تنهاتر از یک برگ: تأملاتی در فلسفه و علم
1.76K subscribers
227 photos
86 videos
28 files
404 links
تاملاتی در فلسفه و علم

Mohammad Reza Vaez Shahrestani

محمدرضا واعظ شهرستانی
دکترای فلسفه علم؛
پژوهشگر فلسفه، دانشگاه بُن آلمان؛
پیج اینستاگرام:
https://www.instagram.com/mrvaez
کانال یوتیوب:
www.youtube.com/@mrvaez
Download Telegram
به دعوت انتشارات مازیار، در قسمت جدید مجموعه #گفتگو_با_مروجان_علم:
مهمان: آقای #محمدرضا_واعظ
موضوع گفت و گو: "بی تفاوتی اجتماعی از منظر ژان پل سارتر"
محمدرضا واعظ شهرستانی، #پژوهشگر #فلسفه، از دانشگاه بن آلمان مولف کتاب های "فلسفه در زندگی" و "خوانشی اگزیستانسیالیستی از شعر و زیست جهان فروغ" است. در این قسمت با ایشان درباره #بی_تفاوتی_اجتماعی از منظر مکتب فلسفی ادبی اگزیستانسیالیسم گفتگو کردیم.
انفعال اجتماعي یا بی‌تفاوتی اجتماعی يك كلان مساله در زندگي است كه مي‌تواند مسايل و مشكلات متعدد را پيش آورد و زندگي آينده ي انسان را مختل سازد‌‌. به طور کلی، از آنجا که امکان انتخاب و اراده آزاد، مسئولیت و متعاقبا دلهره ناشی از مسئولیت را برای انسان به ارمغان می‌آورد، انسان سعی می‌کند با عدم انتخاب، این مسئولیت را از خود سلب نماید و سنگینی ناشی از آن را بر روی شانه‌های خود احساس نکند.
علاوه بر "انفعال اجتماعی"، در این گفت و گو، از مفاهیمی همچون "تقدم وجود بر ماهیت"، "انتخاب" و مسئولیت از منظر ژان پل سارتر نیز سخن گفتیم.
لینک مشاهده این گفت و گو:
https://www.instagram.com/tv/COZe4VIgAaf/?igshid=rz0xr2p82yoi
امروز این مطلب را در پیج اینستاگرام ترجمان دیدم. به نظرم رسید به سه اصل مهم فهم مشترک انسانی از دیدگاه امانوئل کانت در کتاب نقد قوه حکم اشاره‌ای داشته باشم.

به نظر من نکته‌ای که به هنگام پرداختن به این سوال که "چرا قدرت احمق می‌کند"، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، غفلت و یا عدم‌برخورداری از ویژگی "تفکر از جایگاه دیگری" است؛ به قول کانت "به جای هر کس دیگر اندیشیدن"؛ مولفه‌ای از فهم بشری که با به دست آوردن قدرت، ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود و تعادل خود را در قیاس با تفکر فردی، یعنی با اندیشه‌ی خود اندیشیدن، از دست می‌دهد. در حقیقت، قدرت منجر به خودمحوری و تفکر فردی صرف خواهد شد و از عوارض آن عدم درک مسائل از چشم‌انداز دیگری است. از دیگر پیامدهای آن عدم همدلی و تفکر مراقبتی است و متعاقبا عدم بهره‌مندی از این ویژگی‌ها، در نوع تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها بسیار بسیار تاثیرگذار خواهند بود.

در حقیقت، تفکر فردی (individual) و تفکر جمعی (collective)، اگر چه از یک سو در تقابل (antinomy) با یکدیگر قرار دارند، اما اگر به صورت توامان باشند، منجر به به سازگاری و دوری از تناقضات در اندیشه خواهند شد. این همان نکته‌ای است که کانت در اصل سوم با محوریت "همواره سازگار اندیشیدن" به آن اشاره دارد.

در توضیحات بالا، مرادِ از «فهم مشترک»(common sense)، فهمی صرفا سالم(ولی نه هنوز پرورش‌یافته) و حداقلی است که باید از هر کسی که مدعی است انسان است، انتظار داشت. در حقیقت، از نظر کانت "منظور از واژۀ «مشترک» همان «پیش‌پا افتاده» است؛ یعنی آنچه همه‌جا با آن رو به رو می‌شویم و داشتن‌اش مطلقا نشانۀ شایستگی و برتری نیست" (کانت 1377: 224).

از طرف دیگر، کانت به این نکته اشاره دارد که فهم مشترک موردِ نظرش، فهم مشترکِ همگانی است؛ یعنی فهمی که در شکل‌گیری‌اش طرز تصورهای همۀ انسان‌های دیگر را به نحو پیشینی به حساب می‌آورد تا حکم و داوری خویش را با عقل جمعی انسان سازگار نماید و از توهم برخاسته از شرایط خصوصی ذهنی دوری گزیند (کانت 1377: 224).  بنابراین، او سه اصل (Maxim) فهم مشترک انسانی (common human understanding) را به شرح زیر توصیف می‌کند (Kant 1987: 160-161):

الف. به طور مستقل(خودتان) فکر کنید: با اندیشۀ خود اندیشیدن (to think for oneself)؛

ب.  به جای هر کس دیگر اندیشیدن (to think from the standpoint of everyone else)؛

ج. به طور مداوم اندیشیدن (to think always consistently): همواره سازگار با خود اندیشیدن(رشیدیان);

به طور خلاصه، از دیدگاه کانت اصل اول طرز تفکر رها از پیش‌داروی (تفکر منصفانه و بدون تعصب) (unprejudiced)، اصل دوم طرز تفکر وسیع (broadened) و اصل سوم تفکر همساز(بی‌تناقض) است. (کانت 1377: 225/ Kant 1987)

** پانوشت:
 عبدالکریم رشیدیان در ترجمه‌اش (1377)  اصل سوم را « همیشه هماهنگ با خود اندیشیدن » که ناظر بر طرز تفکر همساز و بی‌تناقض است، ترجمه کرده است. به این منظور، در پانوشت نسخۀ فارسی، از معادل انگلیسی consecutive و آلمانی Konsequentz استفاده شده است. در حالی که در نسخۀ انگلیسی این کتاب که از آلمانی به انگلیسی(W. S. Pluhar, 1987) ترجمه شده و منبع ترجمۀ فارسی رشیدیان است از معادل consistently استفاده شده است. بنگرید به: (Kant 1987)

#کانت#فهم
#قدرت#محمدرضا_واعظ
#رسانه_ترویج_فلسفه_و_علم
Forwarded from صدانت تی‌وی
🎥 فلسفه تحلیلی و معنای زندگی از دیدگاه تامس نیگل
پرونده "فلسفه تحلیلی در زندگی روزمره"؛

👤مهمان:
#جواد_حیدری ، عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد و مترجم آثار تامس نیگل؛

👤میزبان:
#محمدرضا_واعظ ، دبیر علمی پرونده و پژوهشگر فلسفه علم، دانشگاه بُن آلمان

چهارشنبه ۱۷ فروردین‌ماه ۱۴۰۱
به همت موسسه فرهنگی هنری پیدایش(رویش دیگر)

مشاهده در یوتیوب
مشاهده در آپارات

🌾 @Sedanettv
🌾 @rooyeshedigar
🌾 @tanhaatarazyekbarg
Forwarded from صدانت تی‌وی
🎥 فلسفه تحلیلی و تفکر انتقادی
پرونده "فلسفه تحلیلی در زندگی روزمره"؛

مهمان:
#علی_حسین‌خانی ، عضو هیئت علمی گروه مطالعات علم موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و پژوهشگر در پژوهشکده فلسفه تحلیلی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادین (آی پی ام)؛

👤میزبان:
#محمدرضا_واعظ ، دبیر علمی پرونده و پژوهشگر فلسفه علم، دانشگاه بُن آلمان؛

به همت موسسه فرهنگی مطالعاتی پیدایش(رویش دیگر)

مشاهده در آپارات
مشاهده در یوتیوب

🌾 @Sedanettv
🌾 @rooyeshedigar
🌾 @tanhaatarazyekbarg
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
‌‌
🔶️ توضیحاتی درباره لایو"نسبت کانت و نسبی‌گرایی مفهومی"، شنبه ۲۳ بهمن، ساعت ۲۱؛

🔻 نقش طرح‌واره‌های مفهومی: معنای زندگی از دید یک شکارچی خوراک‌جو؛

🔵 منبع ویدئوی مربوط به قبیله شکارچی‌های خوراک‌جو:
@persianwisdom

#کانت
#فلسفه_در_زندگی
#رسانه_ترویج_فلسفه_و_علم #محمدرضا_واعظ
#نسبت_کانت_و_نسبی_گرایی_مفهومی