.

یکی روز شاه جهان سوی کوه
گذر کرد با چند کس هم‌گروه

پدید آمد از دور چیزی دراز
سیه‌رنگ و تیره‌تن و تیز‌تاز

دو چشم از بر سر چو دو چشمه خون
ز دود دهانش جهان تیره‌گون

نگه کرد هوشنگ با هوش و سنگ
گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ

به‌زور کیانی رهانید دست
جهان‌سوز مار از جهان‌جوی جست

برآمد به سنگ گران سنگ خُرد
همان و همین سنگ بشکست گرد

فروغی پدید آمد از هردو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

نشد مار کشته ولیکن ز راز
ازین طبع سنگ آتش آمد فراز

جهان‌دار پیش جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین

که او را فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آن‌گاه قبله نهاد

بگفتا فروغی‌است این ایزدی
پرستید باید اگر بخردی

شب آمد، برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گرداو با گروه

یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد

ز هوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار


در خُرده اوستا در ستایشی دل‌انگیز و جان‌شکار از آتش، این نماد و نمودِ راستینِ و نزدیک‌ترین پیکرِ اهورامزدا، درخواست‌هایی از سوی باشنده‌ی دل‌آگاهِ ایرانی در مراسمِ سده‌خوانی پیش‌ کشیده می‌شود، که ستایش‌گرِ روشن روان، خواستار نیک‌بختی و سعادت و نجاتِ مردم و پسین‌تر خویش در جهانِ استومند (مادی) و جهانِ نااستومند (مینوی) است، تا هستی ایزدی را از چیرگی دوزخِ اهریمنی و سرکشی ضحاکِ آز برهاند: «بده به‌من ای آذر مزدااهورا: به‌زودی گشایش، به‌زودی پناه، به‌زودی زندگی، به‌زودی گشایشِ فراوان، پناهِ فراوان، زندگی فراوان، فرزانگی، دانش و خردِ فراوان که به‌سوی زندگی بهتر و خوش راهنمای‌مان گردد، و توان و نیرویی که یاری‌گر در برابر بدی و زشتی و دروغ باشد، تا روان‌ها پالوده و پاک گشته، تا شایسته‌ی پرستشِ اهورای بزرگ باشیم.» ایدون باد، و ایدون‌تر باد.


هشتم بهمن‌ماه هزار و چهارصد یک
#مهدی_رحمانی_قوچانی

(*) : آن شخص...توبه کرد، و عزم حج کرد... در بادیه، چون پای آن‌مرد از خار مغیلان، بشکست، قافله رفته، در‌آن حالت نومیدی، دید‌که آینده‌ای از دور می‌آید.
گفت: به حرمت این خضر که می‌آید، مرا خلاص کن. پای درهم پیوست، و او را به کاروان رسانید. در حال گفت: بدان خدایی که بی‌هنباز(شریک) است، بگو که تو کیستی که این فضیلت تراست؟
او دامن می کشید، و سرخ می‌شد، و می‌گفت:
ترا با این تجسس چه‌کار؟ از بلا خلاص یافتی، و به مقصود رسیدی.
گفت: به‌خدا که دست از تو ندارم، تا نگویی.
گفت: من ابلیسم.....
(مقالات شمس، رویه ۱۰۴ و ۱۰۵)



ص ۴

.
روزی که به خلقِ چشمِ تو می‌پرداخت
آرامِ دلِ شکسته‌اش را می‌ساخت

تا پی نبرد به رازِ عشقش آدم
او را ز بهشتِ خویش بیرون انداخت

روزِ زن، بر زنانِ ایرانی خجسته باد.



۲۳/ ۱۱ / ۱۴۰۲ خورشیدی
#مهدی_رحمانی_قوچانی


یاری‌نامه‌ها:
۱- پور‌داود، ابراهیم، گاثاها، به کوشش دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چ اول، ۱۳۵۴

۲- پور‌داود، ابراهیم، گات‌ها، بمبئی، بدون تاریخ

۳- پور‌داود، ابراهیم، یشت‌ها، به‌کوشش، دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چ‌ سوم، ۲۵۳۶

۴- هاید ماری کخ، از زبان داریوش، به‌کوشش دکتر پرویز رجبی، نشر کارنگ، چ اول، ۱۳۷۶

۵- سهروردی، شهاب‌الدین، آثار فارسی، به ‌کوشش فرشید اقبال، انتشارات سبکباران، چ اول، ۱۳۸۲

۶- بروسیوس، ماریا، زنان هخامنشی، به‌کوشش هایده مشایخ، انتشارات هرمس، چ اول، ۱۳۸۱

۷- فردوسی، ابوالقاسم، شاه‌نامه، به‌کوشش برتلس، دفتر یکم، مسکو، چ اول، ۱۹۶۶

۸- فردوسی، ابوالقاسم، شاه‌نامه، به‌ کوشش رستم علی‌یف، جلد هشتم، مسکو، چ اول، ۱۹۷۰

۹- مظاهری، علی‌اکبر، خانواده‌ی ایرانی در دوران پیش از اسلام، به‌ کوشش عبدالله توکل، نشر قطره، چ دوم، ۱۳۷۷

۱۰- کریستین‌سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، به‌‌کوشش رشید یاسمی، انتشارات بنگاه کتاب، چ هفتم، ۱۳۷۰

۱۱- مجید‌زاده، یوسف، تاریخ ‌و تمدن بین‌النهرین، مرکز نشر دانشگاهی، چ اول، ۱۳۸۰

۱۲- رجبی، پرویز، جشن‌های ایرانی، انتشارات فرزین، چ اول، ۱۳۷۵

۱۳- فرنبغ‌دادگی، بندهش، به‌ کوشش دکتر مهرداد بهار، انتشارات توس، چ اول، ۱۳۶۹

۱۴- دکتر آماندا فورمن، تعالی زن در تاریخ، (مستند)

۱۵- خالقی‌مطلق، زنان شاه‌نامه، به‌کوشش فرهاد اصلانی - معصومه پور‌تقی، نشر نگاه معاصر، چ اول، ۱۳۹۸

*- بیت از مثنوی خلقت از سروده‌های نگارنده‌است.

- چهار‌گانه از سروده‌های نگارنده‌است.


۱۰ از ۱۰

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
ششم فروردین در متونِ کهن «نوروز بزرگ» است

بنام خداوند جان و خرد

ششم فروردین در متونِ کهن «نوروز بزرگ» است. روزی است سپند، که بسی روی‌دادهای بزرگ و گران در این روزِ نوروزی رخ داده ‌است. در نِبیک (کتاب) ماه فروردین، روز خرداد، یکی ازاین روی‌داد‌های سپند، سا‌ل‌روزِ زایش زردشت پیامبر بزرگِ آریایی است. دقیقی توسی در گشتاسب‌نامه‌ی هزار بیتی‌اش، هنگامی که به پیدایشِ زردشت می‌رسد، سخنش رنگ‌ورویی دیگر می‌یابد، و آرایشِ سخنش از جنسی دیگراست. به ‌شوندِ این زایشِ خجسته است که سخنِ دقیقی از شیوه‌ی باز‌گو کنندگی و تَر‌زبانی که واژه به واژه‌ی یادگار زریران را جامه‌‌ای از شعر دری می‌پوشاند. به شاعری هنرمند و شیفته دگرگون می‌‌سازد. در این‌ آغازِ خجسته است، که دقیقی توسی استادی و توانایی هنرش را با به‌ کار‌گیری آرایه‌های ادبی و تصاویر دل‌پذیر و یابشِ‌های شاعرانه به‌رخِ خواننده‌ می‌کشد، و شعرش را دل‌خواه و پر‌شور و گرم و تپنده می‌سازد. باهم و از بُن جان به این بیت‌های شیفتگانه و زیبای «راهبر فردوسی بزرگ» در پیکرِ سنگِ همگرای نژاده‌ی پارسی (بحر متقارب) گوشِ دل می‌سپاریم:

چو یک چند سالان برآمد براین
درختی پدید آمد اندر زمین

از ایوانِ گشتاسب بمیانِ کاخ
درختی گشن بیخ و بسیار شاخ

همه برگ او پند و بارش خرد
کسی کز خرد بّر خورد، کی مِرَد

خجسته پیی نام او زردهشت
کز آهرمنی دست گیتی بشست

به شاهِ کیان گفت پیغامبرم
سوی تو خرد رهنمون آورم

جهان‌آفرین گفت: بپذیر دین
نگه کن بدین آسمان و زمین

که بی‌خاک و آبش بر‌آورده‌ام
نگه کن بدو تاش چون کرده‌ام

نگر تا تواند چُنین کرد کس
مگر من که هستم جهاندار و بس

گر ایدونک دانی که من کردم این
مرا خواند باید جهان‌آفرین

ز گوینده بپذیر به دین اوی
بیاموز ازو راه و آیین اوی

نگر تا چه گوید برآن کار کن
خرد برگزین از جهان و سَخُن

بیاموز آیین و دینِ بهی
که بی‌دین، ناخوب باشد مِهی


«شاه‌نامه‌ی خالقی، دفتر پنجم، رویه ۷۹ و۸۰»

ششمِ فروردین ۱۴۰۳خورشیدی
#مهدی_رحمانی_قوچانی

https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan

.
در سخنِ باورمندانه‌ی عطار، چون آدمی زینه‌های دشوار دریافت و شناخت را درنوردید به گامه‌ی یگانگی (اتحاد) می‌رسد. زینه‌ای که دیدگانش را به نور یک‌دلی و یک‌رنگی روشن و بینا می‌کند. در نامه‌ی مرغانش (منطق‌الطیر) به زیبایی اندیشه‌ی یکی شدن و یگانگی آدمی را با آفریدگار، که اندیشه‌ای ایرانی و اشراقی است، به تصویر می‌‌کشد. هنگامی که چاوشِ درگاه بزرگی و ارجمندی (عزت)، پرده‌های پیش‌روی آینه را به ‌یک سو می‌زند، در برابر دید‌گانِ سی تا مرغ راه نوردیده، «سیمرغ» پدیدار می‌شود:

هم ز عکسِ روی سی‌ مرغ جهان
چهره‌ی «سیمرغ» دیدند آن زمان

در تحیر جمله سرگردان شدند
می‌ندانستند، این یا آن شدند

چرا که به‌گفتِ باورمندِ نجم رازی «خلاصه‌ی نفس انسان دل است، و دل آیینه است، و هر دو جهان غلافِ آن آینه. و ظهور جملگی صفاتِ جمال و جلالِ حضرتِ الوهیت به‌ واسطه‌ی این آیینه. چون نفسِ انسانی که مستعدِ آینگی است، تربیت یابد و به کمالِ خود رسد، جملگی صفات حق در خود مشاهده کند.»
چون باشنده‌ای به چنین ویژگی‌ها آراسته شد، و خواست واراده‌ی خداوندی را برآورده ساخت، دیگر به رنگ و بوی و بند بهشتی بسنده نمی‌کند، و بهشتی بس فراتر از آن را می‌جوید. بهشتی که به گفتِ پیران خورشیدی و اشراق‌گرای این سرزمین «ادراکِ لطیف» از خداوند و هستی ایزدی است:

ما ز آدم دردِ دین می‌خواستیم
پس جهانی را بدو آراستیم

چون‌که مردِ درد آمد در سرشت
پاک شد از رنگ و از بوی بهشت


#مهدی_رحمانی_قوچانی
۲۱/ ۱/ ۱۴۰۳ خورشیدی

۳ از ۳
https://www.instagram.com/baghekhabushan.faslnameh

#فصلنامه
#فرهنگی
#هنری
#باغ_خبوشان
#قوچان
#خبوشان
#خراسان
#تهران
#ایران
#پژوهش
#پژوهشگر
#محمد_معین_فر
#سردبیر
#فرهنگ_و_هنر
#گفت_و_گو
#هزار_باده_فرهنگ

#فصلنامه_فرهنگی_و_هنری_باغ_خبوشان

https://t.me/Baghekhabushan