مسئله دراویش؛ تجسمی از سال‌های ۵۷ تا ۶۰
رضا علیجانی

بهترین روش تحلیل پدیده‌های سیاسی و اجتماعی «تحلیل تجسمی»(۱) است.

اتفاقی که در هفته‌های اخیر برای دراویش افتاد «شباهت»هایی (نه انطباق کامل) با بخشی از وقایع سال‌های ۵۷ تا ۶۰ دارد. برای نسل جوانتری که به طور مستقیم شاهد آن وقایع نبوده اما ماجرای دراویش را در هفته‌های اخیر تجربه کرده؛ این وقایع می‌تواند کمکی برای بازسازی و تجسم رخدادهای آن سال ها که منجر به سرکوب مخالفان سیاسی شد، باشد.

از سال‌‌ها پیش بنا به برخی تحلیل‌ها و حساسیت‌های تنگ‌نظرانه عقیدتی- سیاسی- امنیتی موجودیت و حقوق دراویش به طور سیستماتیک مورد نفی و حذف و حمله قرار می گرفت. حسینیه‌های‌شان تخریب و هواداران‌شان مورد اذیت و آزار قرار می گرفتند. در این فاصله برخی از شخصیت ها و نیروهای فکری و سیاسی از حقوق دراویش دفاع و یا برخوردهای صورت گرفته با آنان را نقد و نفی می کردند. از جمله برخی افراد درون یا نزدیک به ساختار قدرت مانند شیخ مهدی کروبی.

این کشمکش که با مقاومت های مستمر دراویش و پایداری آنان بر عقاید و حقوق خویش همراه بود ادامه داشت تا هفته های اخیر که برخی تحریکات (و احتمالا دام گذاری های امنیتی) مانند دورخیز برای حصر یا بازداشت رهبر دراویش (یا حداقل القاء این امر به هواداران) و یا بازداشت تحریک کننده یکی از آنان به اتهام سرقت ماشین و دیگر اعمال ایذائی و عصبی کننده (مانkد حضور وسیع لباس شخصی ها و بسیجی ها با حرکات و الفاظ و رفتارهای تحریک کننده و تهاجمی)؛ به تدریج باعث خشم آنان شده و کار را به درگیری فیزیکی و نهایتا ماجرای اتوبوس و ماشین هایی که به سمت نیروهای انتظامی و امنیتی و لباس شخصی حمله کردند، کشاند.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47335

پرونده ویژه «زیتون» | معامله ناکام برای توقف «صدور انقلاب»
نهضتی که سپاه شد

زیتون ـ مهسا محمدی: این روزها اگر در خبری گفته شود که قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران دستگیر و اعدام شده و اتهامش داشتن سلاح و پاسپورت جعلی در یک خانه تیمی بوده است، قاعدتا بسیاری این خبر را جعلی می‌خوانند و باور نخواهند کرد.

۳۰ سال پیش اما وزارت اطلاعات ایران با پیشتیبانی آیت‌الله خمینی، مهدی هاشمی، فرمانده نهضت‌های آزادی‌بخش، فردی که جای‌گاه فعلی قاسم سلیمانی در مقیاسی کوچکتر را داشت، بازداشت کردند و یکی از اتهامات او را داشتن «خانه تیمی» اعلام کردند؛ خانه‌ای که توسط خود وزارت اطلاعات در اختیار نهضت‌های آزادی‌بخش قرار گرفته و موضوعی مخفی نبوده است.

«صدورانقلاب» یکی از ایده ‌های سرمداران حکومت جمهوری اسلامی بود و از همین رو آیت‌الله خمینی در پیامی اعلام کرد که «ما از تمام نهضت‎های آزادی ‌بخش در سراسر جهان که در راه خدا، حق و حقیقت و آزادی مبارزه می‎کنند، پشتیبانی می‎کنیم.»

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47070

یک دم نگاه کن که چه بر باد می‌دهی!
سیدهادی طباطبایی

تأملی در بیانیه‌ی جمعی از علما در خصوص آراء سید کمال حیدری

جمعی از علمای قم گرد هم آمده‌اند و بیانیه‌ای صادر کرده‌اند و سید کمال حیدری –یکی دیگر از عالمان دینی- را به انحراف منتسب کرده و از مؤمنین «عدم توجه به این شخص» را خواسته‌اند. آن‌ها در تأیید نظر حضرات وحید خراسانی و صافی گلپایگانی چنین بیانیه‌‌ای را صادر کرده‌اند.

سید کمال حیدری از جمله فقهایی است که می‌گوید «اصلاح فهم دینی» را وجهه همّت خود ساخته و در این مسیر گام می‌نهد. وی می‌گوید که خواهان پالایش خرافات و غلو از فکر شیعی است. سخن اما اینک در مَرام و مَسلک این فقیه شیعه نیست. روی سخن با عالِمانی است که عَلَم مخالفت برافراشته‌اند و قلم تخفیف بر یک اندیشه بر می‌کشند. بیانیه را افرادی امضاء کرده‌تند که دور نیست بر جایگاه مرجعیت شیعه تکیه زده و آینده‌ی فقه شیعه به نام ایشان رقم خورَد.

این بیانیه البته نسبت به آنچه که سابقاً در حق مخالفین میرفت از مدارای بیشتری نصیب می‌بَرد. در این بیانیه تنها عدم توجه به آراء این فقیه را خواستار شده‌اند. نکته‌ی نیک دیگری هم در این بیانیه نهفته است و آن اینکه این متن، از سویه‌ی سیاسی تهی است. به یاد آوریم مواجهه‌هایی که با رأی فقهی آیت‌الله بیات زنجانی در خصوص آشامیدن به هنگام اضطرار در ماه رمضان رفت و برخی ایشان را به عدم درک صحیح از دین متهم کردند. حال آن‌که رأی آیت‌الله بیات زنجانی، مسبوق به سابقه بود. به نظر می‌رسد آن‌چه که تیر اتهام‌ها را به جانب آیت‌الله بیات زنجانی نشانه می‌رفت، بینصیب از سویه‌های سیاسی نبود. در بیانیه‌ی اخیر جمعی از مدرسینِ حوزوی اما کمتر صبغه‌ی سیاسی به چشم می‌آید. در این بیانیه در قیاس با پیش از این، با مدارای بیشتری نسبت به رقیب سخن رفته است.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47382

کشاورزان، گروه جدید معترضان
جنگ آب در ایران

زیتون-سحر نصیری: برخورد خشونت‌بار با تجمعات مسالمت‌آمیز تدبیر دیرین مقامات در جمهوری اسلامی است. این سنت چند سالی‌ست که شامل حال مردمانی که تنها راه امرار معاش‌شان کشاورزی بود نیز شده است؛ معاشی بی‌رمق که با شیوع خشکسالی و نبود مدیریت بحران ضربانش به شماره افتاده است.

دور جدید اعتراضات مردم ورزنه در شرق اصفهان از ۲۷ ام بهمن ماه سال جاری آغاز شد. کشاورزانی که دیگر کارد به استخوانشان رسیده، با تشکیل صفی از تراکتورهای خود دست به تجمع اعتراض زدند. این کشاورزان در آخرین حرکت در اقدامی نمادین پشت به خطیب نماز جمعه نشسته و شعارهایی چون «تکلیف ما معلوم شه، نماز جمعه شروع شه»، «صدا و سیمای ما ، ننگ ما ننگ ما» و «پشت به دشمن، رو به میهن» را سردادند.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47383

نمایش مشکلات ایران در موزه فرانسه
بهزاد احمدی‌نیا

آقای دکتر سوابق متعددی دارد. استاد در زمینه‌های مختلف صاحب نظر هستند. این عباراتی‌ست که وقتی قرار است یک انتخاب یا انتصاب در ایران انجام شود همه‌جا می‌توان آنها را شنید؛ به‌ویژه در بخش‌های کمتر تحصیلکرده کشور ایران. چندی قبل با دوستی درباره مشکلات آپارتمانشان که در محله دروس تهران است صحبت می‌کردم و او می‌گفت که در ساختمان زن و شوهری به‌تازگی ساکن شده‌اند که در جلسه تصمیم‌گیری ساختمان هم یکدیگر را «آقای دکتر» و «خانم دکتر» صدا می‌کنند. این رویه آن‌قدر ادامه می‌یابد که مدیر ساختمان معترض می‌وشد و می‌گوید اینجا همه یا استاد دانشگاه هستند یا تحصیلات مهندسی و دکتری دارند، مشکل ما داشتن یک دکتر در ساختمان نیست، ما سرایدار می‌خواهیم، باغبان نداریم و دنبال برقکار و لوله‌کش می‌گردیم.

این‌روزها بی‌اختیار دایم یاد آقای شایان‌مهر می‌افتم. هرکجا هست، تنش سلامت و روزگار بر وفق مرادش باشد. در دوران تحصیل لیسانس جامعه‌شناسی، وقتی برای نخستین‌بار سر کلاس آمد و خود را معرفی کرد، گفت: «من دکتر نیستم، استاد هم نیستم، من را شایان‌مهر صداکنید.» افتخار این را داشتم که ۴ سال از او بیاموزم و به‌حق برترین استادی بود که من در تمام دوران‌های تحصیلم تا امروز تجربه کرده‌ام. واقعا دکتر نبود اما به‌خوبی شیوه اندیشیدن و استخراج حقیقت از واقعیت را به دانشجویانی که به‌دنبال آموختن بودند آموزش می‌داد. دایره‌المعارفی برای جامعه‌شناسی در دست تهیه داشت که نمی‌دانم تا جلد چندم چاپ شده، می‌دانم برای آن زحمات زیادی متحمل شد و هزینه‌های مختلفی برای آموختن به ایرانی‌ها پرداخت. گویی ملت ما از آموختن واهمه دارد، حکومت‌هایمان دانستن را دشمن می‌دانند.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47433

«ارزش»های بی‌ارزش
محمد رهبر

دست روحانیان دیر به قدرت رسید. حضرات معتقدند که حکومتِ مباح و شرعی همان پنج سالی است که در کفِ امیرالمومنین بود و پس از آن امامان، ناکام همیشگی خلافت شدند تا سال ۱۳۵۷ که دوباره همای سعادت باز آمد و بر شانه امام خمینی نشست.

این روایت تاریخی هر چند سر تا پا خلاف است و امام و فقیه چنین پیوستگی ندارند و اگر حقی هم برای امامان شیعه مفروض بوده دخلی به فقیه شیعه پس از هزار سال ندارد، اما بهره‌ای از حقیقت هم برده و این‌که علما در کار حکومت ناشی و تازه‌کار و بی‌پیشینه‌اند.

تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، علمای شیعه تنها یک‌بار توانستند کنار تخت سلطنت بایستند و شاه را ملعبه دست خویش کرده و حکمرانی کنند و آن هم دوران شاه سلطان حسین، آخرین شاه صفوی بود که تاج از دست محمد باقر مجلسی گرفت و تا به آنجا ذوب در ولایتِ فقها شد که آرزوی علما را برآورده کرد و احکام فقهی را واجب عمومی.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47425

نقدی بر بیانیه‌ی «پانزده نفر»
محمد برقعی

بیانیه‌ای با امضای پانزده تن از مبارزان به‌نام داخل و خارج کشور، این روزها در فضای مجازی و در سطح سخن روز شده است، انگیزه طرح آن تظاهرات دی‌ماه ۹۶ در ۷۰ شهر با شعارهای تند بود. جان کلام بیانیه آن است که دوران اصلاح‌طلبی به سر آمده، مملکت در حال فروپاشی است و تنها راه نجات این حکومتِ غیرقابل اصلاح، سرنگونی آن است، پیش از آن‌که با جنگی وحشتناک تمام کشور به نابودی کشیده شود. راهکار هم یک رفراندم برای تعیین نظام کشور است و چون حکومت نشان داده که انتخاباتش مهندسی شده است، پس این کار به دست سازمان ملل باید انجام شود. این نوشته بر آن است که به بررسی این خواسته بپردازد و نشان دهد که اولا چه مقداراین خواسته از جنس خیال است و آرمان ، و چه اندازه مبتنی بر واقعیت و امکان. دوم آن‌که طرح آن تا چه اندازه مفید است یا آسیب‌رسان.

زمانی که حکومتی چنان توان سرکوب دارد که اپوزیسیون هیچ میدانی برای فعالیت ندارد و هیچ امیدی برای بسیج مردم، ناگزیر از جهان واقعی به دنیای خیال پناه می‌برد. از سویی هیچ نوری در انتهای این تونل نمی‌بیند، و هر حرکتش، حتی در آرام‌ترین شکل آن، با قدرت سرکوب می‌شود. از سوی دیگر مردم ناامید حاضر به خطرکردن بی‌حاصل نمی‌شوند. از این روی اپوزیسیون دو راه بیشتر در پیش روی خود نمی‌بیند : تسلیم و خانه‌نشینی، یا ایثار و از جان گذشتگی. نه اولی را می‌پسندد و نه در دومی امیدی می‌بیند، لذا تنها راه ادامه حیاتش، پناه بردن به جهان خیالی و دنیای موهوم است.

این تجربه را در دوران شاه و دهه پنجاه شاهد بودیم. جمعی کوچک، جانشان را برکف گذاشتند و راهی سیاهکل شدند. آن‌ها حتی تصور نمی‌کردند که روستائیان نه تنها به آنان نپیوندند، بلکه این جان برکفان آماده شهادت در راه خلق را، دستگیر کرده و به مقامات امنیتی تحویل بدهند. آنان در جهان خیالی‌شان گمان می‌کردند که ماجرای کوبا تکرار می‌شود و خلق‌ها به یاریشان می‌آیند و حکومت را سرنگون می‌کنند. گروهی دیگر، به رهبری احمدزاده‌ها، بر آن بودند با جان‌فشانیشان مردم هراسیده را به حرکت در می‌آورند.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47501

دردسرهای «مراوداتِ کاری» دولتِ بهار و «سردار»
«بهاری»هایی که به بهار نرسیدند

زیتون ـ مهسا محمدی: محمود احمدی‌نژاد روز گذشته در نامه‌ای به قاسم سلیمانی نوشت:« حداقل انتظار این است که… به گونه‌ای عمل نماییم که شریک این ظلم بزرگ تلقی نشویم.»

«ظلمی» که رییس دولت نهم و دهم از فرمانده سپاه قدس می‌خواهد در آن شریک نباشند،« ظلم» به معاون اجرایی دولتش، حمید بقایی، است که چند روزی است برای اجرای محکومیت بلندمدتش خود به زندان فراخوانده شده است.

حال امروز خبر آمد که اسفندیار رحیم مشایی، مشاور محمود احمدی‌نژاد هم بازداشت شده است. وکیلش می‌گوید اتهامش آتش زدن حکم بقایی مقابل سفارت انگلیس است و پلیس می‌گوید برای پاره‌ای تحقیقات.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47480

جهان روزمره و جامعه­شناسی مدرن
نگاهی به «نظریه­های معاصر جامعه­شناسی» ترجمه مهدی داودی

زیتون- جواد موسوی خوزستانی: پس از چاپ و نشر «نظریه‌های جامعه اطلاعاتی»؛ «کلان‌شهرها در دنیای سرمایه‌داری»؛ «عصر فرهنگ فناورانه»؛ «نظریه انسان و بازی»؛ «جهانشهرها»، و…، انتشار «نظریه‌های معاصر جامعه‌شناسی، گسترش سنت کلاسیک» تازه‌ترین کتابی است که مهدی داودی به فارسی برگردانده و نشر ثالث آن را امسال روانه‌ی بازار کتاب کرده است.[۱] این اثر را که در آمریکا کتاب درسی است مؤلفان‌اش روث والاس و الیسن ولف، به طور پیگیر و مداوم روزآمد و ویرایش کرده­اند و به همین دلیل، مطالب کتاب جدید است از جمله برخی از مهم‌ترین رویدادهای جهان که به حوزه جامعه‌شناسی راه پیدا کرده‌اند. مهدی داودی آخرین ویرایش کتاب (ویرایش ششم) را به فارسی برگردانده است.

در گفتگویی که با مترجم کتاب داشتم ایشان حق تقدم را در این زمینه با کتاب جورج ریتزر با برگردان محسن ثلاثی می‌داند[۲] با این حال نگارنده که هر دو ترجمه را خوانده است نمی‌تواند جای خالی کتاب والاس و ولف را فراموش کند که طی سال‌های گذشته، به دلیل نیاز دانشجویان به چنین اثری، متن ترجمه‌نشده‌اش در کلاس‌های جامعه‌شناسی تدریس می‌شد. از سوی دیگر رده‌بندی‌کردن دقیق نحله‌های فکری جامعه‌شناسان، دسته‌بندیِ فرضیه‌ها، نقدها، پیش‌پنداشته‌ها، پرسش‌ها و مفاهیم کلیدی هر نظریه و جای‌دادن آن‌ها در فصل‌های جداگانه، از ویژگی‌های دیگر کتاب است.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47563

فیلترینگ تلگرام، شاید یکی از همین روزها
عیدی آیت‌الله خامنه‌ای به فعالانِ فضای مجازی

زیتون-سینا پاکزاد: حسن روحانی وعده داده که دست وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات او روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت، او اما این استثنا را اعلام نکرده که «مگر مقام معظم رهبری» بخواهد. فشار نهایی برای فیلتر شدن تلگرام عیدی آیت‌الله خامنه‌ای به کاربران این پیام‌رسان است.

براساس گزارش‌ها رهبر جمهوری اسلامی در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی که در حضور او برگزار شده به شدت از رفع فیلتر تلگرام انتقاد کرده و گفته که وقتی نظام هزینه فیلتر کردن این پیام‌رسان را پرداخت کرده چرا دوباره باید آن را رفع فیلتر کند.

بر اساس این گزارش‌ها، در این جلسه مهلتی در نظر گرفته شده تا پیام‌رسان‌های داخلی «تقویت» و پیام‌رسان‌های خارجی فیلتر شوند.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47548

ابن خلدون و اسکیزوفرنی فرهنگی متفکّران ایرانی: موردِ سیّدجواد طباطبایی
حسن محدثی گیلوایی

(به‌مناسبت ۱۷ مارس / ۲۶ اسفند / سال‌روز وفات ابن خلدون)

مقدّمه

پیش از این، در مقاله‌‌ای مستقل، کتاب ابن خلدون و علوم اجتماعی: گفتار در شرایط امتناع علوم اجتماعی در تمدن اسلامی (طباطبایی، ۱۳۹۰) را از نظر نگارشی مورد نقد قرار داده‌ام (محدّثی، ۱۳۹۵). در این مقاله این کتاب را از نظر محتوای فکری مورد نقد و بررسی قرار خواهم داد و می‌کوشم بنیادی‌ترین مشکلات آن را نمایان سازم و ایرادهای فرعی‌تر صرف‌نظر کنم. نخست به مبانی نظری بحث می‌پردازم و پس از آن روش‌شناسی اثر را مورد مدّاقه قرار خواهم داد. در انتها نیز خطاهای بنیادی طباطبایی را در درک و تفسیر مقدّمه‌ی ابن خلدون شرح خواهم داد.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47568

نامبارک عید آن‌ها که هفت سال امیرانتظام را از دم‌پایی منع کردند
فرزانه روستایی

مصاحبه‌های اخیر عباس امیرانتظام عرق شرم را بر پیشانی می‌نشاند و نفس را از شدت خشم به شماره می اندازد. سخنگوی دولت مهندس بازرگان، نخست وزیر زمان انقلاب، از اولین کسانی بود که مغلوب باندهای مافیایی اطراف بیت آیت‌الله خمینی شد و امروز پس از چهل سال٬ هر گاه از دوران زندان خود سخن می گوید ابتدا اشک می‌ریزد و از میان هق‌هق‌های پیرمردی که امثال لاجوردی‌ها تلاش کردند او را خرد کنند، هنوز احساساتی بی‌نظیر و ناب از ایران گ‌دوستی و انسان‌گرایی از کلامش می‌جوشد.

در آخرین مصاحبه از مجموعه تاریخ شفاهی٬ عباس امیر انتظام کفش پارچه‌ای مندرسی را نشان می‌دهند که یادگار اولین هفت سال زندان اوست. این کفش به دور از چشم نگهبان‌ها در زندان اوین از تکه گ‌های پتو دوخته شده و گاها در کریدورهای زندان از آن استفاده می‌کرده است. برای هفت سال حتی به او دم‌پایی هم نمی‌دادند و او تنها زندانی سیاسی بود که اجازه داشتن هیچ پاپوشی را نداشت تا با تحقیر او پایه‌های حکومت تاریخی طیف روحانیون دروغگو و دغلباز ریشه بگیرد. حتی همین پاپوش دوخته شده از پتو را در زندان از او گرفتند زیرا گفته بودند که برای تحقیر او و ملیون ایرانی٬ امیر انتظام حتی با پای برهنه باید به توالت و حمام برود.

هر آنچه از علم قضا در نظام حوزوی خوانده یا آموخته یا تدریس شده است را می‌توان پاره کرد و به آب رودخانه سپرد، وقتی حکام شرع جنایتکار مستقر در زندان اوین که بویی از انسانیت نبرده اند بر اساس ادله و کینه‌های قبائل عرب ۲۰۰۰ سال قبل نجد و حجاز به قضاوت انسان‌های بی‌پناه می‌نشینند. امیر انتظام نقل می‌کند که یک بار او و دو نفر دیگر را از زندان اوین به بیمارستان مدرس در سعادت آباد برده اند اما او و دو نفر دیگر را زنجیروار به دم الاغ بسته اند. از میان این سه نفر تنها کسی که کفش بر پا نداشته و پا برهنه بوده امیر انتظام بوده است.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47578

پس از سال بی‌سابقه؛ ۱۳۹۷
مرتضی کاظمیان

هر سال، برای خود سالی منحصربه‌فرد است؛ اما از منظر سیاسی، سال ۱۳۹۶ سالی ویژه و بلکه بی‌سابقه در تاریخ جمهوری اسلامی بود.
شمار سال‌های ویژه و یگانه پس از پیروزی انقلاب، زیاد نیست؛ سال‌هایی که به‌خاطر تعدد یا کیفیت و اهمیت رخدادهای سیاسی ـ اجتماعی به‌وقوع پیوسته در آن‌ها، ماندگار و متمایز شده‌اند؛ سال‌هایی چون ۱۳۵۸ یا ۱۳۶۰ یا ۱۳۶۷ یا ۱۳۷۶ یا ۱۳۸۸.

نیم‌نگاهی به سرفصل مهم‌ترین رویدادهای سیاسی ـ اجتماعی سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد که این سال به چه میزان متفاوت و خاص بوده، و البته تا چه حد ـ به‌ احتمال بسیار ـ مضمون سیاسی سال جدید (۱۳۹۷) را نیز از خود متأثر خواهد کرد.

مستقل از حوادث بسیارتلخی چون «ریزش معدن یورت» (اردیبهشت‌ماه)، زلزله کرمانشاه (آبان‌ماه)، «تصادف و آتش‌سوزی و غرق‌شدن نفتکش سانچی» (دی‌ماه) و نیز «سقوط هواپیمای تهران ـ یاسوج» (بهمن‌ماه) که منجر به جان‌باختن مظلومانه صدها هموطن و آسیب‌دیدن هزاران خانواده شد، یادکرد از رخدادهای زیر در سال گذشته اجتناب‌ناپذیر می‌نمایاند:

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47587

استعفای نجفی پس از «تهدید» سپاه و «تحقیر» دادستانی
دخترکانی که پایتخت را رقصاندند

زیتون- پریا منتظر زاده: محمدعلی نجفی، شهردار تهران، بعد از حدود هفت ماه حضور در این سمت، و در آستانه تعطیلات نوروز، استعفای کتبی خود را به شورای شهر ارایه داد. خبر آن‌قدر ناباورانه بود که در ابتدا تعدادی از اعضای شورای شهر تهران آن را تکذیب کردند. سپس اعلام شد که استعفای کتبی ارایه شده اما اکنون زمان خوبی برای استعفا نیست و تصمیم‌گیری در این خصوص به پایان تعطیلات نوروز موکول می‌شود.

نجفی این‌بار هم بهانه بیماری خود را مطرح کرده است، اما مساله این‌جاست که آیا شهردار تهران نمی‌داند که روزهای آخر سال زمان خوبی برای استعفا نیست و بهانه بیماری نخ‌نما شده است؟

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47586

آسمان منتظر بال و پر ماست
صدیقه وسمقی

ما عقابیم که پنهان شده‌ایم
زیر بال و پر خویش
آسمان منتظر بال و پر ماست
بیا تا بپریم

زیر سقفی کاذب
زیر سقفی کوتاه
خم شده قامت ما
موش‌ها لانه گزیدند در این سقف
و کف لانه‌ی آن‌ها
سقف بالای سر ما شده است

چقدر آلوده ست

زیر این سقف، هوا

بال‌ها را بتکانیم
تا نسیمی بوزد
تا هوا تازه شود

قد خود راست کنیم
سقف کاذب نبود در خور ما
آسمان منتظر دیدن ماست

صدیقه وسمقی
۲۹ اسفند ۱۳۹۶

http://zeitoons.com/47613

دنیای فانتزی رهبری
فرزانه بذرپور

آقای خامنه‌ای در سخنرانی نوروزی سال ۹۷ از خیالاتش کفت و دنیایی فانتزی را تصویر کرد که به ایران واقعی شباهتی نذاشت. رهبر ادعا کرد که همه‌ی ظرفیت‌های طبیعی و انسانی و مالی برای تولید ملی در کشور وجود دارد، در حالی‌که موانع عظیمی در این راه است و کشور در رکود و بیکاری غرق شده است.

اول: ریسک بالای سرمایه‌گذاری در کشور و مخاطره‌آمیز بودن توسعه کسب‌وکار به گونه‌ای که سود بانکی از سود تولید اغلب بیشتر است.

دوم: پایین بودن توان رقابتی تولید داخلی با شرکتهای خارجی که وقتی با سوبسیدهای دولتی همراه می‌شود دیگر مزیت‌های صادراتی‌اش را هم از دست خواهد داد.

سوم: فساد اداری، فرایندهای پیچیده بوروکراسی و نارسایی معافیتًهای مالیاتی.

چهارم: محدود بودن ظرفیت‌های زیست بوم ایران برای تولید محصولات کشاورزی و دامی با توجه به بحران خشکسالی و تنش‌های آبی.

پنجم: تاثیر منفی سازه‌های مهندسی انتقال آب برای مصارف صنعتی و تولید فولاد و مس در مناطق کویری که به خشک شدن تدریجی تالاب‌ها و دریاچه‌ها و افزایش ریزگردها و نابودی بیشتر محیط زیست خواهد انجامید.

ششم: ضرورت انتقال فناوری برای توسعه‌ی تولیدات دانش‌بنیان مد نظر رهبری مثل نانو تکنولوژی؛ این دست تولیدات نیازمند ارتباط و تعامل با اقتصاد جهانی ست و ایجاد محیط مناسب توسعه و تحقیق و حداقل انتقال علم از غرب که باز با موانع عقیدتی رهبری مواجه خواهد شد. .

هفتم: حمایت از تولید داخلی با شرایط موجود به معنای ادامه‌ی وابستگی به نفت برای حمایت یارانه‌ای از تولید داخلی است. حمایت به هر قیمتی نسخه‌ی رهبری برای پیشرفت کشور است.

در دستگاه فکری آقای خامنه‌ای ادبیات توسعه‌ی پایدار و مدیریت منابع نسخه‌ی بیگانگان است که مسئولان باید از آن تبری جویند. واردات کالاهای آب بر اساسا مغایر با سیاست خودکفایی ملی در همه‌چیز است. رهبری در موضوع واردات چنان سختگیر است که حتی از حرام شرعی خواندن واردات کالاهایی که در داخل قابلیت تولید دارد هم ابایی ندارد.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47639

پیش‌بینی وضعیت حقوق بشر در ایران در گفت‌وگو با شیرین عبادی
هیچ نویدی برای بهبود وضعیت در سال ۹۷ نمی‌بینیم

زیتون-مازیار بهرامی: سال ۹۶ برای فعالان مدنی و سیاسی از اخبار بازداشت و مرگ فعالان در زندان پر بود. شدیدترین این اتفاقات هم پس از اعتراض‌های سراسری دی ماه روی داد.

مرگ چندین معترض در زندان که البته حکومت مسئولیت هیچ‌کدام از آنان را به عهده نگرفت و شکنجه بسیاری دیگر از بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری در زندان‌های شهرستان‌ها کارنامه نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی را در سال ۹۶ پر رنگ‌تر از سال‌های پیش کرد. توجیهی که برای مرگ همه این زندانیان در سراسر کشور مطرح شد، یا خودکشی بود یا اعتیاد به مواد مخدر.

مرگ مشکوک کاووس سید امامی، فعال محیط زیست و استاد جامعه‌شناسی دانشگاه امام صادق در زندان اوین، در همین روزهای آخر سال و گسترش دایره سرکوب‌ها به فعالان محیط زیست، نگرانی ها را بابت آینده نقض فاحش حقوق بشر در سال آینده دو چندان کرد.

هم‌زمان با آغاز سال نو چندین زندانی در سراسر کشور تنها برای مرخصی قانونی خود و بودن در کنار خانواده در لحظه تحویل سال جدید دست به اعتصاب غذا زده اند.

با این تصویر، وضعیت ایران از نظر حقوق بشر در سال ۹۷ چگونه خواهد بود؟ آیا هم‌زمان با گسترش دایره نقض حقوق بشر، واکنش سازمان‌های بین المللی جامعه جهانی در برابر این رفتار جمهوری اسلامی بیشتر خواهد شد؟

این پرسش‌ها را با شیرین عبادی،برنده جایزه صلح نوبل و رئیس کانون مدافعان حقوق بشر مطرح کردیم.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47616

شایگان، از بومی‌گرایی تا جهان‌گرایی
پیمان عارف

۱- دولت دوم محمد خاتمی و به‌ویژه دو سال پایانی آن، از ۸۲ تا ۸۴، دوره‌ای کم سابقه برای روشنفکری عرفی در ایران رقم زد؛ دوره‌ای که در آن روشنفکری عرفی هر چند به‌صورت دوفاکتو و محدود به فضاهای دانشگاهی ولی به هرحال به رسمیت شناخته شد، طرف گفت‌وگو قرار گرفت، مدعاهای نظری و جامعه‌شناختی‌اش شنیده شد و امکان هماوردی با روشنفکری دینی را یافت که پیش‌تر به‌عنوان بدیلی برای انهدام گفتمانی عرفی‌گرایان مورد حمایت قدرت مستقر بنیادگرایان حاکم قرار داشت اما حال اگر نه بیشتر ولی نه چندان کمتر از عرفی‌گرایان مورد غضب قدرت سیاسی قرار داشت و این «فقدان قدرت» خود امکانی هم برای روشنفکران دینی و هم برای روشنفکران عرفی فراهم می‌کرد تا فارغ از نظرداشت به قدرت و لوازم آن به گفت‌وگوی معطوف به حقیقت روی آورند و همدیگر را به رسمیت بشناسند و مدعاهای خود را به هماوردی مدعاهای طرف مقابل مهیا سازند.

این دوره درخشان از تاریخ اندیشه ایرانی که به‌ویژه با بازگشت و استقرار رامین جهانبگلو در ایران شروع شد، سبد روشنفکری ایرانی را نیز به‌نحو چشم‌گیری گسترش داد و آن فضای تک صدایی مبتنی بر دوگانه سروش-داوری در دهه ۷۰ را نیز شکست. در همین دوره مصطفی ملکیان با طرح پروژه عقلانیت-معنویت هم‌زمان با پروژه «نواعتزال» دکتر سروش که شاید بتوان آن را به عنوان آخرین تلاش نظری او برای جمع عقلانیت با دین تلقی کرد، محصولی جدید به این سبد افزود. هم‌زمان با او محمد مجتهد شبستری نیز با فرار وی از هرمنوتیک متن‌محور و به چالش کشیدن منشا متن مقدس، با تکیه بر سنت پدیدارشناسی و هرمنوتیک در کلام جدید، از سویی دیگر راه‌گشای عبور از تک‌صدایی پیشین شد. و باز در همین جناح از روشنفکری دینی علی پایا با ترجمه‌ای سترگ از عصر اطلاعات امانوئل کاستلز به استقبال جهانی‌شدن رفت و به یک معنا اساسا کانتکس نظرورزی در متن دینی را تغییر داد. و این‌چنین بود که دشواری دفاع از مدعاهای نظری روشنفکری دینی با عبور بسیاری از روشنفکران جناح راست آن بر دوش جناح چپ و خط شریعتی گذاشته شد تا حسن یوسفی اشکوری از ضرورت وفاداری به متن مقدس در برابر عرفی‌سازی وحی توسط محمد مجتهد شبستری دفاع کند و رضا علیجانی لیبرالیزه شدن روشنفکری دینی را محل نگرانی و نقادی خود قرار دهد.

در میان روشنفکران عرفی نیز تکثیر کثرت به همین سرعت انجام می‌شد. از بابک احمدی تا حسن مرتضوی و از مراد فرهادپور و امید مهرگان تا یوسف اباذری با سرعتی اعجاب‌انگیز گفتار چپ روشنفکری عرفی را بسط می‌دادند و به همان سرعت رامین جهانبگلو، حاتم قادری و داریوش شایگان گفتار لیبرال را گسترش می‌دادند.

گفتار فمنیستی نیز به آرامی جای‌گاه خود را در مارکت روشنفکری یافته بود و سخنگویانی از هر سه موج فمنیسم از فاطمه صادقی تا مریم خراسانی در حال برساخت گفتارهایی بودند که «زن» در مرکزیت آن قرار داشت.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47648

رقصان می‌گذرم از آستانۀ اجبار
سروش دباغ

از متن: شایگان، سالک مدرنی بود دل‌مشغولِ«قاره گمشده روح» و در اندیشۀ پرداختن سهم دل در دنیای راززدایی شدۀ کنونی. از این‌رو «مرگ آگاه» بود و تجربۀ زیستۀ غنی‌ای داشت و حسرت و آرزوی برنیامده و کارِ ناتمام و نکرده‌ای نداشت و لذا طمانینه و آرامشی رشک‌برانگیز در او به عیان دیده می‌شد. شادمانه و شاکر زیست و از عالم و آدم و روزگار و فلک و طبیعت ، شاکی نبود و طلبی نداشت و هنگام کوچ ابدی، به تعبیر اروین یالوم، زمین سوخته‌ای برای مرگ بر جای گذاشت.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47656

‌ انتخاب بولتون و سیاست خارجی ایران
مهدی نوربخش

حدود سه دهه است که سیاست خارجی کشور ما با چالش‌های عظیمی روبرو شده است. در طول این مدت آقای خامنه‌ای کوشش کرده تا با ایجاد دولتی موازی و پنهان، کنترل ارگان‌های بیشتر حکومتی را تحت فرمان خود آورد و در این میان، هیچ ارگانی به اندازه وزارت امور خارجه کشور صدمه ندیده است. اگرچه انتخاب برخی از وزرا مانند وزیر اطلاعات با هماهنگی او عملا به‌انتخاب اوست اما در عمل هیچ وزارتخانه‌ای تخریب این دخالت و کنترل را بیشتر از وزارت امورخارجه کشور عیان نکرده است.

در واقع سیاست خارجی ایران در منطقه خاورمیانه کلا از تصرف وزارت امورخارجه خارج شده و گروگان ایدئولوژی غرب‌ستیز رهبری شده است. نتیجه این کار ایجاد شکاف‌های عمیق سیاسی بین ایران و بقیه کشورهای منطقه، ایجاد بهانه برای دخالت مستقیم کشورهای بزرگ در خاورمیانه و تکیه کشورهای استبدادی خاورمیانه خصوصا بر امریکا به‌خاطر استفاده از چتر امنیتی این کشور بوده است. امروز دولت عراق که هم‌پیمان منطقه‌ای ایران است، چاره‌ای جز دعوت امریکا برای ماندن در این کشور به‌ خاطر ایجاد امنیت و حمایت از نیروهای مسلح عراق نداشته است.

با استقرار دولت احمدی‌نژاد، خاورمیانه کاملا شماره معکوس امنیتی خودرا رقم زده است. ایران دو شانس بزرگ تاریخی را با دخالت رهبر جمهوری اسلامی ایران از دست داد تا خاتمی با کلینتون و روحانی با اوباما مشکلات مابین دو کشور را بتوانند حل کنند. دولت کلینتون تا مرز معذرت‌خواهی برای کودتای ۲۸ مرداد در ایران پیش رفت اما رهبری اجازه نداد تا روابط بهتری بین ایران و امریکا ایجاد شود و امروز با دولت ترامپ و انتخاب جان بولتون، امنیت کشور ما بیش از هر زمان دیگری بعد از انقلاب به چالش کشیده می‌شود.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47662

خداکند برجام را لغو کنند!
بهزاد احمدی‌نیا

ابتدای سال ۹۶، در پروژه‌ای به‌عنوان مترجم و محقق همکاری می‌کردم و به این مناسبت تقریبا تمامی بولتن‌های اتاق‌فکرهای واشنگتن را می‌خواندم. آن‌زمان هنوز دولت ترامپ بسیار نوپا بود و سکان سیاست خارجی هم در دست فرد نسبتاً مستقلی قرار داشت.
اتاق‌های فکر جمهوری‌خواهان مملو از اندیشه‌های ضد برجام بود که راه‌حل‌های مختلفی برای غلبه بر دستاورد دیپلماتیک ایران و جهان ارائه می‌کردند. راه‌حلی‌هایی که همگی بر محور تحریم‌های غیر هسته‌ای و جلوگیری از اجرای واقعی برجام تا زمان خروج ایران از توافق هسته‌ای شکل گرفته بودند. امروز و در ابتدای سال ۱۳۹۷ باز هم همان نام‌ها را در عناوین خبری می‌خوانم اما این‌بار به‌جای اتاق‌های فکر، این افراد در سخنرانی‌های رسمی به‌عنوان وزیر امور خارجه، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی و مشاور امنیت ملی آمریکا همان عقاید را مطرح می‌کنند.

متن کامل در زیتون:
http://zeitoons.com/47726