✍ جواد طباطبایی
(گزیده‌هایی از گفتارهای جواد طباطبایی در باب ناسیونالیسم در مقاله روسیه و وضع کنونی ایران)
▫️گسترش ایدئولوژی ناسیونالیستی خطر بزرگی برای جهان کنونی است و می‌تواند همان پی‌آمدهایی را داشته باشد که در سدۀ بیستم برای اروپا داشت. در این جنگ‌های بی‌حاصل، نزدیک به صد میلیون انسان در کام مرگ رفتند و چندین کشور نیز یکسره نابود شد. رجال برجسته و فرهیختۀ اروپا درس‌های باارزشی از آن شکست‌ها گرفته‌اند.
▫️در سوریه و کشورهای عربی منطقه، که همه مستعمره‌های سابق اروپا هستند، ناسیونالیسمی وجود دارد که در ایران ناشناخته است. بسیاری از مسئولان ایران نیز تاریخ نمی‌دانند که بدانند بخش‌هایی از خاور میانه، که اینان گمان می‌کنند ناحیه‌هایی از امّت هستند، بزرگ‌ترین دشمنان همدیگر نیز هستند. مذهب مختار در بسیاری از این کشورها ناسیونالیسم سدۀ نوزدهمی قدرت‌های استعماری اروپاست که آن را با عصبیت عربی و اسلام خلافت درآمیخته‌اند.
▫️ایران، به دلایل پیچیدۀ تاریخی، کشوری ناسیونالیست نبوده است و از این‌رو گروه‌ها و سازمان‌های کوچکی که در دهه‌های گذشته با ایدئولوژی ناسیونالیستی تشکیل شده‌اند هیچ یک نتوانسته‌اند به حزب یا گروه فراگیر تبدیل شوند. ایران، به لحاظ این‌که یک واحد بزرگ فرهنگی بود و نیروی جاذبه‌ای نیز که اجزای آن را به هم ربط می‌داد فرهنگی بود، مکان مناسبی برای رشد اندیشۀ ناسیونالیستی نبود.
▫️حکومتگران ایرانی نمی‌توانند ندانند کجا حکومت می‌کنند. به دو دلیل وضع تاریخی، و پی‌آمدهای ناسیونالیسم در زمان ما، ایران، بویژه در شرایط کنونی، که تباهی و عدم کارآیی در درون مرزهای آن بیداد می‌کند، توان درگیر شدن در مناسبات کنونی مبتنی بر ناسیونالیسم را ندارد. این درگیری تنها می‌تواند نیروهای کشور را به هدر دهد و، در شرایط بحرانی ناشی از هدر دادن امکانات آن، کشور را تا لبۀ پرتگاه فروپاشی از درون سوق دهد.
▫️شاید، بسیاری از خوانندگان این تأکید مرا بر این‌که ایران نظریۀ ناسیونالیستی ندارد نظری خلاف‌آمد عادت بیابند. ما از نویسندگان بیگانه یاد گرفته‌ایم، و تکرار می‌کنیم که ایرانیان سخت ناسیونالیست هستند. دربارۀ این نکتۀ ظریف از تاریخ ایران، ایرانیان به همان اندازه بی‌اطلاع هستند که نویسندگان بیگانه! ناسیونالیسم ایدئولوژی کشورهای اروپایی است و از طریق استعمار اروپایی نیز در کشورهای دیگر، بویژه کشورهایی که عربی خوانده می‌شوند، پراکنده شد. ایرانِ تاریخی نوعی از میهن‌دوستی را می‌شناخت که ربطی به ایدئولوژی ناسیونالیستی نداشت.
▫️ناسیونالیسم اروپایی پیوندهایی با برتری نژادی دارد که نمونۀ بارز و افراطی آن ناسیونال‌ـ سوسیالیسم آلمانی بود. شالودۀ دولت‌های ملّی اروپایی که بر روی ویرانه‌های فروپاشی امّت مسیحی در پایان سده‌های میانه ایجاد شدند، در تعارض با وحدت امّت مسیحی، تمایزهای قومی بود. از این حیث، وضع ایران به همین نظام اخیر شباهت بیشتری داشت تا دولت‌ـ ملّت‌های اروپایی. این مقایسه، اگرچه چندان وجهی ندارد، اما از این حیث اهمیت دارد که نظام فرمانروایی ایران وحدتی [در] کثرت اقوام ایرانی و غیر ایرانی بود و هست. ایران چون وحدت کثرت بود نمی‌توانست ناسیونالیست باشد. به این اعتبار، همۀ تجزیه‌طلبان کنونی ناسیونالیست‌های بدی هستند و کوشش می‌کنند این گفتار را به کشور تحمیل کنند. از این‌رو، زمانی که چند سال پیش داریوش شایگان در مصاحبه‌ای با مهرنامه گفت که «ایران همیشه امپراتوری بوده است» در سرمقالۀ سیاستنامه نوشتم که این حرف درست نیست. ایران، به عنوان وحدت کثرت، در مقایسه با رُم باستان، نظامی متمایز بود. به همین دلیل است که pax romana داریم، اما pax persica نداریم.
