به‌سوی تمدن نوین اسلامی

💢قانون قدسی، لازمه‌ی تمدن‌سازی

✍علی فیض اللهی

#یادداشت_منتخب

🔸یکی از ابعاد مهم در نقد تمدن غرب، این مسئله است که تمدن مدرن این اعتبار را برای انسان قائل است که توانایی وضع قانون زندگی، با تکیه بر عقل (عقلانیت ابزاری) و علم تجربی (ساینس) را دارا می‌باشد. حال آنکه بعد از تکامل تمدن غرب شاهد آن هستیم که قوانین بشری آن اندازه که انتظار می‌رفت نتوانست در غرب نقش ایفاء کند و به همین جهت می‌بینیم بشر اروپایی حرف‌های خوبی دارد ولی نتیجه آن حرف‌ها جامعه‌ای شد که برای انسان غربی غیر قابل پذیرش است.

🔸ابتدا باید بدانیم علت نیاز بشر به تمدن در طبع خود بشر نهفته است، و چون بشر مدنی‌الطبع است، حتماً نیازمند حیات اجتماعی است و این حیات اجتماعی را تمدن یا civilization می‌گویند. در همه‌ی جوامع بشری چه اولیه و چه به اصطلاح مدرن، (چه تمدن نوین اسلامی) قانون و روش زندگی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، چرا که کنترل کننده رفتارها و برخورد‌ها‌ی مردم و گاه تعیین کننده هنجارهای یک اجتماع است.

🔸«از طرفی در اجتماع به جهت غریزه‌ی سودجویی بشر و استخدام هم‌نوعان نزاع و تزاحم پیش می‌آید -هرکس می‌خواهد دیگری را به نفع خود به کار گیرد- بنابراین در اجتماع، قوانینی جهت کنترل خودخواهی و سودجویی انسان‌ها نیاز است به طوری که آن قوانین قدرت کنترل خودخواهی انسان را داشته باشد و جنبه‌های روحانی و تکاملی او را نیز مدنظر قرار دهد، و در این حال چنین اجتماعی با چنین خصوصاتی تمدنی می‌سازد که بشر به پوچی گرفتار نشود"(1)
گفته شد اگر قانون توانایی کنترل خودخواهی انسان را نداشته باشد و جنبه‌های روحانی و تکاملی او را مدنظر قرار ندهد، چنین اجتماعی با چنین خصوصیاتی تمدنی می‌سازد که بشر را گرفتار پوچی می کند.

🔸غرب در زمینه‌ی آزادی قائل است که تنها مسئله‌ای که آزادی شما را محدود می‌کند، دست درازی و تجاوز به آزادی دیگران است. «جامعه توسعه یافته (غرب مظهر تام و تمام توسعه است) جامعه‌ای است که در آن همه چیز حول محور مادی و تمتع هرچه بیشتر از لذایذی که در کره زمین موجود است، معنا شده و البته برای این که در این چمن‌زار بزرگ همه بتوانند به راحتی بچرند، یک قانون عمومی و دموکراتیک لازم است تا انسان‌ها را در عین برخورداری از حداکثر آزادی (ولنگاری) از تجاوز به حقوق یکدیگر باز دارد. این توسعه که نتیجه حاکمیت سرمایه یا سرمایه‌داری و اصالت بخشیدن به اقتصاد نسبت به سایر وجوه بشری است، محصول مادی گرایی و تبیین مادی جهان است.»(2)

🔸پس قانونی که در یک اجتماع وضع می‌شودنه تنها باید امور مادی انسان را پاسخگو باشد بلکه توانایی پرداختن به روح و عالم معنا را نیز داشته باشد و تامین کننده تمامی ابعاد بشر باشد. (مسئله‌ای که تمدن نوین اسلامی داعیه‌دار آن است.) اما مهم‌تر از نفس وضع قانون، این است که قانون وضع شده طوری با روح و جسم انسان عجین و مرتبط باشد که اجرایی شود. در تمدن اسلامی حق قانون‌گذاری برای زندگی انسان‌ها از آن خداست و در جوامع مدرن، این انسان‌ها هستند که شیوه زندگی خود را تعیین می‌کنند.

🔸«اگر همان حرف‌هایی که خدا فرموده است شخصی مثل "کانت" بزند، مشکل حل نمی‌شود، چون قوانین الهی علاوه بر صحیح بودن، با وجه قدسی خود جنبه‌های فطری اطاعت از معبود را نیز در ما به کارگیرد و در چنین فضایی جامعه را به مقصد و مطلوب مورد نیازش می‌رساند. در حالی که اگر تمام حرف‌هایی که پیغمبران می‌زنند کانت بگوید، نتیجه حاصل نمی‌شود، چون جنبه قداست قوانین که بعد اطاعت از معبود را تغذیه می‌کند که در آن‌ها نیست. به همین جهت هم حرف‌های کانت با این که از جهات بسیاری ارزشمند بود ولی نتوانتست اروپا را اداره کند»(3)
بدون قانون قدسی، رسیدن به تمدن نوین اسلامی غیر ممکن است.

🔹#منابع:
1 : طاهرزاده، اصغر، تمدن‌زایی شیعه ص 25
2 : آوینی، سیدمرتضی، توسعه و مبانی تمدن غرب ص29و30
3 : طاهرزاده، اصغر، تمدن‌زایی شیعه ص27

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami