.

بار دیگر: املای لاتین نوروز

در زبان کسانی که نوروز را جشن می‌گیرند، از ایران و افغانستان و تاجیکستان گرفته تا ساکنان حوزۀ بالکان و آسیای مرکزی و جز آن، این واژه، مانند هر واژه‌ی دیگری تحت تأثیر لهجۀ مردم آن سرزمین، تلفظ یکسانی ندارد. اما با وجود تفاوت در طرز ادای این لغت، باید بر سر املای آن در الفبای لاتین توافق کرد تا هم پیوستگی نوشتاری این واژه، که خود مایۀ پیوندی دیرینه و فرخنده میان ساکنان سرزمین‌های گوناگون است، حفظ شود و هم از بروز تشتت در انواع متون نوشتاری که الزاماً به خط فارسی نوشته نمی‌شوند کاسته گردد: از کارت تبریک و پوستری که نوید جشن سال نو را می‌دهد تا اعلانی تبلیغاتی یا مقاله‌ای دانشگاهی.

مجمع عمومی سازمان ملل در روز ۲۲ فوریه ۲۰۱۰ (برابر با ۴ اسفند ۱۳۸۸) قطعنامه‌ای در مورد این جشن باستانی به تصویب رساند و روز ۲۱ مارس برابر با اول فروردین ماه را به عنوان روز جهانی نوروز ثبت کرد. به این ترتیب نوروز در حکم مناسبتی بین‌المللی به رسمیت شناخته شد. در این مصوبه و از آن پس، نوروز را Nowruz می‌نویسند. (https://en.unesco.org/commemorations/nowruzday) در دانشنامۀ ایرانیکا نیز نوروز با همین املا مدخل شده است. (https://iranicaonline.org/articles/nowruz-index)

توافق بر سر این املا نه ناممکن است، نه دشوار؛ بلکه واجب است و برازندۀ نام این میراث کهن. لطفاً همه‌جا بنویسید: Nowruz.


Nowruz, meaning “new day”, is an ancestral festivity marking the first day of spring and the renewal of nature. It includes rituals, ceremonies and cultural events, as well as the enjoyment of a special meal with loved ones. New clothes are worn, visits are made to family and friends, and gifts, especially for children, are exchanged.

Celebrated for over 3000 years in the Balkans, the Black Sea Basin, the Caucasus, Central Asia, the Middle East and other regions, it promotes values of peace and solidarity between generations and within families as well as reconciliation and neighborliness.

https://www.unesco.org/en/international-day-nowruz

https://t.me/Sayehsaar/969


https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#نوروز_1402
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.

#نوروز

📽انیمیشن زیبای نوروز - هفت سین

📽پخش شده از کانال آرته فرانسه

https://www.aparat.com/v/WOLgV

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#نوروز_1402
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.

🪴🌷💐🌾🌸🌹☀️🍎

🎉نوروز پیروز است

🎙گویندگی و اجرا : #فرانک_خسروی

⚜️کلام : #کوروش_جوادی

🏵کاری از #باشگاه_شاهنامه_پژوهان



🎉نوروزتان پیروز
هر روزتان نوروز 🎉


https://t.me/shahnamehpajohan/17184


https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#نوروز_1402
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.

سال 1401، سال پر اندوه و تلخ هم گذشت

سال سختی‌ها، کم‌بودها، نبودها، نابود کردن‌ها، در یک جمله: زیبایی‌ها و زشتی‌ها...
امیدواریم سال 1402، سالی پر از نور و امید باشد تا سختی‌هایی که بر ملت شریف و نجیب ایران گذشت را جبران کند.
به یاد عزیزانمان که در بین ما نیستند ولی در قلب ما و همه‌ی مردم ایران با هر نژاد و نحله فکری همواره زنده‌اند.
سال۱۴۰۲ را با آرزوی التیام اندوه و غم هموطنانی که در سال گذشته عزیزانی را از دست دادند و تجربیات تلخی داشتند، آغاز می‌کنیم به امید آنکه نوروز و سال ۱۴۰۲ روزهایی شادتر، زیباتر و آرام‌تر توأم با سلامتی برای مردم ایران‌زمین داشته باشد.

«وقتی که سپاهیان "قتیبه" سیستان را به خاک و خون کشیدند، مردی چنگ نواز در کوی و برزن شهر که غرق خون و آتش بود از کشتارها و جنایات "قتیبه" قصه ها می‌گفت و اشک خونین از دیدگان آنانی که باز مانده بودند، جاری می‌ساخت و خود نیز، خون می‌گریست ... و آنگاه بر چنگ می نواخت و می‌خواند:

با این همه غم در خانه‌ی دل
اندکی شادی باید که گاهِ نوروز است...» (1)

آری نوروز است و بهار آمده است. زندگی، آزادی و زیست انسانی را باید پاس داشت...

نوروز باستانی‌تان فرخند باد.


(1): برگرفته از کتاب تاریخ سیستان

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#نوروز_1402
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.

#قطعه_مدارا

خواننده:‌ همایون_شجریان
آهنگساز:‌ فردین خلعتبری


دل می‌بری و روی نهان می‌کنی چرا؟ خود می‌کشی مرا و فغان می‌کنی چرا؟
گر در کمین کشتن عشاق نیستی، تیر کرشمه را به کمان می‌کنی چرا؟

از دست دل پر می‌زنی، با خنده خنجر می‌زنی
با غیر ساغر می‌زنی، با من مدارا می‌کنی

حال مرا می‌دانی و از خود مرا می‌رانی و…
در گوش من می‌خوانی و هنگامه برپا می‌کنی

یک شب مرا می‌سوزی و یک شب تماشا می‌کنی
با گریه می‌پرسم چرا؟ با خنده حاشا می‌کنی

یک آن امانم می‌دهی، جانی به جانم می‌دهی
خود را نشانم می‌دهی؛ دیوانه رسوا می‌کنی

رونق شدی بیداد را، شیرین شدی فرهاد را
مجنون سر بر باد را؛ پابند لیلا می‌کنی


https://t.me/chakaame/3554



https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.

#کعبه_ی_دلها

آهنگساز: زنده یاد حبیب الله بدیعی

شعر ترانه: زنده یاد بیژن ترقی

تنظیم و بازآفرینی برای ارکستر

و‌ باز خوانی: جمال الدین‌منبری

چهارم فروردین زاد روز استاد حبیب الله بدیعی نوارنده ویلن و آهنگساز آثار ماندگار در موسیقی ایرانی گرامی
با یادی از شاعر و بانو الهه اولین خواننده این اثر...


https://t.me/jamalmenbariofficial/442


https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.

زبان پارسی در پاکستان به روایت استاد زنده یاد محمدابراهیم باستانی پاریزی:


در پاکستان نام‌های خیابان‌ها و محلات اغلب فارسی و صورت اصیل کلمات قدیم است. بنده برای نمونه و محض تفریح دوستان، چند جمله و عبارت فارسی را که در آنجاها به کار می‌برند و واقعاً برای ما تازگی دارد در اینجا ذکر می‌کنم که ببینید زبان فارسی در زبان اردو چه موقعیتی دارد.

نخستین چیزی که در سر بعضی کوچه‌ها می‌بینید تابلوهای رانندگی است.
در ایران ادارهٔ راهنمایی و رانندگی بر سر کوچه‌ای که نباید از آن اتومبیل بگذرد می‌نویسد: «عبور ممنوع» و این هر دو کلمه عربی است، اما در پاکستان گمان می‌کنید تابلو چه باشد؟ راه بند!

...تاکسی که مرا به قونسلگری ایران درکراچی می‌برد کمی از قونسلگری گذشت، خواست به عقب برگردد، یکی از پشت سر به او فرمان می‌داد، در چنین مواقعی ما می‌گوییم: عقب، عقب، عقب، خوب! اما آن پاکستانی می‌گفت: «واپس»، «واپس»، «بس!»

قطار سریع‌السیر را در آنجا «تیز خرام» می‌خوانند!

اما، جالب‌ترین اصطلاح را در آنجا من برای مادر زن دیدم، آنها این موجودی را که ما بشدت از آن می هراسیم! «خوش دامن» گفته‌اند. واقعاً چقدر دلپذیر و زیباست!

#محمدابراهیم_باستانی‌پاریزی

زاده‌ی ۱۳۰۴
درگذشته‌ی ۵ فروردین۱۳۹۳

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
◀️مناجات کامل #دعای_ربنا، #استاد_محمدرضا_شجریان


🔷مناجات افشاری و دعای ربنا ویژه اذان مغرب و افطارهای #ماه_مبارک_رمضان با صدای بی بدیل استاد محمدرضا شجریان


🔷استاد شجریان در اين قطعه، چهار دعا را كه با ربنا آغاز می شوند می خوانند و اين چهار قطعه از سوره های گوناگون:
(آل عمران، مومنون، كهف و بقره) برگزیده شده اند و جز در مورد ربنای نخست در سه مورد ديگر همه ی آيه قرائت نمی شود بلكه از سر كلمه "‌ربنا " خوانده می شود.

🔷مناجات این دهان بستی...

🔷مناجاتی كه استاد محمدرضا شجریان در مثنوی افشاری می خوانند برگرفته از #اشعار_مولانا و از ابیات مختلف #مثنوی_معنوی انتخاب شده اند.

اين دهان بستی دهانی باز شد
تا* خورندهٔ لقمه‌های راز شد

لب فروبند از طعام و از شراب
سوی خوان آسمانی كن شتاب

گر تو اين انبان ز نان خالی كنی
پر ز گوهر های اجلالی كنی

طفل جان از شير شيطان باز كن
بعد از آنش با ملک انباز كن

چند خوردی چرب و شيرين از طعام
امتحان كن چند روزی در صيام

چند شب‌ها خواب را گشتی اسير
يك شبی بيدار شو دولت بگير.




متن کامل را در کپشن بعدی بخوانید👇


#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
◀️مناجات کامل #دعای_ربنا، #استاد_محمدرضا_شجریان


🔷مناجات افشاری و دعای ربنا ویژه اذان مغرب و افطارهای #ماه_مبارک_رمضان با صدای بی بدیل استاد محمدرضا شجریان


🔷استاد شجریان در اين قطعه، چهار دعا را كه با ربنا آغاز می شوند می خوانند و اين چهار قطعه از سوره های گوناگون:
(آل عمران، مومنون، كهف و بقره) برگزیده شده اند و جز در مورد ربنای نخست در سه مورد ديگر همه ی آيه قرائت نمی شود بلكه از سر كلمه "‌ربنا " خوانده می شود.

🔷مناجات این دهان بستی...

🔷مناجاتی كه استاد محمدرضا شجریان در مثنوی افشاری می خوانند برگرفته از #اشعار_مولانا و از ابیات مختلف #مثنوی_معنوی انتخاب شده اند.

اين دهان بستی دهانی باز شد
تا* خورندهٔ لقمه‌های راز شد

لب فروبند از طعام و از شراب
سوی خوان آسمانی كن شتاب

گر تو اين انبان ز نان خالی كنی
پر ز گوهر های اجلالی كنی

طفل جان از شير شيطان باز كن
بعد از آنش با ملک انباز كن

چند خوردی چرب و شيرين از طعام
امتحان كن چند روزی در صيام

چند شب‌ها خواب را گشتی اسير
يك شبی بيدار شو دولت بگير.


🔷ربنای اول
سوره ی آل عمران - آيه شماره 8
متن عربی:
رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ.
ترجمه ی فارسی:
پروردگارا، دل های ما را پس از آنكه به حق هدايت فرمودی به باطل ميل مده، و به ما از لطف خويش اجر كامل عطا فرما، كه همانا تويی بخشنده ی بی منت.

🔷ربنای دوم
سوره ی مومنون - آيه شماره 109
متن عربی:
رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ.
ترجمه ی فارسی:
بارالها ما به تو ايمان آورديم، تو از گناهان ما درگذر، كه تو بهترين مهربانان هستی.
🔷ربنای سوم
سوره ی كهف - آيه شماره 10
متن عربی:
رَبَّنَا آتِنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا.

ترجمه ی فارسی:
پروردگارا! تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما، و بر ما وسيله رشد و هدايتی كامل مهيا ساز.


🔷ربنای چهارم
سوره ی بقره - آيه 250
متن عربی:
رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ.

ترجمه ی فارسی:
پروردگارا به ما صبر و استواری بخش، و ما را ثابت قدم دار، و ما را بر شكست كافران ياری فرما.

طراح و ادیتور ویدئو: #هما_معین_فر

🔷ویدئوی اهدایی دعای ربنا را در کانال رسمی فصلنامه فرهنگی و هنری باغ خبوشان ببینید... 👇

*= در کلیه نسخ مثنوی مصراع فوق "کو خورنده ی لقمه های راز شد" آمده است. اما استاد شجریان "تا خورنده ی لقمه های راز شد" می خواند.
به رسم امانت داری آنچه استاد می خواند را آورده ام.

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
🔷"خورندۀ" یا "خورندِ"

پیش درامد:

بعد از انتشار ویدئوی ربّنای استاد زنده یاد محمدرضا شجریان همراه با متن کپشن در ذیل آن ویدئو در کانال رسمی فصلنامه فرهنگی و هنری باغ خبوشان یادداشتی از جانب همشهری پژوهش‌گر و فرهیخته‌ام، جناب آقای #حسین_جیوار مبنی بر اینکه واژه‌ی " خورندۀ " در ابیات انتخابی استاد فقید محمدرضا شجریان برای مناجات ربّنا و نسخه‌های مثنوی "خورندِ" با اشتباه کاتبان و نسخه نویسان "خورندۀ" نوشته و ضبط شده است...


متن کامل را در ادامه‌ی این پست در سه صفحه بخوانید👇👇

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
🔷"خورندۀ" یا "خورندِ"

پیش درامد:

بعد از انتشار ویدئوی ربّنای استاد زنده یاد محمدرضا شجریان همراه با متن کپشن در ذیل آن ویدئو در کانال رسمی فصلنامه فرهنگی و هنری باغ خبوشان یادداشتی از جانب همشهری پژوهش‌گر و فرهیخته‌ام، جناب آقای حسین جیوار مبنی بر اینکه واژه‌ی "خورندۀ " در ابیات انتخابی استاد فقید محمدرضا شجریان برای مناجات ربّنا و نسخه‌های مثنوی "خورندِ" با اشتباه کاتبان و نسخه نویسان "خورندۀ" نوشته و ضبط شده است...
بنابر تعلق خاطر اینجانب به مثنوی مولانا و استاد شجریان و مناجات ربّنای استاد و همچنین علاقه‌مندی بنده به پژوهش‌گران به ویژه آقای جیوار که یکی از اعضای هیأت تحریریه بوده و هستند و همواره پیگیر مقالات فصلنامه باغ خبوشان بوده‌اند موجب خلجان ذهنی شد و دغدغه‌مندی بیشتر اینجانب را نیز برانگیخت. به همین سبب به چندین نسخه از مثنوی‌هایی که در اختیار داشته‌ام نگاهی کنجکاوانه انداختم تا مگر مُهر تأییدی بر نظر جناب آقای جیوار داشته باشم.
در این کندوکاو، مثنوی‌های چاپ شده‌ی زیر که فهرست آن را در زیر می‌آورم بررسی کردم:

۱- مثنوی هفت جلدی (شرح جامع) استاد کریم زمانی
۲- مثنوی چهارجلدی رینولد الین نیکلسون
۳- مثنوی هفت جلدی دکتر محمد استعلامی
۴- مثنوی دو جلدی دکتر عبدالکریم سروش
۵- شرح و تفسیر مثنوی شانزده جلدی علامه محمدتقی جعفری
۶- شرح مثنوی معنوی مولوی شش جلدی رینولد الین نیکلسون با ترجمه استاد حسن لاهوتی
۷- شرح مثنوی مولوی ولی محمد اکبر آبادی هفت جلدی به اهتمام نجیب مایل هروی
۸- شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی مولوی پانزده جلدی با ترجمه دکتر عصت ستارزاده
۹- مثنوی معنوی دو جلدی به اهتمام استاد دکتر محمدعلی موحد

(و بررسی چندین نسخه توسط دوست ارجمندم جناب آقای احمد فلاح – که عمرش دراز و خداوند نگاهدارش باد - به خواست نگارنده‌ی این سطور که فهرست آن را در ادامه تقدیم می‌کنم.)

۱۰- مثنوی عکسی از روی دست خط قونیه
۱۱- مثنوی علاء الدوله
۱۲- مثنوی مهدی آذریزدی
۱۳- مثنوی به خط استاد حسن میرخانی
1۱۴- مثنوی یک جلدی دکتر توفیق سبحانی
۱۵- مثنوی کلاله خاور به اهتمام زنده یاد محمد رمضانی
۱۶- مثنوی چاپ سنگی که احتمالا چاپ هند باشد. (تعدادی از این فهرست مثنوی‌ها مشترک بوده است.)

البته به این بررسی‌ها اکتفا نکرده و قانع نشدم و با چند تن از استادان اهل تحقیق و پژوهش و صاحب نظرِ علاقه مند تماس گرفتم تا بلکه تنها به قاضی نرقته باشم و شاید نظری تازه ببینم یا بشنوم.
در بین تماس‌های تلفنی با آقایان: مهدی رحمانی قوچانی، احمد فلاح یساولی، مصطفی کاظمی، دکتر ناصر رحیمی و دکتر قدمعلی سرامی، ... همه‌ی استادان واژه‌ی " خورندۀ " را ترجیح دادند، تنها دکتر سرامی مهر تأییدی بر نظر جناب آقای جیوار داشتند که در زیر خلاصه‌ی گفت‌وگوی نگارنده با استاد سرامی آورده می‌شود:

ص (۱)

.
استاد سرامی سوالی از محضر حضرت عالی بپرسم؟

سؤال: در "حکایت و قصه وکیل صدر جهان" در دفتر سوم مثنوی مولانا، از ابیات ۳۶۸۶ به بعد بیتی (۳۷۴۹) وجود دارد به این شکل که خدمت حضرت عالی می‌خوانم:

این دهان بستی دهانی باز شد
کو خورندۀ لقمه‌های راز شد ( توضیح اینکه استاد شجریان «تا خورندۀ لقمه ‌های راز شد» خوانده است)

که زنده یاد استاد شجریان نیز از چند جای مثنوی مولانا – از جمله همین قصه وکیل صدر جهان - آن را به ریخت فوق برای مناجات و ربنااش در قبل از افطار ماه مبارک رمضان چهل و چند سال پیش انتخاب کرده و در دستگاه سه گاه و افشاری خوانده است.
یک دوست اهل اندیشه و پژوهشگر چند روزی است یادداشتی را برای فصلنامه باغ خبوشان ارسال کرده است و عنوان نموده‌اند که واژه "خورندۀ " یعنی با (ه) و همزه احتمالا اشتباه کاتبان است باید "خورند" به معنای سزاوار و شایسته باشد یعنی خورندِ با کسر(د) باید باشد.
خواستم نظر حضرت عالی را نیز در این باره بدانم.

پاسخ استاد سرامی: در معنا مشکلی ندارد، اما اگر سلیقه‌ی من را پرسیدی عرض می‌کنم، تا "خورندِ" یعنی "سزاوار" یعنی "درخور" حتی اگر مولانا جلال‌الدین این را نگفته باشد سخن زیباتر این است که من به عنوان یک شاعر امروز باید به شما بگویم که " خورند"ش کن.