👈 دسترسی به متن کامل مقاله در کانال جواد طباطبایی
👈 دسترسی به فایل‌های صوتی شرح مقاله در کانال اندیشه طباطبایی
#ناسیونالیسم
#ایدئولوژی
#ایران_تاریخی
#میهن_دوستی
#وحدت_در_کثرت
✔️ @BoomrangInstitute
🌐 @JavadeTabatabayi
🆔 @jtjostarha
(گزیده‌هایی از گفتارهای جواد طباطبایی در باب ناسیونالیسم در مقاله روسیه و وضع کنونی ایران)
▫️گسترش ایدئولوژی ناسیونالیستی خطر بزرگی برای جهان کنونی است و می‌تواند همان پی‌آمدهایی را داشته باشد که در سدۀ بیستم برای اروپا داشت. در این جنگ‌های بی‌حاصل، نزدیک به صد میلیون انسان در کام مرگ رفتند و چندین کشور نیز یکسره نابود شد. رجال برجسته و فرهیختۀ اروپا درس‌های باارزشی از آن شکست‌ها گرفته‌اند.
▫️در سوریه و کشورهای عربی منطقه، که همه مستعمره‌های سابق اروپا هستند، ناسیونالیسمی وجود دارد که در ایران ناشناخته است. بسیاری از مسئولان ایران نیز تاریخ نمی‌دانند که بدانند بخش‌هایی از خاور میانه، که اینان گمان می‌کنند ناحیه‌هایی از امّت هستند، بزرگ‌ترین دشمنان همدیگر نیز هستند. مذهب مختار در بسیاری از این کشورها ناسیونالیسم سدۀ نوزدهمی قدرت‌های استعماری اروپاست که آن را با عصبیت عربی و اسلام خلافت درآمیخته‌اند.
▫️ایران، به دلایل پیچیدۀ تاریخی، کشوری ناسیونالیست نبوده است و از این‌رو گروه‌ها و سازمان‌های کوچکی که در دهه‌های گذشته با ایدئولوژی ناسیونالیستی تشکیل شده‌اند هیچ یک نتوانسته‌اند به حزب یا گروه فراگیر تبدیل شوند. ایران، به لحاظ این‌که یک واحد بزرگ فرهنگی بود و نیروی جاذبه‌ای نیز که اجزای آن را به هم ربط می‌داد فرهنگی بود، مکان مناسبی برای رشد اندیشۀ ناسیونالیستی نبود.
▫️حکومتگران ایرانی نمی‌توانند ندانند کجا حکومت می‌کنند. به دو دلیل وضع تاریخی، و پی‌آمدهای ناسیونالیسم در زمان ما، ایران، بویژه در شرایط کنونی، که تباهی و عدم کارآیی در درون مرزهای آن بیداد می‌کند، توان درگیر شدن در مناسبات کنونی مبتنی بر ناسیونالیسم را ندارد. این درگیری تنها می‌تواند نیروهای کشور را به هدر دهد و، در شرایط بحرانی ناشی از هدر دادن امکانات آن، کشور را تا لبۀ پرتگاه فروپاشی از درون سوق دهد.
▫️شاید، بسیاری از خوانندگان این تأکید مرا بر این‌که ایران نظریۀ ناسیونالیستی ندارد نظری خلاف‌آمد عادت بیابند. ما از نویسندگان بیگانه یاد گرفته‌ایم، و تکرار می‌کنیم که ایرانیان سخت ناسیونالیست هستند. دربارۀ این نکتۀ ظریف از تاریخ ایران، ایرانیان به همان اندازه بی‌اطلاع هستند که نویسندگان بیگانه! ناسیونالیسم ایدئولوژی کشورهای اروپایی است و از طریق استعمار اروپایی نیز در کشورهای دیگر، بویژه کشورهایی که عربی خوانده می‌شوند، پراکنده شد. ایرانِ تاریخی نوعی از میهن‌دوستی را می‌شناخت که ربطی به ایدئولوژی ناسیونالیستی نداشت.
▫️ناسیونالیسم اروپایی پیوندهایی با برتری نژادی دارد که نمونۀ بارز و افراطی آن ناسیونال‌ـ سوسیالیسم آلمانی بود. شالودۀ دولت‌های ملّی اروپایی که بر روی ویرانه‌های فروپاشی امّت مسیحی در پایان سده‌های میانه ایجاد شدند، در تعارض با وحدت امّت مسیحی، تمایزهای قومی بود. از این حیث، وضع ایران به همین نظام اخیر شباهت بیشتری داشت تا دولت‌ـ ملّت‌های اروپایی. این مقایسه، اگرچه چندان وجهی ندارد، اما از این حیث اهمیت دارد که نظام فرمانروایی ایران وحدتی [در] کثرت اقوام ایرانی و غیر ایرانی بود و هست. ایران چون وحدت کثرت بود نمی‌توانست ناسیونالیست باشد. به این اعتبار، همۀ تجزیه‌طلبان کنونی ناسیونالیست‌های بدی هستند و کوشش می‌کنند این گفتار را به کشور تحمیل کنند. از این‌رو، زمانی که چند سال پیش داریوش شایگان در مصاحبه‌ای با مهرنامه گفت که «ایران همیشه امپراتوری بوده است» در سرمقالۀ سیاستنامه نوشتم که این حرف درست نیست. ایران، به عنوان وحدت کثرت، در مقایسه با رُم باستان، نظامی متمایز بود. به همین دلیل است که pax romana داریم، اما pax persica نداریم.
👈 دسترسی به متن کامل مقاله در کانال جواد طباطبایی
👈 دسترسی به فایل‌های صوتی شرح مقاله در کانال اندیشه طباطبایی
#ناسیونالیسم
#ایدئولوژی
#ایران_تاریخی
#میهن_دوستی
#وحدت_در_کثرت
✔️ @BoomrangInstitute
🌐 @JavadeTabatabayi
🆔 @jtjostarha