Darsni boshlaymiz.

2 daqiqada boshlaymiz.

O‘timli fe’llar — bu to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘ldiruvchi bilan qo‘llaniladigan, ya’ni harakat bevosita biror narsaga qaratilgan fe’llardir. Ular “nima?” degan savolga javob beradi.
O‘timli fe’llarga misollar:

1. Kitobni o‘qidi.
2. Xatni yozdi.
3. Telefonni ol.
4. Uyini sotdi.
5. Ismimni aytdi.
6. Darsni tushundi.
7. Qo‘ng‘iroqni qabul qildi.
8. Topshiriqni bajardi.
9. Gapni esladi.
10. Ustozini ko‘rdi.

Esda tuting:
“O‘timli” bo‘lishi uchun fe’l bilan birga to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘ldiruvchi (odatda –ni qo‘shimchasi bilan) bo‘lishi kerak:

Nonni yedi. ✅ (o‘timli)

Yugurdi. ❌ (o‘timsiz — hech narsani bevosita bajarmayapti)

O‘timsiz fe’llar — bu harakat bevosita biror narsaga qaratilmagan fe’llardir. Ular bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘ldiruvchi (ya'ni -ni qo‘shimchasi bilan keladigan so‘z) ishlatilmaydi.

O‘timsiz fe’llarga misollar:

1. Bola yugurdi.
2. U uxladi.
3. Qush uchdi.
4. U kuldi.
5. Ot yeldek yurdi.
6. Odamlar to‘plandi.
7. Daraxt o‘sdi.
8. U ketdi.
9. Suv qaynadi.
10. Farzand tug‘ildi.

Solishtiring:
Kitobni o‘qidi – o‘timli (kitobga qaratilgan harakat)

Yugurdi – o‘timsiz (harakat o‘z-o‘zicha sodir bo‘lgan)

1.-la fe‘l yasovchi ega-la=egalla
Yig'i-la =yig‘la
Ong-la=angla

2.-la bilan ko’makchi. Sen-la olam go'zal

3.-la yuklama-oq ;boribla keldi.

4.-la modal shakli: quvla,bukla,savala

Yo‘q-la
Yo‘q-ot
Yo‘q-ol

Zo'r-ay
Zo'r-la
Zo'r-iq

Ranj-i=ranjimoq
Boy-i=boyimoq

Qisqa-r
O'zga-r
Qayg‘u-r
Eski-r