
درنواحي که تأثيرتنش هاي زمين ساختي بر روي افيوليت ها کمتر بوده، مي توان يک روند کلي از سنگ هاي تشکيل دهنده زير ديد:
اولترا مافيک ها:
عمده ترين سنگ هاي افيوليت ها هستند که در ميان آن ها هارزبورژيت درصد بالاتري دارد.دونيت، لرزوليت، ورليت وبرخي از انواع پيروکسينيت ها به ويژه برونزيت نيز از جمله الترا مافيک هاي افيوليت ها مي باشند.
گابرو ها:
پس از الترا مافيک ها فراوان ترين سنگ هاي بازيک دانه درشت هستندکه از نظر سيما و ساخت در بيشتر جاها به صورت توده اي هستند ولي گاهي نيز ساخت لايه اي دارند.در پاره اي از نواحي افيوليتي ايران سنگ هاي گابرويي در اثر دگر ساني به مجموعه اي عدسي شکل سفيد رنگ متشکل ازگارنت، وزوويانيت،کلريت وگروسولار تبديل شده اند که رودنژيت نام دارند.
گدازه هاي آتشفشاني:
گدازه ها وگاهي خاکستر هاي آتشفشاني از جمله عناصر مهم افيوليت ها هستند که ترکيب کاني شناسي گوناگون و ساختار بالشي دارند.ترکيب آن ها از لوکوبازالت تا اسپيليت متغير است.
دايک هاي ديابازي وگابروها:
دايک هاي ديابازي(گاهي تغذيه کننده)گابروها را قطع مي کنندواز آن ها جوانترند.ميکرو گابروها از سنگ هاي رگه اي افيوليت ها هستندکه سختي زياد ورنگي بسيار تيره دارند و به صورت دايک هاي نه چندان ممتد ويا به شکل عدسي رخنمون دارند.سنگ هاي اسيدي نفوذي: ديوريت کوارتز دار وپلاژيو گرانيت ها از ديگر سنگ هاي افيوليت ها هستند که به صوررت توده هاي کوچک وگاه به صورت دايک ويا رگه هاي نازک ديده مي شوند.سنگ هاي دگرگوني:در افيوليت هاي ايران دو نوع سنگ دگرگوني وجوددارد:
گروه نخست ميکا شيست.گنايس ومرمر با خاستگاه قاره اي هستند وارتباطي به مجموعه هاي افيوليتي ندارند.
گروه دوم در حقيقت افيوليت هاي دگرگون شده اند.
سنگ هاي افيوليتي در دو فاز جداگانه دگرگون شده اند ؛ فاز نخست ازنوع گرمابي واستاتيک مي باشد که بيشتر موجب تغييرکاني شناسي سنگ ها شده است .تشکيل تالک، آزبست و منيزيت از پيامد هاي اين نوع دگرگوني است.فاز دوم از نوع ناحيه اي و نتيجه فشارهاي کوهزايي و بسته شدن کافت قاره اي مي باشد.قطعات بيگانه: در بسياري از مجموعه هاي افيوليتي ايران قطعاتي از سنگ هاي گوناگون با خاستگاه متفاوت وجود دارد.ابعاد اين سنگ ها از کوچک تا بسيار بزرگ متغير است.اين قطعات بيگانه نوعي اوليستوليت (olistolit ) و معرف محيطهاي پر تکاپو هستندکه در اثر فرايند هاي زمين ساختي به مجموعه هاي افيوليتي افزوده شده اند.
پراکندگي افيوليت ها
در طول وبه موازات خط راندگي زاگرس نوار افيوليت-راديولاريت وجود دارد که ادامه آن درعمان نيز يافت مي شود. افيوليت هاي ساير مناطق ايران از نوع ملانژ مي باشندو به طور کلي در دو گروه بيان مي شوند:
1- نوار افيوليت-راديولاريتي زاگرس
2-نوار حلقوي ايران مرکزي
افيوليت هاي زاگرس
در امتداد و در بلافصل جنوب غربي زاگرس،دو بخش جدا از هم از مجموعه افيوليتي-راديولاريتي رخنمون دارد.دو کمان افيوليتي کرمانشاه و نيريزبخشي از نوار افيوليتي به طول تقريبي 3000 کيلومتر هستندکه به طور ناپيوسته از سوريه شروع وپس گذر از جنوب ترکيه وزاگرس به عمان مي رود.مقايسه افيوليت هاي زاگرس با ايران مرکزي بيانگر 3 تفاوت عمده مي باشد:
1-در نوار افيوليتي زاگرس،رسوبات آهکي تخريبي وتوربيدايت به فراواني يافت مي شود در حالي که همراهان رسوبي آميزه هاي رنگين ايران مرکزي بيشتر از نوع شيل ،توف و آهک هاي پلاژيک است.
2-در آميزه هاي رنگين ايران مرکزي،سنگ هاي اسپيليتي و ديابازي نقش مهمي دارند در حالي که در افيوليت هاي زاگرس مقدار اين سنگ ها ناچيز است.
3-در افيوليت هاي زاگرس،سنگ هاي رسوبي سن پالئوزوئيک و مزوزوئيک دارند اما همراهان رسوبي ملانژهاي ايران مرکزي وشرق ايران بيشتر داراي سنگواره هايي به سن سنومانين تا ماستريشتين مي باشند.
#ادامه_دارد