کانال تاریخ مراغه (اصغر محمدزاده)

Forwarded from عکس نگار

‍ آیا "جنبش اجتماعی آذربایجان" با حمله ارتش در آذر ۱۳۲۵ پایان گرفت؟

همانطور که در یادداشت پیشین ذکر آن رفت، اسناد چندی در دست است که نشانگر تداوم جنبش اجتماعی حتی بعد از کشتارهای گسترده اعضای آن از آذر ۱۳۲۵ بود. یکی از این اسناد در مورد تداوم جنبش، مربوط به فعالیت‌های "قادر آقا غفاری" معروف به "شؤل‌له‌وندلی قادیر" و همرزمانش در کوههای سهند در اطراف مراغه بود. شرح این ماجرا را عینا از صفحات۲۸۳ و ۲۸۴ کتاب "دارالملک مراغه" نوشته دکتر اصغر محمدزاده باهم می‌خوانیم:

"شکست فرقه دموکرات [آذربایجان] و اشتداد جور برخی از فئودالها و نبود نهادی پاسخگو، موجب شد که از میان همین دهقانان بخت برگشته، سه نفر اقدام به تشکیل گروهی مسلح جهت پاسخ به تظلّم خواهی دهقانان نمودند. اعضای این گروه مرکب بود از: قادر آقا غفاری مشهور به قادر شلیلوندی(شؤل‌له‌وندلی قادیر)، لوطی بایرام، علی عمو.

قادر آقا غفاری نفر اول این گروه کوچک بود. وی سال ۱۲۸۴ش. در قریه کهلان[کؤهلان] به دنیا آمد و پاییز سال ۱۳۱۸ پس از مراجعت از خدمت سربازی از نزدیک ناظر بر ظلم و تعدّی اربابان عليه قشر ضعیف دهقانان بود تا این که مانند قهرمانان اسلافِ خود چون قاچاق نبی و کور اوغلو کارش به عصیان و سرکشی کشیده می‌شود و از همان زمان مبارزات خود را علیه مباشرينِ[نمایندگان ارباب‌ها در روستاها] ستیزه جو و فئودالها پیش گرفته و در نتیجه یکی از برادرانش به نام غلام‌علی توسط مالکِ دِه کشته می‌شود و این واقعه او را عاصی‌تر می‌کند.

پس از واقعه سوم شهریور ماه سال ۱۳۲۰ قادر مانند سایر ستمدیدگان وارد مسائل سیاسی شده و در جریان فرقه دموکرات آذربایجان او نیز در صفوف سایر مردم به طور فعال شرکت و در جبهه های شرقی هولاسو و تیکان‌تپه در مقابل مالکینی چون ذوالفقاری و یمین لشکر فعالیت می‌کند پس از شکست فرقه دموکرات آذربایجان، قادر آقا بدون این که اسلحه خود را تحویل دهد، تا سال ۱۳۲۸ در دهات و خودِ مراغه به حالتی مخفیانه زندگی می‌کرد.

سال ۱۳۲۸ قحطی بیداد می‌نمود و برخی از فئودالها پس از دریافت سهم مالکانه خود از غلات کاشت روستاییان حاضر به پس دادن بخشی از آن جهت جلوگیری از قحطی و گرسنگی دامن‌گیر آن سالها نبودند. روزی یکی از رعایای کهلان[کؤهلان] به قادر آقا مراجعه و اظهار می‌دارد: "دیروز گربه‌ای را گشتم و برای سدّ جوع گوشتش را به نام گوشت خرگوش به بچه‌ها خوراندم؛ امروز دیگر چیزی ندارم و به تو پناه آورده‌ام." برای قادر آقا استماع این سخنان غیر قابل تحمل بود که انبار غلّه‌ی مالک مملوّ از دسترنج دهقانان، سالم بماند و خود روستاییان به عزیزان خود گوشت گربه بخورانند؛ لذا دهقانان را تشجیع و خود پیشاپیش آنها درِ غله را می‌شکنند و غلّات موجود را مصادره و بین دهقانانِ گرسنه تقسیم می‌کند.

شکایتِ فئودالها از گروه مبارز قادر آقا غفاری، ژاندارم‌ها را به تکاپو انداخته و به جست و جوی وی در کوهستانهای اطراف بر آمدند، ولی از یافتن وی و هم‌رزمانش ناکام مانده گروهان ژاندارمری جرات نزدیک شدن به محل اقامت وی را نداشتند. با لطایف الحیل تقی نامی را از رعایای کمال‌آباد مأمور کردند که به قادر آقا نزدیک و به عنوان پادو و خدمت‌گزار پیش او باشد؛ تقی هم با جلب اعتماد او مأموریت را به نحو احسن انجام می‌دهد: روزی، وقتی قادر آقا را بدون اسلحه می‌بیند، با تفنگ شکاری وی را هدف قرار می‌دهد و گلوله‌ها در شکمش جای میدهد. افراد گروهان ژاندارمری، بعد از اطلاع از جریان جسدش را در محل، هدف قرار داده و با شلیک چند گلوله وانمود می‌کنند که آنها قادر را به قتل رسانده‌اند نه تقی، و در شهر جار انداخته و مردم از پیر و جوان به تماشای پیکر بی‌جان وی می‌آیند و در خیابان‌ها و میادین در معرض دید مردم قرار می‌دهند.

لوطی بایرام نیز از همدستان قادر آقا در غاری پنهان شده بود و کسی را یارای نزدیک شدن به این غار نبود تا این که جمعی از نیروهای ژاندارم، ابتکار نامیمونی به خرج داده و دهانه غار را پُر از علف و هیزم نموده و با آتش زدن این مواد دود حاصله را به داخل غار هدایت و موجب خفگی وی شدند."

کانال تلگرامی دکتر اصغر محمدزاده

👇👇👇
@iiynaa
@iiynaa
ما را در اینستاگرام دنبال کنید

3.2K viewsاصغر محمدزاده, 07:27