Tramp administratsiyasining kompetensiyasi haqida navbatdagi yangilik ekan. Bunisi ajoyib: o'ta maxfiy bo'lgan xarbiy operatsiyaning barcha tafsilotlarini group chatda mudofaa vaziri, generallar, vitse-prezident muhokama qilishibdi. Bu ham mayli, gruppaga the Atlantic nashriyotining muharririni (Jeff Goldberg) qo'shib qo'yishibdi.

Muharrir qanday qilib va nimaga bu guruhga qo'shilib qolganini bilmaydi. Qarasa Yamanni qachon, qayerini bombalash haqida suhbatlashib o'tirishayotgan ekan. Kordinatalar, uchuvchilar detallarini almashib.

Hech kim the Atlantic muharriri bu gruppada nima qilyapti, bu kimni nomeri ham deb so'ramabdi, qiziqmabdi. Oxiri, muharrirni o'zi gruppadan chiqib ketibdi.

Bundan uchta xulosa:
Birinchisi: Tramp administratsiyaning kompetensiyasi yo'q deb yozgandim. Navbatdagi isbot. Lekin, bunaqasi hammasidan o'tib tushdi. Harbiy operatsiya va sirlarni group chatda muhokama qilishar ekan.

Ikkinchisi: Hillary Klintonning emaillarini vahima qilib o'sha paytda eng muhim masalaga olib chiqqanlar hozir bu administratsiyaning group chatdagi harbiy operatsiyaning muhokamasi va uni noma'lum odamlarga tarqatishlari haqida nima derkanlar? Hech nima demaydilar, albatta. Bu Hillarining emaillaridan karrasiga xavfliroq.

Uchinchisi: Group chatlaringizni tekshirib qo'yinglar. Balki qaysidir chatning orasida Jeff ismli odam bor bo'lishi mumkin...

@uzbekonomics

Klintonning bunga munosabati.

@uzbekonomics

The New Yorker jurnalining navbatdagi hafta sonining muqovasi.

Toshkent shahrida ham, yer osti va yer usti o'tish joylarida, va umuman shahar bo'ylab ko'rish mumkin bo'lgan manzara.

Agar shahar, jamoat transporti, piyodalar yo'laklari bolalar, onalar, qariyalar, mobilligi cheklanganlar va umuman barcha piyodalar uchun qulay, xavfsiz va inklyuziv bo'lmas ekan demak bunday shahar o'z asosiy maqsadi - odamlar uchunligini unutgan bo'ladi.

@uzbekonomics

Ingliz tilida surreal degan so'z bor. Ishonish qiyin, haqiqatga to'g'ri kelmaydigan ma'noni ifodalaydigan. Kanada bosh vaziri Karnining kechagi mana bu gaplarini eshitish shunday hissiyotlarni beradi.

"AQSh bilan bizda avvaldan mavjud bo'lgan munosabatlar endi tamom" deyapti.

Bilasizmi bu yerda nimasi juda achinarli? Kanada AQShning har tomonlama eng yaqin hamkori, do'sti, va qo'shnisi edi (shunday bo'lib qoladi ham degan umid bor). Bu munosabatlarni yo'q joydan, hech qanday sabablarsiz AQSh (Tramp) tugatyapti. Va, eng muhimi AQSh bundan hech qanday, qaytaraman, absolyutno hech qanday na iqtisodiy, na harbiy, na siyosiy manfaat olmayapti va olish ko'zda tutilmagan ham. Shunchaki, bir kun bir zo'ravon odam kelib AQSh iqtisodiyotini ham, tashqaridagi munosabatlarni ham hech qanday sabablarsiz qasddan buzishga bel bog'ladi. Va, qo'shnisi Kanadaga kuchini ko'rsatyapti.

O'sha gap, komadan bugun uyg'ongan odamga nimalar bo'layotganini aytib bersangiz, nima AQShni Rossiya bosib oldimi deb so'raydi.

@uzbekonomics

Hurmatli do‘stlar,

Sizni, Illinoys universiteti doktoranti, do’stimiz, Ikromjon Tuhtasunov tomonidan olib borilayotgan ilmiy tadqiqot doirasidagi so‘rovnomada ishtirok etishga taklif qilamiz. Tadqiqot O‘zbekistondagi mahalliy rivojlanish dasturlariga oid fuqarolar fikri va tajribasini o‘rganishga qaratilgan.

So‘rovnomani to‘ldirish 15–20 daqiqa vaqt oladi. Ishtirokingiz evaziga siz $4.50 miqdoridagi mukofot yutib olish imkonini beruvchi qur’ada qatnashishingiz mumkin.

Agar ishtirok etishga rozilik bildirsangiz, so‘rovnomani quyidagi havola orqali boshlashingiz mumkin:
🔗 https://illinois.qualtrics.com/jfe/form/SV_0lmIRsVFBaaECNw

Oldindan rahmat! Sizning ishtirokingiz ushbu ilmiy tadqiqot uchun juda muhim.

Ramazon Hayiti muborak bo‘lsin!

Shu haftalarda Tramp administratsiyasining iqtisodiy va tariflar siyosati yaxshigina testdan o'tadi.

Tramp o'zini-o'zi qiyin ahvolga solib qo'ydi. Bir tomondan buzg'unchi g'oyaga va mantiqsizlikka asoslangan tarif siyosati fetishizmi bo'lsa, ikkinchi tomondan bozorlar, bizneslar, iste'molchilar ham buning salbiy oqibatlarini o'z tanalarida his qilayotganliklari. Krugmanning bugungi kolonkasi shu haqida ham - amerikalik kattayu-kichik tadbirkorlar Trampga ovoz berganlarida uning pro-biznes siyosati aslida biznesga qarshi ishlashini anglamaganlar. Ikki kundan so'ng AQShda import qilinadigan barcha avtomobillarga 25 foizlik boj amalga kiradi. Bu mutlaqo barcha uchun yomon yangilik, mahalliy ishlab chiqaruvchiga ham, xorijlik ishlab chiqaruvchiga ham, iste'molchiga ham. Mashinalar narxi oshadi, Tramp esa buning menga qizig'i yo'q debdi...

Bu ahmoqona tarif siyosati uzoq davom etishi mumkin emas. Menga Jo Politanoning gapi yoqdi: "Bu tariflar ruhiy holat yaxshilanmaguncha davom etaveradi." Bu administratsiya toki ruhiy holatini yaxshilab, to'xtang, biz nima qilyapmiz o'zi demaguncha davom etaveradi. Hech qaysi iqtisodchi ham, demokratchilar ham bu ruhiy holatni chetdan yaxshilab bera olmasa kerak. Chunki, qilayotgan ishlaringiz ahloqqa ham, ilm-fan qonuniyatlarga ham, mantiqqa ham to'g'ri kelmaydi degb qarama-qarshi fikr berganlar qandaydir g'arazli dushmandek ko'rilyapti. Masalan, Obamaning moliya vaziri va Garvard professori Larry Sammers bu administratsiyaning tariflar haqidagi gaplarini "be'mani" degandi. Butun boshli iqtisodiyot fani bir yoqadan bu yomon, buni asorati xorij mamlakati emas, mahalliy amerikalikning boshiga tushadi desa, Trampning vaziri Bessent Summersga qarshi adekvat munozara qilish o'rniga "Sammers o'zi pulga gapiryapti bu gaplarni" debdi. Bessent shunchaki nafaqat butun boshli iqtisodiyot fanini adashganlarga chiqaryapti balki sog'lom munozaraga ham bormayapti. Navarro tariflarni soliqlarni oshirish bilan emas, aksincha soliqlarni tushirish bilan barovar debdi. Iqtisodiy savodsizlik, va yolg'onga asoslangan gaplar. Birinchi muddatdan farqli o'laroq, ikkinchi muddatda Trampning atrofida birorta ham sog'lom fikr va qarshi argument beradigan odam qolmagani haqida yozganman.

Xo'sh, shu ruhiy holat qanday yaxshilanib qoladi. Nima turtki bo'ladi?
Bozordagi ko'rsatkichlar va ashaddiy elektoratning o'z cho'ntagi, ishini yoqotishi, ro'zg'ori qimmatlashayotganini anglaganda. D. Tramp uchun ikkita ko'rsatkich qolganlaridan muhim. Birinchisi TV reyting, ikkinchisi fond bozori. Birinchi chorakda S&P500 indeksi 1980-yillardan beri dunyoning qolgan qismiga nisbatan eng yomon ko'rsatkichda. Biroz chidab turinglar, hammasi yaxshi bo'lib ketadi deb har qachongidan ham barqaror bo'lib turgan iqtisodiyotni besabab cho'ktirilishi nafaqat Wall Streetda, balki Main Streetda ham sezilyapti. Iste'molchilarning iqtisodiyotga ishonchi qisqarmoqda (2022 yildan beri eng pastda) inflyatsiya tezlashmoqda, bizneslar sarmoyalarni to'xtatib turibdilar. Ikkinchi tarafdan midterm saylovlari yaqin. Azaldan respublikachilar yutib kelgan okruglardagi majlislar keskin bo'lyapti, respublikachi vakillarga ishonch kamaymoqda. Pensilvaniya shtati senatiga 130 yildan beri demokrat saylanmagan okrugda yaqinda demokrat vakil yutibdi. Stefanikni ham midterm saylovlardan qo'rqib BMTga elchi nomzodligidan qaytarib oldi, bu ham Trampning midterm saylovlardan qo'rqayotganini bildiradi.

Xullas, FOXga chiqib o'z elektoratiga qandaydir kichkina va nomiga g'alabani e'lon qilib, bo'ldi biz yutdik endi iqtisodiyotni ko'taramiz deb ahmoqona tariflardan chekinib bozor va iqtisodiyotni qasddan cho'ktirilishini to'xtatadimi yoki tariflarga bo'lgan zararkunanda fetishizimini davom ettiradimi. Ikkinchisi bo'lsa unda o'z elektoratining ham sabri uzoq davom etmaydi. Hech kimga ish yoqotish, ro'zg'orga asossiz qimmat narx to'lash, va cheksiz yolg'onlarni eshitaverish yoqmaydi.

@uzbekonomics

​​Yanvar oyidagi so'rovda 42 foiz amerikaliklar Trampning siyosati ularning moliyaviy ahvolini yaxshilashni kutishgandi, 28% foizi esa yomonroq qilishini.

Hozir esa, teskarisi, 42 foiz amerikaliklar Tramp siyosati ularning moliyaviy ahvolini yanada yomonlashtirayotganini aytishmoqda.

Nima deyish mumkin - amerikaliklar kimni saylab qo'yganliklarini endi anglashni boshlashmoqda.

Bir narsani yana bir bor qat'iy qaytarmoqchiman: Trampning bu siyosatlari syurpriz emas. Barchasini saylovdan oldin aytgan, pretsedent ham bo'lgan, va oq qog'ozga qora siyoh bilan yozib berishgan ham.

@uzbekonomics

Mavzuga aloqador yaxshi mem ekan.

@uzbekonomics

Menimcha bu juda to'g'ri g'oya - san'atkorlar faoiliyati rasmiylashtirilib daromaddan soliq to'lashlari kerak. Bu narsa anchadan beri qilinishi kerak edi. Faqat 2027 yilga qoldirmasdan, ertaroq amalga oshirilsa ham bo'lar ekan.

Shu yerda yana bir narsa muhim. Artistlar, qo'shiqchilar va umuman madaniyat sohasidagilar daromaddan soliq to'lashni boshlar ekanlar, ularning faoliyatini nazorat qilib majlis va litsenziyalar orqali tartibga solib turadigan turli davlat uyishmalari, agentliklar vakolatlari cheklansa yoki bekor qilinsa maqsadga muvofiq bo'lar edi.

Davlatning artist/qo'shiqchilar faoliyati ustidan nazorati ularni faqat soliqqa solishga qaratilsa artistlar faoliyati ham erkinroq bo'lib yanada ko'proq daromad olishga va daromadlarni shaffof ochiqlashga rag'batlari bo'lar edi.

@uzbekonomics

​​​​Kecha Viskonsin Oliy sudi saylovida Mask ochiqchasiga million dollarlik chek yozib odamlarni uning nomzodiga ovoz berishlarini so'raganiga qaramay boshqa nomzod g'olib bo'ldi.

Bundan ikkita xulosa qilaman:
1. AQShda saylovlarni milliarderlar pullari bilan sotib ola olmaydilar. Ha, manipulyatsiya qilib yutishlari mumkin (2024 misol), lekin ochiqchasiga ovoz beruvchilarga pul berish orqali ularning ovozini "sotib olish" mumkin emasligini Soros ham, Blumberg ham, mana endi Mask ham ko'rsatib berdi.

2. Mask Tramp va GOP uchun uchun liability. Ingliz tilidagi navbatdagi bu so'zimizning ikkinchi ma'nosi bu mavjudligi yoki xatti-harakati sharmandalikka, zararga sabab bo'lishi yoki noqulay ahvolga solishi mumkin bo'lgan shaxs yoki narsa. Qancha tezroq Tramp o'zidan Maskni uzoqlashtirsa shuncha yaxshiroq, menimcha.

Aslida, Tramp va Maskda bir farq bor. Tramp noto'g'ri va ahmoqona gaplarni gapirsa ham, unda ijtimoiy ko'nikmalar (social skills?) bor. Ba'zida kulgili, ba'zilarga xarizmasi bordek ko'rinadi. Ba'zilar uni yoqtiradi. Maskda esa yumor ham, ijtimoiy ko'nikmalar ham va xarizma ham yo'q, lekin u doimo o'zini kulgili qilib ko'rsatishga harakat qiladi. Lekin, o'xshamaydi. Xullas, Tramp chin dildan ba'zilarga shaxs sifatida yoqadi. Mask esa hech kimga yoqmaydigandek.

@uzbekonomics

Tramp yangi tariflarni bugun e'lon qildi. Bular ChatGPTdan "har bir mamlakatga qancha boj solaylik" deb so'rab 1 dona ham odam yashamaydigan, faqat pingvinlar yashaydigan orolga ham import bojini joriy qilishibdi. Ikkinchisi fakt, ro'yxatga qarab ko'ring o'zingiz ham (Heard & Mcdonald islands). Birinchisining ehtimolligi esa juda kattaga o'xshayapti.

Bugungi press konferensiyada Tramp qaysi mamlakatda qancha tarif joriy etilishini ko'rsatishga jadval chizilgan banner ko'tarib chiqdi. Raqamlarga qarasak - mutlaqo hech qanday ma'noga ega emas raqamlar. Qisqasi, barcha mamlakatlar AQShdan keladigan tovarlarga kamida 10% tarifni joriy qilishgan deb faraz qilingan. Aksariyat mamlakatlarga qandaydir tasodiy raqamlarga teng import boji belgilangan. Masalan, Vyetnam AQShga 90% va Ekvador 12% tarifni AQShga joriy qilgan ekan. Va, shu mamlakatlarga javob tariqasida ular qo'ygan tarifning yarimiga teng foizini javoban biz ham tarif qo'yamiz demoqda.

Bu raqamlar qanday hisoblanganini administratsiya tabiiyki aytmadi. Tarmoqda odamlarda turli versiyalar bor, haqiqatga eng yaqini shundayga o'xshaydi: Har bir mamlakatdan AQShga qilingan import xajmidan eksportni ayirib import xajmiga bo'lsangiz shu ro'yxatdagi raqamlar chiqib kelar ekan. Aql bovar qilmaydigan darajada savodsizlik. Ya'ni savdo defitsitini importga bo'lib mana shu mamlakat AQShga shuncha foizda boj solmoqda deb o'ylashibdi. Bu ma'nosi kam foiz shunchaki import xajmining qancha ulushi eksport bilan qoplanmaganligini ko'rsatadi. Mutlaqo qaysidir mamlakat joriy qilgan savdo baryeri emas.

Bu ham mayli, qanday qilib bunday hisob-kitobga kelishdi, kimning g'oyasi bu desangiz javob ChatGPTga o'xshayabdi. Tarmoqda ham shuni sezib qolishibdi. Men ham o'zib tekshirib ko'ray dedim. Mana bu havola orqali kirsangiz ko'rasiz - menga osonlikcha tariflarni joriy qilishim uchun bitta formula ko'rsat va bir nechta mamlakat AQShga qancha tarif qo’yganini hisoblab ber dedim. Vyetnam, Hindiston, Yaponiya va Buyuk Britaniya misolida ko'rishingiz mumkinki ChatGPT yuqoridagi ahmoqona formulani ishlatib Tramp ko'tarib turgan import bojlarini hisoblab berdi. Birga-bir teng. Tasodifmi? Unday deb o'ylamayman.

O'zingiz ham so'rab ko'ring (savolni to'g'ri ifoda qilgan holda, albatta):
https://chatgpt.com/share/67edd1ed-b270-800b-83e1-f601c6572187

- Dunyodagi eng katta iqtisodiyotining yetakchisi.
- Ahmoqona, mutlaqo iqtisodiyot faniga, empirik dalillarga, tarixiy saboqlarga va mantiqqa qarshi tariflarni joriy etmoqda.
- Tariflarni hisoblash va joriy qilishda esa uy vazifasini topshirishga 15 minut qolganda nima qilarini bilmay ChatGPTdan javob so'ragan maktab o'quvchisiga o'xshab yondashilganga o'xshayapti.

So'z ojiz.

@uzbekonomics

​​O'ylashingiz mumkin, nima uchun oxirgi paytlar asosan Tramp/Mask, tariflar, AQSh iqtisodiyoti haqida yozyapman, yoki axir biz O'zbekistondamizku bizga bularni nima daxli bor deb so'rashingiz mumkin. Birinchidan, gap shundaki, men bu haqida yozayotganda AQSh iqtisodiyotiga o'ta qayg'urganim, yoki Tramp/Maskni yoqtirmaganim uchun emas, balki bu jarayonlar fundamental iqtisodiy tushunchalar, ilm-fan, tarix, savdo va umuman hayot qanday ishlashini rad etayotgani, noto'g'ri va buzg'unchi g'oyalarga asoslanganligi va biz bunday pretsedentni ko'rmaganligimiz uchun.

1930 yillarda buyuk depressiya qanday boshlangan, 2007/08 yilgi global moliyaviy inqiroz qanday boshlangani haqida odamlar yoki kitobdan o'qishadi, yoki kinolarda ko'rishadi. Muhimi, ularni sodda tilda tushuntirish oson emas. Masalan, shuning uchun ham Selena Gomez va Richard Taler yordamida the Big Short filmida CDO instrumenti nimaligini tushuntirishga harakat qilishgan. Lekin, hozir, 2025 yilgi voqealarni esa biz kinoteatrda emas, balki jarayonni birinchi qatoridan turib jonli ko'ryapmiz. Bundan tashqari, Smut Houli, CDOlarni tushunmasligimiz mumkin, lekin bunisida barchasining sababi oddiy va ahmoqona.

Masalan, ozish uchun bir oyog'ingizni chopib tashlasangiz vazningiz kamayadi. Lekin, bunday qilmaysizku, to'g'rimi?

Ikkinchidan, O'zbekistonda ta'siri bormi degan savol ko'p beriladi. Albatta bor. O'zbekiston tobora bozorlarga chiqar ekan, ochilar ekan, hamma narsaning ta'siri bor. Obligatsiya bozori orqali ham, savdo zanjiri orqali ham, dunyo bilan savdo qilish borasida ham - barchasiga qandaydir bo'lsa ham ta'siri bor. Ukrainaga urush boshlanganda ham, Kovid boshlanganda ham yozganman - bunday jarayonlardan O'zbekiston o'zi uchun ko'p foyda qilib olishi mumkin va kerak. Bizda aholi ko'p, ishchi kuchi nisbatan arzon. Agar imkoniyat to'g'ri kelsa dunyo savdo zanjirida faol bo'lishimiz mumkin. Vyetnamdek ishlab chiqaruvchi mamlakatga katta bojlar solinayotgan bir paytda.

Uchinchidan, anchadan beri kuzatadigan kanal o'quvchilarim bilishadi: iqtisodiyot uchun eng katta yordam bu nimanidir qilishda emas, balki aynan ko'p narsani umuman qilmaslikda. Shuning uchun, bunday xatolar va jarayonlar iqtisodiyot faniga qiziqishi bor bo'lgan talabaga ham, tadbirkorga ham, qaror qabul qiluvchiga ham foydali bo'ladi.

@uzbekonomics

Mayli, keling, faraz qilib tariflar ishlaydi deylik. Bu tariflar ikkita narsani ko'zlaydi deb bu g'oyani sotishmoqda. Birinchisi bu AQShga ishlab chiqarish sanoatini qaytarish, chet elga ketib qolgan zavod-fabrikalarni qaytarish. Ikkinchisi esa tariflar natijasida byudjetga katta tushum olib kelish. Buni savdo vaziri Lutnik ham, moliya vaziri Bessent ham qayta-qayta aytishadi.

Birinchidan,
AQShga ishlab chiqarishni qaytarish fetishizmi bu mutlaqo xato fikrlarga asoslangan. Muammo shundaki, aziz o'quvchilar, AQShda ishlab chiqarish sanoati yalpi ichki mahsulotning atigi 10 foizini tashkil qiladi. AQSh iqtisodiyotida ishlab chiqarishning ham qiymat nuqtai nazardan ham zavod ishchilari soni nuqtai nazardan ham yillar davomida qisqarib borishi bu AQSh dunyo iqtisodiyotida yutqazayotganini anglatmaydi. Aksincha, AQSh boyigani sari, aholisi ko'proq ko'nikmalarni o'zlashtirgani, inson kapitali qiymati oshgani sari iqtisodiyot ishlab chiqarishdan xizmat ko'rsatish sohasiga og'igan. Moliyaviy soha, masalan. Nike krossovkasini zavodda ishlab chiqarish xarajati $5 bo'lishi mumkin, lekin u sotiladigan $110 narx ichida shu ishlab chiqarishdan tashqari sohada ishlaydiganlarning qiymati yotadi - dizaynini chizgan odam, bozorni tahlil qilgan odam, marketolog vhkz. Amerikaliklar xizmat ko'rsatish sohasidan ketib, katta qiymatli tovar va xizmatlarni yaratish o'rniga zavodga qaytib toster yoki dazmol qiladigan ishlab chiqarishlari kerakdek. Bundan tashqari, hozirda AQShda ishsizlik darajasi tarixiy minimumda. Ya'ni, ko'chada bekor yurib ishsiz odamni o'zi yo'q. Bundan tashqari, immigratsiya siyosatini yanada cheklab qo'shimcha ishchilar kelishini ham qiyinlashtirishmoqda. Shunga toster va dazmol qiladiganni ishlab chiqarishga keladigan odamni o'zi yo'q.

AQSh iqtisodiyoti va iste'molchilari shunchalik boyki, ular o'zlari deyarli hech narsa ishlab chiqarmay o'zlarining iste'mollari uchun butun dunyoni AQSh uchun tovarlarni ishlab chiqartira olishadi (ularning o'zidan qarz olib ham). Shuning uchun ba'zi mamlakatlar bilan manfiy savdo balansi bu AQSh yutqazayotganini emas, balki AQSh iste'molchilari yutayotganini anglatadi. Kechagi misolda, agar Vyetnam hukumati AQShdan import qilinadigan 10 milliardlik tovarlarga o'z aholisiga soliq sifatida 10% import boj joriy qilgan bo'lsa, bu Vyetnamning ishiku. Nima uchun Vyetnam hukumati o'z aholisini jazolayotgani uchun AQSh hukumati ham o'z aholisini qo'shimcha bojlar orqali jazolashi kerak?

Zavod-fabrika qurish bir kunlik ish emas. Bozordagilar va investorlar juda yaxshi tushunib turishibdi - bu tariflar ijro hokimiyati qarori, qonun emas, va bu admin 4 yilda ketadi. Shuning uchun tariflar bugun bor, ertaga yo'q, yoki umumiy noaniqlik. Shunga, milliard dollarlik zavodlarni qurish qarorini qabul qilishga korxonalar shoshilmasligi tabiiy. Aksincha, AQShda hozir mavjud bo'lgan zavodlar yopilish ehtimoli katta. Sababi - AQShga import qilinadigan barcha tovarlarning 50 foizi ishlab chiqarishda input sifatida ishlatiladi, avtozapchastlar masalan. Shunga, import qilish qimmatlashgan sari ba'zi zavodlar shunchaki ishlamay qo'yadi yoki ishlab chiqarishni kamaytiradi. Mana, ba'zi ishlab chiqaruvchilar ishchilarni haydashni ham boshlashibdi. Tabriklayman.

Ikkinchidan,
Import boji oshirib ishlab chiqarishni AQShga qaytaramiz deyishyapti, hamma endi AQShda ishlab chiqarilgan tosterni sotib olsin deyishyapti. Hop, shunday ham deylik, agar hamma ishlab chiqarish AQShda bo'lsa unda hech kim import bojini to'lamaydiku, to'g'rimi? Siyosat birinchi maqsadiga yetadi. Lekin, import bojidan byudjetda roppa-rosa nol dollar tushadi agar shunday bo'lsa. Demak, import bojini oshirishdan maqsab tushumni oshirish bo'la olmaydi. Albatta, administratsiya bunday maqsadni qo'yishidan sabab - importyorlar import qilishda davom etishini, bojni chegarada to'lashlari, lekin boj tovarning tannarxiga kirib uni iste'molchilar to'lashlarini biladilar. Alal-oqibat iste'mol tovarlar narxlari oshadi.

@uzbekonomics

Savdo balansi manfiy son bo'lishi doim fojia va maummo degani emas. Masalan, men ham yillar davomida juda ko'p savdo hamkorlarim bilan manfiy savdo balansini yuritib kelaman. Savdo shunday narsaki, har bir dona savdo hamkor bilan sizning savdo balansingiz musbat son bo'lishi shart emas. Savdoning o'zi ixtiyoriy tarzda bo'lishi barcha tomonga foydali ekanligidan dalolat.

- Starbaks yoki Dunkin bilan menda kofe bo'yicha manfiy savdo balansi bor. Ulardan amerikano olganimda, savdo balansim musbat bo'lsin deb ularga bir qop maydalanmagan kofe tashlab chiqmayman, yoki uyimda o'zim kofe damlab Starbacksga olib chiqib sotmayman^. Bu muammomi? Yo'q, manfiy kofe savdo balansidan men qiymat olaman.

- Bozor qiladigan do'konim bilan menda minglab dollarlik manfiy oziq-ovqat savdo defitsiti bor. Ulardan pomidor olganda, qaytimiga balansimiz musbat bo'lsin ularga o'zim tuvakchada yetishtirgan pomidorni sotmayman.

- Sartaroshxona bilan ham menda manfiy soch kesish xizmati savdo balansi bor. Sochimni kestirganda, men sartaroshga qaytim qilib uning soqolini xuddi shu summaga olib chiqmayman. Sartaroshda soch kesish profitsiti, menda esa soch kesish defitsiti bo'lganligi ikkalamizga yaxshi.

Shuning uchun, bir kun uyg'onib, mendan Starbaks ham, sartaroshim ham, do'konim ham foydalanishmoqda, ular mendan o'zim damlagan kofeni, tuvakchada ekkan pomidorimni olishmayapti, sartaroshim soqolini menga oldirmayapti - demak ular men bilan bir xil savdo qilgilari kelmayapti deb o'zimga-o'zim tarif e'lon qilmaymanku, to'g'rimi? Bular soddalashtirilgan misollar, albatta.

^aslida, o'zim uyda qahva damlaganda bu Starbaksdan ming marotaba yaxshiroq, o'zim qahvaxona oshsam bo'larkan deb har kuni o'ylayman.

@uzbekonomics

​​Bularning barchasidan bir yaxshi hikmat ham bor: Trampning o'zi globalizatsiyani, mamlakatlararo erkin savdoni yanada ko'proq targ'ib qilib ularning muhimligini ko'rsatib beryapti. Ya'ni, mana bu ishlar orqali aslida erkin savdo nima edi, undan qanday naf bor edi kabi savollarga javob olish ko'pchilikka osonlashadi. Erkin savdo tarafdorlari uchun Tramp qaysidir ma'noda foyda keltiryapti.

Trampdan so'ng siyosatda so'llashuv ham, iqtisodiyotda liberalizatsiya ham ko'payishi muqarrar. Bunga ishora qiladigan raqamlar ham bor ekan: Amerikaliklar hozir xalqaro savdoga har qachongidan ham ijobiy munosabatda ekanlar va savdoga ijobiy qarash eng ko'p respublikachilar tomondan o'zgarayotgan ekan. Shuning uchun, mamlakatlararo munosabatlar butunlay buziladi, qutblashadi, savdo o'ladi deyish xato. Yevropa ittifoqi hozir Trampga javoban qilishi kerak bo'lgan eng zo'r harakat bu hech qanday javoban tariflarni e'lon qilmaslik. Aksincha, barcha tariflarni boshqa mamlakatlar uchun olib tashlab Yevropani erkin savdo markaziga aylantirishlari o'zlariga katta foyda bo'lar edi. Umid qilamanki shunday qilishadi.

@uzbekonomics

​​Bu hafta tarixiy bo'ldi.
Oxirgi ikki kundagi fond bozori tushishi 1929 yildan beri bozor ishlagan 99.9% kunlardan yomonroq ekan.
Ya'ni, bozor quyidagi narsaga ishora qilyapti: bu tarixda eng katta xatoga yo'l qo'yilgan siyosiy qaror.

Mutlaqo destruktiv.

Hozir ijtimoiy tarmoqlarda kun tartibini videoga olib kontent qiladigan inflyuenserlar borku, shunga o'xshash hafta tartibi qilish mumkin ekan:
Haftaning birinchi qismi: bozor va iqtisodiyotni besabab buzish.
Haftaning Ikkinchi qismi: hech narsa bo'lmagandek golf o'ynash.

@uzbekonomics

Nima uchun 2024 yilning uchinchi choragiga kelganda W. Baffet equity bozordan chiqib, ko'p pozitsiyalarini yopib 300+ milliard dollarlik naqd pul "ustida o'tiribdi" deb hayron bo'lishayotgan edi (naqd pul=g'aznachilik obligatsiyalari). Hatto, ba'zi kripto investorlar ham Baffetni aqldan ozganmi deyishgandi.

Mana shu rasmda savollarga javob bor ekan. Yil boshidan beri eng boy shaxslarning portfelidagi o'zgarish.

Albatta, ro'yxatdagilardan farqli o'laroq Baffet ta'sischi texno-tadbirkor emas. Lekin, u contrarian investor. Bozorda hukmron bo'lgan kayfiyatga teskari harakat qiladigan. Ayniqsa, ijobiy sentimentga qarshi o'laroq.

Mana bu rasmdagilar esingizdami? Menimcha, ular noto'g'ri sarmoya qildilar. Tramp biznesga yordam beradi deb o'ylashgan edi. Uchchalasining boyligi qog'ozda hozircha -$200 milliardga qisqardi.

@uzbekonomics

Bu hafta o'qiganlarimning ba'zilari:

1. Manfiy savdo balansi mamlakatni qashshoq qilmaydi. Noah Smith kolonkasi.

2. Tariflar bo'yicha eng ko'p so'raladigan savollarga javoblar. Kyla Scanlonning Substackda maqolasi. Aytgancha, Kyla Scanlon - zamonamizning iqtisodiyot, moliyaviy savodxonlik mavzulari bo'yicha eng nufuzli TikTok/ijtimoiy tarmoq/Gen Z inflyuenseri. U haqida WSJ ham profil maqola yozgan. O'zim ham uni muntazam ravishda o'qiyman. Ingliz tilida o'qish va kuzatish va o'qish shart bo'lgan ikkita odamni tanlash kerak bo'lsa birinchi tabiiyki Matt Levine, ikkinchisi Kyla.

3. Financial Taymzda ko'p baxsga sabab bo'lgan maqola. Maqola muallifi - iqtisodchi. Lekin, u oddiy narsada xato qilyapti. Uningcha, Germaniya hukumati germaniyalik eksportyorlar tovarni AQShga eksport qilganlarida QQSni qaytarib olishlari bu Germaniya hukumatining eksportyorlarga subsidiya beryapti demoqda. Va shu xato fikrga asoslanib, biz, AQSh ham Germaniyaga 25 foizlik import bojini qo'ysak shunda teng bo'lamiz demoqda. Nimaga bu mutlaqo xato ekanligini bu yerda yaxshi tushuntirilgan.

4. Financial Taymzda yana bir maqola. Unga ko'ra, turli mamlakatlarda va turli yosh kategoriyasidagi insonlar orasida diqqatni jamlash, og'zaki va raqamlar bilan fikrlash samaradorligi pasayib borayotgan ekan. Bunday kuzatuvni tushuntirishda ko'pincha raqamli ommaviy axborot vositalarining oshib borayotgan ta'siri, smartfonlar va ijtimoiy tarmoqlarning ko'payishi tilga olinadi. Ya'ni, smartfon yomon, ijtimoiy tarmoq yomon deb. Lekin, bu yerda fundamental o'zgarayotgan narsa bu insonlarning ma'lumotlar bilan munosabati. Ma'lumotlarni tobora ko'proq telefon/kompyuterdan olyapmiz, hammaning ko'zi telefonda (mana siz ham hozir bu postni telefon yoki kompyuterdan o'qiyapsiz). Ma'lumotlarning shakli ham uzun tekstdan qisqa tekstga, qisqa videolarga o'tib bormoqda.

5. Daxshat.

6. Tariflar haqida yana bir bor.

7. Reygan.

8. Qiziq tadqiqot.


Bu hafta o'qimaganim esa:

1. Kuniga 300ta tvit yozadigan Elon Mask tariflar haqida birorta so'z ham yozmabdi. Sababi oddiy - Elon Mask tadbirkor, mahsulot ishlab chiqaradi. Ishlab chiqarish zanjiri naqadar global savdoga bog'liq ekanligini juda yaxshi biladi. Bu yerda молчание — знак согласия emas. Teskarisi.

@uzbekonomics

Iqtisodiyot fanidan dars beradiganlar har bitta talabaga ahamiyat berishlari, yaxshilab o'qitishlari kerakligi haqida saboq ekan.

Eslatma: Tramp iqtisodiyot yo'nalishida bakalavr qilgan.

Koridorda o'qigan bo'lsa kerak.

@uzbekonomics