මානසික අවපීඩනය හෙවත් "විශාදය" 😖
මානසික අවපීඩනය සාමාන්‍ය මනෝභාවය වෙනස්වීම් සහ එදිනෙදා ජීවිතය පිළිබඳ හැඟීම් වලට වඩා වෙනස් ය. එය පවුලේ අය, මිතුරන් සහ ප්‍රජාව සමඟ සබඳතා ඇතුළුව ජීවිතයේ සෑම අංශයකටම බලපෑ හැකිය.
මානසික අවපීඩනය ඕනෑම කෙනෙකුට ඇතිවිය හැක. ඒවගේම අපයෝජනය, දරුණු පාඩු හෝ වෙනත් ආතති සහගත සිදුවීම් හරහා ජීවත් වූ පුද්ගලයින්ට මානසික අවපීඩනය වර්ධනය වීමට ඉඩ ඇත. පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන්ට මානසික අවපීඩනය ඇති වීමට ඉඩ තිබේ.
මොකද්ද මේ මානසික අවපීඩනය/ විශාදය ?
සායනික වශයෙන් මෙම තත්වය පිළිබඳව එළැඹුනොත් මෙසේයි.
මානසික අවපීඩනය නැතහොත් විශාදය නම් මනසේ දීර්ඝකාලීනව පවතින ශෝකී ස්වභාවයක් ලෙස සරලව කියන්න පුළුවන්.මානසික අවපීඩනය යනු දුක විස්තර කිරීමට මෙන්ම අඩු මනෝභාවයක් ලෙස ප්‍රකෘතිමත් වීමට භාවිතා කරන යෙදුමකි.
ICD 10 වර්ගීකරණ පද්ධතිය මගින් නිර්වචනය කර ඇති පරිදි මානසික අවපීඩනයක මූලික රෝග ලක්ෂණ වන්නේ මානසික අවපීඩනය, උනන්දුව නැතිවීම සහ සාමාන්යයෙන් ප්‍රියජනක ක්‍රියාකාරකම්වල රසවින්දනය අඩුවීම සහ ශක්තිය අඩුවීම හෝ තෙහෙට්ටුව වැඩි වීමයි. මෙම රෝග ලක්ෂණ අවම වශයෙන් සති දෙකක්වත් පැවතිය යුතුය.
DSM-5 නිර්ණායක යටතේ DSM-IVට වඩා සංකීර්ණව එනම්, පවතින රෝග ලක්ෂණ වල ප්‍රමාණය මත රෝගය ප්‍රධාන මට්ටම් තුනකට වෙන්කොට දක්වා ඇත.
1. මද විශාදය (Mild Depression)
2. සාමාන්‍ය විශාදය (Moderate Depression)
3. ප්‍රබල විශාදය (Severe Depression)
විශාදයේ ලක්ෂණ:-
• අඩු මනෝභාවය (Low mood)
• ශක්තිය නොමැතිකම(Lack of energy)
• උනන්දුව නොමැතිකම (Low interest)
• ආත්ම අභිමානය අඩු කිරීම (Low Self-esteem)
• වරදකාරි හැඟීම සහ නුසුදුසුකම(Feeling guilty and worlthlessness)
• ආහාර රුචිය අඩු/වැඩි වීම (Differences in appetite)
• නින්දට බාධා කිරීම (Disturbances in sleep)
• ස්වයං හානිය පිළිබඳ අදහස් (Suicidal thoughts)
• අනාගතය පිළිබඳ අශුභවාදී දැක්ම (Pessimistic view of future)
• ලිංගික ආශාව අවම වීම (Low sexual desires)
• සමාජ ආශ්‍රයෙන් තොරවීම (Social withdrawal)
• නිතර කල්පනා කිරීම (Overthinking)
• සුළු දෙයකින් පවා මහා මානසික කම්පනයකට යාම (Feel the sense of traumatic)
• සිතේ පවතින දොම්නස නිසා නොරිස්සුම් ස්වභාවයකින් විසීම (Agitation due to hopelessness)
• කිසිඳු කායික ක්‍රියාකාරකමකින් තොරව ඇතිවන ඇඟේ තෙහෙට්ටුව හා විඩාබර ගතිය (Apathy and restlessness)
• අරමුණු රහිත වූ විරතිය (Anhedonia)
මේවායින් ප්‍රධාන ලක්ෂණ 2ක් සමඟ සෙසු ලක්ෂණ වලින් අවම ලක්ෂණ 3ක් හෝ 4ක් යමෙකු තුළ අවම සති 2ක් තුළ අඛණ්ඩව පවති නම් එය විශාදයේ රෝග ලක්ෂණ ලෙස හඳුනා ගත හැකියි.
විශාදය ඇතිවීමට බලපාන කරුණු ලෙස
ජානමය හේතු, නිදන්ගත රෝග (දියවැඩියාව,පිළිකා වැනි) නිසා ඇතිවන දිගුකාලීන මානසික අවපීඩනය මත, වෙනත් රෝග සඳහා ලබාගන්නා ඖෂධ වල බලපෑම මත (pain killers, Epilepsy medications) හා මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයද හේතු ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය. මීට අමතරව මොලයේ රසායනික ක්‍රියාවලියේ හා ස්නායු සම්ප්‍රේෂකවල අසමතුලිතතාවයන් (Serotonin/ Dopamine) නිසා මෙන්ම ළඟම අයෙකුගේ කිසියම් හදිසි වෙන්වීමක් හෝ යම් ආපදාමය අවස්ථාවක් මත හටගන්නා කම්පන නිසා ඇති විය හැකිය.
විශාදය ඇතිවන අවස්ථා හා ප්‍රමුඛ වන රෝග ලක්ෂණ මත වර්ග කීපයකි.
1. Major Depressove Disorder
2. Persistent Depressive Disorder
3. Bipolar Disorder
4. Prenatal Depression
5. Postpartum Depression
6. Premenstrual Dysphoroc Disorder
7. Seasonal Affective Disorder
8. Atypical Depression
9. Dysruptive Mood Dysregulation Disorder (DMDD)
10. Depression due to another medical condition
විශාදයට ප්රතිකාර ලෙස,
• ඖෂධ ප්රතිකාර (උග්‍ර මට්ටමට)
• විද්‍යුත් කම්පන ප්රතිකාර (උග්‍ර හා පාලනයෙන් තොර වූවන්ට)
• මනෝ චිකිත්සාවන් ලබාදීම
මානසික අවපීඩනය සාමාන්‍ය මනෝභාවය වෙනස්වීම් සහ එදිනෙදා ජීවිතය පිළිබඳ හැඟීම් වලට වඩා වෙනස් ය. එය පවුලේ අය, මිතුරන් සහ ප්‍රජාව සමඟ සබඳතා ඇතුළුව ජීවිතයේ සෑම අංශයකටම බලපෑ හැකිය.
මානසික අවපීඩනය ඕනෑම කෙනෙකුට ඇතිවිය හැක. ඒවගේම අපයෝජනය, දරුණු පාඩු හෝ වෙනත් ආතති සහගත සිදුවීම් හරහා ජීවත් වූ පුද්ගලයින්ට මානසික අවපීඩනය වර්ධනය වීමට ඉඩ ඇත. පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන්ට මානසික අවපීඩනය ඇති වීමට ඉඩ තිබේ.
මොකද්ද මේ මානසික අවපීඩනය/ විශාදය ?
සායනික වශයෙන් මෙම තත්වය පිළිබඳව එළැඹුනොත් මෙසේයි.
මානසික අවපීඩනය නැතහොත් විශාදය නම් මනසේ දීර්ඝකාලීනව පවතින ශෝකී ස්වභාවයක් ලෙස සරලව කියන්න පුළුවන්.මානසික අවපීඩනය යනු දුක විස්තර කිරීමට මෙන්ම අඩු මනෝභාවයක් ලෙස ප්‍රකෘතිමත් වීමට භාවිතා කරන යෙදුමකි.
ICD 10 වර්ගීකරණ පද්ධතිය මගින් නිර්වචනය කර ඇති පරිදි මානසික අවපීඩනයක මූලික රෝග ලක්ෂණ වන්නේ මානසික අවපීඩනය, උනන්දුව නැතිවීම සහ සාමාන්යයෙන් ප්‍රියජනක ක්‍රියාකාරකම්වල රසවින්දනය අඩුවීම සහ ශක්තිය අඩුවීම හෝ තෙහෙට්ටුව වැඩි වීමයි. මෙම රෝග ලක්ෂණ අවම වශයෙන් සති දෙකක්වත් පැවතිය යුතුය.
DSM-5 නිර්ණායක යටතේ DSM-IVට වඩා සංකීර්ණව එනම්, පවතින රෝග ලක්ෂණ වල ප්‍රමාණය මත රෝගය ප්‍රධාන මට්ටම් තුනකට වෙන්කොට දක්වා ඇත.
1. මද විශාදය (Mild Depression)
2. සාමාන්‍ය විශාදය (Moderate Depression)
3. ප්‍රබල විශාදය (Severe Depression)
විශාදයේ ලක්ෂණ:-
• අඩු මනෝභාවය (Low mood)
• ශක්තිය නොමැතිකම(Lack of energy)
• උනන්දුව නොමැතිකම (Low interest)
• ආත්ම අභිමානය අඩු කිරීම (Low Self-esteem)
• වරදකාරි හැඟීම සහ නුසුදුසුකම(Feeling guilty and worlthlessness)
• ආහාර රුචිය අඩු/වැඩි වීම (Differences in appetite)
• නින්දට බාධා කිරීම (Disturbances in sleep)
• ස්වයං හානිය පිළිබඳ අදහස් (Suicidal thoughts)
• අනාගතය පිළිබඳ අශුභවාදී දැක්ම (Pessimistic view of future)
• ලිංගික ආශාව අවම වීම (Low sexual desires)
• සමාජ ආශ්‍රයෙන් තොරවීම (Social withdrawal)
• නිතර කල්පනා කිරීම (Overthinking)
• සුළු දෙයකින් පවා මහා මානසික කම්පනයකට යාම (Feel the sense of traumatic)
• සිතේ පවතින දොම්නස නිසා නොරිස්සුම් ස්වභාවයකින් විසීම (Agitation due to hopelessness)
• කිසිඳු කායික ක්‍රියාකාරකමකින් තොරව ඇතිවන ඇඟේ තෙහෙට්ටුව හා විඩාබර ගතිය (Apathy and restlessness)
• අරමුණු රහිත වූ විරතිය (Anhedonia)
මේවායින් ප්‍රධාන ලක්ෂණ 2ක් සමඟ සෙසු ලක්ෂණ වලින් අවම ලක්ෂණ 3ක් හෝ 4ක් යමෙකු තුළ අවම සති 2ක් තුළ අඛණ්ඩව පවති නම් එය විශාදයේ රෝග ලක්ෂණ ලෙස හඳුනා ගත හැකියි.
විශාදය ඇතිවීමට බලපාන කරුණු ලෙස
ජානමය හේතු, නිදන්ගත රෝග (දියවැඩියාව,පිළිකා වැනි) නිසා ඇතිවන දිගුකාලීන මානසික අවපීඩනය මත, වෙනත් රෝග සඳහා ලබාගන්නා ඖෂධ වල බලපෑම මත (pain killers, Epilepsy medications) හා මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයද හේතු ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය. මීට අමතරව මොලයේ රසායනික ක්‍රියාවලියේ හා ස්නායු සම්ප්‍රේෂකවල අසමතුලිතතාවයන් (Serotonin/ Dopamine) නිසා මෙන්ම ළඟම අයෙකුගේ කිසියම් හදිසි වෙන්වීමක් හෝ යම් ආපදාමය අවස්ථාවක් මත හටගන්නා කම්පන නිසා ඇති විය හැකිය.
විශාදය ඇතිවන අවස්ථා හා ප්‍රමුඛ වන රෝග ලක්ෂණ මත වර්ග කීපයකි.
1. Major Depressove Disorder
2. Persistent Depressive Disorder
3. Bipolar Disorder
4. Prenatal Depression
5. Postpartum Depression
6. Premenstrual Dysphoroc Disorder
7. Seasonal Affective Disorder
8. Atypical Depression
9. Dysruptive Mood Dysregulation Disorder (DMDD)
10. Depression due to another medical condition
විශාදයට ප්රතිකාර ලෙස,
• ඖෂධ ප්රතිකාර (උග්‍ර මට්ටමට)
• විද්‍යුත් කම්පන ප්රතිකාර (උග්‍ර හා පාලනයෙන් තොර වූවන්ට)
• මනෝ චිකිත්සාවන් ලබාදීම
කෝපය සෘණාත්මක නොවේ... 🤯😡🤬
කෝපය (තරහව) සෘණාත්මක චිත්තවේගයක් විදිහට අපි හඳුනන්නේ මිනිසුන් එය බාහිරට ප්‍රකාශ කරන ආකාරයටයි. නැතහොත් අපි එය චර්යාත්මකව පෙන්නුම් කරන ආකාරයේ පවතින වැරද්දක් මත සෘණාත්මක ලෙසටයි.
ජීව විද්‍යාත්මකව වගේම මනෝ විද්‍යාත්මකවත් කෝපය/ තරහව නරක නැත්තන් සෘණාත්මක විදිහටම හඳුන්වන්නේ නැහැ. පමණ ඉක්මවා හෝ නිතර කෝප ගැනීම/ තරහා ගැනීම අපගේ ශරීරයට මෙන්ම අන් අයටත් සුභදායක නැහැ. එය සෘජුවම මිනිසුන්ගේ කායික හා මානසික ක්‍රියාකාරිත්වයේ අසමතුලිතතාවයට බලපෑම් කරනවා. ඒ නිසයි "තරහා ගන්න අය ඉක්මනටම වයසට යනවා" නැත්තන් "තරහා ගන්න අය ඉක්මනින් මැරෙනවා" කියන්නේ. මොකද අපිට චිත්තවේග ඇති වෙන්න අපේ ජාන වලින් ලැබුණු සහලක්ෂණ, පෞරුෂය වගේම බාහිර උත්තේජන විදිහට අවට මිනිස්සුන්ගේ හැසිරීම්, කාලගුණය වගේ සාධකත් බලපෑම් කරනවා. මෙය අපිට බාහිරින් එල්ල වන අහිතකර හෝ අපි අකමැති දෙයකට අපි දක්වන ප්‍රතිචාරය විදිහට මෙය බාහිරට විවිධාකාරයෙන් ප්‍රකාශනය වෙනවා. බොහොමයක් අය කෝපය ප්‍රකාශ කරන්න තෝරාගන්නේ හානිදායක, සෘණාත්මක ක්‍රම වර්ගයි. (උදා:- රංඩු කරනවා, පහර දෙනවා, බනිනවා, දේපල හානි කරනවා වැනි).
නමුත් චිත්තවේගයක් විදිහට කෝපය/ තරහව මඟින් අපේ ශරීරයට යම් සුභදායී බවකුත් සපයනවා. කෙසේ හෝ කෝප වීම සෘණාත්මක විදිහට හඳුනා ගත්තත් එය යහපත්ව ප්‍රකාශ කළ හැකි ක්‍රම ඕනෑ තරම් අපි අතරම පවතිනවා. බොහොමයක් ක්‍රම ඉතා සරල, පහසු අපි නිතර භාවිතා කරන ක්‍රමයි. ඒවා නිසි විදිහට හඳුනාගෙන කෝපය දැනුණ අවස්ථා වලදීත් නිසියාකාරව භාවිතා කළොත් අපිට හෝ අන් අයට එම චිත්තවේගය හරහා අපිට හානි වීමක් හෝ බාහිර අයට හානි වීමක් හෝ අකලට වයසට යාමක් හෝ සිදු වීම වළක්වා ගන්න පුළුවන් වේවි.
1. ඔබ කතා කිරීමට පෙර සිතන්න.
කෝප වූ මොහොතක, ඔබට පසුව පසුතැවිලි වන දෙයක් පැවසීම පහසුය. මන්ද ඔබ චිත්තවේසිකව නොසන්සුන් නිසා මොළයේ තාර්කික කොටසට වඩා හැඟිම් පාල්න අංශය ප්‍රබලව කටයුතු කරන නිසාය. කිසිවක් පැවසීමට පෙර ඔබේ සිතුවිලි එකතු කර ගැනීමට මොහොතක් ගත කරන්න. කෝපය නම් චිත්තවේගය වේගත්ව ක්‍රියාත්මක වීම අරඹා, මිනිත්තු 2-3 කට පසුව පහව යයි. එමනිසා එම සුළු වේලාව තුළ දිගු හුස්මක් ගෙන කෝප චිත්තවේගය පහව යවන්නට වග බලාගන්න. කතා කිරීමට නොයා හැකිතාක් නිහඬ වෙන්න. එසේම තත්වයට සම්බන්ධ අන් අයටද එසේ කිරීමට ඉඩ දෙන්න.
2. ඔබ සන්සුන් වූ පසු, ඔබේ කනස්සල්ල ප්‍රකාශ කරන්න.
ඔබ පැහැදිලිව සිතන විගස, ඔබේ කලකිරීම ස්ථීර නමුත් ගැටුම්කාරී නොවන ආකාරයෙන් ප්‍රකාශ කරන්න. අන් අයට රිදවීමකින් හෝ ඒවා පාලනය කිරීමට උත්සාහ නොකර ඔබේ උත්සුකයන් සහ අවශ්‍යතා පැහැදිලිව සහ සෘජුව ප්‍රකාශ කරන්න.
3. ව්‍යායාම කරන්න.
ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් ඔබට කෝපයට හේතු විය හැකි ආතතිය අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. ඔබේ කෝපය උත්සන්න වන බවක් ඔබට හැඟේ නම්, වේගයෙන් ඇවිදීමට හෝ දුවන්න. එසේත් නැතිනම් වෙනත් ප්‍රීතිමත් ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙන්න.
4. කාල සීමාවක් ගන්න.
ආතතියට නැඹුරු වන දවසේ වේලාවන්හිදී ඔබට කෙටි විවේකයක් ලබා දෙන්න. නිශ්ශබ්දව ගත කරන සුළු මොහොතක් ඔබට කෝපයෙන් හෝ කෝපයෙන් තොරව ඉදිරි දේ සමඟ කටයුතු කිරීමට වඩා හොඳින් සූදානම් විය හැකිය. මිනිත්තු කීපෙක සුළු විවේකය කෝප වීම වගේම ඔබව ආතති වීමත් නවතයි.
5. ළඟා විය හැකි විසඳුම් හඳුනා ගන්න.
ඔබව කෝප කළ දේ ගැන අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට, ගැටලුව විසඳීමට කටයුතු කරන්න.
• ඔබේ දරුවාගේ අපිළිවෙල කාමරය ඔබව කලබලයට පත් කරයිද? දොර වසන්න.
• ඔබේ සහකරු සෑම රාත්‍රියකම රාත්‍රී ආහාරය සඳහා ප්‍රමාද ද? සවසට පසුව ආහාර වේල් සැලසුම් කරන්න. නැතහොත් සතියකට කිහිප වතාවක් තනිවම කෑමට එකඟ වන්න.
එසේම, සමහර දේවල් ඔබේ පාලනයෙන් තොර බව තේරුම් ගන්න. ඔබට වෙනස් කළ හැකි සහ කළ නොහැකි දේ පිළිබඳ යථාර්ථවාදී වීමට උත්සාහ කරන්න. කෝපය කිසිවක් නිවැරදි නොකරන බවත් එය වඩාත් නරක අතට හැරිය හැකි බවත් ඔබට මතක් කර දෙන්න.
6. 'මම' ප්‍රකාශ සමඟ රැඳී සිටින්න.
විවේචනය කිරීම හෝ දෝෂාරෝපණය කිරීම ආතතිය වැඩි කරයි. ඒ වෙනුවට, ගැටලුව විස්තර කිරීමට "මම" ප්‍රකාශයන් භාවිතා කරන්න. ගෞරවනීය හා නිශ්චිත වන්න.
උදාහරණයක් ලෙස, "ඔබ කිසිවිටෙක ගෙදර වැඩ නොකරන" වෙනුවට "ඔබ පිඟන් කෝප්පවලට උදව් කිරීමට ඉදිරිපත් නොවී මේසයෙන් පිටවීම ගැන මම කණගාටු වෙමි" යනුවෙන් පවසන්න.
7. තරහක් තබා ගන්න එපා.
සමාව දීම බලවත් මෙවලමකි. ඔබ කෝපය සහ වෙනත් නිෂේධාත්මක හැඟීම් ධනාත්මක හැඟීම් යටපත් කිරීමට ඉඩ දෙන්නේ නම්, ඔබේම තිත්තකම හෝ අසාධාරණය පිළිබඳ හැඟීමෙන් ඔබ ගිලී යා හැකිය. ඔබව කෝපයට පත් කළ කෙනෙකුට සමාව දීම ඔබ දෙදෙනාටම එම තත්වයෙන් ඉගෙන ගැනීමට සහ ඔබේ සම්බන්ධතාවය ශක්තිමත් කිරීමට උපකාරී වේ.
8. කෝපය/ තරහව මුදා හැරීමට හාස්‍යය භාවිතා කරන්න.
කෝපය (තරහව) සෘණාත්මක චිත්තවේගයක් විදිහට අපි හඳුනන්නේ මිනිසුන් එය බාහිරට ප්‍රකාශ කරන ආකාරයටයි. නැතහොත් අපි එය චර්යාත්මකව පෙන්නුම් කරන ආකාරයේ පවතින වැරද්දක් මත සෘණාත්මක ලෙසටයි.
ජීව විද්‍යාත්මකව වගේම මනෝ විද්‍යාත්මකවත් කෝපය/ තරහව නරක නැත්තන් සෘණාත්මක විදිහටම හඳුන්වන්නේ නැහැ. පමණ ඉක්මවා හෝ නිතර කෝප ගැනීම/ තරහා ගැනීම අපගේ ශරීරයට මෙන්ම අන් අයටත් සුභදායක නැහැ. එය සෘජුවම මිනිසුන්ගේ කායික හා මානසික ක්‍රියාකාරිත්වයේ අසමතුලිතතාවයට බලපෑම් කරනවා. ඒ නිසයි "තරහා ගන්න අය ඉක්මනටම වයසට යනවා" නැත්තන් "තරහා ගන්න අය ඉක්මනින් මැරෙනවා" කියන්නේ. මොකද අපිට චිත්තවේග ඇති වෙන්න අපේ ජාන වලින් ලැබුණු සහලක්ෂණ, පෞරුෂය වගේම බාහිර උත්තේජන විදිහට අවට මිනිස්සුන්ගේ හැසිරීම්, කාලගුණය වගේ සාධකත් බලපෑම් කරනවා. මෙය අපිට බාහිරින් එල්ල වන අහිතකර හෝ අපි අකමැති දෙයකට අපි දක්වන ප්‍රතිචාරය විදිහට මෙය බාහිරට විවිධාකාරයෙන් ප්‍රකාශනය වෙනවා. බොහොමයක් අය කෝපය ප්‍රකාශ කරන්න තෝරාගන්නේ හානිදායක, සෘණාත්මක ක්‍රම වර්ගයි. (උදා:- රංඩු කරනවා, පහර දෙනවා, බනිනවා, දේපල හානි කරනවා වැනි).
නමුත් චිත්තවේගයක් විදිහට කෝපය/ තරහව මඟින් අපේ ශරීරයට යම් සුභදායී බවකුත් සපයනවා. කෙසේ හෝ කෝප වීම සෘණාත්මක විදිහට හඳුනා ගත්තත් එය යහපත්ව ප්‍රකාශ කළ හැකි ක්‍රම ඕනෑ තරම් අපි අතරම පවතිනවා. බොහොමයක් ක්‍රම ඉතා සරල, පහසු අපි නිතර භාවිතා කරන ක්‍රමයි. ඒවා නිසි විදිහට හඳුනාගෙන කෝපය දැනුණ අවස්ථා වලදීත් නිසියාකාරව භාවිතා කළොත් අපිට හෝ අන් අයට එම චිත්තවේගය හරහා අපිට හානි වීමක් හෝ බාහිර අයට හානි වීමක් හෝ අකලට වයසට යාමක් හෝ සිදු වීම වළක්වා ගන්න පුළුවන් වේවි.
1. ඔබ කතා කිරීමට පෙර සිතන්න.
කෝප වූ මොහොතක, ඔබට පසුව පසුතැවිලි වන දෙයක් පැවසීම පහසුය. මන්ද ඔබ චිත්තවේසිකව නොසන්සුන් නිසා මොළයේ තාර්කික කොටසට වඩා හැඟිම් පාල්න අංශය ප්‍රබලව කටයුතු කරන නිසාය. කිසිවක් පැවසීමට පෙර ඔබේ සිතුවිලි එකතු කර ගැනීමට මොහොතක් ගත කරන්න. කෝපය නම් චිත්තවේගය වේගත්ව ක්‍රියාත්මක වීම අරඹා, මිනිත්තු 2-3 කට පසුව පහව යයි. එමනිසා එම සුළු වේලාව තුළ දිගු හුස්මක් ගෙන කෝප චිත්තවේගය පහව යවන්නට වග බලාගන්න. කතා කිරීමට නොයා හැකිතාක් නිහඬ වෙන්න. එසේම තත්වයට සම්බන්ධ අන් අයටද එසේ කිරීමට ඉඩ දෙන්න.
2. ඔබ සන්සුන් වූ පසු, ඔබේ කනස්සල්ල ප්‍රකාශ කරන්න.
ඔබ පැහැදිලිව සිතන විගස, ඔබේ කලකිරීම ස්ථීර නමුත් ගැටුම්කාරී නොවන ආකාරයෙන් ප්‍රකාශ කරන්න. අන් අයට රිදවීමකින් හෝ ඒවා පාලනය කිරීමට උත්සාහ නොකර ඔබේ උත්සුකයන් සහ අවශ්‍යතා පැහැදිලිව සහ සෘජුව ප්‍රකාශ කරන්න.
3. ව්‍යායාම කරන්න.
ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් ඔබට කෝපයට හේතු විය හැකි ආතතිය අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. ඔබේ කෝපය උත්සන්න වන බවක් ඔබට හැඟේ නම්, වේගයෙන් ඇවිදීමට හෝ දුවන්න. එසේත් නැතිනම් වෙනත් ප්‍රීතිමත් ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙන්න.
4. කාල සීමාවක් ගන්න.
ආතතියට නැඹුරු වන දවසේ වේලාවන්හිදී ඔබට කෙටි විවේකයක් ලබා දෙන්න. නිශ්ශබ්දව ගත කරන සුළු මොහොතක් ඔබට කෝපයෙන් හෝ කෝපයෙන් තොරව ඉදිරි දේ සමඟ කටයුතු කිරීමට වඩා හොඳින් සූදානම් විය හැකිය. මිනිත්තු කීපෙක සුළු විවේකය කෝප වීම වගේම ඔබව ආතති වීමත් නවතයි.
5. ළඟා විය හැකි විසඳුම් හඳුනා ගන්න.
ඔබව කෝප කළ දේ ගැන අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට, ගැටලුව විසඳීමට කටයුතු කරන්න.
• ඔබේ දරුවාගේ අපිළිවෙල කාමරය ඔබව කලබලයට පත් කරයිද? දොර වසන්න.
• ඔබේ සහකරු සෑම රාත්‍රියකම රාත්‍රී ආහාරය සඳහා ප්‍රමාද ද? සවසට පසුව ආහාර වේල් සැලසුම් කරන්න. නැතහොත් සතියකට කිහිප වතාවක් තනිවම කෑමට එකඟ වන්න.
එසේම, සමහර දේවල් ඔබේ පාලනයෙන් තොර බව තේරුම් ගන්න. ඔබට වෙනස් කළ හැකි සහ කළ නොහැකි දේ පිළිබඳ යථාර්ථවාදී වීමට උත්සාහ කරන්න. කෝපය කිසිවක් නිවැරදි නොකරන බවත් එය වඩාත් නරක අතට හැරිය හැකි බවත් ඔබට මතක් කර දෙන්න.
6. 'මම' ප්‍රකාශ සමඟ රැඳී සිටින්න.
විවේචනය කිරීම හෝ දෝෂාරෝපණය කිරීම ආතතිය වැඩි කරයි. ඒ වෙනුවට, ගැටලුව විස්තර කිරීමට "මම" ප්‍රකාශයන් භාවිතා කරන්න. ගෞරවනීය හා නිශ්චිත වන්න.
උදාහරණයක් ලෙස, "ඔබ කිසිවිටෙක ගෙදර වැඩ නොකරන" වෙනුවට "ඔබ පිඟන් කෝප්පවලට උදව් කිරීමට ඉදිරිපත් නොවී මේසයෙන් පිටවීම ගැන මම කණගාටු වෙමි" යනුවෙන් පවසන්න.
7. තරහක් තබා ගන්න එපා.
සමාව දීම බලවත් මෙවලමකි. ඔබ කෝපය සහ වෙනත් නිෂේධාත්මක හැඟීම් ධනාත්මක හැඟීම් යටපත් කිරීමට ඉඩ දෙන්නේ නම්, ඔබේම තිත්තකම හෝ අසාධාරණය පිළිබඳ හැඟීමෙන් ඔබ ගිලී යා හැකිය. ඔබව කෝපයට පත් කළ කෙනෙකුට සමාව දීම ඔබ දෙදෙනාටම එම තත්වයෙන් ඉගෙන ගැනීමට සහ ඔබේ සම්බන්ධතාවය ශක්තිමත් කිරීමට උපකාරී වේ.
8. කෝපය/ තරහව මුදා හැරීමට හාස්‍යය භාවිතා කරන්න.
ලිහිල් කිරීම් ක්‍රම (Relaxation methods) කෝපය විසුරුවා හැරීමට උපකාරී වේ. ඔබව කෝපයට පත් කරන දෙයට මුහුණ දීමට සහ විටෙක යම් දේවල් සිදු විය යුතු ආකාරය පිළිබඳව ඔබට ඇති යථාර්ථවාදී නොවන අපේක්ෂාවන්ට මුහුණ දීමට සහය වීමට හාස්‍යය භාවිතා කරන්න. උපහාසයෙන් වළකින්. එය හැඟීම් වලට හානි කළ හැකි අතර දේවල් නරක අතට හැරිය හැක.
9. ලිහිල් කිරීමේ කුසලතා (Relaxation skills) පුහුණු කරගන්න.
ඔබේ කෝපය ඇවිළෙන විට, වැඩ කිරීමට ලිහිල් කිරීමේ කුසලතා යොදන්න.
• ගැඹුරු හුස්ම ගැනීමේ අභ්‍යාස කරන්න.
• අදාළ ස්ථානයෙන් මදකට හෝ ඉවතට යෑම.
• විවේකී දර්ශනයක් සිතින් මවා ගන්න.
• යමක් ප්‍රකාශ කිරීමට "එය සැහැල්ලුවෙන් ගන්න" වැනි සන්සුන් වචනයක් හෝ වාක්‍ය ඛණ්ඩයක් නැවත කරන්න.
• සංගීතයට සවන් දීම.
• යෝග ඉරියව් කිහිපයක් කෙටි වෙලාවක් තුළ කිරීම.
• කෝපය පහව යන තුරු සිතට විවේකය දෙන යහපත් ලිහිලන ක්‍රම වල යෙදෙන්න.
10. උපකාර පැතිය යුත්තේ දැයි වටහාගන්න.
කෝපය පාලනය කිරීමට ඉගෙන ගැනීම සමහර අවස්ථාවලදී අභියෝගයක් විය හැකිය. සමහර අයට ජානවල ගැටළු හෝ පෞරුෂ සහලක්ෂණයක් ලෙස හෝ වත්මන් ආතති කාරක නිසාවෙන් හෝ නිතර ආතති පරිසරයක විසීමට සිදුවීම වැනි සාධක නිසාවෙන් ඔබේ කෝපය පාලනය කළ නොහැකි බව පෙනේ නම්, ඔබ පසුතැවෙන දේවල් කිරීමට හෝ ඔබ අවට සිටින අයට රිදවන දේ කිරීමට හේතු වේ නම්, කෝපය පිළිබඳ ගැටළු සඳහා උපකාර සොයා මනෝ උපදේශකයකු වෙත යන්න.
9. ලිහිල් කිරීමේ කුසලතා (Relaxation skills) පුහුණු කරගන්න.
ඔබේ කෝපය ඇවිළෙන විට, වැඩ කිරීමට ලිහිල් කිරීමේ කුසලතා යොදන්න.
• ගැඹුරු හුස්ම ගැනීමේ අභ්‍යාස කරන්න.
• අදාළ ස්ථානයෙන් මදකට හෝ ඉවතට යෑම.
• විවේකී දර්ශනයක් සිතින් මවා ගන්න.
• යමක් ප්‍රකාශ කිරීමට "එය සැහැල්ලුවෙන් ගන්න" වැනි සන්සුන් වචනයක් හෝ වාක්‍ය ඛණ්ඩයක් නැවත කරන්න.
• සංගීතයට සවන් දීම.
• යෝග ඉරියව් කිහිපයක් කෙටි වෙලාවක් තුළ කිරීම.
• කෝපය පහව යන තුරු සිතට විවේකය දෙන යහපත් ලිහිලන ක්‍රම වල යෙදෙන්න.
10. උපකාර පැතිය යුත්තේ දැයි වටහාගන්න.
කෝපය පාලනය කිරීමට ඉගෙන ගැනීම සමහර අවස්ථාවලදී අභියෝගයක් විය හැකිය. සමහර අයට ජානවල ගැටළු හෝ පෞරුෂ සහලක්ෂණයක් ලෙස හෝ වත්මන් ආතති කාරක නිසාවෙන් හෝ නිතර ආතති පරිසරයක විසීමට සිදුවීම වැනි සාධක නිසාවෙන් ඔබේ කෝපය පාලනය කළ නොහැකි බව පෙනේ නම්, ඔබ පසුතැවෙන දේවල් කිරීමට හෝ ඔබ අවට සිටින අයට රිදවන දේ කිරීමට හේතු වේ නම්, කෝපය පිළිබඳ ගැටළු සඳහා උපකාර සොයා මනෝ උපදේශකයකු වෙත යන්න.
පෞරුෂ අක්‍රමිකතා (Personality Disorders)
🤔😵💫
පෞරුෂයක පැවතිය හැකි ගැටළු තැන් හඳුනාගමුද? 🙂
පෞරුෂය (Personality) යනු "Persona" නම් නාට්‍යකරුවන් ඔවුන්ගේ චරිතයට අදාලව යොදාගත් වෙස් මුහුණු නම් තේරුම දෙන ග්‍රීක වචනයෙන් බිඳී ආවකි. ඒ අනුව පුද්ගලයෙක් තවත් අයෙකු ගෙන් වෙන් කර හඳුනා ගැනීමට ඔවුන් සතුව පවතින ඔවුනටම ආවේණික ඔවුන්ගේ රුචි අරුචිකම්, මත වාද, ආකල්ප හැසිරීම්, ප්‍රජානන හා චිත්තවේග ලක්ෂණ සහ ඔවුන් සතුව එම ලක්ෂණ වල විෂමතා අනුව පෞරුෂය ද පුද්ගලකුගෙන් තවත් පුද්ගලයකුට වෙනස් වෙය. මෙය පෙරදී චරිත අක්‍රමිකතාව (Character disorders) ලෙස හඳුන්වන ලදී.
පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය (Personality disorder) යනු පුද්ගලයෙකුගේ පෞරුෂය ඇති ගති ලක්ෂණ වල දුර්වලතාවයක්, අසාමාන්‍යතාවයක්, නොහැකියාවක් ලෙස සරලවම පෙන්වාදිය. එනම් යමෙකුගේ පෞරුෂය ලෙස අපි සලකන පෞරුෂ ගති ලක්ෂණ වල හා ප්‍රජානන,චිත්තවේග හා ඔවුන්ගේ චර්යා යන කුමන හෝ අංශයක අසමානතාවයක් නොහැකියාවක් යම් දීර්ඝ කාලයක් (Long duration), ස්ථාවරව හා අඛණ්ඩව (Stable), අනම්‍යශීලී (Inflexible) ලෙස පුද්ගලයාගේ මුළු පෞරුෂයටම සෘජුව බලපෑම් කරමින් පවතින අක්‍රමිකතාවයක් පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවයක් ලෙස පෙන්වාදිය හැකියි. එය සරලව හඳුනා ගැනීමට නොහැකි අසීරු කර්තව්‍යයකි.
ඕනෑම පෞරුෂ අක්‍රමතාවයක ප්‍රධාන ලක්ෂණ ලෙස යම්කිසි පුද්ගලයකුගේ ප්‍රජානන හැකියා (Cognition), ආවේදනාත්මක (Effectives), ආවේග පාලනය (Impulse control), අන්තර් පුද්ගල ක්‍රියාකාරිත්වය (Interpersonal functioning) සඳහා ද බලපෑම් කරන බව මින් පැහැදිලි ව හඳුනාගත හැක. යමෙකුට පෞරුෂ අක්‍රමතාවක් පවතී යැයි හඳුනා ගැනීමට අවම වශයෙන් එම පුද්ගලයා ඉහත කී ලක්ෂණ වලින් දෙකක් හෝ මාස 2 කට නොඅඩු කාලයක් දීර්ඝකාලීනව පෙන්වීම අනිවාර්ය වෙයි. එසේම පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සඳහා ගැහැණු/ පිරිමි භේදයක් ද නැත. දෙපිරිසටම වයස් භේදයකින් ද තොරව ඇති විය හැක.
අන් සියලු මානසික කායික රෝග සේම පෞරුෂ අක්‍රමිකතා ද පුද්ගලයකුගේ පෞද්ගලික සාමාජීය සහ වෘත්තිය ජීවිතයට දැඩි ලෙස ඍණාත්මක බලපෑම් කළ හැකි අතර එය ඔවුනට සේම ඔවුන් වටා සිටින පුද්ගලයන්ගේ ජීවිතවලට ද මහත් ගැටළුකාරි තත්ව ඇති කිරීමට හැකියාව පවතී. මන්ද පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවයක් නිසා ඇතිවන පුද්ගලයකුගේ ප්‍රජානන හැකියාවල දුර්වලතා නිසා ඔවුන්ගේ,
•සංජානනය කිරීම දුර්වලයි
•අනෙකෙකු තේරුම් ගැනීම අපහසුයි
•නිවැරදි තීරණ ගැනීමට නොහැකියි
•අවබෝධය අවමයි.
• ගැටළු විසඳීමට පවතින නොහැකියාව
එසේම ඔවුන්ගේ ආවේග පාලනය හා ආවේදනාත්මක බව අවම නිසා,
• විනීතව හැසිරීමට නොහැකියි
• චිත්තවේග පාලනය දුර්වලයි
• අන් අය ගැන නොතැකීම
• ආත්මාර්ථයෙන් කටයුතු කිරීම
• සදාචාරයට හා නීතියට අනුගත නොවීම
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔවුන්ට අන්තර් පුද්ගල සබඳතා මනාව පැවැත්වීමට නොහැකි වන අතර එහිදී ඔවුන්,
• සමාජයෙන් කොන්වීම
• සමාජය ඔවුන්ව මග හැරීම
• නිරන්තරයෙන් ඔවුන්ට චෝදනා එල්ලවීම •දඬුවම් එල්ලවීම
වැනි දේවල් වලට මුහුණ පෑමට සිදුවෙයි.
එවැනි පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන් සමාජගත වීම තුළින් ඇති වන්නා වූ හානිදායක මට්ටමට අනිකුත් මානසික රෝග සහිත අයවලුන්ට සාපේක්ෂව ඉහළ අගයක් ගනී. නමුත් සැලකිය යුතු සාධකයක් වන්නේ පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන් සමාජගත වීම අනෙකුත් මානසික අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන්ගේ සමාජගත වීමට සාපේක්ෂව ඉහළ අගයක් ද පැවතීමයි. මන්ද පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන් තුළ පවතිනුයේ උසස් මානසික හැකියාවල පවත්නාවූ දුර්වලතාවයක් සහ පෞරුෂය තුලින් හෙලිවන ලක්ෂණවල දුර්වලතාවක් පමණක් හේතුවෙන් ඔවුන් එම අසාමාන්‍ය වූ ලක්ෂණත් සමඟම යම් මට්ටමකට හෝ සමාජය තුළ කටයුතු කිරීම දැකිය හැකි අතර විවිධ වූ සමාජ සංස්කෘතික මතවාද හා හේතු පදනම් කොට ගෙන ඔවුන්ගේ අක්‍රමිකතා ලක්ෂණ නොසලකා හැරීමත් නිසා ඔවුන් සමාජය තුළ නිදහසේ හැසිරෙන ආකාරයත් එමඟින් අන් අය ලබන හානිදායක තත්වයන්ද අපිට සමාජය තුළින් දක්නට හා හොඳින් හඳුනාගැනීමට හැකිය.
පර්යේෂණ හා අධ්‍යයන ගණනාවක තොරතුරුවලට අදාළ ව බොහෝ පෞරුෂ අක්‍රමිකතා පුද්ගලයෙකුගේ යොවුන් වියේදී සහ වැඩිහිටි වියේ මුල් කාල වකවානු තුළ වර්ධනය ආරම්භ වන බව හෙළිවෙයි. එමෙන්ම තවත් පෞරුෂ අක්‍රමිකතා පුද්ගලයෙකුගේ ළමා අවධිය තුළ ආරම්භ වී කාලයත් සමඟ එම ලක්ෂණ සැඟ වී යාම නිසා හා පසුකාලීනව ඔවුන්ගේ වැඩිහිටි අවධිය තුළදී නැවත වර්ධනයට ලක් වීම නිසා පෞරුෂ ආබාධ නැතහොත් පෞර්ශ අක්‍රමිකතාව නැවත පෙරට වඩා උග්‍ර ලෙස හඳුනා ගත හැකි බවත් වැඩිදුරටත් පැවසයි.
සමහර පෞරුෂ අක්‍රමිකතා තත්ත්ව පුද්ගලයකු තම ජීවිතය තුළ ලබන සෘණාත්මක අත්දැකීම් වල බලපෑමක් ලෙසත් ඇතිවිය හැකි බව කිව යුතුයි. ලොව සෑම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව තුළම එම අක්‍රමිකතාවයට ආවේණික වූ ලක්ෂණ පැවතියත් එය පුද්ගලයන් තුළින් හඳුනා ගැනීමේදී විවිධ අසීරුතාවලට මුහුණ දීමට සිදුවනු අතර එයට හේතුව ලෙස එය ඔවුන් ප්‍රදර්ශනය කරන ආකාරයේ විෂමතාව හා ඔවුන් තුළින් පිළිබිඹු වන එම ලක්ෂණ හඳුනා ගැනීමට පවතින අසීරුතාවය ද අති මහත් වීමයි.
🤔😵💫
පෞරුෂයක පැවතිය හැකි ගැටළු තැන් හඳුනාගමුද? 🙂
පෞරුෂය (Personality) යනු "Persona" නම් නාට්‍යකරුවන් ඔවුන්ගේ චරිතයට අදාලව යොදාගත් වෙස් මුහුණු නම් තේරුම දෙන ග්‍රීක වචනයෙන් බිඳී ආවකි. ඒ අනුව පුද්ගලයෙක් තවත් අයෙකු ගෙන් වෙන් කර හඳුනා ගැනීමට ඔවුන් සතුව පවතින ඔවුනටම ආවේණික ඔවුන්ගේ රුචි අරුචිකම්, මත වාද, ආකල්ප හැසිරීම්, ප්‍රජානන හා චිත්තවේග ලක්ෂණ සහ ඔවුන් සතුව එම ලක්ෂණ වල විෂමතා අනුව පෞරුෂය ද පුද්ගලකුගෙන් තවත් පුද්ගලයකුට වෙනස් වෙය. මෙය පෙරදී චරිත අක්‍රමිකතාව (Character disorders) ලෙස හඳුන්වන ලදී.
පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය (Personality disorder) යනු පුද්ගලයෙකුගේ පෞරුෂය ඇති ගති ලක්ෂණ වල දුර්වලතාවයක්, අසාමාන්‍යතාවයක්, නොහැකියාවක් ලෙස සරලවම පෙන්වාදිය. එනම් යමෙකුගේ පෞරුෂය ලෙස අපි සලකන පෞරුෂ ගති ලක්ෂණ වල හා ප්‍රජානන,චිත්තවේග හා ඔවුන්ගේ චර්යා යන කුමන හෝ අංශයක අසමානතාවයක් නොහැකියාවක් යම් දීර්ඝ කාලයක් (Long duration), ස්ථාවරව හා අඛණ්ඩව (Stable), අනම්‍යශීලී (Inflexible) ලෙස පුද්ගලයාගේ මුළු පෞරුෂයටම සෘජුව බලපෑම් කරමින් පවතින අක්‍රමිකතාවයක් පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවයක් ලෙස පෙන්වාදිය හැකියි. එය සරලව හඳුනා ගැනීමට නොහැකි අසීරු කර්තව්‍යයකි.
ඕනෑම පෞරුෂ අක්‍රමතාවයක ප්‍රධාන ලක්ෂණ ලෙස යම්කිසි පුද්ගලයකුගේ ප්‍රජානන හැකියා (Cognition), ආවේදනාත්මක (Effectives), ආවේග පාලනය (Impulse control), අන්තර් පුද්ගල ක්‍රියාකාරිත්වය (Interpersonal functioning) සඳහා ද බලපෑම් කරන බව මින් පැහැදිලි ව හඳුනාගත හැක. යමෙකුට පෞරුෂ අක්‍රමතාවක් පවතී යැයි හඳුනා ගැනීමට අවම වශයෙන් එම පුද්ගලයා ඉහත කී ලක්ෂණ වලින් දෙකක් හෝ මාස 2 කට නොඅඩු කාලයක් දීර්ඝකාලීනව පෙන්වීම අනිවාර්ය වෙයි. එසේම පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සඳහා ගැහැණු/ පිරිමි භේදයක් ද නැත. දෙපිරිසටම වයස් භේදයකින් ද තොරව ඇති විය හැක.
අන් සියලු මානසික කායික රෝග සේම පෞරුෂ අක්‍රමිකතා ද පුද්ගලයකුගේ පෞද්ගලික සාමාජීය සහ වෘත්තිය ජීවිතයට දැඩි ලෙස ඍණාත්මක බලපෑම් කළ හැකි අතර එය ඔවුනට සේම ඔවුන් වටා සිටින පුද්ගලයන්ගේ ජීවිතවලට ද මහත් ගැටළුකාරි තත්ව ඇති කිරීමට හැකියාව පවතී. මන්ද පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවයක් නිසා ඇතිවන පුද්ගලයකුගේ ප්‍රජානන හැකියාවල දුර්වලතා නිසා ඔවුන්ගේ,
•සංජානනය කිරීම දුර්වලයි
•අනෙකෙකු තේරුම් ගැනීම අපහසුයි
•නිවැරදි තීරණ ගැනීමට නොහැකියි
•අවබෝධය අවමයි.
• ගැටළු විසඳීමට පවතින නොහැකියාව
එසේම ඔවුන්ගේ ආවේග පාලනය හා ආවේදනාත්මක බව අවම නිසා,
• විනීතව හැසිරීමට නොහැකියි
• චිත්තවේග පාලනය දුර්වලයි
• අන් අය ගැන නොතැකීම
• ආත්මාර්ථයෙන් කටයුතු කිරීම
• සදාචාරයට හා නීතියට අනුගත නොවීම
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔවුන්ට අන්තර් පුද්ගල සබඳතා මනාව පැවැත්වීමට නොහැකි වන අතර එහිදී ඔවුන්,
• සමාජයෙන් කොන්වීම
• සමාජය ඔවුන්ව මග හැරීම
• නිරන්තරයෙන් ඔවුන්ට චෝදනා එල්ලවීම •දඬුවම් එල්ලවීම
වැනි දේවල් වලට මුහුණ පෑමට සිදුවෙයි.
එවැනි පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන් සමාජගත වීම තුළින් ඇති වන්නා වූ හානිදායක මට්ටමට අනිකුත් මානසික රෝග සහිත අයවලුන්ට සාපේක්ෂව ඉහළ අගයක් ගනී. නමුත් සැලකිය යුතු සාධකයක් වන්නේ පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන් සමාජගත වීම අනෙකුත් මානසික අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන්ගේ සමාජගත වීමට සාපේක්ෂව ඉහළ අගයක් ද පැවතීමයි. මන්ද පෞරුෂ අක්‍රමිකතා සහිත පුද්ගලයන් තුළ පවතිනුයේ උසස් මානසික හැකියාවල පවත්නාවූ දුර්වලතාවයක් සහ පෞරුෂය තුලින් හෙලිවන ලක්ෂණවල දුර්වලතාවක් පමණක් හේතුවෙන් ඔවුන් එම අසාමාන්‍ය වූ ලක්ෂණත් සමඟම යම් මට්ටමකට හෝ සමාජය තුළ කටයුතු කිරීම දැකිය හැකි අතර විවිධ වූ සමාජ සංස්කෘතික මතවාද හා හේතු පදනම් කොට ගෙන ඔවුන්ගේ අක්‍රමිකතා ලක්ෂණ නොසලකා හැරීමත් නිසා ඔවුන් සමාජය තුළ නිදහසේ හැසිරෙන ආකාරයත් එමඟින් අන් අය ලබන හානිදායක තත්වයන්ද අපිට සමාජය තුළින් දක්නට හා හොඳින් හඳුනාගැනීමට හැකිය.
පර්යේෂණ හා අධ්‍යයන ගණනාවක තොරතුරුවලට අදාළ ව බොහෝ පෞරුෂ අක්‍රමිකතා පුද්ගලයෙකුගේ යොවුන් වියේදී සහ වැඩිහිටි වියේ මුල් කාල වකවානු තුළ වර්ධනය ආරම්භ වන බව හෙළිවෙයි. එමෙන්ම තවත් පෞරුෂ අක්‍රමිකතා පුද්ගලයෙකුගේ ළමා අවධිය තුළ ආරම්භ වී කාලයත් සමඟ එම ලක්ෂණ සැඟ වී යාම නිසා හා පසුකාලීනව ඔවුන්ගේ වැඩිහිටි අවධිය තුළදී නැවත වර්ධනයට ලක් වීම නිසා පෞරුෂ ආබාධ නැතහොත් පෞර්ශ අක්‍රමිකතාව නැවත පෙරට වඩා උග්‍ර ලෙස හඳුනා ගත හැකි බවත් වැඩිදුරටත් පැවසයි.
සමහර පෞරුෂ අක්‍රමිකතා තත්ත්ව පුද්ගලයකු තම ජීවිතය තුළ ලබන සෘණාත්මක අත්දැකීම් වල බලපෑමක් ලෙසත් ඇතිවිය හැකි බව කිව යුතුයි. ලොව සෑම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව තුළම එම අක්‍රමිකතාවයට ආවේණික වූ ලක්ෂණ පැවතියත් එය පුද්ගලයන් තුළින් හඳුනා ගැනීමේදී විවිධ අසීරුතාවලට මුහුණ දීමට සිදුවනු අතර එයට හේතුව ලෙස එය ඔවුන් ප්‍රදර්ශනය කරන ආකාරයේ විෂමතාව හා ඔවුන් තුළින් පිළිබිඹු වන එම ලක්ෂණ හඳුනා ගැනීමට පවතින අසීරුතාවය ද අති මහත් වීමයි.
සාමාන්යයෙන් පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවක් සහිත පුද්ගලයෙකුට තමා සතු අක්‍රමිකතා ලක්ෂණ හෝ පෞරුෂ ආබාධ තත්ත්වයන් ස්වයංව හඳුනා ගැනීමට අපහසු වන අතර, ඔවුන් තමා සතු පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය පිලිබඳව දැනගෙන එය පිළිගැනීමට පවා අපොහොසත් වෙයි. මෙයට හේතුව ලෙස ඔවුන් සතු ප්‍රජානමය දුර්වලතාවය පෙන්වාදිය හැකියි.
එසේම පෞරුෂ අක්‍රමිකතා වලට මූලය ලෙස වෙනත් මානසික අක්‍රමිකතාවයක බලපෑම පවතින බව විද්වත් මතය වෙයි. නිදසුනක් ලෙස භින්නෝන්මාදය නමැති සයිකෝසියා මානසික අක්‍රමිකතාවය සහිත පුද්ගලයින් පෙන්නුම් කරන ප්‍රකෝපකාරී හැසිරීම්, ආවේගශීලී කතා විලාශය සහ හැසිරීම් රටාව, අදෘශ්‍යමාන හේතු පෙන්වා දීම, නුසුදුසු හැසිරිම වැනි ලක්ෂණ පසුකාලීනව ඔහු තුළ පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවක් වර්ධනය වීමට ඉඩ සලසයි.
DSM-5 රෝග වර්ගීකරණයට අනුව හඳුනාගෙන ඇති පරිදි ලොව පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව රාශියක් අතුරෙන් ප්‍රකට වන පොදු සාධක මත අක්‍රමිකතා වර්ග 10ක් නම් කර ඇති අතර ඒවා ප්‍රධාන නිර්ණායක තුනක් යටතේ මෙලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.
A කාණ්ඩය - අමුතු හෝ විකාර පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
1- පීඩනෝන්මාදය අක්‍රමිකතාවය
2 - භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
3 - ස්කිසෝටිපල් පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
B කාණ්ඩය - නාට්‍යමය චිත්තවේගී හා දෝෂ සහිත පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
1- සමාජ විරෝධී පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
2 - සීමාස්ථ පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
3 - නාට්‍යමය පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
4 - නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
C කාණ්ඩය - කාංසාමය හෝ බිය සහිත පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
1 - මඟ හැරීමේ පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
2 - පරාධීන පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
3 - ග්‍රස්තිය අනිවාර්ය පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
එසේම පෞරුෂ අක්‍රමිකතා වලට මූලය ලෙස වෙනත් මානසික අක්‍රමිකතාවයක බලපෑම පවතින බව විද්වත් මතය වෙයි. නිදසුනක් ලෙස භින්නෝන්මාදය නමැති සයිකෝසියා මානසික අක්‍රමිකතාවය සහිත පුද්ගලයින් පෙන්නුම් කරන ප්‍රකෝපකාරී හැසිරීම්, ආවේගශීලී කතා විලාශය සහ හැසිරීම් රටාව, අදෘශ්‍යමාන හේතු පෙන්වා දීම, නුසුදුසු හැසිරිම වැනි ලක්ෂණ පසුකාලීනව ඔහු තුළ පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවක් වර්ධනය වීමට ඉඩ සලසයි.
DSM-5 රෝග වර්ගීකරණයට අනුව හඳුනාගෙන ඇති පරිදි ලොව පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව රාශියක් අතුරෙන් ප්‍රකට වන පොදු සාධක මත අක්‍රමිකතා වර්ග 10ක් නම් කර ඇති අතර ඒවා ප්‍රධාන නිර්ණායක තුනක් යටතේ මෙලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.
A කාණ්ඩය - අමුතු හෝ විකාර පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
1- පීඩනෝන්මාදය අක්‍රමිකතාවය
2 - භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
3 - ස්කිසෝටිපල් පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
B කාණ්ඩය - නාට්‍යමය චිත්තවේගී හා දෝෂ සහිත පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
1- සමාජ විරෝධී පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
2 - සීමාස්ථ පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
3 - නාට්‍යමය පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
4 - නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවය
C කාණ්ඩය - කාංසාමය හෝ බිය සහිත පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
1 - මඟ හැරීමේ පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
2 - පරාධීන පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
3 - ග්‍රස්තිය අනිවාර්ය පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
ඇවිදින්න පෙර හිතන්න ! 😇
ඔබ දැනගෙන හිටියා ද?
▪️පාද දෙකෙහිම මිනිස් සිරුරේ ස්නායුවලින් 50% ක් ද, රුධිර නාලවලින් 50% ක් ද, රුධිරයෙන් 50% ක් ද ඒවා හරහා ගමන් කරයි.
*ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️ එය ශරීරය සම්බන්ධ කරන විශාලතම සංසරණ ජාලයයි.
*එබැවින් දිනපතා ඇවිදින්න*🚶♀️
▪️පාද නිරෝගී වූ විට පමණක් රුධිර ප්‍රවාහ ධාරාව සුමටව ගලා යයි, එබැවින් ශක්තිමත් පාදයේ මාංශ පේශි ඇති පුද්ගලයින්ට අනිවාර්යයෙන්ම ශක්තිමත් හදවතක් ලැබෙනු ඇත. *ඇවිදින්න*🚶
▪️වයසට යාම ආරම්භ වන්නේ දෙපාවල සිට ඉහළට. ශරීරය වයසට යෑම වලක්වා ගන්න,
*ඇවිදින්න*🚶♀️
▪️පුද්ගලයෙකු තරුණ වියේදී මෙන් නොව, වයසින් වැඩෙත්ම, මොළය සහ පාද අතර උපදෙස් සම්ප්‍රේෂණය කිරීමේ නිරවද්‍යතාවය සහ වේගය අඩු වේ.
*කරුණාකර ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️ඊට අමතරව, "අස්ථි පොහොර" ලෙස හඳුන්වන කැල්සියම් ඉක්මනින් හෝ පසුව කාලයාගේ ඇවෑමෙන් නැති වී යයි, වැඩිහිටි පුද්ගලයින් අස්ථි බිඳීම් වලට ගොදුරු වේ. විකල්පය ඇවිදීමයි ! 🚶♂️
*ඇවිදින්න*
▪️වැඩිහිටියන්ගේ අස්ථි බිඳීම පහසුවෙන් සංකූලතා මාලාවක් ඇති කළ හැකිය, විශේෂයෙන් මොළයේ thrombosis වැනි මාරාන්තික රෝග. එම රෝග වලක්වා ගැනීමට,
*ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️සාමාන්යයෙන් වැඩිහිටි රෝගීන්ගෙන් 15%ක් මිය යන බව ඔබ දන්නවාද? කලවා අස්ථි බිඳීමකින් වසරක් ඇතුළත !
අස්ථි ශක්තිමත් කරගැනීමට,
*දිනපතා නොවරදවාම ඇවිදින්න*🚶♀️
▪️ කකුල්වලට ව්‍යායාම කිරීමට , ඔබගේ වයස අවුරුදු 60 න් පසුව වුවද,ප්‍රමාද වැඩි නොවේ.
වයසට ගිය පසුවත් ඇවිදින්න 🚶♀️
▪️කාලයත් සමග අපගේ පාද/පාද ක්‍රමක්‍රමයෙන් වයස්ගත වුවද, අපගේ පාද/පාද වලට ව්‍යායාම කිරීම ජීවිත කාලය පුරාවටම කළ යුතු කාර්යයකි.
*පියවර 10,000ක් ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️කකුල් ක්‍රමානුකූලව ශක්තිමත් කිරීමෙන් පමණක් තවදුරටත් වයස්ගත වීම වැළැක්විය හැකිය.
*දින 365 ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️ ඔබේ පාදවලට ප්‍රමාණවත් ව්‍යායාමයක් ලැබෙන බව සහතික කර ගැනීමට සහ ඔබේ පාදයේ මාංශ පේශී නිරෝගීව පවතින බව සහතික කිරීමට කරුණාකර දිනපතා අවම වශයෙන් විනාඩි 30-40ක්වත් ඇවිදින්න.
*දිගටම ඇවිදින්න*🚶♀️
[ඔබ මෙම වැදගත් තොරතුරු ඔබගේ අවුරුදු 40+" මිතුරන් සමග බෙදා ගත යුතුය. අනෙක් අයටත් කියන්න. ඔබ මෙන්ම , පවුලේ සාමාජිකයන්, සෑම කෙනෙකුම දිනපතා වයස්ගත වන බැවිනි.
ඔබ දැනගෙන හිටියා ද?
▪️පාද දෙකෙහිම මිනිස් සිරුරේ ස්නායුවලින් 50% ක් ද, රුධිර නාලවලින් 50% ක් ද, රුධිරයෙන් 50% ක් ද ඒවා හරහා ගමන් කරයි.
*ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️ එය ශරීරය සම්බන්ධ කරන විශාලතම සංසරණ ජාලයයි.
*එබැවින් දිනපතා ඇවිදින්න*🚶♀️
▪️පාද නිරෝගී වූ විට පමණක් රුධිර ප්‍රවාහ ධාරාව සුමටව ගලා යයි, එබැවින් ශක්තිමත් පාදයේ මාංශ පේශි ඇති පුද්ගලයින්ට අනිවාර්යයෙන්ම ශක්තිමත් හදවතක් ලැබෙනු ඇත. *ඇවිදින්න*🚶
▪️වයසට යාම ආරම්භ වන්නේ දෙපාවල සිට ඉහළට. ශරීරය වයසට යෑම වලක්වා ගන්න,
*ඇවිදින්න*🚶♀️
▪️පුද්ගලයෙකු තරුණ වියේදී මෙන් නොව, වයසින් වැඩෙත්ම, මොළය සහ පාද අතර උපදෙස් සම්ප්‍රේෂණය කිරීමේ නිරවද්‍යතාවය සහ වේගය අඩු වේ.
*කරුණාකර ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️ඊට අමතරව, "අස්ථි පොහොර" ලෙස හඳුන්වන කැල්සියම් ඉක්මනින් හෝ පසුව කාලයාගේ ඇවෑමෙන් නැති වී යයි, වැඩිහිටි පුද්ගලයින් අස්ථි බිඳීම් වලට ගොදුරු වේ. විකල්පය ඇවිදීමයි ! 🚶♂️
*ඇවිදින්න*
▪️වැඩිහිටියන්ගේ අස්ථි බිඳීම පහසුවෙන් සංකූලතා මාලාවක් ඇති කළ හැකිය, විශේෂයෙන් මොළයේ thrombosis වැනි මාරාන්තික රෝග. එම රෝග වලක්වා ගැනීමට,
*ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️සාමාන්යයෙන් වැඩිහිටි රෝගීන්ගෙන් 15%ක් මිය යන බව ඔබ දන්නවාද? කලවා අස්ථි බිඳීමකින් වසරක් ඇතුළත !
අස්ථි ශක්තිමත් කරගැනීමට,
*දිනපතා නොවරදවාම ඇවිදින්න*🚶♀️
▪️ කකුල්වලට ව්‍යායාම කිරීමට , ඔබගේ වයස අවුරුදු 60 න් පසුව වුවද,ප්‍රමාද වැඩි නොවේ.
වයසට ගිය පසුවත් ඇවිදින්න 🚶♀️
▪️කාලයත් සමග අපගේ පාද/පාද ක්‍රමක්‍රමයෙන් වයස්ගත වුවද, අපගේ පාද/පාද වලට ව්‍යායාම කිරීම ජීවිත කාලය පුරාවටම කළ යුතු කාර්යයකි.
*පියවර 10,000ක් ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️කකුල් ක්‍රමානුකූලව ශක්තිමත් කිරීමෙන් පමණක් තවදුරටත් වයස්ගත වීම වැළැක්විය හැකිය.
*දින 365 ඇවිදින්න*🚶♂️
▪️ ඔබේ පාදවලට ප්‍රමාණවත් ව්‍යායාමයක් ලැබෙන බව සහතික කර ගැනීමට සහ ඔබේ පාදයේ මාංශ පේශී නිරෝගීව පවතින බව සහතික කිරීමට කරුණාකර දිනපතා අවම වශයෙන් විනාඩි 30-40ක්වත් ඇවිදින්න.
*දිගටම ඇවිදින්න*🚶♀️
[ඔබ මෙම වැදගත් තොරතුරු ඔබගේ අවුරුදු 40+" මිතුරන් සමග බෙදා ගත යුතුය. අනෙක් අයටත් කියන්න. ඔබ මෙන්ම , පවුලේ සාමාජිකයන්, සෑම කෙනෙකුම දිනපතා වයස්ගත වන බැවිනි.
ඔබත් හුදෙකලාවට කැමති, සමාජ සබඳතා අවම, හැඟීම් ප්‍රකාශනය දුර්වල කෙනෙක්ද?
පෞරුෂ අක්‍රමිකතා - 2
භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
(Schizoid Personality Disorder)
මෙය DSM-5 කෘතියේ එන පෞරුෂ අක්‍රමිකතා වර්ගීකරණයේ A කාණ්ඩයට (අමුතු හා විකාර පෞරුෂ අක්‍රමිකතා) අයත් තවත් එකකි. මෙම තත්වයේ පවතින ප්‍රධානම ගැටළුව නම් අවම වශයෙන් චිත්තවේග නැත්නම් හැඟීම් ප්‍රකාශනය හා හුදෙකලාවේ විසීමට ප්‍රිය වීමයි. මොවුන් සමාජ සබඳතා පවත්වා ගැනීමට මැලි වනවා සේම අන්තර් සබඳතා වලට ද එතරම් ප්‍රිය නොවේ. ඒ නිසාම යහළුවන්, ප්‍රියයන් අවම වේ. මොවුන් අන්‍යයන් සැක නොකළද විශ්වාස කිරීමට නොපෙළඹේ.සමාජ කටයුතු වලට, සමූහ කටයුතුවලට නොයයි. හුදෙකලාව බෙහෙවින් අගයන අතර රැකියාවන්, විනෝදාංශ මෙන්ම පෞද්ගලික කටයුතු සඳහාද හුදෙකලාවේ කටයුතු කිරීමට තෝරාගනී. ස්වාධීන ජීවන රටාවක් පවත්වා ගනී.
හැඟීම් ප්‍රකාශනය අවම නිසා ආදරය, දුක, තරහව,සතුට පිළිබඳව අන් අයට වැටහීමක් ද නොවේ. බොහෝවිට මෙම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව සහිත අය ප්‍රේම සබඳතා ඇති කරගැනීමට පෙළඹීම ද ඉතා අවමයි. පැවතියත් එම සබඳතා අසාර්ථක වේ.ඔවුන් යමෙකුට ආදරෙයි යැයි ප්‍රකාශ කළද එහි සැබෑ අර්ථය දැනී නොමැති විය හැකියි. එසේම විටෙක සැබෑවටම ඔවුන් ඒ හැඟීම විඳ නොමැති විය හැකියි. එසේම විවාහ ජීවිතය තුළ ද ලිංගික කටයුතු වලින් තෘප්තිමත් නොවීම හා හුදෙකලාවේ විසීමට ප්‍රිය වීම නිසා පවුල් ජීවිතයේ ද ගැටළු මතු වෙනවා.
නිතරම තමා පිළිබඳව පමණක් විමසිලිමත් වෙන මොවුන් අයගේ හැඟීම්, ගැටළු හෝ කිසිවක් තැකීමක් නොකරයි. අන් අය තමාට ගරු කිරීම හෝ සොයා නොබැලීමද ඔවුනට ගැටළු නොවේ. තනිව රූපවාහිනිය නරඹයි, පොත්පත් කියවයි, හුදෙකලාවේ ඇවිදීමට හා ගමන් යාම විනෝදාංශ ලෙස කරයි. ස්ත්‍රීන්ට සාපේක්ෂව පුරුෂයන් තුළ බහුලව හඳුනා ගත හැකියි.
මනෝවිද්‍යාවේ විවිධ දෘෂ්ටිකෝණ වලට අනුව භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව ගැන විමසුවහොත්, ළමා කාලයේදී නිසි දෙමාපිය සම්බන්ධතා නොතිබුණු, නිසි සමාජානුයෝජනයක් ඉටු නොවීම (දරුවන් නිසි ලෙස සමාජයට හුරු කිරීම), මෙන්ම ළමා කාලය බිඳ වැටුණු නැතහොත් දෙමාපිය දික්කසාද වීම්, පවුල් ආරවුල්, මිය ගිය දෙමාපියන්, බිඳුණු පවුල් ගැටළු වලට මුහුණ දුන් දරුවන් තුළ මෙම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව ඇතිවීමේ ඉහළ අවදානමක් ඇත. එමෙන්ම ළමා කාලයේ අත්දැකීම් වගේම ජානමය පසුබිමක් පැවතිය හැකි බව පර්යේෂකයින් කියයි.
ප්‍රජානනවාදීන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට සිතුවිලි වල ඌනතාවක් පවතින දරුවන් වැඩිහිටියන් ලෙස වර්ධනය වෙද්දි මෙලෙසට හැඟීම් පෙන්නුම් කිරීමේ,ප්‍රකාශනයේ ඌනතා පෙන්නුම් කරන බවයි. මන්ද සිතුවිලි ඌනතාවය නිසා තමාට දැනෙන සංවේදන පෙන්වීමට හෝ අනෙකු සතු සංඥා හඳුනා ගැනීමටත් භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව සහිත අය අපොහොසත් වන බව කියයි.
දුර්වල සංජානන හැකියාව නිසා ඔවුන්ගේ භාෂා වර්ධනයේ ගැටළු, චාලක වර්ධනයේ ගැටළු හා අධ්‍යාපනයේ දුර්වල වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි.මොවුන් සාදාගත් සෘණාත්මක මතයන් තුළ ඔවුන් පහසුවෙන් ජීවත් වේ යැයි කියයි. "මම හුදෙකලාවේ ඉන්න කැමති කෙනෙක්. ඒක තමා ජීවිතේ නිදහස. අන්තර් සම්බන්ධතා හරිම කරදරයි. ඒවා ජීවිතේට කරදරයි" වැනි අදහස් පවතී.
මොවුන්ව ප්රතිකාර වලට යොමු කිරීම ඉතා අපහසුයි. බොහෝ භින්නාවේගික පුද්ගලයන් ප්රතිකාර වලට පැමිණෙන්නේ වෙනත් ගැටළු පාදක කරගෙනයි. බොහෝවිට මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහිවීමේ තත්වයක් මුල් කරගෙනයි. මනෝ උපදේශකවරයකු යටතේ මොවුන්ව මනෝ චිකිත්සාවන්ට යොමු කිරීම, විවිධ සමාජ ක්‍රියාකාරකම් වලට යොමු කරවීම, කණ්ඩායම් චිකිත්සාව හරහා පෞරුෂ අක්‍රමිකතා මඟ හරවා ගන්න පුළුවන්. එසේම අවශ්‍ය නම් ඖෂධ ප්රතිකාර ද ලබා ගැනීමට මනෝවෛද්‍යවරයකු වෙත යොමු විය හැකියි.
පෞරුෂ අක්‍රමිකතා - 2
භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
(Schizoid Personality Disorder)
මෙය DSM-5 කෘතියේ එන පෞරුෂ අක්‍රමිකතා වර්ගීකරණයේ A කාණ්ඩයට (අමුතු හා විකාර පෞරුෂ අක්‍රමිකතා) අයත් තවත් එකකි. මෙම තත්වයේ පවතින ප්‍රධානම ගැටළුව නම් අවම වශයෙන් චිත්තවේග නැත්නම් හැඟීම් ප්‍රකාශනය හා හුදෙකලාවේ විසීමට ප්‍රිය වීමයි. මොවුන් සමාජ සබඳතා පවත්වා ගැනීමට මැලි වනවා සේම අන්තර් සබඳතා වලට ද එතරම් ප්‍රිය නොවේ. ඒ නිසාම යහළුවන්, ප්‍රියයන් අවම වේ. මොවුන් අන්‍යයන් සැක නොකළද විශ්වාස කිරීමට නොපෙළඹේ.සමාජ කටයුතු වලට, සමූහ කටයුතුවලට නොයයි. හුදෙකලාව බෙහෙවින් අගයන අතර රැකියාවන්, විනෝදාංශ මෙන්ම පෞද්ගලික කටයුතු සඳහාද හුදෙකලාවේ කටයුතු කිරීමට තෝරාගනී. ස්වාධීන ජීවන රටාවක් පවත්වා ගනී.
හැඟීම් ප්‍රකාශනය අවම නිසා ආදරය, දුක, තරහව,සතුට පිළිබඳව අන් අයට වැටහීමක් ද නොවේ. බොහෝවිට මෙම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව සහිත අය ප්‍රේම සබඳතා ඇති කරගැනීමට පෙළඹීම ද ඉතා අවමයි. පැවතියත් එම සබඳතා අසාර්ථක වේ.ඔවුන් යමෙකුට ආදරෙයි යැයි ප්‍රකාශ කළද එහි සැබෑ අර්ථය දැනී නොමැති විය හැකියි. එසේම විටෙක සැබෑවටම ඔවුන් ඒ හැඟීම විඳ නොමැති විය හැකියි. එසේම විවාහ ජීවිතය තුළ ද ලිංගික කටයුතු වලින් තෘප්තිමත් නොවීම හා හුදෙකලාවේ විසීමට ප්‍රිය වීම නිසා පවුල් ජීවිතයේ ද ගැටළු මතු වෙනවා.
නිතරම තමා පිළිබඳව පමණක් විමසිලිමත් වෙන මොවුන් අයගේ හැඟීම්, ගැටළු හෝ කිසිවක් තැකීමක් නොකරයි. අන් අය තමාට ගරු කිරීම හෝ සොයා නොබැලීමද ඔවුනට ගැටළු නොවේ. තනිව රූපවාහිනිය නරඹයි, පොත්පත් කියවයි, හුදෙකලාවේ ඇවිදීමට හා ගමන් යාම විනෝදාංශ ලෙස කරයි. ස්ත්‍රීන්ට සාපේක්ෂව පුරුෂයන් තුළ බහුලව හඳුනා ගත හැකියි.
මනෝවිද්‍යාවේ විවිධ දෘෂ්ටිකෝණ වලට අනුව භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව ගැන විමසුවහොත්, ළමා කාලයේදී නිසි දෙමාපිය සම්බන්ධතා නොතිබුණු, නිසි සමාජානුයෝජනයක් ඉටු නොවීම (දරුවන් නිසි ලෙස සමාජයට හුරු කිරීම), මෙන්ම ළමා කාලය බිඳ වැටුණු නැතහොත් දෙමාපිය දික්කසාද වීම්, පවුල් ආරවුල්, මිය ගිය දෙමාපියන්, බිඳුණු පවුල් ගැටළු වලට මුහුණ දුන් දරුවන් තුළ මෙම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව ඇතිවීමේ ඉහළ අවදානමක් ඇත. එමෙන්ම ළමා කාලයේ අත්දැකීම් වගේම ජානමය පසුබිමක් පැවතිය හැකි බව පර්යේෂකයින් කියයි.
ප්‍රජානනවාදීන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට සිතුවිලි වල ඌනතාවක් පවතින දරුවන් වැඩිහිටියන් ලෙස වර්ධනය වෙද්දි මෙලෙසට හැඟීම් පෙන්නුම් කිරීමේ,ප්‍රකාශනයේ ඌනතා පෙන්නුම් කරන බවයි. මන්ද සිතුවිලි ඌනතාවය නිසා තමාට දැනෙන සංවේදන පෙන්වීමට හෝ අනෙකු සතු සංඥා හඳුනා ගැනීමටත් භින්නාවේගික පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව සහිත අය අපොහොසත් වන බව කියයි.
දුර්වල සංජානන හැකියාව නිසා ඔවුන්ගේ භාෂා වර්ධනයේ ගැටළු, චාලක වර්ධනයේ ගැටළු හා අධ්‍යාපනයේ දුර්වල වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි.මොවුන් සාදාගත් සෘණාත්මක මතයන් තුළ ඔවුන් පහසුවෙන් ජීවත් වේ යැයි කියයි. "මම හුදෙකලාවේ ඉන්න කැමති කෙනෙක්. ඒක තමා ජීවිතේ නිදහස. අන්තර් සම්බන්ධතා හරිම කරදරයි. ඒවා ජීවිතේට කරදරයි" වැනි අදහස් පවතී.
මොවුන්ව ප්රතිකාර වලට යොමු කිරීම ඉතා අපහසුයි. බොහෝ භින්නාවේගික පුද්ගලයන් ප්රතිකාර වලට පැමිණෙන්නේ වෙනත් ගැටළු පාදක කරගෙනයි. බොහෝවිට මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහිවීමේ තත්වයක් මුල් කරගෙනයි. මනෝ උපදේශකවරයකු යටතේ මොවුන්ව මනෝ චිකිත්සාවන්ට යොමු කිරීම, විවිධ සමාජ ක්‍රියාකාරකම් වලට යොමු කරවීම, කණ්ඩායම් චිකිත්සාව හරහා පෞරුෂ අක්‍රමිකතා මඟ හරවා ගන්න පුළුවන්. එසේම අවශ්‍ය නම් ඖෂධ ප්රතිකාර ද ලබා ගැනීමට මනෝවෛද්‍යවරයකු වෙත යොමු විය හැකියි.
නිතර තමන් ගැන වර්ණනා කරන,
තමා ගැන අධිමානයෙන්, අධි තක්සේරුවකින් ජීවත් වෙන,
කිසිවෙක්ට එකඟ නොවෙන, ගරු නොකරන,
නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
Narcissistic Personality Disorder
පෞරුෂ අක්‍රමිකතා - 6
DSM-5 කෘතියට අනුව B කාණ්ඩයේ (නාට්‍යමය, චිත්තවේගික දෝෂ සහිත) පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවක් වන මෙහි ප්‍රකට කරුණ නම්, මෙම පුද්ගලයින් ස්වයං අධි තක්සේරුවක සිටින අතර නිරන්තරයෙන්ම අනිත් අයගේ ප්‍රසාදය ඔවුන් වෙත බලාපොරොත්තු වීමයි.
එසේම අන් අය කෙරෙහි පවතින සහකම්පනය (empathy) ඉතාම අඩුය.ඔවුන් නිතරම තමන් ඉතා වැදගත්, වටිනා, බලවත් අයෙක් යැයි සිතනවා. ඒ නිසාම අන් අයගේ මතවලට සවන්දීමට හෝ ගරු කිරීමට පෙළඹෙන්නේ නැහැ.අනිත් අයට සංවේදී නොමැති නිසාම අනෙක් අයගේ චිත්තවේග,හැඟීම්, ප්‍රකාශන තේරුම් ගන්න හෝ ඊට නිසි අයුරින් ප්‍රතිචාර දක්වන්නත් මොවුන්ට නොහැකි වෙනවා.
මොවුන්ගේ පෞරුෂයේ තවත් ප්‍රකට කරුණක් වන්නේ අධිමානයයි. තම හැකියා, ජයග්‍රහණ, ජීවිතය ගැන අධි තක්සේරුවකින් කතා කරයි. වර්ණනාත්මක වාග් ශෛලියක් පවතිනවා.මෙයාලා තමාගේ වැරදි අඩුපාඩු නොදකිනවා වගේම අනිත් අයගේ සුළු වරදකටත් අධික ලෙස කෝප වෙනවා. අනුකම්පා සහගත සිතුවිලි අවමයි. අන් අය සමඟ කතා කිරීමේදී තැනට නුසුදුසු අනවශ්‍ය විහිළු තහළු පවා සිදු කරයි.බලාපොරොත්තු වන දේ ඉෂ්ට නොවෙන තැනදී ඉච්ඡාභංගත්වයට පත් වෙනවා. එසේම ඉක්මනින් කෝප වීම හා ආතති වීම වෙන්න පුළුවන්.බොහොමයක් මෙම අක්‍රමිකතාව පවතින අය විශාදයේ ලක්ෂණ මතු කරන අතර, විශාදය නිසා පීඩා විඳින්නන්ද වෙන්න පුළුවන්.
මොවුන් සාමාන්යයෙන් අධිමානයෙන් කටයුතු කරන නිසා අනිත් අය පහත්කොට සලකනවා වගේම සමහර අයට ඊර්ෂ්‍යා කරනවා. තවත් විදිහකට ආශ්‍රය කිරීමට හැම අතින්ම තමාට ගැළපෙන උසස් යැයි සිතන අයම සොයනවා.මොවුන්ගේ මෙම තත්වය නිසා සමාජ සබඳතා අවමයි වගේම බහුතරයක් මොවුන් හා ගණුදෙනු කිරීම ප්‍රතිකේෂ්ප කරන්න පුළුවන්.
බහුතරයක් මෙම තත්වයට පත් වූවෝ යෞවන/යෞවනියන් වන අතර ඒ නිසාම අධ්‍යාපන කටයුතු, රැකියා, සමාජ සබඳතා හා ආදර සබඳතා යන සියල්ලටම පොදුවේ මොවුන්ගේ මෙම ගැටළුව බලපෑම් කළ හැකියි.මොවුන්ගේ ජීවිතේ එක් පරිච්ඡේදයක් ඉතාමත් සතුටින් ගත කරනවා සේම තවත් පරිච්ඡේදයක් ඉතාමත් දුකින් කල් ගත කරනු දැක ගත හැකියි. (සමහර Bipolar වැනි ලක්ෂණ පවතී).සමහර වැඩිහිටි අයත් මේ අක්‍රමිකතාව නිසා පීඩා විඳිනවා. සමහර අවිවාහක කතුන් මේ තත්වයට පත්ව සිටිනවා. නමුත් බහුතරයක් නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව වාර්තාවීම් පිරිමි පාර්ශවය තුළින් ලැබීමත් විශේෂයි.
මනෝවිද්‍යාත්මක බලන විට නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවට හේතු විදිහට යම් කෙනෙක්ගේ ළමා කාලයේ අමිහිරි අත්දැකීම්, නොසලකා හැරීම්, ප්‍රතිකේෂ්ප වීම්, පාසල හෝ සමාජය තුළ කොන්වීම්, ආදරය හෝ රැකවරණය බලාපොරොත්තු වන මට්ටමට නොලැබීම වැනි කරුණු පසුබිම වෙන්න පුළුවන්.ඒ වගෙම දෙමාපියකරණයේ ගැටලු නැති නම් දෙමාපියන් දරුවගේ වැරදි අඩුපාඩු ගණන් නොගෙනීම හෝ ඒවාට ප්‍රශංසාවකින් ප්‍රතිචාර කිරීම වැනි ක්‍රියාවල ප්‍රතිඵලයක් විදිහටත් මොවුන් මෙලෙසට පසුකාලීනව අධිමානයෙන් හා අන් අයට සංවේදී නොවී ජීවත් වෙයි.එනම් පවුල් පරිසරයෙන් ලද වැරදි ආභාසය නිසා සෘනාත්මක පෞරුෂයක් ගොඩනැඟීමට හේතු වෙන්න පුළුවන්.
මෙයත් ප්රතිකාර කරා යොමු කරවීමට අපහසු සේවාදායකයින් ගොනු වෙන අවස්ථාවක්.මොවුන් බොහෝවිට විෂාදයට ප්රතිකාර උදෙසා පැමිණීම ක් ප්‍රමුඛවම දැක ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ.ප්‍රජානන මනෝ චිකිත්සාවන් හා ප්‍රතිවිෂාද ඖෂධ ප්රතිකාර නිසියාකාරව ලබගෙන යහපත් ප්‍රතිඵල කරා යොමු වෙන්න පුළුවන්.
‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️
කාරුණික දැනුවත් කිරීමයි!
මේ ලිපියේ සඳහන් වන තොරතුරු කියවා, ඒ මත මෙම අක්‍රමිකතාව තමාට හෝ වෙනත් කිසිවෙක්ට හෝ පවතී යැයි රෝග විනිශ්චයන් ලබාදීමට පෙළඹීම කිසිසේත් අනුමත නොකරන අතර, එසේ සැක මතුවේ නම් අදාළ මනෝවෛද්‍ය හෝ මනෝ උපදේශන අංශ යොමු වන මෙන් ඉල්ලා සිටිමි. එසේම මෙහි සඳහන් තොරතුරු සියල්ල හුදෙක් ඔබගේ දැනුම සඳහා සහ දැනුවත් වී විධිමත් ලෙස ක්‍රියා කිරීම සඳහා පමණක්ම වන බව වගකීමෙන් දැනුම් දෙමි.
තමා ගැන අධිමානයෙන්, අධි තක්සේරුවකින් ජීවත් වෙන,
කිසිවෙක්ට එකඟ නොවෙන, ගරු නොකරන,
නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව
Narcissistic Personality Disorder
පෞරුෂ අක්‍රමිකතා - 6
DSM-5 කෘතියට අනුව B කාණ්ඩයේ (නාට්‍යමය, චිත්තවේගික දෝෂ සහිත) පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවක් වන මෙහි ප්‍රකට කරුණ නම්, මෙම පුද්ගලයින් ස්වයං අධි තක්සේරුවක සිටින අතර නිරන්තරයෙන්ම අනිත් අයගේ ප්‍රසාදය ඔවුන් වෙත බලාපොරොත්තු වීමයි.
එසේම අන් අය කෙරෙහි පවතින සහකම්පනය (empathy) ඉතාම අඩුය.ඔවුන් නිතරම තමන් ඉතා වැදගත්, වටිනා, බලවත් අයෙක් යැයි සිතනවා. ඒ නිසාම අන් අයගේ මතවලට සවන්දීමට හෝ ගරු කිරීමට පෙළඹෙන්නේ නැහැ.අනිත් අයට සංවේදී නොමැති නිසාම අනෙක් අයගේ චිත්තවේග,හැඟීම්, ප්‍රකාශන තේරුම් ගන්න හෝ ඊට නිසි අයුරින් ප්‍රතිචාර දක්වන්නත් මොවුන්ට නොහැකි වෙනවා.
මොවුන්ගේ පෞරුෂයේ තවත් ප්‍රකට කරුණක් වන්නේ අධිමානයයි. තම හැකියා, ජයග්‍රහණ, ජීවිතය ගැන අධි තක්සේරුවකින් කතා කරයි. වර්ණනාත්මක වාග් ශෛලියක් පවතිනවා.මෙයාලා තමාගේ වැරදි අඩුපාඩු නොදකිනවා වගේම අනිත් අයගේ සුළු වරදකටත් අධික ලෙස කෝප වෙනවා. අනුකම්පා සහගත සිතුවිලි අවමයි. අන් අය සමඟ කතා කිරීමේදී තැනට නුසුදුසු අනවශ්‍ය විහිළු තහළු පවා සිදු කරයි.බලාපොරොත්තු වන දේ ඉෂ්ට නොවෙන තැනදී ඉච්ඡාභංගත්වයට පත් වෙනවා. එසේම ඉක්මනින් කෝප වීම හා ආතති වීම වෙන්න පුළුවන්.බොහොමයක් මෙම අක්‍රමිකතාව පවතින අය විශාදයේ ලක්ෂණ මතු කරන අතර, විශාදය නිසා පීඩා විඳින්නන්ද වෙන්න පුළුවන්.
මොවුන් සාමාන්යයෙන් අධිමානයෙන් කටයුතු කරන නිසා අනිත් අය පහත්කොට සලකනවා වගේම සමහර අයට ඊර්ෂ්‍යා කරනවා. තවත් විදිහකට ආශ්‍රය කිරීමට හැම අතින්ම තමාට ගැළපෙන උසස් යැයි සිතන අයම සොයනවා.මොවුන්ගේ මෙම තත්වය නිසා සමාජ සබඳතා අවමයි වගේම බහුතරයක් මොවුන් හා ගණුදෙනු කිරීම ප්‍රතිකේෂ්ප කරන්න පුළුවන්.
බහුතරයක් මෙම තත්වයට පත් වූවෝ යෞවන/යෞවනියන් වන අතර ඒ නිසාම අධ්‍යාපන කටයුතු, රැකියා, සමාජ සබඳතා හා ආදර සබඳතා යන සියල්ලටම පොදුවේ මොවුන්ගේ මෙම ගැටළුව බලපෑම් කළ හැකියි.මොවුන්ගේ ජීවිතේ එක් පරිච්ඡේදයක් ඉතාමත් සතුටින් ගත කරනවා සේම තවත් පරිච්ඡේදයක් ඉතාමත් දුකින් කල් ගත කරනු දැක ගත හැකියි. (සමහර Bipolar වැනි ලක්ෂණ පවතී).සමහර වැඩිහිටි අයත් මේ අක්‍රමිකතාව නිසා පීඩා විඳිනවා. සමහර අවිවාහක කතුන් මේ තත්වයට පත්ව සිටිනවා. නමුත් බහුතරයක් නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාව වාර්තාවීම් පිරිමි පාර්ශවය තුළින් ලැබීමත් විශේෂයි.
මනෝවිද්‍යාත්මක බලන විට නාසිස්ම පෞරුෂ අක්‍රමිකතාවට හේතු විදිහට යම් කෙනෙක්ගේ ළමා කාලයේ අමිහිරි අත්දැකීම්, නොසලකා හැරීම්, ප්‍රතිකේෂ්ප වීම්, පාසල හෝ සමාජය තුළ කොන්වීම්, ආදරය හෝ රැකවරණය බලාපොරොත්තු වන මට්ටමට නොලැබීම වැනි කරුණු පසුබිම වෙන්න පුළුවන්.ඒ වගෙම දෙමාපියකරණයේ ගැටලු නැති නම් දෙමාපියන් දරුවගේ වැරදි අඩුපාඩු ගණන් නොගෙනීම හෝ ඒවාට ප්‍රශංසාවකින් ප්‍රතිචාර කිරීම වැනි ක්‍රියාවල ප්‍රතිඵලයක් විදිහටත් මොවුන් මෙලෙසට පසුකාලීනව අධිමානයෙන් හා අන් අයට සංවේදී නොවී ජීවත් වෙයි.එනම් පවුල් පරිසරයෙන් ලද වැරදි ආභාසය නිසා සෘනාත්මක පෞරුෂයක් ගොඩනැඟීමට හේතු වෙන්න පුළුවන්.
මෙයත් ප්රතිකාර කරා යොමු කරවීමට අපහසු සේවාදායකයින් ගොනු වෙන අවස්ථාවක්.මොවුන් බොහෝවිට විෂාදයට ප්රතිකාර උදෙසා පැමිණීම ක් ප්‍රමුඛවම දැක ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ.ප්‍රජානන මනෝ චිකිත්සාවන් හා ප්‍රතිවිෂාද ඖෂධ ප්රතිකාර නිසියාකාරව ලබගෙන යහපත් ප්‍රතිඵල කරා යොමු වෙන්න පුළුවන්.
‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️
කාරුණික දැනුවත් කිරීමයි!
මේ ලිපියේ සඳහන් වන තොරතුරු කියවා, ඒ මත මෙම අක්‍රමිකතාව තමාට හෝ වෙනත් කිසිවෙක්ට හෝ පවතී යැයි රෝග විනිශ්චයන් ලබාදීමට පෙළඹීම කිසිසේත් අනුමත නොකරන අතර, එසේ සැක මතුවේ නම් අදාළ මනෝවෛද්‍ය හෝ මනෝ උපදේශන අංශ යොමු වන මෙන් ඉල්ලා සිටිමි. එසේම මෙහි සඳහන් තොරතුරු සියල්ල හුදෙක් ඔබගේ දැනුම සඳහා සහ දැනුවත් වී විධිමත් ලෙස ක්‍රියා කිරීම සඳහා පමණක්ම වන බව වගකීමෙන් දැනුම් දෙමි.
#ආගම හා මනෝවිද්‍යාව#
"බැතිමතෙකු පමණක් නොවී සතිමතෙකු වන්නට ."
මොකක්ද මේ ආගමයි මනෝවිද්‍යාවයි අතර තියෙන සම්බන්ධය..🤔🤔 වසර ගණනාවක් තිස්සෙ පර්යේෂකයින් මේ ගැන හොයනව. ඉතින් මේ සෙවීම් වලින් හොයාගෙන තියෙනව මනෝ සාමාජීය ප්‍රතිඵල ආගම නිසා ලැබෙන.මොනවද එහෙම් අපිට ලැබෙන්නෙ....🤔🤔
1. මානසික පීඩනය අවම වීම
2. ආතතිය අවම වීම
3. මානසික නිදහස පවත්වාගෙන යෑමට හැකි වීම
4. සියදිවි නසාගැනීමේ සිතුවිලි අවම වීම
5. මත්ද්‍රව්‍ය ඇබ්බැහිය අවම වීම
6. සහකම්පනයෙන් යුතු අයෙක් වීම
8. මනුෂ්‍යයින්ට පමණක් නොව පරිසරයටද සංවේදි පුද්ගලයෙක් වීම
9. අනෙකට ගරුත්වය කරුණාව , ආදරය දැක්වීම
10. අනෙකාගේ අනන්‍යතාවය පිළිගැනීම හා ගරු කිරීම
වැනි මානසිකව හා සාමාජීය වශයෙන් වැදගත් බොහෝ දෑ ලබාගන්න පුලුවන් .
එහෙනම් සමාජෙ, මිනිස්සු අතර මෙච්චර ප්‍රශ්න ඇයි. ඒ වගේම ඕනෙම ආගමකට බැතිමතුන් නම් ඕනෙ තරම් ඉන්නව. ඒත් ඉස්සරට වඩා හැමෝටම ගොඩාක් මානසික ප්‍රශ්න. කොතනද වැරැද්ද එතකොට ..🙄🙄🤔 අපි ආගම අදහනවද..? නැත්නම් ආගම අවබෝධයෙන් පිළිපදිනවද....?🤔
මොකක්ද මේ සතිමතෙක් වෙනව කියන්නෙ..?
සතිමත් බාවය කියන්නෙ සිහියෙන් ඉන්නවා කියන එක. ඉතින් තමන් සිහියෙන් ඉන්නව නම්,සිහියෙන් ආගම හා දහම වෙන් කර ගන්නව නම් මෙච්චර ගැටලු කොහොමද එන්නෙ. ආගමක කියන හරයාත්මක දේ තමයි අපි ගන්න ඕනෙ. බුදුන් වහන්සේ දේශනාවකදී පවසන්නෙ
"පරම්පරාවෙන් ,ගුරුවරුන්ගෙන්,දෙමාපියන්ගෙන්, හෝ ආගමික නායකයෙක් පැවසූ දෙයක් හෝ පැවත ආ දෙයක් ඒ අයුරින් පිළිනොගෙන තාර්කිකව සිතා බලා නුවණින් විමසා බලා පිළිගන්නා ලෙසය."
ඒ වගේම අනෙක් ආගම්වලත් කියල තියෙන්නෙ තමන්ට වගේම අනෙක් අයටත් හානියක් නොවන විදිහට ජීවත් වෙන්නෙ කොහොමද . මිනිස්සුන්ට විතරක් නෙවෙයි පරිසරයට ආදරේ කරන්නෙ කොහොමද වගේ මනෝ සාමාජීය යහ පැවැත්මට අදාළ දේවල්.ඉතින් සතිමත් නොවී ආගමික වහලෙක් උනොත් මේ දේවල් මග ඇරෙනව.තමනුත් පිරිහිලා සමාජයත් පිරිහෙනව.
සෑම ස්ථානයකම ආගමික ස්ථාන ඉදිකිරීමෙන් හෝ නිතිපතා ආගමික වතාවත් කිරීමෙන් පමණක් මෙම මානසික සහන ගන්න බෑ. හුස්ම ගැනීමේ ව්‍යායාම යනු භාවනාව සම්බන්ධ දෙයකි.සහෝදරත්වය, අනෙකා කෙරෙහි ඇති දයානුකම්පාව කෙනෙකුට ජීවිතය එපා කරවීම වළක්වයි, එසේම අනෙකා පිලිගැනීම තුළින් අනන්‍යතා ගරුත්වය ආදී මානුෂිය ගුණ ධර්ම ඇතිවේ.
සතිමත් බාවයෙන් තොරව ආගම ඇදහුවොත් වෛරය, ක්‍රෝධය ,ඊර්ෂ්‍යාව ,සහකම්පයෙන් තොර වීම,දරාගැනීමේ හැකියාව නැති වීම,මානසික අසහනය වර්ධනය වීම, එකිනෙකා කෙරෙහි ඇතිවෙන නුරුස්නා බව ආදී මානසික වශයෙන් වගේම සමාජීය වශයෙන් බලපාන නරක දේවල් ජීවිතේට එකතු වෙනව.
අද වෙනකොට බැතිමතුන් රාශියක් දැකගන්න පුලුවන් හැබැයි සතිමතුන් නම් ඉතා අල්ප බව සමාජ ජාලා තුල සංසරණය වෙන දේවල් වගේම වෛරීය ප්‍රකාශ තුළින් දැකගන්න පුලුවන් .ඉතින් සැබවින්ම ආගමානුකූලව ජීවත් වීමට අවශ්‍ය නම් කෙනෙකු කල යුත්තේ එම ආගමේ ඇති හරය පමණක් ගැනීම පමණි . ඒ වටා බැදුණු වෙනත් ඇදහිලි හා ඵලක් නැති ඒව වටා එක්වී අන්ධ බැතිමතෙකු නොවී මානසික සුවය ලැබීමට සතිමතෙකු විය යුතුය.
#තක්ෂිලා රණසිංහ
මනෝවිද්‍යා උපදේශිකා
"බැතිමතෙකු පමණක් නොවී සතිමතෙකු වන්නට ."
මොකක්ද මේ ආගමයි මනෝවිද්‍යාවයි අතර තියෙන සම්බන්ධය..🤔🤔 වසර ගණනාවක් තිස්සෙ පර්යේෂකයින් මේ ගැන හොයනව. ඉතින් මේ සෙවීම් වලින් හොයාගෙන තියෙනව මනෝ සාමාජීය ප්‍රතිඵල ආගම නිසා ලැබෙන.මොනවද එහෙම් අපිට ලැබෙන්නෙ....🤔🤔
1. මානසික පීඩනය අවම වීම
2. ආතතිය අවම වීම
3. මානසික නිදහස පවත්වාගෙන යෑමට හැකි වීම
4. සියදිවි නසාගැනීමේ සිතුවිලි අවම වීම
5. මත්ද්‍රව්‍ය ඇබ්බැහිය අවම වීම
6. සහකම්පනයෙන් යුතු අයෙක් වීම
8. මනුෂ්‍යයින්ට පමණක් නොව පරිසරයටද සංවේදි පුද්ගලයෙක් වීම
9. අනෙකට ගරුත්වය කරුණාව , ආදරය දැක්වීම
10. අනෙකාගේ අනන්‍යතාවය පිළිගැනීම හා ගරු කිරීම
වැනි මානසිකව හා සාමාජීය වශයෙන් වැදගත් බොහෝ දෑ ලබාගන්න පුලුවන් .
එහෙනම් සමාජෙ, මිනිස්සු අතර මෙච්චර ප්‍රශ්න ඇයි. ඒ වගේම ඕනෙම ආගමකට බැතිමතුන් නම් ඕනෙ තරම් ඉන්නව. ඒත් ඉස්සරට වඩා හැමෝටම ගොඩාක් මානසික ප්‍රශ්න. කොතනද වැරැද්ද එතකොට ..🙄🙄🤔 අපි ආගම අදහනවද..? නැත්නම් ආගම අවබෝධයෙන් පිළිපදිනවද....?🤔
මොකක්ද මේ සතිමතෙක් වෙනව කියන්නෙ..?
සතිමත් බාවය කියන්නෙ සිහියෙන් ඉන්නවා කියන එක. ඉතින් තමන් සිහියෙන් ඉන්නව නම්,සිහියෙන් ආගම හා දහම වෙන් කර ගන්නව නම් මෙච්චර ගැටලු කොහොමද එන්නෙ. ආගමක කියන හරයාත්මක දේ තමයි අපි ගන්න ඕනෙ. බුදුන් වහන්සේ දේශනාවකදී පවසන්නෙ
"පරම්පරාවෙන් ,ගුරුවරුන්ගෙන්,දෙමාපියන්ගෙන්, හෝ ආගමික නායකයෙක් පැවසූ දෙයක් හෝ පැවත ආ දෙයක් ඒ අයුරින් පිළිනොගෙන තාර්කිකව සිතා බලා නුවණින් විමසා බලා පිළිගන්නා ලෙසය."
ඒ වගේම අනෙක් ආගම්වලත් කියල තියෙන්නෙ තමන්ට වගේම අනෙක් අයටත් හානියක් නොවන විදිහට ජීවත් වෙන්නෙ කොහොමද . මිනිස්සුන්ට විතරක් නෙවෙයි පරිසරයට ආදරේ කරන්නෙ කොහොමද වගේ මනෝ සාමාජීය යහ පැවැත්මට අදාළ දේවල්.ඉතින් සතිමත් නොවී ආගමික වහලෙක් උනොත් මේ දේවල් මග ඇරෙනව.තමනුත් පිරිහිලා සමාජයත් පිරිහෙනව.
සෑම ස්ථානයකම ආගමික ස්ථාන ඉදිකිරීමෙන් හෝ නිතිපතා ආගමික වතාවත් කිරීමෙන් පමණක් මෙම මානසික සහන ගන්න බෑ. හුස්ම ගැනීමේ ව්‍යායාම යනු භාවනාව සම්බන්ධ දෙයකි.සහෝදරත්වය, අනෙකා කෙරෙහි ඇති දයානුකම්පාව කෙනෙකුට ජීවිතය එපා කරවීම වළක්වයි, එසේම අනෙකා පිලිගැනීම තුළින් අනන්‍යතා ගරුත්වය ආදී මානුෂිය ගුණ ධර්ම ඇතිවේ.
සතිමත් බාවයෙන් තොරව ආගම ඇදහුවොත් වෛරය, ක්‍රෝධය ,ඊර්ෂ්‍යාව ,සහකම්පයෙන් තොර වීම,දරාගැනීමේ හැකියාව නැති වීම,මානසික අසහනය වර්ධනය වීම, එකිනෙකා කෙරෙහි ඇතිවෙන නුරුස්නා බව ආදී මානසික වශයෙන් වගේම සමාජීය වශයෙන් බලපාන නරක දේවල් ජීවිතේට එකතු වෙනව.
අද වෙනකොට බැතිමතුන් රාශියක් දැකගන්න පුලුවන් හැබැයි සතිමතුන් නම් ඉතා අල්ප බව සමාජ ජාලා තුල සංසරණය වෙන දේවල් වගේම වෛරීය ප්‍රකාශ තුළින් දැකගන්න පුලුවන් .ඉතින් සැබවින්ම ආගමානුකූලව ජීවත් වීමට අවශ්‍ය නම් කෙනෙකු කල යුත්තේ එම ආගමේ ඇති හරය පමණක් ගැනීම පමණි . ඒ වටා බැදුණු වෙනත් ඇදහිලි හා ඵලක් නැති ඒව වටා එක්වී අන්ධ බැතිමතෙකු නොවී මානසික සුවය ලැබීමට සතිමතෙකු විය යුතුය.
#තක්ෂිලා රණසිංහ
මනෝවිද්‍යා උපදේශිකා
ආදරය සහ රාගය
---------------
ආදරය සහ රාගය කියන්න එකම කාසියක දෙපැත්ත වගේ තමා. හැබැයි මේ දෙකේ තියෙන වෙනස හරියට අඳුර ගන්නේ නැති හින්දා ගොඩක් දෙනා සෑහෙන අවුල් දා ගන්නවා.
මේ දෙක සමහරු පටලව ගන්නවා. ආදරයක් තියෙයි කියලා හිතුවට බැලින්නම් අන්තිමේ තිබිලා තියෙන්නේ රාගයක් විතරයි. එක්කෝ එක්කෙනක් ආදරේ කරාට අනිත් කෙනාට තියෙන්නේ රාගය ගැන හැඟීමක් විතරයි වෙන්නත් පුළුවන්.
මේ පෝස්ට් එක ලියන්න කලින් දවසේ ෆේස්බුක් එකේ එක ගෘප් එකක මම දැක්කා කෙල්ලෙක් ප්‍රශ්නයක් දාලා තියෙනවා, තමන්ගේ කොල්ලා තමන්ට gift එකක් වත් දෙන්නේ නෑ. හැබැයි room යන්න නම් ඌ ගාව සල්ලි තියෙනවා කියලා හෙන හෑල්ලක්.
මේ පෝස්ට් එකෙන් බලමු ආදරේ නැතුව රාගය තියෙනවද? රාගය නැතුව ආදරේ තියෙනවද? ඔන්න ඔය වගේ තියෙන ප්‍රශ්න ටිකක් විසඳ ගමු.
රාගය කියන වචනය මම පාවිච්චි කරන්නේ Lust කියන වචනය වෙනුවට. ඒත් translate එකේ එහෙම බැලුවම එන්නේ ආශාව වගේ කියලා එකක්. ඒත් මම කැමතියි රාගය කියන වචනය පාවිච්චි කරන්න.
📌 මොකද්ද රාගය කියන්නේ?
ආචාර්ය හෙලන් ෆිෂර් කියන මානව විද්‍යාඥයා (Anthropologist) ,එයාගේ විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම වලින් රාගය ගැන කියලා කියලා තියෙන්නේ මෙහෙමයි. 👇
“තමන්ට ගැළපෙන ඕනම කෙනෙක්ව Partner කර ගන්න තියෙන ආශාව” තමා රාගය කියන්නේ.
“Lust is a desire to mate with any appropriate partner”
ඕක හොඳට බලන්න. ඔයාලට highlight කරන්න ඕන වචනේ තමා “ඕනම” කියන එක. තමන්ට ගැළපෙන “එක්කෙනෙක්” එක්ක පාට්නර් වෙන්න තියෙන ආශාව නෙමේ රාගය කියන්නේ. තමන්ට ගැළපෙන “ඕනම” කෙනෙක් එක්ක පාට්නර් වෙන්න තියෙන ආශාව තමා රාගය කියන්නේ. ඒ කියන්නේ පාට්නර් එක්කෙනෙක්ම වෙන්න ඕන නෑ.
📌 ඒ කියන්නේ රාගය කියන්නේ නරක දෙයක්ද?
නෑ... එහෙමම කියන්නත් බෑ. ඒත් සමහර වෙලාවට එහෙම තමා. ඇයි කියලා කියවන් යද්දී අන්තිමට තේරෙයි.
📌 එතකොට මොකද්ද ආදරය කියන්නේ?
ආචාර්ය රොබට් ස්ටර්න්බර්ග් කියන මනෝවිද්‍යාඥයා (Psychologist) කියන විදියට ආදරේ කරන කපල් එකක ආදරේ රඳා පවතින්නේ Passion, Intimacy, Commitment කියන දේවල් 3ක් මත.
▶ Passion කියන්නේ කලින් කතා කරපු රාගය ගැන තියෙන හැඟීම තමයි.
▶ Intimacy: විවෘතව ඕන දෙයක් කියන්න පුළුවන් කම, අනිත් කෙනාව විශ්වාස කරන්න පුළුවන් කම, තමන්ට තමන් විදියටම ඉන්න පුළුවන් කම වගේ දේවල් තමා Intimacy කියන්නේ. මේක Into- Me කියලා සරලව තේරුම් ගන්න පුළුවන්.
▶ Commitment කියන්නේ “මම මගේ ජිවිතේ ඉතුරු කාලය ඔයා එක්ක ඉන්න තීරණය කරනවා” කියන හැඟීම.
සැබෑ ආදරයක් හොයන කෙනෙක් නම් ඔයාලා දෙන්නා අතරේ ඔන්න ඔය දේවල් 3 තියෙන්න ඕනා.
📌 මොකද්ද ආදරය සහ රාගය කියන දෙකේ වෙනස?
රාගයේදී ඔයාලා දෙන්නා romantic කපල් එකක්.
හැබැයි ආදරය කරද්දී ඔයාලා දෙන්නා හොඳ යාළුවො දෙන්නෙක් වගේ.
රාගයෙන් බැඳිලා ඉන්න අය ආදරවන්තයන් තමයි.
හැබැයි ඇත්ත ආදරයක් ගොඩ නැඟෙන්නේ ශක්තිමත් යාළුකමක් මත.
කාලයක් යද්දී රාගය අඩු වෙනවා.
හැබැයි ආදරය තව තව ශක්තිමත් වෙනවා.
රාගය කියන්නේ ආකර්ශනය, ලිංගික හැඟීම මත පදනම් වෙච්ච දෙයක්. ඒක ශාරීරික බැඳීමක් කියලා කියන්න පුළුවන්.
හැබැයි ආදරය කියන්නේ ආත්මීය, ආධ්‍යාත්මික emotional/ spiritual අම්මට සිරි වෙන ජාතියේ බැඳීමක්.
මේ දෙක අතර තියෙන වෙනස 2000න් පස්සේ නිබ්බෙක්/ නිබ්බියෙක්ට උනත් තේරෙන විදියට තව සරල කරලා පැහැදිළි කරලා දෙන්නම්.
කියවලා බලන්න ඔයත් මේ වගේ ප්‍රශ්නෙක පැටලිලා ඉන්නවා නම් ඔයාලා දෙන්නා අතර තියෙන්නේ ආදරයක්ද, රාගයක්ද කියලා.
📌 Lust is short- term, love is long- term
රාගය තාවකාලිකයි. ලිංගික ආශාව අඩු වෙද්දී රාගය නැති වෙලා යනවා.
රාගය තාවකාලික උනා කියලා ආදරය සදාකාලිකද? අපෝ නෑ. පණ දීගෙන හිටියත් ඕකුන් වෙනස් වෙනවා. හැබැයි රාගයට සාපේක්ෂව ආදරය දිගුකාලිනයි.
දෙන්නෙක් අතර ඇතිවෙන සම්බන්ධයකදී ඉස්සෙල්ලම ඇති වෙන්නෙත් රාගය තමා, එයා ගැන ආකර්ෂණයක්, එයා ගැන දැන ගන්න ඕනෑකමක් වගේ එකක්, එයාව දිනා ගන්න ඕන කමක්. තව ලව් එකක් සෙට් උන මුල් දවස් වල හෙනම ගැම්මක් එන්නේ රාගය හින්දා තමා. හැබැයි ටික දවසක් ගියාම ඔය excitement එක ටික ටික අඩු වෙලා යනවා.
ඔයාලා දෙන්නා පළවෙනි පාරට සෙස් කරාට පස්සේ සහ විවාහ උනාට පස්සේ එහෙම ඔය excitement එක පැහැදිලි ව පේන විදියට අඩු වෙලා යනවා. ඔයාලා දෙන්නා හැමදාම එකට ඉන්න නම් රාගය, ආදරයක් බවට පරිවර්තනය කර ගන්න ඕනා. එහෙම උනොත් තමා ඒ දෙන්නගේ සම්බන්ධය දිගටම අර ගැම්මෙන්ම ඉස්සරහටත් අරන් යන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
එහෙම උනේ නැත්නම් පළවෙනි සෙස් එකෙන් පස්සේ හරි විවාහ වෙලා ටික දවසකින් පස්සේ හරි දෙන්නා ටිකක් දුරස් වෙලා යන්න පුළුවන්. නැත්නම් වෙන්නේ “මේකටද යකෝ බැන්දේ, මෙලෝ රහක් නෑනේ.” වගේ හැඟීමක් දෙන්නටම එන එක. ඔන්න ඕක වෙනවා කියලා කලින්ම දැනගෙන ඉන්න. ඒක දැනගෙන රාගයෙන් එහා ගිය අර අම්මට සිරි ලෙවල් එකේ ආත්මීය බැඳීමක් ඇති කර ගන්න බලන්න.
---------------
ආදරය සහ රාගය කියන්න එකම කාසියක දෙපැත්ත වගේ තමා. හැබැයි මේ දෙකේ තියෙන වෙනස හරියට අඳුර ගන්නේ නැති හින්දා ගොඩක් දෙනා සෑහෙන අවුල් දා ගන්නවා.
මේ දෙක සමහරු පටලව ගන්නවා. ආදරයක් තියෙයි කියලා හිතුවට බැලින්නම් අන්තිමේ තිබිලා තියෙන්නේ රාගයක් විතරයි. එක්කෝ එක්කෙනක් ආදරේ කරාට අනිත් කෙනාට තියෙන්නේ රාගය ගැන හැඟීමක් විතරයි වෙන්නත් පුළුවන්.
මේ පෝස්ට් එක ලියන්න කලින් දවසේ ෆේස්බුක් එකේ එක ගෘප් එකක මම දැක්කා කෙල්ලෙක් ප්‍රශ්නයක් දාලා තියෙනවා, තමන්ගේ කොල්ලා තමන්ට gift එකක් වත් දෙන්නේ නෑ. හැබැයි room යන්න නම් ඌ ගාව සල්ලි තියෙනවා කියලා හෙන හෑල්ලක්.
මේ පෝස්ට් එකෙන් බලමු ආදරේ නැතුව රාගය තියෙනවද? රාගය නැතුව ආදරේ තියෙනවද? ඔන්න ඔය වගේ තියෙන ප්‍රශ්න ටිකක් විසඳ ගමු.
රාගය කියන වචනය මම පාවිච්චි කරන්නේ Lust කියන වචනය වෙනුවට. ඒත් translate එකේ එහෙම බැලුවම එන්නේ ආශාව වගේ කියලා එකක්. ඒත් මම කැමතියි රාගය කියන වචනය පාවිච්චි කරන්න.
📌 මොකද්ද රාගය කියන්නේ?
ආචාර්ය හෙලන් ෆිෂර් කියන මානව විද්‍යාඥයා (Anthropologist) ,එයාගේ විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම වලින් රාගය ගැන කියලා කියලා තියෙන්නේ මෙහෙමයි. 👇
“තමන්ට ගැළපෙන ඕනම කෙනෙක්ව Partner කර ගන්න තියෙන ආශාව” තමා රාගය කියන්නේ.
“Lust is a desire to mate with any appropriate partner”
ඕක හොඳට බලන්න. ඔයාලට highlight කරන්න ඕන වචනේ තමා “ඕනම” කියන එක. තමන්ට ගැළපෙන “එක්කෙනෙක්” එක්ක පාට්නර් වෙන්න තියෙන ආශාව නෙමේ රාගය කියන්නේ. තමන්ට ගැළපෙන “ඕනම” කෙනෙක් එක්ක පාට්නර් වෙන්න තියෙන ආශාව තමා රාගය කියන්නේ. ඒ කියන්නේ පාට්නර් එක්කෙනෙක්ම වෙන්න ඕන නෑ.
📌 ඒ කියන්නේ රාගය කියන්නේ නරක දෙයක්ද?
නෑ... එහෙමම කියන්නත් බෑ. ඒත් සමහර වෙලාවට එහෙම තමා. ඇයි කියලා කියවන් යද්දී අන්තිමට තේරෙයි.
📌 එතකොට මොකද්ද ආදරය කියන්නේ?
ආචාර්ය රොබට් ස්ටර්න්බර්ග් කියන මනෝවිද්‍යාඥයා (Psychologist) කියන විදියට ආදරේ කරන කපල් එකක ආදරේ රඳා පවතින්නේ Passion, Intimacy, Commitment කියන දේවල් 3ක් මත.
▶ Passion කියන්නේ කලින් කතා කරපු රාගය ගැන තියෙන හැඟීම තමයි.
▶ Intimacy: විවෘතව ඕන දෙයක් කියන්න පුළුවන් කම, අනිත් කෙනාව විශ්වාස කරන්න පුළුවන් කම, තමන්ට තමන් විදියටම ඉන්න පුළුවන් කම වගේ දේවල් තමා Intimacy කියන්නේ. මේක Into- Me කියලා සරලව තේරුම් ගන්න පුළුවන්.
▶ Commitment කියන්නේ “මම මගේ ජිවිතේ ඉතුරු කාලය ඔයා එක්ක ඉන්න තීරණය කරනවා” කියන හැඟීම.
සැබෑ ආදරයක් හොයන කෙනෙක් නම් ඔයාලා දෙන්නා අතරේ ඔන්න ඔය දේවල් 3 තියෙන්න ඕනා.
📌 මොකද්ද ආදරය සහ රාගය කියන දෙකේ වෙනස?
රාගයේදී ඔයාලා දෙන්නා romantic කපල් එකක්.
හැබැයි ආදරය කරද්දී ඔයාලා දෙන්නා හොඳ යාළුවො දෙන්නෙක් වගේ.
රාගයෙන් බැඳිලා ඉන්න අය ආදරවන්තයන් තමයි.
හැබැයි ඇත්ත ආදරයක් ගොඩ නැඟෙන්නේ ශක්තිමත් යාළුකමක් මත.
කාලයක් යද්දී රාගය අඩු වෙනවා.
හැබැයි ආදරය තව තව ශක්තිමත් වෙනවා.
රාගය කියන්නේ ආකර්ශනය, ලිංගික හැඟීම මත පදනම් වෙච්ච දෙයක්. ඒක ශාරීරික බැඳීමක් කියලා කියන්න පුළුවන්.
හැබැයි ආදරය කියන්නේ ආත්මීය, ආධ්‍යාත්මික emotional/ spiritual අම්මට සිරි වෙන ජාතියේ බැඳීමක්.
මේ දෙක අතර තියෙන වෙනස 2000න් පස්සේ නිබ්බෙක්/ නිබ්බියෙක්ට උනත් තේරෙන විදියට තව සරල කරලා පැහැදිළි කරලා දෙන්නම්.
කියවලා බලන්න ඔයත් මේ වගේ ප්‍රශ්නෙක පැටලිලා ඉන්නවා නම් ඔයාලා දෙන්නා අතර තියෙන්නේ ආදරයක්ද, රාගයක්ද කියලා.
📌 Lust is short- term, love is long- term
රාගය තාවකාලිකයි. ලිංගික ආශාව අඩු වෙද්දී රාගය නැති වෙලා යනවා.
රාගය තාවකාලික උනා කියලා ආදරය සදාකාලිකද? අපෝ නෑ. පණ දීගෙන හිටියත් ඕකුන් වෙනස් වෙනවා. හැබැයි රාගයට සාපේක්ෂව ආදරය දිගුකාලිනයි.
දෙන්නෙක් අතර ඇතිවෙන සම්බන්ධයකදී ඉස්සෙල්ලම ඇති වෙන්නෙත් රාගය තමා, එයා ගැන ආකර්ෂණයක්, එයා ගැන දැන ගන්න ඕනෑකමක් වගේ එකක්, එයාව දිනා ගන්න ඕන කමක්. තව ලව් එකක් සෙට් උන මුල් දවස් වල හෙනම ගැම්මක් එන්නේ රාගය හින්දා තමා. හැබැයි ටික දවසක් ගියාම ඔය excitement එක ටික ටික අඩු වෙලා යනවා.
ඔයාලා දෙන්නා පළවෙනි පාරට සෙස් කරාට පස්සේ සහ විවාහ උනාට පස්සේ එහෙම ඔය excitement එක පැහැදිලි ව පේන විදියට අඩු වෙලා යනවා. ඔයාලා දෙන්නා හැමදාම එකට ඉන්න නම් රාගය, ආදරයක් බවට පරිවර්තනය කර ගන්න ඕනා. එහෙම උනොත් තමා ඒ දෙන්නගේ සම්බන්ධය දිගටම අර ගැම්මෙන්ම ඉස්සරහටත් අරන් යන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
එහෙම උනේ නැත්නම් පළවෙනි සෙස් එකෙන් පස්සේ හරි විවාහ වෙලා ටික දවසකින් පස්සේ හරි දෙන්නා ටිකක් දුරස් වෙලා යන්න පුළුවන්. නැත්නම් වෙන්නේ “මේකටද යකෝ බැන්දේ, මෙලෝ රහක් නෑනේ.” වගේ හැඟීමක් දෙන්නටම එන එක. ඔන්න ඕක වෙනවා කියලා කලින්ම දැනගෙන ඉන්න. ඒක දැනගෙන රාගයෙන් එහා ගිය අර අම්මට සිරි ලෙවල් එකේ ආත්මීය බැඳීමක් ඇති කර ගන්න බලන්න.
📌 Love is what remains when lust fades away
මේක හරි ලස්සනට කියලා දෙන සින්දුවක් තියෙනවා නන්දා මාලිනි ගේ.
“ප්‍රේමය නම් රාගයෙන් තොර සඳ එළිය සේ අචින්තයි..
පාරිශුද්ධයි, සුරම්‍යයි...”
ආදරය කියන්න රාගය නැති වෙලා ගියාට පස්සේ ඉතුරු වෙන හැඟීම. අවුරුදු ගාණකට පස්සේ උනත් දෙන්නෙක් එකට ඉන්න නම් තියෙන්න ඕන ආදරය.
මේ විදියේ ආදරයක් තියෙනවද කියලා තමන්ටම බලා ගන්න ක්‍රමයක් තියෙනවා.
▶ ඔයාගේ පාට්නර් ගේ බාහිර ස්වරුපයේ ඔයා වැඩියෙන්ම කැමති දේ මොකද්ද කියලා මතක් කර ගන්න. එයාගේ ලස්සන මුණ, එයාගේ ඇඟේ පාට, එයාගේ කොන්ඩේ, එයා කතා කරන විදිය, එයාට ලොකු පස්සක් තියෙන එක හරි කමක් නෑ, (කෙල්ලෝ කැමති ඒවා මම දන්නේ නෑ) මොනා හරි ඔයා කැමති ඕන දෙයක් හිතා ගන්න.
දැන් හිතන්න ඔයා ඒ ආසම දේ සදහටම එයාට නැති වෙනවා. ඒක නැති උනාමත් තාමත් ඔයාට කලින් වගේම එයා ගැන හැඟීමක් තියෙනවද? නැත්නම් එයා ගැන ඔයාට දැනෙන හැඟීම වෙනස් වෙනවද?
▶ අනිත් දේ තමා හිතන්න මොනා හරි හදිසි අනතුරක් වෙලා එයාට ඔපරේෂන් එකක් කරලා ගැජට් එක කපලා දාලා එයාට සදාකල්ම සෙස් කරන්න බැරි වෙනවා කියලා. සෙස් මොකුත්ම කර ගන්න බැරි වෙනවා. දැන් ඔයා ඔයාගෙන්ම අහ ගන්න ඕන ප්‍රශ්නය තමා “එහෙම උනාමත් ඔයාට එයා ගැන තියෙන හැඟීම වෙනස් වෙන්නේ නැද්ද” කියන එක.
ඔන්න ඔය ප්‍රශ්න දෙකට ඔයා දෙන උත්තරේ අනුව ඔයාලා දෙන්නා අතර තියෙන්නේ ආදරයක්ද නැත්නම් නිකන්ම හැඟීමක්ද කියලා බලා ගන්න පුළුවන්.
📌 Lust is- I want YOU. Love is- I want US.
රාගය ආත්මාර්ථකාමී. ආදරය පරාර්ථකාමී.
ආදරය කියන්නේ අපි අනිත් කෙනාට දෙන්න ඕන දෙයක් මිසක් තමන්ට දිනා ගන්න තියෙන දෙයක් නෙමේ.
රාගය මත පදනම් වෙච්ච සම්බන්ධතාවක් නම් ගොඩක් වෙලාවට තමන්ගේ උවමනාවන්, තෘප්තිය සපිරෙනවද කියලා තමා ඉස්සෙල්ලා බලන්නේ.
ආදරේ කරන අය තමන් ගැන හිතනවට වඩා ගොඩක් වෙලාවට වද වෙන්නේ අනිත් අය ගැන. ආදරේ කරන දෙන්නෙක් අනිත් කෙනාගෙන් මොනාවත් ලැබුනේ නැතත් දෙන්නට දෙන්නා සලකනවා.
ඒ උනාට රාගය මත පදනම් වෙච්ච සම්බන්ධයකදී එහෙම වෙයි කියලා හිතන්න බෑ.
👉 දැන් එතකොට රාගයට වඩා ආදරය ලොකුද?
අපෝ නෑ.. එහෙම එකකට වඩා අනික ලොකුවත් පොඩි වත් වෙන්නේ නෑ. හොඳ සම්බන්ධතාවකට ඔය දෙකම කළවමේ හරි බැලන්ස් එකකින් තියෙන්න ඕනා. රාගය තමා ආදරය දැනෙන එකෙත් පළවෙනි අදියර. මුල් කාලේදී නම් මේක ආදරයක්ද, රාගයක්ද කියලා වෙනස හොයා ගන්න බැරි තරම් ඔය දෙක පැටලිලා තියෙන්නේ, හැබැයි කාලයක් ගියාම ඔය දෙක වෙන වෙනම වෙන් කර ගන්න පුළුවන් වෙනවා.
👉 ආදරය නැතුව රාගය තියෙන්න පුළුවන්ද?
අපෝ පුළුවන්.
ආදරය නැතුව රාගය ඕන තරම් තියෙනවා. සෙස් කරන්න එහෙම සල්ලි වියදම් කරගෙන කට්ටිය යන්නේ ඒකනේ.
👉 රාගය නැතුව ආදරය තියෙන්න පුළුවන්ද?
ඔව්. ඒත් පුළුවන්.
බැඳලා අවුරුදු ගාණක් ගිහින්, ළමයි එහෙම ලොකු වෙලා ඉන්න කපල් වලට සෙස් කරන්න වැඩි උවමනාවක් නෑ. ඒ අයගේ දැන් රාගය නැති වෙලා ආදරය විතරයි ඉතුරු වෙලා තියෙන්නේ. ඉතින් ඒ අයට උනත් බොහොම සතුටින් ආදරය මත විතරක් පදනම් වෙලා ලස්සනට ජිවත් වෙන්න පුළුවන්.
හැබැයි ඔතන හෙනම බාල්දියක් වැටෙන්නේ කපල් එකේ එක්කෙනෙක්ට ලිංගික තෘප්තිය ඕන වෙලා අනිත් කෙනාට ඒ ආසාව නැති උනොත් තමා.
රාගය නැතුව ආදරේ පවතින්න පුළුවන් වෙන්නේ දෙන්නම එකම බෝට්ටුවේ ඉන්නවා නම් විතරයි. තමන්ට රාගය ගැන ආසාවක් නැති උනාට තමන්ගේ පාට්නර් ට ඒ ආසාව තියෙනවා නම් එයාගේ ඒ ආසාව අහක දාලා ඉන්න ඔයාට බෑ.
ඒ වගේ වෙලාවක Option දෙකක් තියෙනවා. එකක් තමා දෙන්නගෙන් එක්කෙනක් වෙනස් වෙන්න ඕනා.
වෙනස් වෙන එක දෙන්නගෙන් ඕන කෙනෙක්ට වෙන්න පුළුවන්.
එක්කෝ පාට්නර් එක්ක මේ ගැන විවෘත ව කතා කරලා, උපදේශන සේවා වල උදව් එහෙම අරගෙන නැතිවුන ආසාව ඇති කර ගන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. එක්කෝ තමන්ගේ විවාහය ගැන හිතලා හරි ළමයි ගැන හිතලා හරි කොහොම හරි කමක් නෑ එයත් එක්ක දිගටම ඉන්නවා කියලා හිතාගෙන රාගය නැතුව හරි කමක් නෑ දිගටම එයා එක්ක ඉන්නවා කියලා හිත හදා ගන්න පුළුවන්.
එහෙම කරලත් බැරි නම් දෙවෙනි Option එක තමා ඒ කෙනාගෙන් වෙන් වෙන එක. හිතේ දෙයක් හිර කරන් ඉන්නවට වඩා ඒකෙන් ගැළවෙන එක හොඳයි.
රාගය ආදරයේ කොටසක් උනොත් ඒක හරි ලස්සනයි.
හැබැයි, රාගය කියන්නේ ආදරය නැති කරලා දාන දෙයක් උනොත් ඒක හරිම විනාශකාරී.
මේක හරි ලස්සනට කියලා දෙන සින්දුවක් තියෙනවා නන්දා මාලිනි ගේ.
“ප්‍රේමය නම් රාගයෙන් තොර සඳ එළිය සේ අචින්තයි..
පාරිශුද්ධයි, සුරම්‍යයි...”
ආදරය කියන්න රාගය නැති වෙලා ගියාට පස්සේ ඉතුරු වෙන හැඟීම. අවුරුදු ගාණකට පස්සේ උනත් දෙන්නෙක් එකට ඉන්න නම් තියෙන්න ඕන ආදරය.
මේ විදියේ ආදරයක් තියෙනවද කියලා තමන්ටම බලා ගන්න ක්‍රමයක් තියෙනවා.
▶ ඔයාගේ පාට්නර් ගේ බාහිර ස්වරුපයේ ඔයා වැඩියෙන්ම කැමති දේ මොකද්ද කියලා මතක් කර ගන්න. එයාගේ ලස්සන මුණ, එයාගේ ඇඟේ පාට, එයාගේ කොන්ඩේ, එයා කතා කරන විදිය, එයාට ලොකු පස්සක් තියෙන එක හරි කමක් නෑ, (කෙල්ලෝ කැමති ඒවා මම දන්නේ නෑ) මොනා හරි ඔයා කැමති ඕන දෙයක් හිතා ගන්න.
දැන් හිතන්න ඔයා ඒ ආසම දේ සදහටම එයාට නැති වෙනවා. ඒක නැති උනාමත් තාමත් ඔයාට කලින් වගේම එයා ගැන හැඟීමක් තියෙනවද? නැත්නම් එයා ගැන ඔයාට දැනෙන හැඟීම වෙනස් වෙනවද?
▶ අනිත් දේ තමා හිතන්න මොනා හරි හදිසි අනතුරක් වෙලා එයාට ඔපරේෂන් එකක් කරලා ගැජට් එක කපලා දාලා එයාට සදාකල්ම සෙස් කරන්න බැරි වෙනවා කියලා. සෙස් මොකුත්ම කර ගන්න බැරි වෙනවා. දැන් ඔයා ඔයාගෙන්ම අහ ගන්න ඕන ප්‍රශ්නය තමා “එහෙම උනාමත් ඔයාට එයා ගැන තියෙන හැඟීම වෙනස් වෙන්නේ නැද්ද” කියන එක.
ඔන්න ඔය ප්‍රශ්න දෙකට ඔයා දෙන උත්තරේ අනුව ඔයාලා දෙන්නා අතර තියෙන්නේ ආදරයක්ද නැත්නම් නිකන්ම හැඟීමක්ද කියලා බලා ගන්න පුළුවන්.
📌 Lust is- I want YOU. Love is- I want US.
රාගය ආත්මාර්ථකාමී. ආදරය පරාර්ථකාමී.
ආදරය කියන්නේ අපි අනිත් කෙනාට දෙන්න ඕන දෙයක් මිසක් තමන්ට දිනා ගන්න තියෙන දෙයක් නෙමේ.
රාගය මත පදනම් වෙච්ච සම්බන්ධතාවක් නම් ගොඩක් වෙලාවට තමන්ගේ උවමනාවන්, තෘප්තිය සපිරෙනවද කියලා තමා ඉස්සෙල්ලා බලන්නේ.
ආදරේ කරන අය තමන් ගැන හිතනවට වඩා ගොඩක් වෙලාවට වද වෙන්නේ අනිත් අය ගැන. ආදරේ කරන දෙන්නෙක් අනිත් කෙනාගෙන් මොනාවත් ලැබුනේ නැතත් දෙන්නට දෙන්නා සලකනවා.
ඒ උනාට රාගය මත පදනම් වෙච්ච සම්බන්ධයකදී එහෙම වෙයි කියලා හිතන්න බෑ.
👉 දැන් එතකොට රාගයට වඩා ආදරය ලොකුද?
අපෝ නෑ.. එහෙම එකකට වඩා අනික ලොකුවත් පොඩි වත් වෙන්නේ නෑ. හොඳ සම්බන්ධතාවකට ඔය දෙකම කළවමේ හරි බැලන්ස් එකකින් තියෙන්න ඕනා. රාගය තමා ආදරය දැනෙන එකෙත් පළවෙනි අදියර. මුල් කාලේදී නම් මේක ආදරයක්ද, රාගයක්ද කියලා වෙනස හොයා ගන්න බැරි තරම් ඔය දෙක පැටලිලා තියෙන්නේ, හැබැයි කාලයක් ගියාම ඔය දෙක වෙන වෙනම වෙන් කර ගන්න පුළුවන් වෙනවා.
👉 ආදරය නැතුව රාගය තියෙන්න පුළුවන්ද?
අපෝ පුළුවන්.
ආදරය නැතුව රාගය ඕන තරම් තියෙනවා. සෙස් කරන්න එහෙම සල්ලි වියදම් කරගෙන කට්ටිය යන්නේ ඒකනේ.
👉 රාගය නැතුව ආදරය තියෙන්න පුළුවන්ද?
ඔව්. ඒත් පුළුවන්.
බැඳලා අවුරුදු ගාණක් ගිහින්, ළමයි එහෙම ලොකු වෙලා ඉන්න කපල් වලට සෙස් කරන්න වැඩි උවමනාවක් නෑ. ඒ අයගේ දැන් රාගය නැති වෙලා ආදරය විතරයි ඉතුරු වෙලා තියෙන්නේ. ඉතින් ඒ අයට උනත් බොහොම සතුටින් ආදරය මත විතරක් පදනම් වෙලා ලස්සනට ජිවත් වෙන්න පුළුවන්.
හැබැයි ඔතන හෙනම බාල්දියක් වැටෙන්නේ කපල් එකේ එක්කෙනෙක්ට ලිංගික තෘප්තිය ඕන වෙලා අනිත් කෙනාට ඒ ආසාව නැති උනොත් තමා.
රාගය නැතුව ආදරේ පවතින්න පුළුවන් වෙන්නේ දෙන්නම එකම බෝට්ටුවේ ඉන්නවා නම් විතරයි. තමන්ට රාගය ගැන ආසාවක් නැති උනාට තමන්ගේ පාට්නර් ට ඒ ආසාව තියෙනවා නම් එයාගේ ඒ ආසාව අහක දාලා ඉන්න ඔයාට බෑ.
ඒ වගේ වෙලාවක Option දෙකක් තියෙනවා. එකක් තමා දෙන්නගෙන් එක්කෙනක් වෙනස් වෙන්න ඕනා.
වෙනස් වෙන එක දෙන්නගෙන් ඕන කෙනෙක්ට වෙන්න පුළුවන්.
එක්කෝ පාට්නර් එක්ක මේ ගැන විවෘත ව කතා කරලා, උපදේශන සේවා වල උදව් එහෙම අරගෙන නැතිවුන ආසාව ඇති කර ගන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. එක්කෝ තමන්ගේ විවාහය ගැන හිතලා හරි ළමයි ගැන හිතලා හරි කොහොම හරි කමක් නෑ එයත් එක්ක දිගටම ඉන්නවා කියලා හිතාගෙන රාගය නැතුව හරි කමක් නෑ දිගටම එයා එක්ක ඉන්නවා කියලා හිත හදා ගන්න පුළුවන්.
එහෙම කරලත් බැරි නම් දෙවෙනි Option එක තමා ඒ කෙනාගෙන් වෙන් වෙන එක. හිතේ දෙයක් හිර කරන් ඉන්නවට වඩා ඒකෙන් ගැළවෙන එක හොඳයි.
රාගය ආදරයේ කොටසක් උනොත් ඒක හරි ලස්සනයි.
හැබැයි, රාගය කියන්නේ ආදරය නැති කරලා දාන දෙයක් උනොත් ඒක හරිම විනාශකාරී.
ඔබත් මේ ලෙසටම කෝප ගන්නෙක්ද?
🔸කෝපය යනු කුමක්ද?
• කෝපය යනු චිත්තවේගීය තත්වයක්.
• භෞතික චිත්තවේගීය වෙනස්කම් රාශියක් පෙන්නුම් කරන තත්ත්වයක්.
• ඔබ තුළින් විශාල ශක්තියක් ගලා යයි.
• රසායනික ද්‍රව්‍ය ලෙස ඔබේ ශරීරය හරහා
ඇඩ්‍රිනලින් වැනි දේ නිකුත් වේ.
කෝපය යනු හොඳින් වර්ධනය වූ චිත්තවේග අවස්ථාවකි.අපට අයහපත් දෙයක් සිදුවන විට, අපගේ ඉලක්ක වෙත යොමු වන යාන්ත්‍රණය දුර්වල වූ විට,කලකිරීමෙන් පසුවීමට සිදු වූ විට හෝ අපට තර්ජනයක් දැනෙන විට අප අවට මිනිසුන් හෝ දේවල් සහ අදහස් ගැන අපි සැලකිලිමත් කිරීමට ස්වයංක්‍රීයව හෝ සිතාමතා කරන ප්‍රතිචාර දීමක් වේ.
එය අපට ඉක්මනින් හා තීරණාත්මක ලෙස ප්‍රතිචාර දැක්වීමට උපකාරී වේ. එසේම යම් තත්වය පිළිබඳ ප්රවේශමෙන්, තර්කානුකූල විශ්ලේෂණයකින් ගැටළු වලට මුහුණ නොපාන අවස්ථා වල අපි කෝප ගනී. එමෙන්ම එය අපේ ගැටලු විසඳීමට අපව පොලඹවන්නක් වෙන්නත් පුළුවන්.
කෝපයෙන් ක්‍රියා කිරීමෙහි දෙපැත්තක් ඇත. එනම් එහි සෘණාත්මක ප්‍රතිචාරයක් හා ධනාත්මකප්‍රතිචාරයක් මත ලබන නිර්මාණාත්මක ප්‍රතිඵලයක් පවතී.
• අනතුරු වලින් මිදීමට පෙර දැනුවත් කිරීමක් හෝ අභිප්‍රේරකයක් හෝ ඔබේ ආත්ම අභිමානය හා විශ්වාසය වැඩි දියුණු කරගන්න උපකාරයක් ද විය හැකියි.
• අනෙක් අතට, ඍණාත්මක ප්රතිචාරයක්ලෙස සබඳතා පළුදු විය හැකි අතර විශේෂයෙන් ගෞරවය සහ ආත්ම ගෞරවය නැතිවීම
🔸කෝපය පිළිබඳ මිථ්‍යාවන්
• කෝපය නිවීමට උපකාර කරයි - නැත, එය තවත් අවුලුවාලිය හැක.
ඍණාත්මක බව
• කෝපය සහජ ආවේගයක්ය නිසා "තරහ පාලනය කරගැනීමට මට බැහැ" යැයි මතයක සිටීම
• එකම තත්වයක සිටින අන් අය සමඟ කෝපය බෙදා ගැනීම.
මෙය ඔබට අඩු තනිකමක් දැනීමට උපකාරී වනු ඇත. නමුත් එය ඔවුන්ගේ කෝපය ද යළිත් පෝෂණය කළ හැකිය.
• පිරිමින් වඩාත් ආක්‍රමණශීලී ය - පිරිමින් කෝපය ප්‍රකාශ කිරීම තරමක් අඩු ය. නමුත් කාන්තාවන් කෝපය ප්‍රකාශ කිරීම වැඩියි
සංස්කෘතික වෙනස්කම් තිබේ
• නැවත එය සිදු වුවහොත් කෝප නොවීමට ඔබට තීරණය කළ හැකිය - කිසිවෙකුට කළ නොහැක.
🔸තරහා ගිය විට ඔබගේ ශරීරය,
• දාඩිය දාලා මූණ, ශරීරය රතු වෙනවා
• ඇස් රතු වී උණුසුම් වේ
• කම්මුල් රතු වෙනවා
• හෘද ස්පන්දනය වේගවත් වෙනවා
• මුහුණ රැලි කිරීම
• කෑගැසීම
• අත් මිටි කෑම
🔸 තරහවට ඔබ දෙන ප්‍රතික්‍රියා
• ගහනවා/ පයින් ගහනවා
• කෑගැසීම
• දේපල වලට හානි සිදු කිරීම
• දොර හයියෙන් වැසීම
• සුරතල් සතුන්ට පහර දෙන්න
• අනතුරු ඇඟවීමේ ලිපි යවන්න
• හැඬීම/ කෑගැසීම
• කෑම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම
• නරක ඊමේල්/ messages පැතිරවීම
• වැඩිපුර මත්පැන් පානය කරයි
• අපිරිසිදු වචන භාවිතා කිරීම
• කටකතා පතුරුවා හැරීම
• පළිගැනීම
🔸 කෝපය නිසා.....
• ඔවුන් අනෙක් මිනිසුන්ට කරදර කරයි
• ඔවුන් අන් අය තුළ නරක හැඟීමක් ඇති කරයි
• ඔවුන් අපට වඩාත් කෝපයට පත් කරයි
• ඔවුන් අන් අය අපව නොසලකා හැරීමට හෝ
අපෙන් වළකින්න
• ඔවුන් අපේ සබඳතා බිඳ දමයි
• ඔවුන් අපව අසනීප කරයි (කෙටි කාලීන සහ දිගුකාලීනව)
• ඔවුන් අපට ලේබල් කිරීමට මඟ සාදා දෙයි.
• අපට මිතුරන් අහිමි වෙයි
🔸 හානිදායක නොවන විදිහකට කෝපය පාලනය කළ හැකි ක්‍රම
• කෝපය ඇති කළ ස්ථානයෙන් ඉවතට යන්න
• සැබෑ තත්ත්වය පැහැදිලි කිරීමට උත්සාහ කරන්න
• සගයන් සමඟ ඔබේ හැඟීම් බෙදා ගන්න
• මාතෘකාව හෝ කාර්යය වෙනස් කරන්න
• අන් අයගේ උපකාර ලබා ගන්න
• වතුර වීදුරුවක් ගන්න
• ඔබේ හුස්ම ගැනීමේ රටාව නිරීක්ෂණය කරන්න
• අංක ගණන් කිරීම
• ගීත ගායනා කිරීම
• හොඳ සංගීතයට සවන් දීම
• ඇවිදින්න යන්න
🔸ඉතින් අපිට කෝපයට මොනවද කරන්න පුළුවන්?
හොඳම ප්‍රවේශය වන්නේ ඔබේ කෝපය සමඟ ඔබම කටයුතු කිරීමයි.මුලින් ඔබ ඔබේ කෝපය පාලනය කරන්න.ඔබට ප්‍රතික්‍රියාව පාලනය කළ හැකිය.
🔸කෝපය යනු කුමක්ද?
• කෝපය යනු චිත්තවේගීය තත්වයක්.
• භෞතික චිත්තවේගීය වෙනස්කම් රාශියක් පෙන්නුම් කරන තත්ත්වයක්.
• ඔබ තුළින් විශාල ශක්තියක් ගලා යයි.
• රසායනික ද්‍රව්‍ය ලෙස ඔබේ ශරීරය හරහා
ඇඩ්‍රිනලින් වැනි දේ නිකුත් වේ.
කෝපය යනු හොඳින් වර්ධනය වූ චිත්තවේග අවස්ථාවකි.අපට අයහපත් දෙයක් සිදුවන විට, අපගේ ඉලක්ක වෙත යොමු වන යාන්ත්‍රණය දුර්වල වූ විට,කලකිරීමෙන් පසුවීමට සිදු වූ විට හෝ අපට තර්ජනයක් දැනෙන විට අප අවට මිනිසුන් හෝ දේවල් සහ අදහස් ගැන අපි සැලකිලිමත් කිරීමට ස්වයංක්‍රීයව හෝ සිතාමතා කරන ප්‍රතිචාර දීමක් වේ.
එය අපට ඉක්මනින් හා තීරණාත්මක ලෙස ප්‍රතිචාර දැක්වීමට උපකාරී වේ. එසේම යම් තත්වය පිළිබඳ ප්රවේශමෙන්, තර්කානුකූල විශ්ලේෂණයකින් ගැටළු වලට මුහුණ නොපාන අවස්ථා වල අපි කෝප ගනී. එමෙන්ම එය අපේ ගැටලු විසඳීමට අපව පොලඹවන්නක් වෙන්නත් පුළුවන්.
කෝපයෙන් ක්‍රියා කිරීමෙහි දෙපැත්තක් ඇත. එනම් එහි සෘණාත්මක ප්‍රතිචාරයක් හා ධනාත්මකප්‍රතිචාරයක් මත ලබන නිර්මාණාත්මක ප්‍රතිඵලයක් පවතී.
• අනතුරු වලින් මිදීමට පෙර දැනුවත් කිරීමක් හෝ අභිප්‍රේරකයක් හෝ ඔබේ ආත්ම අභිමානය හා විශ්වාසය වැඩි දියුණු කරගන්න උපකාරයක් ද විය හැකියි.
• අනෙක් අතට, ඍණාත්මක ප්රතිචාරයක්ලෙස සබඳතා පළුදු විය හැකි අතර විශේෂයෙන් ගෞරවය සහ ආත්ම ගෞරවය නැතිවීම
🔸කෝපය පිළිබඳ මිථ්‍යාවන්
• කෝපය නිවීමට උපකාර කරයි - නැත, එය තවත් අවුලුවාලිය හැක.
ඍණාත්මක බව
• කෝපය සහජ ආවේගයක්ය නිසා "තරහ පාලනය කරගැනීමට මට බැහැ" යැයි මතයක සිටීම
• එකම තත්වයක සිටින අන් අය සමඟ කෝපය බෙදා ගැනීම.
මෙය ඔබට අඩු තනිකමක් දැනීමට උපකාරී වනු ඇත. නමුත් එය ඔවුන්ගේ කෝපය ද යළිත් පෝෂණය කළ හැකිය.
• පිරිමින් වඩාත් ආක්‍රමණශීලී ය - පිරිමින් කෝපය ප්‍රකාශ කිරීම තරමක් අඩු ය. නමුත් කාන්තාවන් කෝපය ප්‍රකාශ කිරීම වැඩියි
සංස්කෘතික වෙනස්කම් තිබේ
• නැවත එය සිදු වුවහොත් කෝප නොවීමට ඔබට තීරණය කළ හැකිය - කිසිවෙකුට කළ නොහැක.
🔸තරහා ගිය විට ඔබගේ ශරීරය,
• දාඩිය දාලා මූණ, ශරීරය රතු වෙනවා
• ඇස් රතු වී උණුසුම් වේ
• කම්මුල් රතු වෙනවා
• හෘද ස්පන්දනය වේගවත් වෙනවා
• මුහුණ රැලි කිරීම
• කෑගැසීම
• අත් මිටි කෑම
🔸 තරහවට ඔබ දෙන ප්‍රතික්‍රියා
• ගහනවා/ පයින් ගහනවා
• කෑගැසීම
• දේපල වලට හානි සිදු කිරීම
• දොර හයියෙන් වැසීම
• සුරතල් සතුන්ට පහර දෙන්න
• අනතුරු ඇඟවීමේ ලිපි යවන්න
• හැඬීම/ කෑගැසීම
• කෑම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම
• නරක ඊමේල්/ messages පැතිරවීම
• වැඩිපුර මත්පැන් පානය කරයි
• අපිරිසිදු වචන භාවිතා කිරීම
• කටකතා පතුරුවා හැරීම
• පළිගැනීම
🔸 කෝපය නිසා.....
• ඔවුන් අනෙක් මිනිසුන්ට කරදර කරයි
• ඔවුන් අන් අය තුළ නරක හැඟීමක් ඇති කරයි
• ඔවුන් අපට වඩාත් කෝපයට පත් කරයි
• ඔවුන් අන් අය අපව නොසලකා හැරීමට හෝ
අපෙන් වළකින්න
• ඔවුන් අපේ සබඳතා බිඳ දමයි
• ඔවුන් අපව අසනීප කරයි (කෙටි කාලීන සහ දිගුකාලීනව)
• ඔවුන් අපට ලේබල් කිරීමට මඟ සාදා දෙයි.
• අපට මිතුරන් අහිමි වෙයි
🔸 හානිදායක නොවන විදිහකට කෝපය පාලනය කළ හැකි ක්‍රම
• කෝපය ඇති කළ ස්ථානයෙන් ඉවතට යන්න
• සැබෑ තත්ත්වය පැහැදිලි කිරීමට උත්සාහ කරන්න
• සගයන් සමඟ ඔබේ හැඟීම් බෙදා ගන්න
• මාතෘකාව හෝ කාර්යය වෙනස් කරන්න
• අන් අයගේ උපකාර ලබා ගන්න
• වතුර වීදුරුවක් ගන්න
• ඔබේ හුස්ම ගැනීමේ රටාව නිරීක්ෂණය කරන්න
• අංක ගණන් කිරීම
• ගීත ගායනා කිරීම
• හොඳ සංගීතයට සවන් දීම
• ඇවිදින්න යන්න
🔸ඉතින් අපිට කෝපයට මොනවද කරන්න පුළුවන්?
හොඳම ප්‍රවේශය වන්නේ ඔබේ කෝපය සමඟ ඔබම කටයුතු කිරීමයි.මුලින් ඔබ ඔබේ කෝපය පාලනය කරන්න.ඔබට ප්‍රතික්‍රියාව පාලනය කළ හැකිය.
මනෝ චිකිත්සාව (psychotherapy) යනු කුමක්ද?
මනෝ ප්‍රතිකාරය, උපදේශණය, මනෝ විද්‍යාත්මක ප්රතිකාර යන නොයෙක් වදන් අපට ඇසී ඇත. මේ සියල්ල මනෝ චිකිත්සාව යටතට එයි. අප මේ ගැන ටිකක් ගැඹුරින් විමසා බලමු.
සංනිවේදනය, එනම් කෙනෙකු තව කෙනෙකු හෝ කිහිප දෙනෙකු සමග අදහස් හුවමාරු කර ගැනීම, හරහා සිදුවෙන ප්රතිකාර ක්‍රම ඇත. මෙසේ අදහස් හුවමාරු කර ගැනීමේ ප්‍රධානම ක්‍රමය කතා බහ වන අතර වෙනත් ක්‍රම වන්නේ ලිපි හෝ ඊමේල් හෝ කෙටි පණිවිඩ හුවමාරුව යි. එසේම කතා බහ බොහෝ විට මුහුණට මුහුණ කෙරෙන අතර දුරකතනය, වීඩියෝ දුරකතනය වැනි ක්‍රමද අදාළ විය හැක.
සංනිවේදනය හරහා ප්රතිකාර කරන්නේ කෙසේද? මේ ගැන දැන ගැනීමට පෙර අප මනස වැඩ කරන හැටි මදක් විමසා බලමු.
මනස යනු අප සිතන දෑ, අපට දැනෙන/ හැඟෙන දෑ සහ අප කියන/ කරන දෑ යන ඒවායි. වෙනත් වචන වලින් කියතොත් අපේ සිතුවිලි (thoughts), හැඟීම් (emotions) හා හැසිරීම හෙවත් චර්යාව (behaviour) යනු අපේ මනසේ ක්‍රියාත්මක විමයි. මෙම සිතුවිලි, හැඟීම් හා හැසිරීම එකිනෙකට සම්බන්ධය. එකක් වෙනස් කළ විට තවෙකක් හෝ කිහිපයක් හෝ වෙනස් වෙයි.
නිදසුනක් ලෙස දියවැඩියාවට ප්රතිකාර ගන්නා පුද්ගලයෙකු සළකන්න. ඔහුට හැම විටම ඔහුගේ බිරිඳ තම බෙහෙත් බීම මතත් කරන්නේ යැයි සිතන්න. ඇය මෙය පමණ ඉක්මවා කරයි; අන් අය ඉදිරියේදීද නිතර බෙහෙත් බීවාදැයි අසයි. දැන් ඔහු තුළ අපහසුතාවයක් ඇති විය හැක. ඒ සමග ‘මේ බෙහෙත් බීම මොන වදයක්දැයි’ ඔහුට සිතෙයි. එම සිතුවිල්ලට ඈඳී ‘බිරිඳ තමයි මේ වදය මට දෙන්නේ’ යනුවෙන් සිතුවිල්ලක් ඇති විය හැක. දැන් ඇය ගැන තරහක් ඇති වෙයි. තරහ පිරිමහ ගැනීමට බෙහෙත් නොබී සිටිය හැකි බව ඔහුට පෙනෙයි. එවිට බිරිඳ කෝප වී තවත් තදින් සිටියි. දැන් ඔහු තුළ බිරිඳ ගැන ඇති තරහ තව වැඩි වෙයි.
ඉහත නිදසුනේ සිතුවිලි (‘මේ බෙහෙත් බීම මොන වදයක්ද’; ‘බිරිඳ තමයි මේ වදය මට දෙන්නේ’), හැඟීම් (අපහසුතාවය; තරහ; අධික තරහ) සහ හැසිරීම (බෙහෙත් නොබී සිටීම) අතර සම්බන්ධය අපය පෙනෙයි. මෙය දැන් දියවැඩියා අර්බුදයක් සේම විවාහ දිවියේ අර්බුදයක් දක්වා ඔඩු දුවන සැටි ඔබට පෙනෙයි.
අපට දැන් කළ හැක්කේ කුමක්ද? බිරිඳ නිතර අන් අය ඉදිරියේ බෙහෙත් බිවාදැයි අසන එක අඩු කළොත් ඔහු තුළ ඇති තරහ සහ ඊට ආදළ සිතුවිලි වෙනස් විය හැක. ඔහු බිරිඳගේ චර්යාව ගැන වෙනත් විදියකට බැලුවොත් ඔහු තුළ ඇතිවන සිතුවිලි වෙනස් කර ගත හැක. එවිට තරහව අඩු වනු ඇත. මේ දෙවිදියටම ඔහු නැවත බෙහෙත් කලට වේලාවට බොන කෙනෙකු බවට පත් වීමට ඉඩ ඇත.
ඉහත සඳහන් කළ වෙනස්කම් අපට සංනිවේදනය හරහා සිදු කළ හැක. නිදසුනක් ලෙස බිරිඳට මේ ගැන පහදා දී ඇගේ හැසිරීම වෙනස් කර ගන්නා හැටි පෙන්වා දිය හැක. මනෝ චිකිත්සාව යනු මෙයයි. මෙය බොහෝ විට චිකිත්සකයා කතාබහ නම් සංනිවේදනය හරහා සේවා ලාභියාට සලසන සේවයකි.
යම් යම් මනෝ චිකිත්සක යෙදුම් තත්පර හෝ විනාඩි කිහිපයක් ඇතළත සිදු කළ හැකි මුත් සාමාන්‍යෙයන් මනෝ චිකිත්සාව සතියකට හෝ දෙකකට වරක් චිකිත්සකයා මුණ ගැසී යම් දිගු වෙලාවක් කතා බහක නියැලී සිටීමයි. මෙම මුණ ගැසීම වාර ගණන ඒ ඒ තත්ත්වයන් අනුව කිහිප වතාවක් හෝ දස දොළොස් හෝ ඊටත් වැඩි වතාවක් හෝ විය හැක.
මනෝ චිකිත්සාව සිදු කරන ක්‍රම වේදය අනුව නොයෙකුත් ලෙස වර්ග කළ හැක. අප ඒ ගැන දැන් බලමු.
සේවා ලිභීන් ගණන අනුව:
සුලබම විදිය එක් චිකිත්සකයෙකු එක් සේවා ලාභියෙකුට චිකිත්සාව ලබා දීමයි. නමුත් ඉහත උදාහරණයේදී දියවැඩියි ඇති පුද්ගලයා සහ ඔහුගේ බිරිඳ යන දෙදෙනාම චිකිත්සකයා හා කතා බහට කැඳවිය හැක. විශේෂයෙන්ම විවාහ දිවියේ ගැටළු වලට කරන ප්රතිකාර වලදී දෙදෙනාම කැඳවීම ට සිදු වෙයි. එය යුගළ ප්රතිකාර (couple therapy) නමි. තවත් සමහර අවස්ථාවලදී පවුලම කැඳවීමට සිදුවෙයි. එවිට එය පවුල් ප්‍රතිකාරයකි (family therapy). තවත් විටක කණ්ඩායමකට එකවර ප්රතිකාර කළ හැක. නිදසුනක් ලෙස මද්‍යසාර සම්බන්ධ ගැටළු ඇති කිහිප දෙනෙකු එකවිට කණ්ඩායකමක් ලෙස ගෙන්වා චිකිත්සාවක් ලබා දිය හැක. එවිට එය කණ්ඩායම් චිකිත්සාව (group therapy) නමි.
සංනිවේදනය කරන විදිය අනුව:
වඩාම සුලබ කතා බහ හරහා සිදු කෙරෙන ප්‍රතිකාරයයි. සමහරවිට වීඩියෝ දුරකතන (Skype) හරහා විය හැක. ලිපි ගනු දෙනු ඊමේල් හරහා ද යම් ප්‍රතිකාරයක් සිදු වියහැක. මෙය බොහෝ විට කතා බහ හරහා සිදු කෙරෙ ප්‍රධාන ප්‍රතිකාරයට අමතරව සිදුවෙන දෙයක් විය හැක. චිකිත්සකයෙකු නැතිව පරිගණකයක් හරහා යම් සරළ ප්රතිකාර ලබා දෙන අවස්ථාද ඇත.
චිකිත්සා තාක්‍ෂණය අනුව:
පුද්ගලයාගේ හැසිරීම වෙනස් කොට ඒ හරහා සිතුවිලි, හැඟීම් සහ වෙනත් චර්යා වෙනස් කිරීම චර්යා චිකිත්සාව (behaviour therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ සිතුවිලි වෙනස් කොට ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ වෙනත් සිතුවිලි වෙනස් කිරීම සිතුවිලි චිකිත්සාව (cognitive therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ සිතුවිලි සහ චර්යාව වෙනස් කොට ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි තව දුරටත් වෙනස් කිරීම සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව (cognitive-behavioural therapy: CBT) නම් වෙයි.
මනෝ ප්‍රතිකාරය, උපදේශණය, මනෝ විද්‍යාත්මක ප්රතිකාර යන නොයෙක් වදන් අපට ඇසී ඇත. මේ සියල්ල මනෝ චිකිත්සාව යටතට එයි. අප මේ ගැන ටිකක් ගැඹුරින් විමසා බලමු.
සංනිවේදනය, එනම් කෙනෙකු තව කෙනෙකු හෝ කිහිප දෙනෙකු සමග අදහස් හුවමාරු කර ගැනීම, හරහා සිදුවෙන ප්රතිකාර ක්‍රම ඇත. මෙසේ අදහස් හුවමාරු කර ගැනීමේ ප්‍රධානම ක්‍රමය කතා බහ වන අතර වෙනත් ක්‍රම වන්නේ ලිපි හෝ ඊමේල් හෝ කෙටි පණිවිඩ හුවමාරුව යි. එසේම කතා බහ බොහෝ විට මුහුණට මුහුණ කෙරෙන අතර දුරකතනය, වීඩියෝ දුරකතනය වැනි ක්‍රමද අදාළ විය හැක.
සංනිවේදනය හරහා ප්රතිකාර කරන්නේ කෙසේද? මේ ගැන දැන ගැනීමට පෙර අප මනස වැඩ කරන හැටි මදක් විමසා බලමු.
මනස යනු අප සිතන දෑ, අපට දැනෙන/ හැඟෙන දෑ සහ අප කියන/ කරන දෑ යන ඒවායි. වෙනත් වචන වලින් කියතොත් අපේ සිතුවිලි (thoughts), හැඟීම් (emotions) හා හැසිරීම හෙවත් චර්යාව (behaviour) යනු අපේ මනසේ ක්‍රියාත්මක විමයි. මෙම සිතුවිලි, හැඟීම් හා හැසිරීම එකිනෙකට සම්බන්ධය. එකක් වෙනස් කළ විට තවෙකක් හෝ කිහිපයක් හෝ වෙනස් වෙයි.
නිදසුනක් ලෙස දියවැඩියාවට ප්රතිකාර ගන්නා පුද්ගලයෙකු සළකන්න. ඔහුට හැම විටම ඔහුගේ බිරිඳ තම බෙහෙත් බීම මතත් කරන්නේ යැයි සිතන්න. ඇය මෙය පමණ ඉක්මවා කරයි; අන් අය ඉදිරියේදීද නිතර බෙහෙත් බීවාදැයි අසයි. දැන් ඔහු තුළ අපහසුතාවයක් ඇති විය හැක. ඒ සමග ‘මේ බෙහෙත් බීම මොන වදයක්දැයි’ ඔහුට සිතෙයි. එම සිතුවිල්ලට ඈඳී ‘බිරිඳ තමයි මේ වදය මට දෙන්නේ’ යනුවෙන් සිතුවිල්ලක් ඇති විය හැක. දැන් ඇය ගැන තරහක් ඇති වෙයි. තරහ පිරිමහ ගැනීමට බෙහෙත් නොබී සිටිය හැකි බව ඔහුට පෙනෙයි. එවිට බිරිඳ කෝප වී තවත් තදින් සිටියි. දැන් ඔහු තුළ බිරිඳ ගැන ඇති තරහ තව වැඩි වෙයි.
ඉහත නිදසුනේ සිතුවිලි (‘මේ බෙහෙත් බීම මොන වදයක්ද’; ‘බිරිඳ තමයි මේ වදය මට දෙන්නේ’), හැඟීම් (අපහසුතාවය; තරහ; අධික තරහ) සහ හැසිරීම (බෙහෙත් නොබී සිටීම) අතර සම්බන්ධය අපය පෙනෙයි. මෙය දැන් දියවැඩියා අර්බුදයක් සේම විවාහ දිවියේ අර්බුදයක් දක්වා ඔඩු දුවන සැටි ඔබට පෙනෙයි.
අපට දැන් කළ හැක්කේ කුමක්ද? බිරිඳ නිතර අන් අය ඉදිරියේ බෙහෙත් බිවාදැයි අසන එක අඩු කළොත් ඔහු තුළ ඇති තරහ සහ ඊට ආදළ සිතුවිලි වෙනස් විය හැක. ඔහු බිරිඳගේ චර්යාව ගැන වෙනත් විදියකට බැලුවොත් ඔහු තුළ ඇතිවන සිතුවිලි වෙනස් කර ගත හැක. එවිට තරහව අඩු වනු ඇත. මේ දෙවිදියටම ඔහු නැවත බෙහෙත් කලට වේලාවට බොන කෙනෙකු බවට පත් වීමට ඉඩ ඇත.
ඉහත සඳහන් කළ වෙනස්කම් අපට සංනිවේදනය හරහා සිදු කළ හැක. නිදසුනක් ලෙස බිරිඳට මේ ගැන පහදා දී ඇගේ හැසිරීම වෙනස් කර ගන්නා හැටි පෙන්වා දිය හැක. මනෝ චිකිත්සාව යනු මෙයයි. මෙය බොහෝ විට චිකිත්සකයා කතාබහ නම් සංනිවේදනය හරහා සේවා ලාභියාට සලසන සේවයකි.
යම් යම් මනෝ චිකිත්සක යෙදුම් තත්පර හෝ විනාඩි කිහිපයක් ඇතළත සිදු කළ හැකි මුත් සාමාන්‍යෙයන් මනෝ චිකිත්සාව සතියකට හෝ දෙකකට වරක් චිකිත්සකයා මුණ ගැසී යම් දිගු වෙලාවක් කතා බහක නියැලී සිටීමයි. මෙම මුණ ගැසීම වාර ගණන ඒ ඒ තත්ත්වයන් අනුව කිහිප වතාවක් හෝ දස දොළොස් හෝ ඊටත් වැඩි වතාවක් හෝ විය හැක.
මනෝ චිකිත්සාව සිදු කරන ක්‍රම වේදය අනුව නොයෙකුත් ලෙස වර්ග කළ හැක. අප ඒ ගැන දැන් බලමු.
සේවා ලිභීන් ගණන අනුව:
සුලබම විදිය එක් චිකිත්සකයෙකු එක් සේවා ලාභියෙකුට චිකිත්සාව ලබා දීමයි. නමුත් ඉහත උදාහරණයේදී දියවැඩියි ඇති පුද්ගලයා සහ ඔහුගේ බිරිඳ යන දෙදෙනාම චිකිත්සකයා හා කතා බහට කැඳවිය හැක. විශේෂයෙන්ම විවාහ දිවියේ ගැටළු වලට කරන ප්රතිකාර වලදී දෙදෙනාම කැඳවීම ට සිදු වෙයි. එය යුගළ ප්රතිකාර (couple therapy) නමි. තවත් සමහර අවස්ථාවලදී පවුලම කැඳවීමට සිදුවෙයි. එවිට එය පවුල් ප්‍රතිකාරයකි (family therapy). තවත් විටක කණ්ඩායමකට එකවර ප්රතිකාර කළ හැක. නිදසුනක් ලෙස මද්‍යසාර සම්බන්ධ ගැටළු ඇති කිහිප දෙනෙකු එකවිට කණ්ඩායකමක් ලෙස ගෙන්වා චිකිත්සාවක් ලබා දිය හැක. එවිට එය කණ්ඩායම් චිකිත්සාව (group therapy) නමි.
සංනිවේදනය කරන විදිය අනුව:
වඩාම සුලබ කතා බහ හරහා සිදු කෙරෙන ප්‍රතිකාරයයි. සමහරවිට වීඩියෝ දුරකතන (Skype) හරහා විය හැක. ලිපි ගනු දෙනු ඊමේල් හරහා ද යම් ප්‍රතිකාරයක් සිදු වියහැක. මෙය බොහෝ විට කතා බහ හරහා සිදු කෙරෙ ප්‍රධාන ප්‍රතිකාරයට අමතරව සිදුවෙන දෙයක් විය හැක. චිකිත්සකයෙකු නැතිව පරිගණකයක් හරහා යම් සරළ ප්රතිකාර ලබා දෙන අවස්ථාද ඇත.
චිකිත්සා තාක්‍ෂණය අනුව:
පුද්ගලයාගේ හැසිරීම වෙනස් කොට ඒ හරහා සිතුවිලි, හැඟීම් සහ වෙනත් චර්යා වෙනස් කිරීම චර්යා චිකිත්සාව (behaviour therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ සිතුවිලි වෙනස් කොට ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ වෙනත් සිතුවිලි වෙනස් කිරීම සිතුවිලි චිකිත්සාව (cognitive therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ සිතුවිලි සහ චර්යාව වෙනස් කොට ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි තව දුරටත් වෙනස් කිරීම සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව (cognitive-behavioural therapy: CBT) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ හැඟීම් කෙරෙහිම වැඩි අවධානයක් යොමු කොට පුද්ගලයා තුළ තම හැඟීම් ගැන ඇති අවබෝධය වඩා නිවැරදි කොට ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි වෙනස් කිරීම හැඟීම් පාදක චිකිත්සාව (emotion-focused therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ මනසේ ගැඹුරේ කලක් තිස්සේ (නිදසුනක් ලෙස ළමා විය අනුව) තැන්පත් වුණු සිතුවිලි, හැඟීම් හා චර්යා පිරික්සා ඒ ගැන පුද්ගලයා විමසිලිමත් වීම හා තේරුම් ගැනීම හරහා මනෝගතික චිකිත්සාව (psychodynamic therapy) සිදු කෙරෙයි. ෆ්‍රොයිඩ්ගේ මනෝ විශ්ලේෂණාත්මක චිකිත්සාවද (psychoanalytic therapy) මීට ළඟින් යයි.
සිතුවිලි-විශ්ලේෂණාත්මක ප්‍රතිකාරය (cognitive analytic therapy) යනුවෙන්ද එක් චිකිත්සාවක් ඇත.
පුද්ගලයාගේ යහපත් සිහිය වැඩි දියුණු කොට තමා තුළ ඇතිවන සිතුවිලි, හැඟීම් හා චර්යා ඒ මොහොතේම දැකීමට සළස්වා ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි වෙනස් කිරීම යහපත් සිහිය පාදක චිකිත්සාව (mindfulness based therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ මනසේ ගැඹුරට නොයා මතුපිටින් යම් යෝජනාවක් සිදු කර කෙරෙන චිකිත්සාව මෝහන ප්‍රතිකාරය (hypnotherapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයා තම ජීවිත කතාව කතන්දරයක් හැටියට කීමට සලස්වා එම කතාව වෙනස් කිරීමේ බලය පුද්ගලයාටම ඇති බව තේරුම් ගැනීමට සැලැස්වීම කතන්දර චිකිත්සාව (narrative therapy) යි.
පුද්ගලයාගේ හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි වෙනස් කිරීම පුද්ගලයා හරහා පමණක් නොව පුද්ගලයා හා ගැටෙන අන් අයටත් පුද්ගලයාටත් පොදු සමස්ත සංස්කෘතික පද්ධතියම හරහාද සිදු කිරීම පද්ධති චිකිත්සාව (systemic therapy) නමි. පුද්ගලයාගේ මානව සබඳකම් වෙනස් කිරීම හරහා සුවය සැළසීම අන්තර්පුද්ගල චිකිත්සාව (interpersonal therapy) නමි.
රතිය/ ලිංගිකත්වය සම්බන්ධ රෝග වලට වෙන් වූ රති චිකිත්සාව (sex therapy) ඇත.
චිකිත්සා අරමුණු අනුව:
යම් යම් මානසික රෝග සුව කිරීමට හෝ එහි බලපෑම අඩු කිරීමට හෝ රෝගියාගේ අපහසුතාවය අඩු කොට එදිනෙදා ක්‍රියාකාරිත්වය ඉහළ දැමීමට හෝ නොයෙකුත් චිකිත්සා ඇත. මානසික රෝග නැති ජීවිතයේ නොයෙකතු ගැටළුවලට මුහුණ දුන් අයට උදවු කිරීමේ චිකිත්සා ඇත. තම පුද්ගල සොබාව හෙවත් පෞරුෂය වෙනස් කර ගැනීම සඳහාද චිකිත්සාව සිදු කළ හැක.
ප්රතිකාර කෙරෙන රෝගය/ තත්ත්වය අනුව:
විෂාදය (depressive disorder) සුව කිරීමට සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව, අන්තර්පුද්ගල චිකිත්සාව, මනෝගතික චිකිත්සාව සිතුවිලි-විශ්ලේෂණාත්මක ප්‍රතිකාරය භාවිත වෙයි. විෂාදයට අමතරව සමාජ භීතිකාව (social phobia) ඇතුළු සියළුම කාංසා රෝග (anxiety disorders), ග්‍රස්ථිය (obsessive-compulsive disorder: OCD), ආහාර අනුභව රෝග (eating disorders), මද්‍යසාර-දුම්කොළ-මත්ද්‍රව්‍ය භාවිත රෝග (alcohol-tobacco-drug use disorders) වැනි රෝග රැසකට සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව සාර්ථක ප්‍රතිපල ගෙන දෙයි. පුරුදු සම්බන්ධ රෝග (habit disorders), එනම් ඇඟිලි ඉරීම, කෙස් ගැළවීම වැනි රෝග, වෙනුවෙන් විශේෂිත චර්යා ප්රතිකාර ඇත. සරළ භීතිකාවලට (simple phobias) සරල චර්යා ප්රතිකාර ඇත. රති රෝග (sexual disorders) වලට රති ප්රතිකාර ඇත. ක්‍ෂතිමය (trauma) තත්ත්වයනට මුහුණ දීම (උදා: සුනාමිය/ යුද්ධය/ බෝම්බ පිපිරීම වැනි තත්ත්ව) නිසා ඇති වන රෝග වලට සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව සහ වෙනත් චිකිත්සා ඇත.
රෝග නොව තත්ව, නිදසුනක් ලෙස සිරුරේ බර අඩු කර ගැනීම වැනි දේ පහසු කිරීමට ද ජීවිතයේ සිදු වන අහිමි වීම වලට මහුණ දීමටද ආදී වශයෙන් නොයෙකුත් චිකිත්සා ඇත.
පුද්ගලයාගේ සිතුවිලි, හැඟීම්, චර්යා වල විශේෂ වෙනස් කිරීමකට වඩා පුද්ගලයාගේ සිත් සැනසීම අරමුණු කර ගෙන කරන මනෝ චිකිත්සාව මනෝ උපදේශනය (psychological counselling)
පුද්ගලයාගේ මනසේ ගැඹුරේ කලක් තිස්සේ (නිදසුනක් ලෙස ළමා විය අනුව) තැන්පත් වුණු සිතුවිලි, හැඟීම් හා චර්යා පිරික්සා ඒ ගැන පුද්ගලයා විමසිලිමත් වීම හා තේරුම් ගැනීම හරහා මනෝගතික චිකිත්සාව (psychodynamic therapy) සිදු කෙරෙයි. ෆ්‍රොයිඩ්ගේ මනෝ විශ්ලේෂණාත්මක චිකිත්සාවද (psychoanalytic therapy) මීට ළඟින් යයි.
සිතුවිලි-විශ්ලේෂණාත්මක ප්‍රතිකාරය (cognitive analytic therapy) යනුවෙන්ද එක් චිකිත්සාවක් ඇත.
පුද්ගලයාගේ යහපත් සිහිය වැඩි දියුණු කොට තමා තුළ ඇතිවන සිතුවිලි, හැඟීම් හා චර්යා ඒ මොහොතේම දැකීමට සළස්වා ඒ හරහා හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි වෙනස් කිරීම යහපත් සිහිය පාදක චිකිත්සාව (mindfulness based therapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයාගේ මනසේ ගැඹුරට නොයා මතුපිටින් යම් යෝජනාවක් සිදු කර කෙරෙන චිකිත්සාව මෝහන ප්‍රතිකාරය (hypnotherapy) නම් වෙයි.
පුද්ගලයා තම ජීවිත කතාව කතන්දරයක් හැටියට කීමට සලස්වා එම කතාව වෙනස් කිරීමේ බලය පුද්ගලයාටම ඇති බව තේරුම් ගැනීමට සැලැස්වීම කතන්දර චිකිත්සාව (narrative therapy) යි.
පුද්ගලයාගේ හැඟීම්, චර්යා සහ සිතුවිලි වෙනස් කිරීම පුද්ගලයා හරහා පමණක් නොව පුද්ගලයා හා ගැටෙන අන් අයටත් පුද්ගලයාටත් පොදු සමස්ත සංස්කෘතික පද්ධතියම හරහාද සිදු කිරීම පද්ධති චිකිත්සාව (systemic therapy) නමි. පුද්ගලයාගේ මානව සබඳකම් වෙනස් කිරීම හරහා සුවය සැළසීම අන්තර්පුද්ගල චිකිත්සාව (interpersonal therapy) නමි.
රතිය/ ලිංගිකත්වය සම්බන්ධ රෝග වලට වෙන් වූ රති චිකිත්සාව (sex therapy) ඇත.
චිකිත්සා අරමුණු අනුව:
යම් යම් මානසික රෝග සුව කිරීමට හෝ එහි බලපෑම අඩු කිරීමට හෝ රෝගියාගේ අපහසුතාවය අඩු කොට එදිනෙදා ක්‍රියාකාරිත්වය ඉහළ දැමීමට හෝ නොයෙකුත් චිකිත්සා ඇත. මානසික රෝග නැති ජීවිතයේ නොයෙකතු ගැටළුවලට මුහුණ දුන් අයට උදවු කිරීමේ චිකිත්සා ඇත. තම පුද්ගල සොබාව හෙවත් පෞරුෂය වෙනස් කර ගැනීම සඳහාද චිකිත්සාව සිදු කළ හැක.
ප්රතිකාර කෙරෙන රෝගය/ තත්ත්වය අනුව:
විෂාදය (depressive disorder) සුව කිරීමට සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව, අන්තර්පුද්ගල චිකිත්සාව, මනෝගතික චිකිත්සාව සිතුවිලි-විශ්ලේෂණාත්මක ප්‍රතිකාරය භාවිත වෙයි. විෂාදයට අමතරව සමාජ භීතිකාව (social phobia) ඇතුළු සියළුම කාංසා රෝග (anxiety disorders), ග්‍රස්ථිය (obsessive-compulsive disorder: OCD), ආහාර අනුභව රෝග (eating disorders), මද්‍යසාර-දුම්කොළ-මත්ද්‍රව්‍ය භාවිත රෝග (alcohol-tobacco-drug use disorders) වැනි රෝග රැසකට සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව සාර්ථක ප්‍රතිපල ගෙන දෙයි. පුරුදු සම්බන්ධ රෝග (habit disorders), එනම් ඇඟිලි ඉරීම, කෙස් ගැළවීම වැනි රෝග, වෙනුවෙන් විශේෂිත චර්යා ප්රතිකාර ඇත. සරළ භීතිකාවලට (simple phobias) සරල චර්යා ප්රතිකාර ඇත. රති රෝග (sexual disorders) වලට රති ප්රතිකාර ඇත. ක්‍ෂතිමය (trauma) තත්ත්වයනට මුහුණ දීම (උදා: සුනාමිය/ යුද්ධය/ බෝම්බ පිපිරීම වැනි තත්ත්ව) නිසා ඇති වන රෝග වලට සිතුවිලි-චර්යා චිකිත්සාව සහ වෙනත් චිකිත්සා ඇත.
රෝග නොව තත්ව, නිදසුනක් ලෙස සිරුරේ බර අඩු කර ගැනීම වැනි දේ පහසු කිරීමට ද ජීවිතයේ සිදු වන අහිමි වීම වලට මහුණ දීමටද ආදී වශයෙන් නොයෙකුත් චිකිත්සා ඇත.
පුද්ගලයාගේ සිතුවිලි, හැඟීම්, චර්යා වල විශේෂ වෙනස් කිරීමකට වඩා පුද්ගලයාගේ සිත් සැනසීම අරමුණු කර ගෙන කරන මනෝ චිකිත්සාව මනෝ උපදේශනය (psychological counselling)
⭕ හැලිටෝසිස් ( කට ගද ගැසිම))යනු කුමක්ද?❓
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
🔹Halitosis යනු කට ගද ගැසිම හෝ හුස්ම පිට කරන විට ගදක් වහනය විම සඳහා වෛද්ය යෙදුමයි.
🔹මෙය ඉතා සුලභ වේ. සාමාන්යයෙන් ඔබට එය තනිවම ප්රතිකාර කළ හැකිය.
❓ඔබම ප්රතිකාර කරන්නේ කෙසේද
🔹ඔබේ මුඛයෙන් දුර්ගන්ධයක් ඇති නොවන බවට වග බලා ගැනීමට හොඳම ක්‍රමය වන්නේ ඔබේ දත්, දිව සහ මුඛය පිරිසිදුව තබා ගැනීමයි.
🔹නිසි මුඛ සනීපාරක්ෂාව ඔබේ හුස්ම /කට පිරිසිදුව හා නැවුම්ව තබා ගැනීමට හොඳම ක්‍රමයයි.
⭕පහත දෙ කරන්න
✅අවම වශයෙන් දිනකට දෙවරක් විනාඩි 2 ක් ඔබේ දත් සහ විදුරුමස් මෘදු ලෙස මදින්න
✅ෆ්ලෝරයිඩ් දන්තාලේපයක් භාවිතා කරන්න
✅දිව මැදිමට සුදුසු බුරැසුවක් භාවිතයෙන් දිනකට වරක් ඔබේ දිව මෘදු ලෙස පිරිසිදු කරන්න
✅අවම වශයෙන් දිනකට වරක් අන්තර් දන්ත බුරුසු හෝ ෆ්ලෝස් සමඟ ඔබේ දත් අතර පිරිසිදු කරන්න
✅දන්ත පරීක්ෂාවන් ලබා ගන්න
දන්තාලේප පිරිසිදුව තබා රාත්‍රියේදී ඒවා ඉවත් කරන්න
✅නරක සුවඳ ආහාර සහ බීම ගැනීමෙන් පසු සීනි රහිත මින්ට් භාවිතා කරන්න
✅ප්රතිබැක්ටීරීය මුඛ සේදීම (මවුත් වොශ්)හෝ දන්තාලේප භාවිතා කිරීමට උත්සාහ කරන්න
✅ඇල්කොහොල් රහිත ප්රතිබැක්ටීරීය මුඛ සේදීමක් භාවිතා කරන්න.
✅පරීක්ෂා කිරීම් සහ පිරිසිදු කිරීම් සඳහා නිතිපතා ඔබේ දන්ත වෛද්යවරයා හමුවන්න. සමහර අය සඳහා, මෙය සෑම මාස හයකට වරක් විය හැකිය. නමුත් අනෙක් අයට ඔවුන්ගේ මුඛ සෞඛ්‍යය පාලනය කර ගැනීම සඳහා නිතර පැමිණීමට අවශ්‍ය විය හැකිය.
✅ පිරිසිදු ජලය ගොඩක් බොන්න
===========
⭕පහත දේ කරන්න එපා
❌දුම් බොන්න එපා
❌ඔබේ දත්මැදීමෙන් පසු කෙළින්ම ඔබේ මුඛය වතුරෙන් සෝදන්න එපා
🔹දත්මැදීමෙන් පසු කෙලින්ම වතුරෙන් සෝදන්න එපා
▶️දත්මැදීමෙන් පසු, අතිරික්ත දන්තාලේපයක් කෙළ ගසන්න.
▶️දත්මැදීමෙන් පසු වහාම ඔබේ මුඛය සේදීම නොකරන්න, එය ඉතිරි දන්තාලේපයේ ඇති සාන්ද්‍ර ෆ්ලෝරයිඩ් සෝදා හරිනු ඇත.
▶️සේදීම එය තනුක කර එහි වැළැක්වීමේ බලපෑම් අඩු කරයි.
🔻එක්සත් රාජධානියේ මුඛ සෞඛ්‍ය පදනම ඔබේ මුඛය සේදීම වෙනුවට දත්මැදීමෙන් පසු අතිරික්ත කෙල සහ දන්තාලේප කෙළ ගැසීම නිර්දේශ කරයි. ඕනෑම දෙයක් කෑමට හෝ පානය කිරීමට පෙර අවම වශයෙන් විනාඩි 10 ක් බලා සිටීම ද නිර්දේශ කෙරේ.🔻
✅සීනි සහිත ආහාර සහ බීම ගැනිම අඩු කරන්න
❌ඔබේ විදුරුමස් හෝ දිවෙන් ලේ ගැලීම එතරම් තදින් මදින්න එපා
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
🔹කට ගද ගැසිම හෝ හුස්ම පිට කරන විට ගදක් වහනය විම බහුලව දක්නට ලැබෙ.
🔹සෑම කෙනෙකුටම වරින් වර මෙය ඇති විය හැක, - විශේෂයෙන් සුදුළූණු, ළූණු හෝ වෙනත් ශක්තිමත් ආහාර අනුභව කිරීමෙන් පසු.
🔹නමුත් දුර්ගන්ධය පහව නොයන්නේ නම් (දිගු කාලයක් පවති නම්) ඔබට මුඛ සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් හෝ ඔබේ ශරීරයේ තවත් කොටසකට බලපාන තත්වයක් පැවතිය හැක.
🔹හැලිටෝසිස් යනු ව රෝග ලක්ෂණයකි. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, එය ඔබේ ශරීරයේ කුමන හෝ රෝගයක් පිලිබද අනතුරැ ඇඟවීමකි
🔹 හැලිටෝසිස් රෝගයට මූලික හේතුව සොයා ගැනීම ගැටලුවට ප්රතිකාර කිරීමේ පළමු පියවරයි.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
⚛️ පොදු හේතුව කුමක්ද?
🔹හලිටෝසිස් සඳහා වඩාත් පොදු හේතුව දුර්වල මුඛ සනීපාරක්ෂාවයි.
🔹නිසි මුඛ සනීපාරක්ෂාවකින් තොරව - (දත්මැදීම, සහ සාමාන්‍ය දන්ත පිරිසිදු කිරීම් වැනි ) කට යුතු කල හොත් හානිකර බැක්ටීරියා ඔබේ මුඛයේ පාලනයෙන් තොරව වර්දනය වේ.
🔹 මෙය හලිටෝසිස්, කුහර සහ විදුරුමස් රෝග වැනි මුඛ සෞඛ්‍ය ගැටලු කිහිපයකට හේතු විය හැක.
=========
⚛️හැලිටෝසිස් වලට බලපාන වෙනත් හේතු මොනවාද?
🔹දුර්වල මුඛ සනීපාරක්ෂාව හලිටෝසිස් සඳහා වඩාත් පොදු හේතුව වන අතර, එය එකම හේතුව නොවේ.
🔻අනෙකුත් හේතු
🔹වියළි මුඛය:
▶️කෙළ ඔබේ මුඛය සේදීමට උපකාරී වේ, එබැවින් ඔබේ ශරීරය ප්‍රමාණවත් ලෙස ලවණ නිපදවන්නේ නැත්නම්, එය හැලිටෝසිස් වලට හේතු විය හැක.
▶️ දුම්පානය වියළි මුඛයට හේතු විය හැකි අතර, එය විදුරුමස් රෝග සඳහා ඔබේ අවදානම වැඩි කරයි.
▶️මීට අමතරව, ඇතැම් ඖෂධ වියළි මුඛයට හේතු විය හැක.
🔻හිස සහ බෙල්ලේ පිළිකා
▶️ පිළිකා රෝග ලක්ෂණ
කටේ සුව නොවන තුවාල, මුඛයේ වේදනාව, ගිලීමේ අපහසුව, ඔබේ බෙල්ලේ ගැටිත්තක් සහ පැහැදිලි කළ නොහැකි බර අඩු වීම රෝග ලක්ෂණ වේ.
🔻Gastroesophageal reflux රෝගය (GERD):
▶️මෙය ආමාශයේ අම්ලය හෝ තරලය නැවත ඔබේ අන්නශ්‍රොතය වෙත කාන්දු වන ආහාර ජීර්ණ ආබාධයකි, (ඔබේ මුඛයෙන් ආහාර ඔබේ බඩට ගෙන යන නාලය.,)
🔻ලොකු සෙම් ගෙඩි (ටොන්සිල්)
▶️ආහාර ඔබේ ටොන්සිලවල (ඔබේ උගුරේ පිටුපස පිහිටා ඇති) සිර වූ විට, එය සමහර විට ටොන්සිල් ගල් හෝ ටොන්සිලොලිත් ලෙස හඳුන්වන කැල්සියම් තැන්පතු බවට පත් වේ.
🔻විදුරුමස් රෝගය:
▶️ ඔබේ විදුරුමස් වල ආසාදනයක් ඇති වන අතර එය රතු පැහැය, ඉදිමීම සහ ලේ ගැලීම ඇති කරයි.
▶️. ප්රතිකාර නොකළ විදුරුමස් රෝග නිසා විදුරුමස් පටක වලට හානි කරන අතර ඔබේ දත් අවට දත් සහ අස්ථි නැති වීමට හේතු විය හැක.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
🔹Halitosis යනු කට ගද ගැසිම හෝ හුස්ම පිට කරන විට ගදක් වහනය විම සඳහා වෛද්ය යෙදුමයි.
🔹මෙය ඉතා සුලභ වේ. සාමාන්යයෙන් ඔබට එය තනිවම ප්රතිකාර කළ හැකිය.
❓ඔබම ප්රතිකාර කරන්නේ කෙසේද
🔹ඔබේ මුඛයෙන් දුර්ගන්ධයක් ඇති නොවන බවට වග බලා ගැනීමට හොඳම ක්‍රමය වන්නේ ඔබේ දත්, දිව සහ මුඛය පිරිසිදුව තබා ගැනීමයි.
🔹නිසි මුඛ සනීපාරක්ෂාව ඔබේ හුස්ම /කට පිරිසිදුව හා නැවුම්ව තබා ගැනීමට හොඳම ක්‍රමයයි.
⭕පහත දෙ කරන්න
✅අවම වශයෙන් දිනකට දෙවරක් විනාඩි 2 ක් ඔබේ දත් සහ විදුරුමස් මෘදු ලෙස මදින්න
✅ෆ්ලෝරයිඩ් දන්තාලේපයක් භාවිතා කරන්න
✅දිව මැදිමට සුදුසු බුරැසුවක් භාවිතයෙන් දිනකට වරක් ඔබේ දිව මෘදු ලෙස පිරිසිදු කරන්න
✅අවම වශයෙන් දිනකට වරක් අන්තර් දන්ත බුරුසු හෝ ෆ්ලෝස් සමඟ ඔබේ දත් අතර පිරිසිදු කරන්න
✅දන්ත පරීක්ෂාවන් ලබා ගන්න
දන්තාලේප පිරිසිදුව තබා රාත්‍රියේදී ඒවා ඉවත් කරන්න
✅නරක සුවඳ ආහාර සහ බීම ගැනීමෙන් පසු සීනි රහිත මින්ට් භාවිතා කරන්න
✅ප්රතිබැක්ටීරීය මුඛ සේදීම (මවුත් වොශ්)හෝ දන්තාලේප භාවිතා කිරීමට උත්සාහ කරන්න
✅ඇල්කොහොල් රහිත ප්රතිබැක්ටීරීය මුඛ සේදීමක් භාවිතා කරන්න.
✅පරීක්ෂා කිරීම් සහ පිරිසිදු කිරීම් සඳහා නිතිපතා ඔබේ දන්ත වෛද්යවරයා හමුවන්න. සමහර අය සඳහා, මෙය සෑම මාස හයකට වරක් විය හැකිය. නමුත් අනෙක් අයට ඔවුන්ගේ මුඛ සෞඛ්‍යය පාලනය කර ගැනීම සඳහා නිතර පැමිණීමට අවශ්‍ය විය හැකිය.
✅ පිරිසිදු ජලය ගොඩක් බොන්න
===========
⭕පහත දේ කරන්න එපා
❌දුම් බොන්න එපා
❌ඔබේ දත්මැදීමෙන් පසු කෙළින්ම ඔබේ මුඛය වතුරෙන් සෝදන්න එපා
🔹දත්මැදීමෙන් පසු කෙලින්ම වතුරෙන් සෝදන්න එපා
▶️දත්මැදීමෙන් පසු, අතිරික්ත දන්තාලේපයක් කෙළ ගසන්න.
▶️දත්මැදීමෙන් පසු වහාම ඔබේ මුඛය සේදීම නොකරන්න, එය ඉතිරි දන්තාලේපයේ ඇති සාන්ද්‍ර ෆ්ලෝරයිඩ් සෝදා හරිනු ඇත.
▶️සේදීම එය තනුක කර එහි වැළැක්වීමේ බලපෑම් අඩු කරයි.
🔻එක්සත් රාජධානියේ මුඛ සෞඛ්‍ය පදනම ඔබේ මුඛය සේදීම වෙනුවට දත්මැදීමෙන් පසු අතිරික්ත කෙල සහ දන්තාලේප කෙළ ගැසීම නිර්දේශ කරයි. ඕනෑම දෙයක් කෑමට හෝ පානය කිරීමට පෙර අවම වශයෙන් විනාඩි 10 ක් බලා සිටීම ද නිර්දේශ කෙරේ.🔻
✅සීනි සහිත ආහාර සහ බීම ගැනිම අඩු කරන්න
❌ඔබේ විදුරුමස් හෝ දිවෙන් ලේ ගැලීම එතරම් තදින් මදින්න එපා
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
🔹කට ගද ගැසිම හෝ හුස්ම පිට කරන විට ගදක් වහනය විම බහුලව දක්නට ලැබෙ.
🔹සෑම කෙනෙකුටම වරින් වර මෙය ඇති විය හැක, - විශේෂයෙන් සුදුළූණු, ළූණු හෝ වෙනත් ශක්තිමත් ආහාර අනුභව කිරීමෙන් පසු.
🔹නමුත් දුර්ගන්ධය පහව නොයන්නේ නම් (දිගු කාලයක් පවති නම්) ඔබට මුඛ සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් හෝ ඔබේ ශරීරයේ තවත් කොටසකට බලපාන තත්වයක් පැවතිය හැක.
🔹හැලිටෝසිස් යනු ව රෝග ලක්ෂණයකි. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, එය ඔබේ ශරීරයේ කුමන හෝ රෝගයක් පිලිබද අනතුරැ ඇඟවීමකි
🔹 හැලිටෝසිස් රෝගයට මූලික හේතුව සොයා ගැනීම ගැටලුවට ප්රතිකාර කිරීමේ පළමු පියවරයි.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
⚛️ පොදු හේතුව කුමක්ද?
🔹හලිටෝසිස් සඳහා වඩාත් පොදු හේතුව දුර්වල මුඛ සනීපාරක්ෂාවයි.
🔹නිසි මුඛ සනීපාරක්ෂාවකින් තොරව - (දත්මැදීම, සහ සාමාන්‍ය දන්ත පිරිසිදු කිරීම් වැනි ) කට යුතු කල හොත් හානිකර බැක්ටීරියා ඔබේ මුඛයේ පාලනයෙන් තොරව වර්දනය වේ.
🔹 මෙය හලිටෝසිස්, කුහර සහ විදුරුමස් රෝග වැනි මුඛ සෞඛ්‍ය ගැටලු කිහිපයකට හේතු විය හැක.
=========
⚛️හැලිටෝසිස් වලට බලපාන වෙනත් හේතු මොනවාද?
🔹දුර්වල මුඛ සනීපාරක්ෂාව හලිටෝසිස් සඳහා වඩාත් පොදු හේතුව වන අතර, එය එකම හේතුව නොවේ.
🔻අනෙකුත් හේතු
🔹වියළි මුඛය:
▶️කෙළ ඔබේ මුඛය සේදීමට උපකාරී වේ, එබැවින් ඔබේ ශරීරය ප්‍රමාණවත් ලෙස ලවණ නිපදවන්නේ නැත්නම්, එය හැලිටෝසිස් වලට හේතු විය හැක.
▶️ දුම්පානය වියළි මුඛයට හේතු විය හැකි අතර, එය විදුරුමස් රෝග සඳහා ඔබේ අවදානම වැඩි කරයි.
▶️මීට අමතරව, ඇතැම් ඖෂධ වියළි මුඛයට හේතු විය හැක.
🔻හිස සහ බෙල්ලේ පිළිකා
▶️ පිළිකා රෝග ලක්ෂණ
කටේ සුව නොවන තුවාල, මුඛයේ වේදනාව, ගිලීමේ අපහසුව, ඔබේ බෙල්ලේ ගැටිත්තක් සහ පැහැදිලි කළ නොහැකි බර අඩු වීම රෝග ලක්ෂණ වේ.
🔻Gastroesophageal reflux රෝගය (GERD):
▶️මෙය ආමාශයේ අම්ලය හෝ තරලය නැවත ඔබේ අන්නශ්‍රොතය වෙත කාන්දු වන ආහාර ජීර්ණ ආබාධයකි, (ඔබේ මුඛයෙන් ආහාර ඔබේ බඩට ගෙන යන නාලය.,)
🔻ලොකු සෙම් ගෙඩි (ටොන්සිල්)
▶️ආහාර ඔබේ ටොන්සිලවල (ඔබේ උගුරේ පිටුපස පිහිටා ඇති) සිර වූ විට, එය සමහර විට ටොන්සිල් ගල් හෝ ටොන්සිලොලිත් ලෙස හඳුන්වන කැල්සියම් තැන්පතු බවට පත් වේ.
🔻විදුරුමස් රෝගය:
▶️ ඔබේ විදුරුමස් වල ආසාදනයක් ඇති වන අතර එය රතු පැහැය, ඉදිමීම සහ ලේ ගැලීම ඇති කරයි.
▶️. ප්රතිකාර නොකළ විදුරුමස් රෝග නිසා විදුරුමස් පටක වලට හානි කරන අතර ඔබේ දත් අවට දත් සහ අස්ථි නැති වීමට හේතු විය හැක.
🔻ඔබේ නාසය, උගුර හෝ පෙනහළු වල ආසාදන: නියුමෝනියාව ඇති පුද්ගලයින්, උදාහරණයක් ලෙස, නරක සුවඳක් ඇති සෙම කැස්ස.
🔻දියවැඩියා රෝගය: දියවැඩියා රෝගීන්ට විදුරුමස් රෝග ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත - සහ විදුරුමස් රෝගය දියවැඩියාව පාලනය කිරීම දුෂ්කර කරයි, මන්ද එය රුධිරයේ සීනි වැඩි කළ හැකිය.
🔻අක්මා රෝග හෝ වකුගඩු රෝග:
▶️ඔබේ අක්මාව සහ වකුගඩු නිසි ලෙස ක්‍රියාත්මක වන විට, ඒවා ඔබේ ශරීරයෙන් විෂ පෙරීම සිදු කරයි. නමුත් අක්මාව හෝ වකුගඩු රෝග ඇති පුද්ගලයින් තුළ මෙම විෂ සහිත ද්‍යවය ඉවත් නොකෙරේ. මෙය හලිටෝසිස් ඇති විය හැක.
🔻Sjögren's syndrome:
▶️ මෙම ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගය මාංශ පේශි වේදනාව, වියළි ඇස්, වියළි සම සහ වියළි මුඛය (බොහෝ විට හැලිටෝසිස් සමඟ සම්බන්ධ වේ) ඇති විය හැක.
⚛️ඔබට දුර්ගන්ධය නැති වී යන්නේ නැත් නම්, ඔබේ දන්ත වෛද්යවරයා හමු වන්න
▶️ දුර්වල මුඛ සනීපාරක්ෂාව නිසා හැලිටෝසිස් ඇති වුවහොත්, දන්ත පිරිසිදු කිරීම හෝ විදුරුමස් රෝග සදහා ප්රතිකාර කිරිමෙන් එය සුව විය යුතුයි.
⭕ ඔබට නිරෝගී දත් සහ විදුරුමස් තිබේ නම්, හැලිටෝසිස් ඔබේ ශරීරයේ වෙනත් කොටසක ගැටලුවකට සම්බන්ධ විය හැකිය.
🔻🔻🔻එවැනි අවස්ථාවක කට ගද ගැසිමට හේතු වන රෝගයට ප්රතිකාර කිරිමෙන් මෙය සුව කර ගත හැක✅✅✅✅💊💊💊
.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
⚛️රෝග විනිශ්චය සහ පරීක්ෂණ
❓ඔබගේ හුස්ම/කට ගඳ ගහනවද කියලා ඔබ දැන ගන්නේ කොහොමද?
🔹ඔබේ මුඛයේ නරක ගදක් තිබේ නම්, අන් අයට ගද දැනිය හැකි මුඛයෙන් දුර්ගන්ධයක් ඔබට තිබිය හැකිය.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
⭕ප්රතිකාර
🔹හැලිටෝසිස් ප්රතිකාර කරන්නේ කෙසේද?
▶️හැලිටෝසිස් ප්‍රතිකාරය එයට හේතු වන හේතුව මත රඳා පවතී.
▶️නිදසුනක් වශයෙන්, මුඛයේ සනීපාරක්ෂාව දුර්වල වීම නිසා මුඛයෙන් දුර්ගන්ධය ඇති වන්නේ නම්, නිවසේදී දන්ත පිරිසිදු කිරීම සහ වැඩිදියුණු කළ මුඛ සනීපාරක්ෂාව උපකාර වනු ඇත.
▶️නමුත් හලිටෝසිස් යනු ඔබේ ශරීරයේ වෙනත් ස්ථානයක වෙනත් රෝග ලක්ෂණයක් නම්, නිසි රෝග විනිශ්චය සහ ප්රතිකාර සඳහා ඔබට උපකාර කළ හැක.
▶️සමහර විට, ඔබේ දන්ත වෛද්යවරයා ඔබේ මුඛයේ ඇති ඇතැම් බැක්ටීරියා වලට එරෙහිව විශේෂ මුඛය සේදීම නිර්දේශ කරයි.
(මවුත් වොශ්)
🔻දියවැඩියා රෝගය: දියවැඩියා රෝගීන්ට විදුරුමස් රෝග ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත - සහ විදුරුමස් රෝගය දියවැඩියාව පාලනය කිරීම දුෂ්කර කරයි, මන්ද එය රුධිරයේ සීනි වැඩි කළ හැකිය.
🔻අක්මා රෝග හෝ වකුගඩු රෝග:
▶️ඔබේ අක්මාව සහ වකුගඩු නිසි ලෙස ක්‍රියාත්මක වන විට, ඒවා ඔබේ ශරීරයෙන් විෂ පෙරීම සිදු කරයි. නමුත් අක්මාව හෝ වකුගඩු රෝග ඇති පුද්ගලයින් තුළ මෙම විෂ සහිත ද්‍යවය ඉවත් නොකෙරේ. මෙය හලිටෝසිස් ඇති විය හැක.
🔻Sjögren's syndrome:
▶️ මෙම ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගය මාංශ පේශි වේදනාව, වියළි ඇස්, වියළි සම සහ වියළි මුඛය (බොහෝ විට හැලිටෝසිස් සමඟ සම්බන්ධ වේ) ඇති විය හැක.
⚛️ඔබට දුර්ගන්ධය නැති වී යන්නේ නැත් නම්, ඔබේ දන්ත වෛද්යවරයා හමු වන්න
▶️ දුර්වල මුඛ සනීපාරක්ෂාව නිසා හැලිටෝසිස් ඇති වුවහොත්, දන්ත පිරිසිදු කිරීම හෝ විදුරුමස් රෝග සදහා ප්රතිකාර කිරිමෙන් එය සුව විය යුතුයි.
⭕ ඔබට නිරෝගී දත් සහ විදුරුමස් තිබේ නම්, හැලිටෝසිස් ඔබේ ශරීරයේ වෙනත් කොටසක ගැටලුවකට සම්බන්ධ විය හැකිය.
🔻🔻🔻එවැනි අවස්ථාවක කට ගද ගැසිමට හේතු වන රෝගයට ප්රතිකාර කිරිමෙන් මෙය සුව කර ගත හැක✅✅✅✅💊💊💊
.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
⚛️රෝග විනිශ්චය සහ පරීක්ෂණ
❓ඔබගේ හුස්ම/කට ගඳ ගහනවද කියලා ඔබ දැන ගන්නේ කොහොමද?
🔹ඔබේ මුඛයේ නරක ගදක් තිබේ නම්, අන් අයට ගද දැනිය හැකි මුඛයෙන් දුර්ගන්ධයක් ඔබට තිබිය හැකිය.
🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰🟰
⭕ප්රතිකාර
🔹හැලිටෝසිස් ප්රතිකාර කරන්නේ කෙසේද?
▶️හැලිටෝසිස් ප්‍රතිකාරය එයට හේතු වන හේතුව මත රඳා පවතී.
▶️නිදසුනක් වශයෙන්, මුඛයේ සනීපාරක්ෂාව දුර්වල වීම නිසා මුඛයෙන් දුර්ගන්ධය ඇති වන්නේ නම්, නිවසේදී දන්ත පිරිසිදු කිරීම සහ වැඩිදියුණු කළ මුඛ සනීපාරක්ෂාව උපකාර වනු ඇත.
▶️නමුත් හලිටෝසිස් යනු ඔබේ ශරීරයේ වෙනත් ස්ථානයක වෙනත් රෝග ලක්ෂණයක් නම්, නිසි රෝග විනිශ්චය සහ ප්රතිකාර සඳහා ඔබට උපකාර කළ හැක.
▶️සමහර විට, ඔබේ දන්ත වෛද්යවරයා ඔබේ මුඛයේ ඇති ඇතැම් බැක්ටීරියා වලට එරෙහිව විශේෂ මුඛය සේදීම නිර්දේශ කරයි.
(මවුත් වොශ්)
#මේක_කලින්_වෙලා_තියෙනවානේ
| අමතක මතකයන් 👈🙂
යම්කිසි සිදුවීමක් වුණාට පස්සෙ මේක මීට කලිනුත් මේ විදියටම වුණා වගේ දැනෙනවා. කවදාවත් නොගිය තැනකට ගියාමත් මීට කලින් මෙතනට ඇවිත් තියෙනවා වගේ මතකයක් එනවා. ඒත් කොච්චර මතක් කරත් ඒක සිදුවුණේ කවදද කියල මතක් කරගන්නම බැහැ.
ඔයත් සමහරවිට මේ අත්දැකීම ජීවිතේ එක පාරක් හරි විඳල ඇති. මෙහෙම වෙන්නෙ ඇයි? පෙර භවයේ මතකයක් නිසාද? නැත්තං ඒක හීනයක්ද? ඒ ගැන තමයි අද මම කියන්න යන්නෙ..
මේ සංසිද්ධියට කියන්නෙ déjà vu (ඩේජා වූ) කියලා. ඒක ප්‍රංශ වචනයක්. තේරුම තමයි already seen (දැනටමත් දැකපු) කියන එක.
මේක ගැන 2003 වසරෙදි Psychological Bulletin කියන journal එකෙන් කරපු සමීක්ෂණයකට අනුව හැම 3 දෙනෙකුගෙන් දෙදෙනෙක්ම මේ අත්දැකීම විඳල තියෙනවා.
මේක අපේ මොළයෙ පොඩි ප්‍රශ්නයක්. DeJa Vu තත්වයක් ඇතිවෙන්න සාමාන්යයෙන් වයස අවුරුදු 10ක් වත් වෙන්න ඕනෙලු. ඔය තත්වය ඇතිවෙන්න හේතු ගොඩක් බලපානවා. අපි හේතු කිහිපයක් එකින් එක සලකා බලමු.
1) ඔයා ගොඩක් පොඩි කාලෙ ඔයාගෙ ගෙදර ගෘහභාණ්ඩ තිබුණු පිළිවෙල මතකද? නැහැ නේද? ඔයා පෙරේදා රෑට කෑවෙ මොනවද කියල වත් ඔයාට මතකද? ඉතින් එහෙම එකේ පොඩි කාලෙ ගෙදර ගෘහභාණ්ඩ තිබුණ පිළිවෙළ ගැන මොන මතකයක්ද?
හැබැයි ඔන්න දැන් ඔයා කොහෙහරි ගෙදරකට යනවා. මේ ගෙදරත් ගෘහභාණ්ඩ තියල තියෙන්නෙ ඔයා පොඩි කාලෙ හිටපු ගෙදර පිළිවෙලටමයි. ඔයාට ඒක මතක නෑ. ඒත් ඒක ඔයාගෙ මතකයේ තැන්පත් වෙලා තියෙනවා. ඒක නිසා ඔයාට ලොකු හුරුපුරුදු ගතියක් දැනෙනවා. මීට කලින් මෙතනට ආවා වගේ දැනෙනවා. ඒත් කවදද ආවෙ කියලා මතකම නෑ. එහෙම වෙන්නෙ අර පැරණි මතකය නිසා..
2) ගොඩක් සංචාරය කරන අයට සහ හොඳින් සිහින නැවත ආවර්ජනය කරන්න පුළුවන් අයටත් DeJa Vu තත්වය ඇතිවෙනවලු..
3) ඔයාට ඇස් 2ක් තියෙනවා. කන් 2කුත් තියෙනවා. ඒත් ඔයාට පේන්නෙ දෙපාරකටද? ඇහෙන්නෙ දෙපාරකටද? නැහැනෙ? මොකද ඔයාගෙ ඇස් දෙකෙන්ම දකින දේවල් වලට අදාල signals ඔයාගෙ මොළයෙ පිටුපස කොටසෙ තියෙන Visual Cortex එකට යන්නෙ එකම වෙලාවෙදි නිසා.
ඒත් ඉතාම කලාතුරකින් ඔය සිග්නල් දෙක අතරෙ පොඩි delay එකක් ඇතිවෙනවා. ඒ කියන්නෙ ඔයාගෙ වම් ඇහෙන් ලබාගත්ත සිග්නල් එක මොළයට ගිහින් පුංචිම පුංචි වෙලාවකට පස්සෙයි දකුණු ඇහෙන් ලබාගන්න සිග්නල් එක මොළයට යන්නෙ. දැන් මොළය පිස්සු වැටෙනවා. ඇයි ඉතින් මොළයට එකම සිග්නල් එක මිලිතත්පර ගානක් තුල දෙපාරක්ම ලැබුණනෙ.
ඒත් හැමදේම හරියට සිද්දවෙනවා කියල හිතන් ඉන්න මොළය හිතන්නෙ ඒ සිග්නල් 2ම එක පාර ලැබුණා කියලයි. ඉතින් දෙවෙනි සිග්නල් එක එනකොට ඒ දත්ත ටිකම පළවෙනි සිග්නල් එකෙන් ලැබුණත් මොළය ඒක පිළිගන්න සූදානම් නැති නිසා එතන DeJa Vu තත්වයක් ඇතිවෙනවා. එතනදි අපි මේක මීට කලින් දැක්කා වගේ මතක් වෙන්නෙ අර වම් ඇහෙන් මිලිතත්පර ගාණකට කලින් මොළයට ලැබුණු සිග්නල් එකේ දැකපු දේවල් ටික තමයි.
4) අපි පාඩම් කරන ගොඩක් දේවල් හොඳින් අපේ මතකයට යන්නෙ එකම දේ නිතර නිතර පාඩම් කරද්දි. මොකද අපේ මොළයෙ කෙටි කාලීන මතකය (Short Term Memory) සහ දිගු කාලීන මතකය (Long Term Memory) කියල 2ක් තියෙනවනෙ. අපි සාමාන්යයෙන් අහන දකින දේවල් යන්නෙ කෙටි කාලීන මතකයට. කාලයක් එකම දේ කිහිප වරක්ම කෙටි කාලීන මතකයට ආවම මොළය තීරණය කරනවා මේක වැදගත් දෙයක් කියලා. එහෙම හිතල ඒ දෙය කෙටි කාලීන මතකයෙන් දිගු කාලීන මතකයට යවනවා.
හැබැයි බොහොම කලාතුරකින් සමහර දේවල් කෙටිකාලීන මතකය bypass කරල එක පාරම කෙලින්ම දිගු කාලීන මතකයේ තැන්පත් වෙනවා. ඒත් මොළය හිතන්නෙ මේක සාමාන්‍ය ක්‍රමයටම කෙටි කාලීන මතකයෙන් ආපු මතකයක් කියලයි. එහෙම හිතල එයා කෙටි කාලීන මතකය පුරාම search කරල බලනවා මේක කොහෙන්ද ආවෙ කියල. ඒත් හොයාගන්න බැහැනෙ. ඉතින් එතනත් deja vu තත්වයක් ඇතිවෙනවා.
5) මීට අමතරව අපස්මාරය වගේ රෝග නිසා වගේම සමහර බෙහෙත් හා වේදනා නාශක නිසාත් deja vu ඇතිවෙන්න පුළුවන්
ඉතින් මේක පෙර භවයේ මතකයක් වත්, සමාන්තර ලෝකයක සිදුවීමක් වත්, වෙනත් ගුප්ත බලයක් වත් නොවන බව දැන් ඔයාලට පැහැදිලි ඇති.. මේක සාමාන්‍ය සිදුවීමක්.. හැබැයි ඉතින් මේක නිතරම දිගින් දිගටම වෙනව නම් වහාම neuro surgeon කෙනෙක් හම්බවෙලා පරික්ෂා කරගත්තොත් හොඳයි කියන එකත් අමතක කරන්න එපා..
Pubudu Jayakody - උපුටා ගැනීමක්
| අමතක මතකයන් 👈🙂
යම්කිසි සිදුවීමක් වුණාට පස්සෙ මේක මීට කලිනුත් මේ විදියටම වුණා වගේ දැනෙනවා. කවදාවත් නොගිය තැනකට ගියාමත් මීට කලින් මෙතනට ඇවිත් තියෙනවා වගේ මතකයක් එනවා. ඒත් කොච්චර මතක් කරත් ඒක සිදුවුණේ කවදද කියල මතක් කරගන්නම බැහැ.
ඔයත් සමහරවිට මේ අත්දැකීම ජීවිතේ එක පාරක් හරි විඳල ඇති. මෙහෙම වෙන්නෙ ඇයි? පෙර භවයේ මතකයක් නිසාද? නැත්තං ඒක හීනයක්ද? ඒ ගැන තමයි අද මම කියන්න යන්නෙ..
මේ සංසිද්ධියට කියන්නෙ déjà vu (ඩේජා වූ) කියලා. ඒක ප්‍රංශ වචනයක්. තේරුම තමයි already seen (දැනටමත් දැකපු) කියන එක.
මේක ගැන 2003 වසරෙදි Psychological Bulletin කියන journal එකෙන් කරපු සමීක්ෂණයකට අනුව හැම 3 දෙනෙකුගෙන් දෙදෙනෙක්ම මේ අත්දැකීම විඳල තියෙනවා.
මේක අපේ මොළයෙ පොඩි ප්‍රශ්නයක්. DeJa Vu තත්වයක් ඇතිවෙන්න සාමාන්යයෙන් වයස අවුරුදු 10ක් වත් වෙන්න ඕනෙලු. ඔය තත්වය ඇතිවෙන්න හේතු ගොඩක් බලපානවා. අපි හේතු කිහිපයක් එකින් එක සලකා බලමු.
1) ඔයා ගොඩක් පොඩි කාලෙ ඔයාගෙ ගෙදර ගෘහභාණ්ඩ තිබුණු පිළිවෙල මතකද? නැහැ නේද? ඔයා පෙරේදා රෑට කෑවෙ මොනවද කියල වත් ඔයාට මතකද? ඉතින් එහෙම එකේ පොඩි කාලෙ ගෙදර ගෘහභාණ්ඩ තිබුණ පිළිවෙළ ගැන මොන මතකයක්ද?
හැබැයි ඔන්න දැන් ඔයා කොහෙහරි ගෙදරකට යනවා. මේ ගෙදරත් ගෘහභාණ්ඩ තියල තියෙන්නෙ ඔයා පොඩි කාලෙ හිටපු ගෙදර පිළිවෙලටමයි. ඔයාට ඒක මතක නෑ. ඒත් ඒක ඔයාගෙ මතකයේ තැන්පත් වෙලා තියෙනවා. ඒක නිසා ඔයාට ලොකු හුරුපුරුදු ගතියක් දැනෙනවා. මීට කලින් මෙතනට ආවා වගේ දැනෙනවා. ඒත් කවදද ආවෙ කියලා මතකම නෑ. එහෙම වෙන්නෙ අර පැරණි මතකය නිසා..
2) ගොඩක් සංචාරය කරන අයට සහ හොඳින් සිහින නැවත ආවර්ජනය කරන්න පුළුවන් අයටත් DeJa Vu තත්වය ඇතිවෙනවලු..
3) ඔයාට ඇස් 2ක් තියෙනවා. කන් 2කුත් තියෙනවා. ඒත් ඔයාට පේන්නෙ දෙපාරකටද? ඇහෙන්නෙ දෙපාරකටද? නැහැනෙ? මොකද ඔයාගෙ ඇස් දෙකෙන්ම දකින දේවල් වලට අදාල signals ඔයාගෙ මොළයෙ පිටුපස කොටසෙ තියෙන Visual Cortex එකට යන්නෙ එකම වෙලාවෙදි නිසා.
ඒත් ඉතාම කලාතුරකින් ඔය සිග්නල් දෙක අතරෙ පොඩි delay එකක් ඇතිවෙනවා. ඒ කියන්නෙ ඔයාගෙ වම් ඇහෙන් ලබාගත්ත සිග්නල් එක මොළයට ගිහින් පුංචිම පුංචි වෙලාවකට පස්සෙයි දකුණු ඇහෙන් ලබාගන්න සිග්නල් එක මොළයට යන්නෙ. දැන් මොළය පිස්සු වැටෙනවා. ඇයි ඉතින් මොළයට එකම සිග්නල් එක මිලිතත්පර ගානක් තුල දෙපාරක්ම ලැබුණනෙ.
ඒත් හැමදේම හරියට සිද්දවෙනවා කියල හිතන් ඉන්න මොළය හිතන්නෙ ඒ සිග්නල් 2ම එක පාර ලැබුණා කියලයි. ඉතින් දෙවෙනි සිග්නල් එක එනකොට ඒ දත්ත ටිකම පළවෙනි සිග්නල් එකෙන් ලැබුණත් මොළය ඒක පිළිගන්න සූදානම් නැති නිසා එතන DeJa Vu තත්වයක් ඇතිවෙනවා. එතනදි අපි මේක මීට කලින් දැක්කා වගේ මතක් වෙන්නෙ අර වම් ඇහෙන් මිලිතත්පර ගාණකට කලින් මොළයට ලැබුණු සිග්නල් එකේ දැකපු දේවල් ටික තමයි.
4) අපි පාඩම් කරන ගොඩක් දේවල් හොඳින් අපේ මතකයට යන්නෙ එකම දේ නිතර නිතර පාඩම් කරද්දි. මොකද අපේ මොළයෙ කෙටි කාලීන මතකය (Short Term Memory) සහ දිගු කාලීන මතකය (Long Term Memory) කියල 2ක් තියෙනවනෙ. අපි සාමාන්යයෙන් අහන දකින දේවල් යන්නෙ කෙටි කාලීන මතකයට. කාලයක් එකම දේ කිහිප වරක්ම කෙටි කාලීන මතකයට ආවම මොළය තීරණය කරනවා මේක වැදගත් දෙයක් කියලා. එහෙම හිතල ඒ දෙය කෙටි කාලීන මතකයෙන් දිගු කාලීන මතකයට යවනවා.
හැබැයි බොහොම කලාතුරකින් සමහර දේවල් කෙටිකාලීන මතකය bypass කරල එක පාරම කෙලින්ම දිගු කාලීන මතකයේ තැන්පත් වෙනවා. ඒත් මොළය හිතන්නෙ මේක සාමාන්‍ය ක්‍රමයටම කෙටි කාලීන මතකයෙන් ආපු මතකයක් කියලයි. එහෙම හිතල එයා කෙටි කාලීන මතකය පුරාම search කරල බලනවා මේක කොහෙන්ද ආවෙ කියල. ඒත් හොයාගන්න බැහැනෙ. ඉතින් එතනත් deja vu තත්වයක් ඇතිවෙනවා.
5) මීට අමතරව අපස්මාරය වගේ රෝග නිසා වගේම සමහර බෙහෙත් හා වේදනා නාශක නිසාත් deja vu ඇතිවෙන්න පුළුවන්
ඉතින් මේක පෙර භවයේ මතකයක් වත්, සමාන්තර ලෝකයක සිදුවීමක් වත්, වෙනත් ගුප්ත බලයක් වත් නොවන බව දැන් ඔයාලට පැහැදිලි ඇති.. මේක සාමාන්‍ය සිදුවීමක්.. හැබැයි ඉතින් මේක නිතරම දිගින් දිගටම වෙනව නම් වහාම neuro surgeon කෙනෙක් හම්බවෙලා පරික්ෂා කරගත්තොත් හොඳයි කියන එකත් අමතක කරන්න එපා..
Pubudu Jayakody - උපුටා ගැනීමක්
පීඩොෆිලික් ආබාධය (Pedophilic Disorder) යනු පුනරාවර්තන ලිංගික පෙළඹවීම් හෝ දැඩි ලිංගිකව උද්දීපනය කරන මනඃකල්පිතයන් හෝ දරුවන් සම්බන්ධ (සාමාන්යයෙන් වයස අවුරුදු 13 හෝ ඊට අඩු) අසාමාන්‍ය ලිංගික හැසිරීමක් වේ.
පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකු අතර ලිංගික උනන්දුව හෝ ලිංගිකව සම්බන්ධ වීම ළමා ආබාධයක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ එයට සම්බන්ධ වන්නා වූ පුද්ගලයින්ගේ වයස මත ය. බටහිර සමාජවල, මෙය ළමා ලිංගික ආබාධයක් හඳුනා ගැනීම සඳහා පුද්ගලයා වයස අවුරුදු 16 හෝ ඊට වැඩි විය යුතු අතර ලිංගික මනඃකල්පිත හෝ ක්‍රියාකාරකම්වල අරමුණ හා සහභාගීවන්නා දරුවාට වඩා අවම වශයෙන් අවුරුදු 5 ක් වැඩිමල් වීම මත මෙම ආබාධය යටතට ගැනේ. කෙසේ වෙතත්, වයස අවුරුදු 12 හෝ 13 අතර වයස් ගත නව යොවුන් වියේ (වයස අවුරුදු 17 සිට 18 දක්වා) ලිංගික සම්බන්ධකම් ආබාධයක් ලෙස නොසැලකේ. එවැනි ක්‍රියාකාරකමක් අපරාධයක් ලෙස සලකන විට හඳුනා ගැනීමට භාවිතා කරන වයස් නිර්ණායක සංස්කෘතීන් හරහා වෙනස් විය හැක.
Pedophilia කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින් අතර බහුලව දක්නට ලැබේ. මෙම ළමා කොල්ලකරුවන් තරුණ පිරිමි ළමයින්, තරුණ ගැහැණු ළමයින් හෝ දෙදෙනාටම ආකර්ෂණය විය හැකිය. සාමාන්යයෙන් මොවුන් හරහා ගැහැනු ළමයින් ලිංගික අතවරවලට ගොදුරු වීමේ වැඩි සම්භාවිතාවක් පෙනෙන්නට තිබුණද, ගැහැනු ළමයින් හෝ පිරිමි ළමයින් ළමා ලිංගික අපයෝජනයන්ට ගොදුරු වීමේ වැඩි ඉඩක් තිබේද යන්න පැහැදිලි නැත.
බොහෝවිට මෙම ආබාධය සහිත වැඩිහිටියා දරුවා හොඳින් දන්නා අතර ඔහු අතකට පවුලේ සාමාජිකයෙකු, සුළු දෙමාපියෙකු හෝ අධිකාරී බලයක් ඇති (ගුරුවරයෙකු හෝ පුහුණුකරුවෙකු වැනි) විය හැකිය. සමහරු ආකර්ෂණය වන්නේ තම පවුල තුළම සිටින දරුවන්ට පමණි (අනාචාරය). සමහර ළමා ලිංගිකයන් ආකර්ෂණය වන්නේ බොහෝ විට නිශ්චිත වයස් පරාසයක හෝ සංවර්ධන අවධියක සිටින ළමයින්ට පමණි. තවත් සමහරු ළමයින්ට සහ වැඩිහිටියන්ට ආකර්ෂණය වෙති.
ලිංගික අවයව ස්පර්ශ කිරීමට හෝ ලිංගික සංසර්ගයට වඩා පෙනුම හෝ සාමාන්‍ය ස්පර්ශය වඩාත් සුලභ බව පෙනේ. මේ කොල්ලකාරී ළමා ලිංගිකයන් ළමයින්ව ලිංගිකව සම්බන්ධ කර ගැනීමට බලහත්කාරයෙන් හෝ බලහත්කාරයෙන් යොදා ගත හැකි අතර දරුවා කාට හෝ පැවසුවහොත් දරුවාට හෝ දරුවාගේ සුරතල් සතුන්ට හානි කරන බවට තර්ජනය කළ හැකිය. මෙම ළමා ලිංගිකයන් බොහෝ දෙනෙකුට සමාජ විරෝධී පෞරුෂ ආබාධ ඇත .
බොහෝ ළමා කාමුකයන්/ ලිංගිකයන්ට මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයේ ආබාධයක් හෝ පෞරුෂ ආබාධයක් සහ මානසික අවපීඩනය තිබේ. ඔවුන් බොහෝ විට පැමිණෙන්නේ අක්‍රිය පවුල් වලින් වන අතර විවාහ ගැටුම් බහුලව දක්නට ලැබේ. බොහෝ දෙනෙක් ළමා කාලයේ දී ලිංගික අපයෝජනයට ලක් වූහ.මෙහිදී දරුවෙකු හෝ දරුවන් (සාමාන්යයෙන් වයස අවුරුදු 13 හෝ ඊට අඩු) සම්බන්ධ පුද්ගලයන්ට නැවත නැවතත්, දැඩි ලෙස ලිංගිකව උද්දීපනය කරන මනඃකල්පිත, පෙළඹවීම් හෝ හැසිරීම් ඇති වී තිබේ.
මෙහි ප්‍රතිඵල ලෙස දෛනික කටයුතු වලදී පවා මහත් පීඩාවක් දැනේ හෝ හොඳින් ක්‍රියා කිරීමේ හැකියාව අඩු වේ. (රැකියාවේදී, ඔවුන්ගේ පවුල තුළ, හෝ මිතුරන් සමඟ අන්තර් ක්‍රියා වලදී) හෝ ඔවුන් ඔවුන්ගේ ආශාවන් මත ක්‍රියා කර ඇත. බොහෝවිට මෙය සම්බන්ධ අය වයස අවුරුදු 16 හෝ ඊට වැඩි අය වන අතර මනඃකල්පිත හෝ හැසිරීම් වල වස්තුව වන දරුවාට වඩා අවුරුදු 5 ක් හෝ ඊට බොහෝ වැඩි විය හැකිය. (ව්යතිරේකයක් යනු වයස අවුරුදු 12- හෝ 13 ක දරුවෙකු සමඟ අඛණ්ඩ සම්බන්ධතාවයක් ඇති වැඩිහිටි යෞවනයෙකි.) සමහර වයස් ගත පුද්ගලයන් ද මේ තත්ත්වය සහිතව හඳුනාගෙන ඇත. කෙසේ හෝ ඔවුන් මාස 6 ක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් මෙම තත්වයට පත්ව ක්‍රියා කරනු ඇත.
හුදෙක් හඳුනාගත් ළමා ලිංගිකයන් සිරගෙදරට හෝ වෙනත් පුනරුත්ථාපන ආයතනයකට දැමීමෙන් වුවද මෙම ළමා ආශාවන් හෝ මනඃකල්පිතයන් වෙනස් නොවේ. කෙසේ වෙතත්, දිගු කාලීන, අධීක්ෂණ ප්රතිකාර සඳහා කැපවී සිටින (සාමාන්යයෙන් ඖෂධ ඇතුළුව) සිරගතව සිටින සමහර ළමා ලිංගිකයන්ට ළමා ක්‍රියාකාරකම්වලින් වැළකී නැවත සමාජයට සම්බන්ධ විය හැක. මනෝචිකිත්සාව (විශේෂයෙන්, සංජානන-චර්යා චිකිත්සාව) සහ සමාජ කුසලතා පිළිබඳ පුහුණුව සමඟ ඒකාබද්ධ වූ විට ඖෂධ ප්‍රතිකාරය වඩාත් ඵලදායී වේ.
Umayangani De Silva
B.A. (Hons.) in Psychology (UG),
University of Peradeniya.
Dip. in Counseling Psychology (Pera)
Dip. in Counseling (IBSC).
පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකු අතර ලිංගික උනන්දුව හෝ ලිංගිකව සම්බන්ධ වීම ළමා ආබාධයක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ එයට සම්බන්ධ වන්නා වූ පුද්ගලයින්ගේ වයස මත ය. බටහිර සමාජවල, මෙය ළමා ලිංගික ආබාධයක් හඳුනා ගැනීම සඳහා පුද්ගලයා වයස අවුරුදු 16 හෝ ඊට වැඩි විය යුතු අතර ලිංගික මනඃකල්පිත හෝ ක්‍රියාකාරකම්වල අරමුණ හා සහභාගීවන්නා දරුවාට වඩා අවම වශයෙන් අවුරුදු 5 ක් වැඩිමල් වීම මත මෙම ආබාධය යටතට ගැනේ. කෙසේ වෙතත්, වයස අවුරුදු 12 හෝ 13 අතර වයස් ගත නව යොවුන් වියේ (වයස අවුරුදු 17 සිට 18 දක්වා) ලිංගික සම්බන්ධකම් ආබාධයක් ලෙස නොසැලකේ. එවැනි ක්‍රියාකාරකමක් අපරාධයක් ලෙස සලකන විට හඳුනා ගැනීමට භාවිතා කරන වයස් නිර්ණායක සංස්කෘතීන් හරහා වෙනස් විය හැක.
Pedophilia කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින් අතර බහුලව දක්නට ලැබේ. මෙම ළමා කොල්ලකරුවන් තරුණ පිරිමි ළමයින්, තරුණ ගැහැණු ළමයින් හෝ දෙදෙනාටම ආකර්ෂණය විය හැකිය. සාමාන්යයෙන් මොවුන් හරහා ගැහැනු ළමයින් ලිංගික අතවරවලට ගොදුරු වීමේ වැඩි සම්භාවිතාවක් පෙනෙන්නට තිබුණද, ගැහැනු ළමයින් හෝ පිරිමි ළමයින් ළමා ලිංගික අපයෝජනයන්ට ගොදුරු වීමේ වැඩි ඉඩක් තිබේද යන්න පැහැදිලි නැත.
බොහෝවිට මෙම ආබාධය සහිත වැඩිහිටියා දරුවා හොඳින් දන්නා අතර ඔහු අතකට පවුලේ සාමාජිකයෙකු, සුළු දෙමාපියෙකු හෝ අධිකාරී බලයක් ඇති (ගුරුවරයෙකු හෝ පුහුණුකරුවෙකු වැනි) විය හැකිය. සමහරු ආකර්ෂණය වන්නේ තම පවුල තුළම සිටින දරුවන්ට පමණි (අනාචාරය). සමහර ළමා ලිංගිකයන් ආකර්ෂණය වන්නේ බොහෝ විට නිශ්චිත වයස් පරාසයක හෝ සංවර්ධන අවධියක සිටින ළමයින්ට පමණි. තවත් සමහරු ළමයින්ට සහ වැඩිහිටියන්ට ආකර්ෂණය වෙති.
ලිංගික අවයව ස්පර්ශ කිරීමට හෝ ලිංගික සංසර්ගයට වඩා පෙනුම හෝ සාමාන්‍ය ස්පර්ශය වඩාත් සුලභ බව පෙනේ. මේ කොල්ලකාරී ළමා ලිංගිකයන් ළමයින්ව ලිංගිකව සම්බන්ධ කර ගැනීමට බලහත්කාරයෙන් හෝ බලහත්කාරයෙන් යොදා ගත හැකි අතර දරුවා කාට හෝ පැවසුවහොත් දරුවාට හෝ දරුවාගේ සුරතල් සතුන්ට හානි කරන බවට තර්ජනය කළ හැකිය. මෙම ළමා ලිංගිකයන් බොහෝ දෙනෙකුට සමාජ විරෝධී පෞරුෂ ආබාධ ඇත .
බොහෝ ළමා කාමුකයන්/ ලිංගිකයන්ට මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයේ ආබාධයක් හෝ පෞරුෂ ආබාධයක් සහ මානසික අවපීඩනය තිබේ. ඔවුන් බොහෝ විට පැමිණෙන්නේ අක්‍රිය පවුල් වලින් වන අතර විවාහ ගැටුම් බහුලව දක්නට ලැබේ. බොහෝ දෙනෙක් ළමා කාලයේ දී ලිංගික අපයෝජනයට ලක් වූහ.මෙහිදී දරුවෙකු හෝ දරුවන් (සාමාන්යයෙන් වයස අවුරුදු 13 හෝ ඊට අඩු) සම්බන්ධ පුද්ගලයන්ට නැවත නැවතත්, දැඩි ලෙස ලිංගිකව උද්දීපනය කරන මනඃකල්පිත, පෙළඹවීම් හෝ හැසිරීම් ඇති වී තිබේ.
මෙහි ප්‍රතිඵල ලෙස දෛනික කටයුතු වලදී පවා මහත් පීඩාවක් දැනේ හෝ හොඳින් ක්‍රියා කිරීමේ හැකියාව අඩු වේ. (රැකියාවේදී, ඔවුන්ගේ පවුල තුළ, හෝ මිතුරන් සමඟ අන්තර් ක්‍රියා වලදී) හෝ ඔවුන් ඔවුන්ගේ ආශාවන් මත ක්‍රියා කර ඇත. බොහෝවිට මෙය සම්බන්ධ අය වයස අවුරුදු 16 හෝ ඊට වැඩි අය වන අතර මනඃකල්පිත හෝ හැසිරීම් වල වස්තුව වන දරුවාට වඩා අවුරුදු 5 ක් හෝ ඊට බොහෝ වැඩි විය හැකිය. (ව්යතිරේකයක් යනු වයස අවුරුදු 12- හෝ 13 ක දරුවෙකු සමඟ අඛණ්ඩ සම්බන්ධතාවයක් ඇති වැඩිහිටි යෞවනයෙකි.) සමහර වයස් ගත පුද්ගලයන් ද මේ තත්ත්වය සහිතව හඳුනාගෙන ඇත. කෙසේ හෝ ඔවුන් මාස 6 ක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් මෙම තත්වයට පත්ව ක්‍රියා කරනු ඇත.
හුදෙක් හඳුනාගත් ළමා ලිංගිකයන් සිරගෙදරට හෝ වෙනත් පුනරුත්ථාපන ආයතනයකට දැමීමෙන් වුවද මෙම ළමා ආශාවන් හෝ මනඃකල්පිතයන් වෙනස් නොවේ. කෙසේ වෙතත්, දිගු කාලීන, අධීක්ෂණ ප්රතිකාර සඳහා කැපවී සිටින (සාමාන්යයෙන් ඖෂධ ඇතුළුව) සිරගතව සිටින සමහර ළමා ලිංගිකයන්ට ළමා ක්‍රියාකාරකම්වලින් වැළකී නැවත සමාජයට සම්බන්ධ විය හැක. මනෝචිකිත්සාව (විශේෂයෙන්, සංජානන-චර්යා චිකිත්සාව) සහ සමාජ කුසලතා පිළිබඳ පුහුණුව සමඟ ඒකාබද්ධ වූ විට ඖෂධ ප්‍රතිකාරය වඩාත් ඵලදායී වේ.
Umayangani De Silva
B.A. (Hons.) in Psychology (UG),
University of Peradeniya.
Dip. in Counseling Psychology (Pera)
Dip. in Counseling (IBSC).
අපරාධ මනෝවිද්‍යාව (Criminal Psychology) 💀🧬🕵️
අපරාධ මනෝවිද්‍යාව කියන්නේ සමාජ විද්‍යා විෂය ක්ෂේත්‍රයහි ඉහළ ඉල්ලුමක් සහිත අපරාධ විද්‍යාවේ හා මනොවිද්‍යාවේ උප විෂයක්. මේ විෂය තුළින් යම් අපරාධයක් සිදුවීමට යම් කෙනෙකුගේ මනසෙහි සංකීර්ණ ක්‍රියාකාරීත්වයන්හි දායකත්වය කොපමණ බලපෑමක් ලබාදේද යන්න ගැන සොයා බලනවා. අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයෙකු කියන්නේ අපරාධකරුවන්ගේ කැමැත්ත, සිතුවිලි, අභිප්‍රායන් සහ ප්‍රතික්‍රියා අධ්‍යයනය කරන සමාජ විද්‍යාත්මක විෂයක්/ වෘත්තියක් වෙනවා වගේම තවදුරටත් කිව්වොත්, අපරාධයක මනෝවිද්‍යාත්මක පැතිකඩ තුළින් නිශ්චිත පුද්ගලයෙකු හඳුනා ගැනීම එහා ගිහින් එය පුද්ගලයෙකුගේ වර්ගයක් හඳුනා ගැනීම සිදුකිරීමයි. තවත් විදිහකට කිව්වොත්, අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයෙකු, අපරාධයක් කිරීමට ඉඩ ඇති පුද්ගලයෙකුගේ මනෝවිද්‍යාත්මක සහ චර්යාත්මකව පදනම් වූ ප්‍රතිමූර්තියක් ගොඩනැගීම හා ඒ මත අවශ්‍ය පරිදි නීතිමය වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වීමට අදාළ අංශ සඳහා පවතින සාක්ෂි හා සාධක මත, මනෝ සමාජ විද්‍යාත්මක දැනුම යොදාගෙන් අපරාධයක මූලය හා සිදුවීම ගොඩනඟනවා. ඒ අනුව අපරාධකරුවෙකු ලෙස හසු කරගත් අයෙකුගේ අපරාධ දර්ශන වලින් සාක්ෂි දෙස බලන අතර, ඒ මත පදනම්ව, පෞරුෂ ලක්ෂණ, හැසිරීම් රටා සහ ජනගහන විචල්‍යයන් ඇතුළුව විය හැකි වරදකරුගේ ලක්ෂණ අනුමාන කර එමඟින් අපරාධයක සුලමුල සෙවීමට මාර්ගය සොයාගැනීම වෙනවා.
අපරාධ මනෝවිද්‍යාවේ අවධානය ප්‍රධාන වශයෙන් පවතින්නේ සාපරාධී හැසිරීම් අවබෝධ කර ගැනීම සහ පුරෝකථනය කිරීමටයි. ඒ හරහා යම් අපරාධකරුවෙකුගේ හැසිරීම් වලට අදාළව, එවැනි හැසිරීම් වලට හේතු, හැසිරීම පිටුපස ඇති සිතුවිලි සහ හැඟීම් සහ එය වැළැක්වීම වැනි පුළුල් පැතිකඩක් ආවරණය කරනවා. නමුත් අපරාධ මනෝවිද්‍යා ක්‍ෂේත්‍රයේ මූලික අරමුණ, අපරාධකරුගේ මනස තේරුම් ගැනීම මත සාක්ෂි හා පවතින භෞතික හා පෞරුෂ සාධක මත ප්‍රායෝගික සැකසුම් ක්‍රියාත්මක කර අපරාධයට යුක්තිය සෙවීමට ක්‍රියා කිරීමයි. ඒ වගේම නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන නිලධාරීන්ට අපරාධ වැළැක්වීමට හෝ අපරාධ සිදු කළ අය පුනරුත්ථාපනය කිරීමට සහාය වීමට පෙන්වා දෙන්නත් පුළුවන්.
අපරාධ මනෝවිද්‍යඥයින් සෘජුවම නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන නිලධාරීන් හා එකට එක්ව කටයුතු කිරීමත් සුවිශේෂ කරුණක්. අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයින් අධිකරණ පද්ධතියේ අනෙකුත් වෘත්තිකයන්ට, පොලිස් රහස් පරීක්ෂකවරුන්ගේ සිට නීතීඥවරුන් දක්වා වෘත්තීය උපදෙස් ලබා දීමත් සිදු කෙරෙනවා. සමහර අවස්ථා වලදී, අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයින් මානසික සෞඛ්‍ය මධ්‍යස්ථාන, වැරදිකරුවන් සමඟ සෘජුව වැඩ කිරීම හෝ වරදක් කිරීමේ අවදානමක් ඇති පුද්ගලයන් කෙරෙහි ඔවුන්ගේ උත්සාහයන් ඉලක්ක කර ඒවා මැඩලීම කෙරෙහි කටයුතු මෙහෙයවන්නන් ලෙසද කටයුතු කරනවා. මොවුන්ගේ එදිනෙදා කාර්යයන් තුළ තක්සේරු කිරීම්, චිකිත්සක සැසි සහ සාපරාධී හැසිරීම් අවම කිරීම අරමුණු කරගත් ප්රතිකාර සැලසුම් සංවර්ධනය කිරීම ඇතුළත් වෙනවා. ඒ වගේම අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයෙකුගේ දෛනික චර්යාවේ සැලකිය යුතු කොටසක් උපදේශනයට සම්බන්ධ විය හැක.
මීට අමතරව, අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයින්ට නීතියේ රැහැනේ පුනරුත්ථාපනය වන අපරාධකරුවන් තුළ නැවත එම සාපරාධී චර්‍ය හෝ සිතුවිලි ඇතිවීම වැළැක්වීම සඳහා වඩාත් ඵලදායී මනෝවිද්‍යාත්මක ක්‍රම රාශියක් භාවිතා කරනවා. ඒ අතර සංජානන චර්යා චිකිත්සාව (CBT), පුනරුත්ථාපන වැඩසටහන් කාලසීමාවෙන් පසුව ජීවත් වීමට අවශ්‍ය කුසලතා උගන්වන චර්‍ය ඉගැන්වීම් වැඩමුළු, දැඩි බහුවිධ සංජානන චිකිත්සාව
කෝපය කළමනාකරණය, අභිප්‍රේරණ සම්මුඛ පරීක්ෂණය, අපෝහක හැසිරීම් චිකිත්සාව, Schema Model Therapy, ක්‍රියාකාරී පවුල් චිකිත්සාව, කණ්ඩායම් පදනම් වූ සංජානන චර්යා චිකිත්සාව, උපදේශන වැඩසටහන්, බහුමාන පවුල් චිකිත්සාව මීට නිදසුන් ලෙස පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්.
අපරාධ මනෝවිද්‍යාව කියන්නේ සමාජ විද්‍යා විෂය ක්ෂේත්‍රයහි ඉහළ ඉල්ලුමක් සහිත අපරාධ විද්‍යාවේ හා මනොවිද්‍යාවේ උප විෂයක්. මේ විෂය තුළින් යම් අපරාධයක් සිදුවීමට යම් කෙනෙකුගේ මනසෙහි සංකීර්ණ ක්‍රියාකාරීත්වයන්හි දායකත්වය කොපමණ බලපෑමක් ලබාදේද යන්න ගැන සොයා බලනවා. අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයෙකු කියන්නේ අපරාධකරුවන්ගේ කැමැත්ත, සිතුවිලි, අභිප්‍රායන් සහ ප්‍රතික්‍රියා අධ්‍යයනය කරන සමාජ විද්‍යාත්මක විෂයක්/ වෘත්තියක් වෙනවා වගේම තවදුරටත් කිව්වොත්, අපරාධයක මනෝවිද්‍යාත්මක පැතිකඩ තුළින් නිශ්චිත පුද්ගලයෙකු හඳුනා ගැනීම එහා ගිහින් එය පුද්ගලයෙකුගේ වර්ගයක් හඳුනා ගැනීම සිදුකිරීමයි. තවත් විදිහකට කිව්වොත්, අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයෙකු, අපරාධයක් කිරීමට ඉඩ ඇති පුද්ගලයෙකුගේ මනෝවිද්‍යාත්මක සහ චර්යාත්මකව පදනම් වූ ප්‍රතිමූර්තියක් ගොඩනැගීම හා ඒ මත අවශ්‍ය පරිදි නීතිමය වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වීමට අදාළ අංශ සඳහා පවතින සාක්ෂි හා සාධක මත, මනෝ සමාජ විද්‍යාත්මක දැනුම යොදාගෙන් අපරාධයක මූලය හා සිදුවීම ගොඩනඟනවා. ඒ අනුව අපරාධකරුවෙකු ලෙස හසු කරගත් අයෙකුගේ අපරාධ දර්ශන වලින් සාක්ෂි දෙස බලන අතර, ඒ මත පදනම්ව, පෞරුෂ ලක්ෂණ, හැසිරීම් රටා සහ ජනගහන විචල්‍යයන් ඇතුළුව විය හැකි වරදකරුගේ ලක්ෂණ අනුමාන කර එමඟින් අපරාධයක සුලමුල සෙවීමට මාර්ගය සොයාගැනීම වෙනවා.
අපරාධ මනෝවිද්‍යාවේ අවධානය ප්‍රධාන වශයෙන් පවතින්නේ සාපරාධී හැසිරීම් අවබෝධ කර ගැනීම සහ පුරෝකථනය කිරීමටයි. ඒ හරහා යම් අපරාධකරුවෙකුගේ හැසිරීම් වලට අදාළව, එවැනි හැසිරීම් වලට හේතු, හැසිරීම පිටුපස ඇති සිතුවිලි සහ හැඟීම් සහ එය වැළැක්වීම වැනි පුළුල් පැතිකඩක් ආවරණය කරනවා. නමුත් අපරාධ මනෝවිද්‍යා ක්‍ෂේත්‍රයේ මූලික අරමුණ, අපරාධකරුගේ මනස තේරුම් ගැනීම මත සාක්ෂි හා පවතින භෞතික හා පෞරුෂ සාධක මත ප්‍රායෝගික සැකසුම් ක්‍රියාත්මක කර අපරාධයට යුක්තිය සෙවීමට ක්‍රියා කිරීමයි. ඒ වගේම නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන නිලධාරීන්ට අපරාධ වැළැක්වීමට හෝ අපරාධ සිදු කළ අය පුනරුත්ථාපනය කිරීමට සහාය වීමට පෙන්වා දෙන්නත් පුළුවන්.
අපරාධ මනෝවිද්‍යඥයින් සෘජුවම නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන නිලධාරීන් හා එකට එක්ව කටයුතු කිරීමත් සුවිශේෂ කරුණක්. අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයින් අධිකරණ පද්ධතියේ අනෙකුත් වෘත්තිකයන්ට, පොලිස් රහස් පරීක්ෂකවරුන්ගේ සිට නීතීඥවරුන් දක්වා වෘත්තීය උපදෙස් ලබා දීමත් සිදු කෙරෙනවා. සමහර අවස්ථා වලදී, අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයින් මානසික සෞඛ්‍ය මධ්‍යස්ථාන, වැරදිකරුවන් සමඟ සෘජුව වැඩ කිරීම හෝ වරදක් කිරීමේ අවදානමක් ඇති පුද්ගලයන් කෙරෙහි ඔවුන්ගේ උත්සාහයන් ඉලක්ක කර ඒවා මැඩලීම කෙරෙහි කටයුතු මෙහෙයවන්නන් ලෙසද කටයුතු කරනවා. මොවුන්ගේ එදිනෙදා කාර්යයන් තුළ තක්සේරු කිරීම්, චිකිත්සක සැසි සහ සාපරාධී හැසිරීම් අවම කිරීම අරමුණු කරගත් ප්රතිකාර සැලසුම් සංවර්ධනය කිරීම ඇතුළත් වෙනවා. ඒ වගේම අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයෙකුගේ දෛනික චර්යාවේ සැලකිය යුතු කොටසක් උපදේශනයට සම්බන්ධ විය හැක.
මීට අමතරව, අපරාධ මනෝවිද්‍යාඥයින්ට නීතියේ රැහැනේ පුනරුත්ථාපනය වන අපරාධකරුවන් තුළ නැවත එම සාපරාධී චර්‍ය හෝ සිතුවිලි ඇතිවීම වැළැක්වීම සඳහා වඩාත් ඵලදායී මනෝවිද්‍යාත්මක ක්‍රම රාශියක් භාවිතා කරනවා. ඒ අතර සංජානන චර්යා චිකිත්සාව (CBT), පුනරුත්ථාපන වැඩසටහන් කාලසීමාවෙන් පසුව ජීවත් වීමට අවශ්‍ය කුසලතා උගන්වන චර්‍ය ඉගැන්වීම් වැඩමුළු, දැඩි බහුවිධ සංජානන චිකිත්සාව
කෝපය කළමනාකරණය, අභිප්‍රේරණ සම්මුඛ පරීක්ෂණය, අපෝහක හැසිරීම් චිකිත්සාව, Schema Model Therapy, ක්‍රියාකාරී පවුල් චිකිත්සාව, කණ්ඩායම් පදනම් වූ සංජානන චර්යා චිකිත්සාව, උපදේශන වැඩසටහන්, බහුමාන පවුල් චිකිත්සාව මීට නිදසුන් ලෙස පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්.
"දවසක කවුරුම හරි කෙනෙක් අතින් ඔබ තුල ඉන්න ආදරණීය මිනිසා ඝාතනය වෙනවා .."
ඔව් මේක ඇත්ත ..
මනෝ උපදේශනයේදී එහෙම ආත්මය ඝාතනය වෙච්ච මිනිස්සු මට නිතරම හම්බෙනවා .
ඕකට හේතු ගොඩක් තියනවා ,හැබැයි ලොකුම හේතුව තමයි අපි වගේ රටවල මිනිස්සුන්ගේ "පෞරුෂ ඌනතාවය "
ඒ කියන්නෙ තමන්ව නිර්මාණය කිරීමේ පුර්ණ වගකීම තියෙන්නෙ තමාට කියන එක පිළිගන්න තියන අකමැති කම .
පිළිගත්තත් නැතත් හුඟක් වෙලාවට අපි මැටි ගොඩවල් ,
අපේ ජීවිත වලට එන අය ඒ මැටි ගොඩ එක එක විදිහට අනලා එයාලට ඕන ඕන රූප හදලා යනවා ,එයාල ගියාට පස්සේ ඒ හදල ගිය රූපේ වෙනස් කරගෙන කලින් හිටපු තමාව නිර්මාණය කරගෙන ලෝකෙට මුහුණ දෙන්න හුඟාක් අයට හයියක් නැහැ .
ඒ වෙනුවට අර හිටපු කෙනා හදල ගිය රූපෙන්ම ලෝකේ දිහා බලන්න පුරුදු වෙනවා ,
ඊලඟට එන කෙනා අතින් වෙන්නෙ ඒක තවත් කැත කරන එක මිසක් කැත මැටි ගොඩවල් ආයෙ මුල ඉඳල අනල ලස්සන රූප හදන වගකීම ගන්න ලෑස්ති මිනිස්සු එහෙම ලේසියෙන් හම්බෙන්නෙ නැහැ ,අහම්බෙන් කෙනෙක්ට ඔබේ මැටි ගොඩ අනල ඔබව ලස්සන නිර්මාණයක් බවට පත්කරන්න උවමනාවක් තිබ්බත් ඒ වෙනකොට තියන කැත වහන්න ලේසි වෙන්නේ නැහැ ,
උදාහරණයක් ගත්තොත් , තමන් ඉතා අවංකව ආශ්‍රය කරපු තමන්ගෙ සහකාරයා තමන්ව රැවට්ටුවොත් අන්න එදා ඉඳල මේ ලෝකෙ ඉන්න ඔක්කොම පිරිමි රැවටිලිකාරයෝ කියල උපකල්පනය කරන්න පටන් ගන්නවා ,එදායින් පස්සේ ඒ කෙනාගෙ ජීවිතයට එන කිසිම කෙනෙකුට අර කලින් හිටපු පට්ට අවංක පුද්ගලයාව හම්බෙන්නේ නැහැ ,ඒ වෙනුවට හැම දේ ගැනම සැකෙන් බලන අවිශ්වාස කරන මනුස්සයෙක් තමයී බිහිවෙන්නෙ .
කවුරු කොහොම කිව්වත් මේ ලෝකෙ ආදරය කියල දෙයක් නැහැ , අවංක මිනිස්සු කියල ජාතියක් නැහැ ,පරාර්ථකාමී මිනිස්සු කියල ජාතියක් ලොවෙත් නැහැ කියල පරසක්වල ගගහ ජීවිතේ මොකක්හරි දේක එක අන්තෙකටම ගිහින් ඒකෙත් කොනටම වෙලා ඉන්නේ අන්න එහෙම කවුරැ හරි අතින් ආත්මය ඝාතනය වෙච්ච මිනිස්සු තමයි .
ඔන්න ඔතනදි මිනිස්සු සමහරක් පුහු සංස්කෘතියක න්‍යායන් වලින් ,අන්ද විශ්වාස වලින් එළියට එන්න ඕනේ .
ඇවිත් ,
🍁ජීවිත දිහා එළියෙ ඉඳන් බලන්න හුරු වෙන්න ඕනේ .
🍁මිනිස්සුන්ගෙ හැසිරීම් ,වෙනස්වීම් දිහා උපේක්ෂාවෙන් බලලා හිනාවෙලා පැත්තකට වෙන්න පුළුවන් තරමට බැඳීම් තේරුම් ගන්න පුරුදු වෙන්න ඕනේ .
🍁ජීවිත වලට එන මිනිස්සුන්ට අනල ගුලි කරලා බෝල කරලා හැඩ හදන්න බැරි විදිහට තමන් තුල තියන තෙත මැටි ගුලිය වේලගන්න හැටි ප්‍රැක්ටිස් කරන්න ඕනේ .
අන්න ඒකයි "පෞරුෂ වර්ධනය "අධ්‍යාපන ක්‍රමයටම ඇතුලත් කරවන්න තරම් වටින දෙයක් කියල මම හැමදාම කියන්නෙ .
අපේ ජීවිතයට එන යන මිනිස්සු සමහර විට අපේ ආත්මයට එබිකම් කරනවා තමයි ,ඒ එබිකම් කිරීම් තුල ආත්මය යම් දුරකට හෙල්ලුම් කනවා වෙන්නත් පුළුවන් .
හැබැයි එතනින් එහාට ගිහින් ඒ බලපෑම ඔබගෙ ආත්මයට ඍජුව බලපෑම් කරනවානම් ඒ බලපෑම නිසා ඔබට ඔබව අහිමි වෙනවනම් එතනදි හැඟීම්බරකම ,අහිංසකකම ,අවංකකම ,වගේ බර වචන භාවිතා කරලා වහ ගන්න හැදුවට අන්න එතන තියෙන්නෙ ඒ කිව්ව වචන වලින් එකක් නෙමෙයි ,තනිකරම ඔයාගෙ "පෞරුෂය "ගැන ප්‍රශ්නයක් .
තමන් විසින් නිර්මාණය කරපු තමන් කියන පුද්ගලයව එහෙන් මෙහෙන් ඇඟේ වැදිලා යන්න එන අය නිසා ඝාතනය වෙනවනම් එතන ඒ චෝදනාව අයිති වෙන්න ඕනෙ ඝාතකයට නෙමෙයි .
ජීවිතේ කියන අම්බලමට යන එන අය ඉස්සරහ ආත්මය මැටි ගොඩක් කරලා දිග ඇරලා අනන්න බාරදෙන ඔයාටම තමයි .
හේතුව මොන තරම් සාදාරණ උනත් කිසිමකෙනෙකුට කවදාවත්ම ඔබ තුල සිටින ආදරණීය මිනිසා ඝාතනය කරන්න නම් ඉඩ තියන්න එපා .💜
ඔව් මේක ඇත්ත ..
මනෝ උපදේශනයේදී එහෙම ආත්මය ඝාතනය වෙච්ච මිනිස්සු මට නිතරම හම්බෙනවා .
ඕකට හේතු ගොඩක් තියනවා ,හැබැයි ලොකුම හේතුව තමයි අපි වගේ රටවල මිනිස්සුන්ගේ "පෞරුෂ ඌනතාවය "
ඒ කියන්නෙ තමන්ව නිර්මාණය කිරීමේ පුර්ණ වගකීම තියෙන්නෙ තමාට කියන එක පිළිගන්න තියන අකමැති කම .
පිළිගත්තත් නැතත් හුඟක් වෙලාවට අපි මැටි ගොඩවල් ,
අපේ ජීවිත වලට එන අය ඒ මැටි ගොඩ එක එක විදිහට අනලා එයාලට ඕන ඕන රූප හදලා යනවා ,එයාල ගියාට පස්සේ ඒ හදල ගිය රූපේ වෙනස් කරගෙන කලින් හිටපු තමාව නිර්මාණය කරගෙන ලෝකෙට මුහුණ දෙන්න හුඟාක් අයට හයියක් නැහැ .
ඒ වෙනුවට අර හිටපු කෙනා හදල ගිය රූපෙන්ම ලෝකේ දිහා බලන්න පුරුදු වෙනවා ,
ඊලඟට එන කෙනා අතින් වෙන්නෙ ඒක තවත් කැත කරන එක මිසක් කැත මැටි ගොඩවල් ආයෙ මුල ඉඳල අනල ලස්සන රූප හදන වගකීම ගන්න ලෑස්ති මිනිස්සු එහෙම ලේසියෙන් හම්බෙන්නෙ නැහැ ,අහම්බෙන් කෙනෙක්ට ඔබේ මැටි ගොඩ අනල ඔබව ලස්සන නිර්මාණයක් බවට පත්කරන්න උවමනාවක් තිබ්බත් ඒ වෙනකොට තියන කැත වහන්න ලේසි වෙන්නේ නැහැ ,
උදාහරණයක් ගත්තොත් , තමන් ඉතා අවංකව ආශ්‍රය කරපු තමන්ගෙ සහකාරයා තමන්ව රැවට්ටුවොත් අන්න එදා ඉඳල මේ ලෝකෙ ඉන්න ඔක්කොම පිරිමි රැවටිලිකාරයෝ කියල උපකල්පනය කරන්න පටන් ගන්නවා ,එදායින් පස්සේ ඒ කෙනාගෙ ජීවිතයට එන කිසිම කෙනෙකුට අර කලින් හිටපු පට්ට අවංක පුද්ගලයාව හම්බෙන්නේ නැහැ ,ඒ වෙනුවට හැම දේ ගැනම සැකෙන් බලන අවිශ්වාස කරන මනුස්සයෙක් තමයී බිහිවෙන්නෙ .
කවුරු කොහොම කිව්වත් මේ ලෝකෙ ආදරය කියල දෙයක් නැහැ , අවංක මිනිස්සු කියල ජාතියක් නැහැ ,පරාර්ථකාමී මිනිස්සු කියල ජාතියක් ලොවෙත් නැහැ කියල පරසක්වල ගගහ ජීවිතේ මොකක්හරි දේක එක අන්තෙකටම ගිහින් ඒකෙත් කොනටම වෙලා ඉන්නේ අන්න එහෙම කවුරැ හරි අතින් ආත්මය ඝාතනය වෙච්ච මිනිස්සු තමයි .
ඔන්න ඔතනදි මිනිස්සු සමහරක් පුහු සංස්කෘතියක න්‍යායන් වලින් ,අන්ද විශ්වාස වලින් එළියට එන්න ඕනේ .
ඇවිත් ,
🍁ජීවිත දිහා එළියෙ ඉඳන් බලන්න හුරු වෙන්න ඕනේ .
🍁මිනිස්සුන්ගෙ හැසිරීම් ,වෙනස්වීම් දිහා උපේක්ෂාවෙන් බලලා හිනාවෙලා පැත්තකට වෙන්න පුළුවන් තරමට බැඳීම් තේරුම් ගන්න පුරුදු වෙන්න ඕනේ .
🍁ජීවිත වලට එන මිනිස්සුන්ට අනල ගුලි කරලා බෝල කරලා හැඩ හදන්න බැරි විදිහට තමන් තුල තියන තෙත මැටි ගුලිය වේලගන්න හැටි ප්‍රැක්ටිස් කරන්න ඕනේ .
අන්න ඒකයි "පෞරුෂ වර්ධනය "අධ්‍යාපන ක්‍රමයටම ඇතුලත් කරවන්න තරම් වටින දෙයක් කියල මම හැමදාම කියන්නෙ .
අපේ ජීවිතයට එන යන මිනිස්සු සමහර විට අපේ ආත්මයට එබිකම් කරනවා තමයි ,ඒ එබිකම් කිරීම් තුල ආත්මය යම් දුරකට හෙල්ලුම් කනවා වෙන්නත් පුළුවන් .
හැබැයි එතනින් එහාට ගිහින් ඒ බලපෑම ඔබගෙ ආත්මයට ඍජුව බලපෑම් කරනවානම් ඒ බලපෑම නිසා ඔබට ඔබව අහිමි වෙනවනම් එතනදි හැඟීම්බරකම ,අහිංසකකම ,අවංකකම ,වගේ බර වචන භාවිතා කරලා වහ ගන්න හැදුවට අන්න එතන තියෙන්නෙ ඒ කිව්ව වචන වලින් එකක් නෙමෙයි ,තනිකරම ඔයාගෙ "පෞරුෂය "ගැන ප්‍රශ්නයක් .
තමන් විසින් නිර්මාණය කරපු තමන් කියන පුද්ගලයව එහෙන් මෙහෙන් ඇඟේ වැදිලා යන්න එන අය නිසා ඝාතනය වෙනවනම් එතන ඒ චෝදනාව අයිති වෙන්න ඕනෙ ඝාතකයට නෙමෙයි .
ජීවිතේ කියන අම්බලමට යන එන අය ඉස්සරහ ආත්මය මැටි ගොඩක් කරලා දිග ඇරලා අනන්න බාරදෙන ඔයාටම තමයි .
හේතුව මොන තරම් සාදාරණ උනත් කිසිමකෙනෙකුට කවදාවත්ම ඔබ තුල සිටින ආදරණීය මිනිසා ඝාතනය කරන්න නම් ඉඩ තියන්න එපා .💜