سؤال: بنابراین شما نظرتان این است که خورندِ با کسر(د) باشد درست تر است؟

پاسخ استاد سرامی: بله، به خاطر اینکه ادبیات یک چیز زنده و جاری است. شعرهای عامیانه که صاحب ندارند، نه اینکه هیچ کسی این را نساخته است، یک کسی اول شروع کرده اما بعدی‌ها مدام در خوانش صیغل‌اش داده‌اند درست‌ترش کردند [که امروز] به صورتی درآمده که پذیرفته‌ی همه شده است. همین طور در ادب رسمی هم همین کار را کرده‌اند، حتی مثلا رباعیاتی که به نام خیام جا می‌زنند، یک عده الان که در کامپیوتر می‌بینید ابیاتی به نام مولانا می ‌گویند که اصلا ربطی به مولانا ندارد. این‌ها ناشی از همین حقیقت است.
ادبیات هم مثل زبان است، شما می‌بینید زبان هم تغییر می‌کند. الان زبان ما مثل زبان روزگار فردوسی است؟ نه... در حالی که زبان یک میراث است.،
سؤال: چه میراثی است؟
پاسخ استاد سرامی: یک میراث همگانی است همه می‌توانند در آن دخالت داشته باشند. حالا این بیت را حتی اگر کسی قبول نکند که جلال‌الدین اینطور گفته است، ما می گوییم ساخته‌ی استدلال برتر این است که این زیباتر است تا خورندۀ آن "ی" مربوط به حرف اضافه رو چه کار کنیم؟ [...] کنیم؟ خوب این زیباتر است اگر مولانا هم الان زنده بود این را بهش می‌گفتیم، می‌گفت این از آن که من در قرن هفتم ساخته‌ام بهتر است، بله من این را سزاوار می‌بینم و خود من هم وقتی این بیت را خواندم همین "خورند" خواندم. بعد خطای دانشمندان مشکلی ندارد، تمام همین علما و ادیبانی که بعضی‌هاشان را اسم بردید در فهم هجده بیت اول مثنوی دچار اشتباه شدند، همه‌ی آن‌ها گفته‌اند این هجده بیت [اول مثنوی] فشرده کلیات و جزئیات مثنوی است. در حالی که هر عقل سلیم یا یک آدم معمولی هم می فهمد که ۲۶ هزار بیت، که حداقل هزار موضوعِ متنوع در آن ۱۸ بیت آورده است! اینکه نمی‌شود. ۱۸ بیت اول مثنوی ۴ تا مطلب در آن است که همه می‌فهمیم چیست. اما آقای دکتر عبدالحسین زرین‌کوب که استاد من بوده است این را قبول کرده است، دکتر محمد استعلامی این را قبول کرده است، استاد فروزان‌فر این را قبول کرده است. چرا؟ برای اینکه مألف مناقب‌العارفین گفته است: این ۱۸ بیت، فشرده‌ی کلیات و جزئیات مثنوی است، و بعد هم یک [گول] گنده‌تر خوردند که اندیشه‌ی ۱۸هزار عالم در این ابیات است. یعنی هر ییت‌اش هزار عالم در آن است. این‌ها سخنان شرعی می‌کنند مثلا وقتی در قران می‌خوانند [... لَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ ۱] معنی‌اش این نیست که اتُم در آن است یا تکنولوژی در آن است. یعنی کتاب مهمی است، یعنی مثلا خیلی چیزهای مهم در آن کتاب است که من گفته‌ام، فقط همین معنی را می‌دهد. اما بعضی ها متاسفانه می‌گویند در آن اتُم هم هست، و انگلیسی‌ها با همین قرآن اتم را کشف کرده‌اند. این غلو است، من قبول ندارم... .

1- بخشی از آیه ۵۹ از سوره انعام.

خاک پای اهل هنر و معرفت
#محمد_معین_فر

ص (۲)

.
جناب آقای معین‌فر
باسلام، در پی درج متن و صوت مناجات مشهور این دهان بستی.... بهمراه آیات ربنای استاد شجریان، در کانال فصلنامه وزین باغ خبوشان که واقعا میراث ماندگار هنر این مرز و بوم است نکته‌ای در مورد کلمه "خورندهء " مصرع دوم که سال‌ها خلجان ذهنم بوده را با شما درمیان گذاشتم:

این دهان بستی دهانی باز شد
تا خورند ِ (شایستهء) لقمه‌های راز شد

خورندِ با کسر دال در بسیاری از نسخ خورنده درج شده است و همانگونه که جنابعالی در تماس تلفنی فرمودید تقریبا در تمامی نسخ مورد مراجعه به همین گونه نوشته شده است، احترام شما و همه بزرگان ادب ایجاب می‌کرد که دم فروکشم و از طرح این بحث صرفنظر کنم اما حیفم آمد این جرقه را به خرمن پژوهندگان نیندازم که از نظر من کلمه مزبور به سیاق معنا و مفهوم باید "خورندِ" باشد نه خورنده، نساخان درک و سلیقه خود را در نسخه برداری اعمال نموده‌اند و در استمرار و تکرار مطلب کسی حساسیت به خرج نداده است که خورنده مستلزم مفعول فیزیکی است همانطور که در فرهنگ دهخدا تصریح دارد: آنکه می‌خورد، آکل، طاعم، اکال...الخ و ذیل +خورند+ آمده است: درخور، شایسته، لایق، و قس علیهذا.
این دخل و تصرف نساخان با نقل جمله‌ای از استاد میر افضلی در کتاب رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی بیشتر نمایان می‌شود:

((متاسفانه ضعف سنت نقل در ادب فارسی، بی‌توجهی کاتبان و گردآورندگان دواوین شعرا به منابع مستند و تکیه بیش از حد بر ذوق ادبی، موجب راه یافتن اشعار دخیل و غیر اصیل به کارنامه شاعرانی مانند فردوسی، خیام، سنایی، عطار، عراقی، مولانا و حافظ شده است. شاعرانی که مورد توجه و اقبال مخاطبان بوده‌اند، از این تغییرات و تحریفات، لطمه بیشتری دیده‌اند. برخی نسخه‌های شاهنامه، به همان اندازه ابیات اصلی کتاب، بیت‌های افزوده دارد. برخی از این ابیات افزوده یا تحریف شده، مانند بیت مشهور: «چو ایران نباشد تن من مباد» یا «بسی رنج بردم در این سال سی» چنان شهرت عام یافته است که برای عده‌ای از علاقه‌مندان فرهنگ و ادب، سخن گفتن از اینکه این ابیات سروده فردوسی نیست، با توهین به شاهنامه و فرهنگ اصیل ایرانی توفیری ندارد.)) صفحه ۱۴ پیش گفتار
با عنایت به موارد بالا معتقدم لقمه های راز خوردنی و ماکول نیست و نور معرفت است که سعدی می‌فرماید:

اندرون از طعام خالی دار
تا در آن نور معرفت بینی
و مولانا می‌فرماید
این دهان بستی دهانی باز شد
تا خورندِ لقمه‌های راز شد

تردیدی نیست که استاد شجریان دقت و وسواسی قابل تحسین در انتخاب متن و ادای صحیح کلمات و لغات داشتند، اصولا اهالی موسیقی اصیل ایرانی و گویندگان برنامه‌های ادبی رادیو تا سال‌های اولیه انقلاب چنین بودند.
دربین خیل عظیم گوینده و خواننده تصانیف اصیل سنتی تلفظ اشتباه کلمات صفر یا نزدیک به صفر است، قرائت کلمه "خورندهء" در مصرع دوم بیت مورد اشاره نیز با توجه به منابع مورد استفاده محمول بر اشتباه نیست و نکته‌ای که مطرح می‌شود یک بحث ادبی و لغت‌شناسی صرف است تا اگر مقبول افتد اساتید ادامه دهند.
و درج خورنده در تمام یا قریب به تمام نسخ مثنوی نمی‌تواند الزامی برای صحت آن باشد و این اشتباه نساخ‌های متفاوت و متعدد مثنوی و سایر دواوین و آثار متفکرین متقدم بوده است که تا به امروز استمرار یافته است
فرمودید حتی استاد جعفری متعرض این کلمه نگردیده‌اند، استاد علامه جعفری این بیت راصرفا به همانگونه نقل کرده‌اند و توضیح یا تاویلی در مورد کلمه ارایه نفرموده‌اند اما توجه به بیت قبل آن به خوبی نشان می‌دهد که لقمه، لقمه معنوی و به تعبیر سعدی (معرفت) است.

فهم نان کردی، نه حکمت ای رهی
چونکه حق گفتت: کلوا من رزقه
رزق حکمت به بود در مرتبت
کان گلوگیرت نگردد عاقبت
این دهان بستی دهانی باز شد......
بیایید بپذیریم که با حفظ احترام بسیار برای استادان‌مان، جسارت ابراز نظر مخالف را البته مستدل داشته باشیم که اگر غیر از این بود نظریه‌ها درجا می‌زدند و پیشرفتی حاصل نمی‌گردید و من شاگردی کوچک در محضر شما استدعا دارم این بحث را تعمیم دهید شاید نکات دیگری هم بدست آید.
اشتباه نساخ و اینک در عصر چاپ نمی‌تواند مانعی برای اصلاح اشتباه آنان ولو در کتاب استاد علامه جعفری باشد به عنوان مثال در صفحه ۵۰۳ بیتی از حکیم سنایی که در مثنوی به آن استناد شده است چنین چاپ شده است که عکس آن ضمیمه است:
غمخور و نان غم افزایان مخور
زانکه عاقل غم خورد، کودک شکر
تردیدی نیست که کلمه مرکب (غمخور) اشتباه است و به جای آن فعل امر (غم خور) صحیح است.

توفیق روزافزونتان را آرزومندم
#حسین_جیوار
تهران ۱۸ فروردین ۱۴۰۱

ص (۳)

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
درود به جناب معین فر
در باره گزینش واژه خورند یا خورنده، هرچند ادبا را نظر بر این است که به قرینه آورده شدن کلماتی مانند لقمه و دهان و بستن و باز شدن آن ، خورنده صحیح است.
لیکن باتوجه به اینکه خورند به معنی زیبنده و شایسته می‌باشد، به نظر می رسد با واژه راز که ژرفای معنایی آن مورد نظر حضرت مولانا بوده است، تناسب بیشتری داشته باشد.

#پوراندخت_برومند

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan