.
یلدا بربنیادِ این گواهانِ روشن و استوار، شب درخشش باشنده‌ای است رهیده و وارسته که تجلی و سایه‌ی آن نابِ هستی است، که برای فرشکرد (تازه گردانیدن) جهان گیتایی برگزیده شده‌است. شبِ طلوع نور است و بشارت، گاهِ بیداری جان و روان است، و تاراندن سیاهی و تباهی. آمیغی است که دست چپاولِ روزگار و یاران دُژخوی‌‌ اهریمن از آستانِ بی‌گزندش کوتاه مانده است. به این شوند‌هاست که هنوز پس از نزدیک سه هزاره، در یکی از شبستان‌های نژم‌آلود و راز‌انگیز و پُر طراوتِ فرهنگِ ایرانِ شرقی، خبوشانِ سپند، این دُردانه‌های آریایی خوش غنوده‌اند. کهن‌مردانِ خبوشانی به‌یاری فرهنگِ گران‌سنگِ شفاهی این سرزمینِ اهورایی، این شب (یلدا) را خجسته و سپند می‌شمارند، و آن‌را شبِ بشارت و رحمت، عشق و محبت می‌دانند. نگارنده‌ی این سطور در گفت‌و گو با پیرِ روشن درونِ قوچانی «شادروان محمد‌علی مغربی‌نیا» از رسم‌ها و آدابِ شب یلدا، به‌ویژه باورهای دیرین مردم این سامان دراین شبِ سپند پرسید. پیرِ دل‌‌آگاهِ خبوشانی بی درنگ شروع به خوانشِ دل‌گویه‌ای شیفتگانه کرد، که به‌روشنی آیینه‌ی تمام‌نمای باورِ ژرف و خدشه‌ناپذیرِاین شبِ نورانی بود. و به‌روشنی حقیقتِ بزرگ شب یلدا را در پیکر این دل‌گویه‌ی جاویدِ آسمانی پس از گذشت هزاره‌هایی سخت و توفانی با زبانی ساده و سرشار از باور و عشق آشکارا ساخت:

شبِ دیدارِ خورشیدِ کمان ابروی ما امشب است
شبِ وصلِ مه سیمین‌برِ گل‌روی ما امشب است

با شگفتی هرچه ازاو پرسش نمودم که این «یارِ گل‌روی» کیست، پاسخی نداشت، در سخنِ زلال و بی‌آلایشش عشق و راستی موج می‌زد. در برابر پافشاری‌‌های ناباورانه‌ام، سرانجام با چشمانِ پاک و معنا‌دارش نگاه در نگاه من دوخت. نگاهی ژرف و هنایش‌گذار، زبانی شکوه‌آمیز و گویاتر از هر زبان که نگران ارزش‌های والایی بود، که سوک‌مندانه نسل پس از‌او به‌رغمِ همه‌ی جان افشانی‌های گذشتگان، با فرهنگِ گران و آسمانی‌ خویش، و آمیغ‌های مینوی‌اش سرِ بی‌مهری و بیگانگی دارند، و بزرگان و مفاخر فرهنگی خویش را به‌دستِ دیو گُم‌بودگی و فراموشی سپرده‌اند.

بتاریخ ۲۵/ ۹ / ۱۴۰۲ خورشیدی
#مهدی_رحمانی_قوچانی


یاری‌نامه‌ها:
۱- پورداود، ابراهیم، پشت‌ها، ج یک، به کوشش دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چ سوم، ۲۵۳۶

۲- پورداود، ابراهیم، یشت‌ها، ج دو، به‌کوشش دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چ سوم، ۲۵۳۶

۳- پرتو اعظم، ابولقاسم، پیک میترا، کانون انتشارات مزدا، چ اول، ۱۳۵۰

۴- رضی، هاشم، آیین مهر، انتشارات بهجت، چ اول، ۱۳۷۱

۵- بهروز، ذبیح، تقویم و تاریخ در ایران ایران کوده ، شماره ۱۵

۶- مقدم محمد، جستاری درباره‌ی مهر و ناهید، انتشارات مرکز ایرانی مطالعه‌ی فرهنگ‌ها، ۲۵۳۷

۷- جیمس هاکس، قاموس کتاب مقدس، انتشارات اساطیر، چ اول، ۱۳۷۷

۸- بیرونی، ابوریحان، آثارالباقیه، به‌کوشش اکبر دانا‌سرشت، انتشارات امیر‌کبیر، چ سوم، ۱۳۶۳

۹- گردیزی، ضحاک‌بن محمود، زین‌الاخبار، به‌کوشش رحیم رضازاده ملک، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چ اول، ۱۳۸۴

۱۰- هدایت، صادق، زند وهومن یسن، نشر جامه‌دران، ۱۳۸۳

۱۱- خلف تبریزی، محمد‌حسین، برهان قاطع، به‌کوشش دکتر محمد معین، انتشارات امیرکبیر، چ سوم۰ ۱۳۷۶

۱۲- المارشورتهایم، گسترش یک آیین ایرانی در اروپا، به‌کوشش نادر‌قلی درخشانی، انتشارات ثالث، چ اول، ۱۳۸۷

۲۳- مزدا‌پور، کتایون، سروش پیر مغان، انتشارات ثریا، چ اول، ۱۳۸۴


۵ از ۵
https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
#بهمن_ارزانی_کننده_ی_نیک_اندیشی_و_پاک_اندیشی_است

اهورا مزدای بزرگ چون در کارِ «شدن» اندیشه کرد، و درپی خواست و اراده‌ی خویش برآمد در نخستین گام از منشِ بی‌چونِ خویش خرد را آفرید: «نخست‌ آفرینش خرد را شناس» خردی که چون مزدای دارنده و دهنده، زنده‌ی جاودانی است. او با نیروی خرد به هستی سامان بخشید، و خرد را برترین دهشی برشمرد که خداوند به آدمی ارزانی داشته‌است: «خرد برتر هرچه ایزدت داد»، نیرویی مینوی که ابزاری نیرومند در کار شناخت است...
متن کامل این مقاله‌ی وزین و ارزشمند را در دو صفحه‌ی زیر مطالعه بفرمایید. 👇

استفاده از این مقاله با ذکر منبع و ماخذ «فصلنامه فرهنگی و هنری باغ خبوشان= هزار باده‌ی فرهنگ، #مهدی_رحمانی_قوچانی بلامانع خواهد بود.

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
آدمی هنگامی که «پاک‌ترین خرد» را برای راهنمایی خود برگزیند، می‌تواند  خداوند هستی بخش را بشناسد: «همانا من می‌کوشم، ای مزدا، تا تورا با خردِ پاکت، دادار همه چیز فرا شناختن.» پس به‌سخنی روشن، وهومنه راه رسیدن به خداوند است. و چون کسی با درست‌اندیشیدن به ‌این گامه‌ی گران رسید، خود نماد و نمود وهومنه (خرد اشویی = خرد پاک) می‌گردد. در این هنگام است که چنین باشنده‌ای همکار و هم‌یار خداوند در برپایی سامان (Arta) ایزدی می‌گردد. در بازگفتی شگفت، بهمن دهنده‌ی پایداری و نیرو به پیروِ راهِ خویش است. امشاسپندی است، که به یاری «اشه» نمودِ فروزه‌های گیتایی (تنی) مزدا اهورا برمی‌خیزد، و جهان را خرّمی و شادابی می‌بخشد. شگفتا که راه‌ِ رسیدن به وهومنه به دست‌یاری اشه شدنی و امکان‌پذیر است. یعنی باشنده‌ای که جسم و نیروهای بیرونی‌اش را بپروراند، و زیبایی‌های خدواند را که همان اشه‌ یا «تن‌ِ شگفت» است، آشکار سازد، آن‌گاه است، که نیروهای درونش (سهش‌های مینوی) توان رسیدن به وهومنه را پیدا می‌کنند، و از پرتو منش‌ نیک و راستی (آشا) به گامه‌ی بلندِ رستگاری پای می‌نهد. چنین باشنده‌ای است که درخورِ «هم‌پرسگی» با اهورا‌مزدا می‌گردد، و او را در به سرانجام رسانیدن و پیروزی نیکی و نور یاری‌گر می‌گردد.
به‌این شوند است، که خردمندِ توس در بیتی که زبانزدِ پارسی زبانان گردیده، از این اندیشه‌ی ناب و بزرگ به شیوایی و رسایی سخن می‌گوید:

ز نیرو بُود مرد را راستی
ز سستی کژی زاید و کاستی

در گاهان به‌روشنی به‌این نکته‌ی بنیادین اشاره شده‌است : «مزدا اهورایِ کام‌فرما بدو ارزانی دارد، به نیروی پایدار رسیدن و راستی داشتن - این را به‌ من ببخشای، ای سپندارمذ- شکوهِ پاداش و زندگیِ منشِ نیک» آدمی باید برای رسیدن به این بخشش و داده‌ی بزرگ، به تن و روان نیرومند باشد، تا سامانِ ایزدی را پایدار سازد. کسی‌که در پرورش تن به اندازه کوشا باشد، و آیینِ راستی (اشا) را پیشه کند، از کژ‌اندیشی می‌پرهیزد، و گرایش به نیک‌اندیشی در او نیرو می‌گیرد، چرا‌ که نیرومندی و ورزیدگیِِ تن چونان درختی است، استوار و راست‌بالا و پُربار، که میوه‌اش کناره‌جویی و پرهیز از کژ‌اندیشی است.‌ این خویشکاری پُر آماج چون در کسی نیرو گیرد، و ببالد، خداوند به او کشور جاودانی را می‌بخشد، و سزاوار سود و پاداشِ خدایی می‌گرداند: «آری هماره نیک‌اندیش برخوردار‌است ازسود» به‌ این شوند است‌ که در متونِ ایرانی آمده‌ : «و تن برای فره آفریده شد» این تن، همان تنِ شگفتی است، که حکیمِ توس در نامه‌ی ورجاوندش به ‌درستی از آن یاد می‌کند. تنی که با یاری جانِ شگفت، سرانجام برازنده و درخورِ شناختِ هستی ‌ناب می‌گردد. سستی در تنِ ناورزیده و ناتوان، نمودی از نمایانی اهریمن (مونه‌ی کاهنده) است، که شوندِ کاستی و تباهی و نیستی می‌گردد، و آدمی را از رسیدن به «سرای شادمانی» باز می‌دارد.
بکوشیم در ماهِ وهومنه (بهمن) که بالاترین و والاترین اندیشه‌ی اهورایی است، نخست در اندیشه و پسین‌تر در گفتار و کردار راهرو این دُردانه‌ی بزرگِ اهورایی باشیم، و از دهشِ درست‌اندیشیدن و پاک‌اندیشیدن بهره‌مند گردیم.
ایدون باد.

۲۷/ ۱۰/ ۱۴۰۲ خورشیدی
#مهدی_رحمانی_قوچانی

۲ از ۲
https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
پیشکش به فروهر پاک و برازنده و چالاکِ شهرم، #قوچانِ کهن.

عشقت افروخت به‌ دل آتشِ ایرانی را
کرد آشفته بسی «جعفر گوگانی» را 👇👇
.
.
.
.
.

۱۵/ ۱۲ / ۱۳۹۲ خورشیدی

#مهدی_رحمانی_قوچانی


https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

👇👇

.

یکی روز شاه جهان سوی کوه
گذر کرد با چند کس هم‌گروه

پدید آمد از دور چیزی دراز
سیه‌رنگ و تیره‌تن و تیز‌تاز

دو چشم از بر سر چو دو چشمه خون
ز دود دهانش جهان تیره‌گون

نگه کرد هوشنگ با هوش و سنگ
گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ

به‌زور کیانی رهانید دست
جهان‌سوز مار از جهان‌جوی جست

برآمد به سنگ گران سنگ خُرد
همان و همین سنگ بشکست گرد

فروغی پدید آمد از هردو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

نشد مار کشته ولیکن ز راز
ازین طبع سنگ آتش آمد فراز

جهان‌دار پیش جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین

که او را فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آن‌گاه قبله نهاد

بگفتا فروغی‌است این ایزدی
پرستید باید اگر بخردی

شب آمد، برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گرداو با گروه

یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد

ز هوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار


در خُرده اوستا در ستایشی دل‌انگیز و جان‌شکار از آتش، این نماد و نمودِ راستینِ و نزدیک‌ترین پیکرِ اهورامزدا، درخواست‌هایی از سوی باشنده‌ی دل‌آگاهِ ایرانی در مراسمِ سده‌خوانی پیش‌ کشیده می‌شود، که ستایش‌گرِ روشن روان، خواستار نیک‌بختی و سعادت و نجاتِ مردم و پسین‌تر خویش در جهانِ استومند (مادی) و جهانِ نااستومند (مینوی) است، تا هستی ایزدی را از چیرگی دوزخِ اهریمنی و سرکشی ضحاکِ آز برهاند: «بده به‌من ای آذر مزدااهورا: به‌زودی گشایش، به‌زودی پناه، به‌زودی زندگی، به‌زودی گشایشِ فراوان، پناهِ فراوان، زندگی فراوان، فرزانگی، دانش و خردِ فراوان که به‌سوی زندگی بهتر و خوش راهنمای‌مان گردد، و توان و نیرویی که یاری‌گر در برابر بدی و زشتی و دروغ باشد، تا روان‌ها پالوده و پاک گشته، تا شایسته‌ی پرستشِ اهورای بزرگ باشیم.» ایدون باد، و ایدون‌تر باد.


هشتم بهمن‌ماه هزار و چهارصد یک
#مهدی_رحمانی_قوچانی

(*) : آن شخص...توبه کرد، و عزم حج کرد... در بادیه، چون پای آن‌مرد از خار مغیلان، بشکست، قافله رفته، در‌آن حالت نومیدی، دید‌که آینده‌ای از دور می‌آید.
گفت: به حرمت این خضر که می‌آید، مرا خلاص کن. پای درهم پیوست، و او را به کاروان رسانید. در حال گفت: بدان خدایی که بی‌هنباز(شریک) است، بگو که تو کیستی که این فضیلت تراست؟
او دامن می کشید، و سرخ می‌شد، و می‌گفت:
ترا با این تجسس چه‌کار؟ از بلا خلاص یافتی، و به مقصود رسیدی.
گفت: به‌خدا که دست از تو ندارم، تا نگویی.
گفت: من ابلیسم.....
(مقالات شمس، رویه ۱۰۴ و ۱۰۵)



ص ۴

.
روزی که به خلقِ چشمِ تو می‌پرداخت
آرامِ دلِ شکسته‌اش را می‌ساخت

تا پی نبرد به رازِ عشقش آدم
او را ز بهشتِ خویش بیرون انداخت

روزِ زن، بر زنانِ ایرانی خجسته باد.



۲۳/ ۱۱ / ۱۴۰۲ خورشیدی
#مهدی_رحمانی_قوچانی


یاری‌نامه‌ها:
۱- پور‌داود، ابراهیم، گاثاها، به کوشش دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چ اول، ۱۳۵۴

۲- پور‌داود، ابراهیم، گات‌ها، بمبئی، بدون تاریخ

۳- پور‌داود، ابراهیم، یشت‌ها، به‌کوشش، دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چ‌ سوم، ۲۵۳۶

۴- هاید ماری کخ، از زبان داریوش، به‌کوشش دکتر پرویز رجبی، نشر کارنگ، چ اول، ۱۳۷۶

۵- سهروردی، شهاب‌الدین، آثار فارسی، به ‌کوشش فرشید اقبال، انتشارات سبکباران، چ اول، ۱۳۸۲

۶- بروسیوس، ماریا، زنان هخامنشی، به‌کوشش هایده مشایخ، انتشارات هرمس، چ اول، ۱۳۸۱

۷- فردوسی، ابوالقاسم، شاه‌نامه، به‌کوشش برتلس، دفتر یکم، مسکو، چ اول، ۱۹۶۶

۸- فردوسی، ابوالقاسم، شاه‌نامه، به‌ کوشش رستم علی‌یف، جلد هشتم، مسکو، چ اول، ۱۹۷۰

۹- مظاهری، علی‌اکبر، خانواده‌ی ایرانی در دوران پیش از اسلام، به‌ کوشش عبدالله توکل، نشر قطره، چ دوم، ۱۳۷۷

۱۰- کریستین‌سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، به‌‌کوشش رشید یاسمی، انتشارات بنگاه کتاب، چ هفتم، ۱۳۷۰

۱۱- مجید‌زاده، یوسف، تاریخ ‌و تمدن بین‌النهرین، مرکز نشر دانشگاهی، چ اول، ۱۳۸۰

۱۲- رجبی، پرویز، جشن‌های ایرانی، انتشارات فرزین، چ اول، ۱۳۷۵

۱۳- فرنبغ‌دادگی، بندهش، به‌ کوشش دکتر مهرداد بهار، انتشارات توس، چ اول، ۱۳۶۹

۱۴- دکتر آماندا فورمن، تعالی زن در تاریخ، (مستند)

۱۵- خالقی‌مطلق، زنان شاه‌نامه، به‌کوشش فرهاد اصلانی - معصومه پور‌تقی، نشر نگاه معاصر، چ اول، ۱۳۹۸

*- بیت از مثنوی خلقت از سروده‌های نگارنده‌است.

- چهار‌گانه از سروده‌های نگارنده‌است.


۱۰ از ۱۰

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan