💢جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی (114)

⭕️فصل سوم/فاصله جامعه‌سازی تا تمدن‌زایی

🔻جایگاه اراده آدمی در زایش‌های تمدنی (7)

#پاورقی
#تمدن_اسلامی‌
#جستارهای_نظری

🔸تفسیرگرایی دوشاخه شد که یک شاخه آن، رویکردهای فردگرایانه به خود گرفت و روان‌شناسی را توسعه بخشید. شاخه دیگر، بر جوامع و #قواعد_فرهنگی تأکید کرد و جامعه‌شناسی تفسیری را ایجاد کرد. در این نگرش، ارادۀ انسان‌ها واقعیت را می‌سازند و دانشمند علوم تجربی و انسانی، کاشف حقایق نیست، بلکه کاشف قواعد خودساخته انسانی است. تماس با واقعیت از منظرهای مختلفی ممکن است و دانشمند، وظیفه‌ای جز کشف فرآیند معنابخشی انسان‌ها به واقعیت را ندارد. بنابراین، دانشمند علوم طبیعی، با پیش‌فرض‌های فرهنگی به سراغ طبیعت رفته و هریک، تفسیری نسبت به هستی به دست می‌دهند. دانشمند علوم اجتماعی وظیفه درک این معنابخشی را دارد. بنابراین، انسان‌ها موجوداتی فرهنگی‌اند و به تبع آن، علم امری فرهنگی و تاریخی بوده و مبنای مستقلی ندارد. انسان لیوانی است که فرهنگ و تاریخ او را پر کرده است و ارادۀ او، در دل اراده جمعی و حرکت تاریخی محو می‌شود. تمدنی که در این دیدگاه ترسیم می‌شود، خارج از کنترل افراد و بیرون از قوانین علمی ایجاد می‌شود.

🔸در واقع، جامعه در حرکت غیرقابل پیش بینی‌اش، به شکوفایی تمدنی می‌رسد و ترسیم افق مورد نظر، امکان‌پذیر نیست. تاریخ همگان را با خود می‌برد و اراده‌های فردی در فرهنگ و تاریخ هضم خواهد شد. هر جامعه متناسب با بوم و فرهنگ خویش حرکت می‌کند و #تمدن و علمی متناسب با خویش می‌سازد. اما باید دقت کرد که این #تمدن‌ها، ساختنی نیست، بلکه تمدن‌ها در فرآیند تاریخ خود به خود ظاهر می‌شوند. اراده‌گرایی و سوبژکتیویسم که سراسر تاریخ غربی را فراگرفته، خروج انسان از حقیقت را رقم زده است. حرف #هایدگر این است که انسان باید انکشاف امر متعالی دهد نه این که خود را سازنده و خالق بداند. این دیدگاه، لطمه سنگینی بر مبناگروی زد و جهان غربی را دچار اندیشه‌های #پست‌مدرن نمود. در تفکر پست‌مدرن، هیچ مبنایی برای تکیه و اعتماد وجود ندارد. انسان در برابر حرکت تاریخ، موجودی مسلوب‌الاراده است و هیچ امیدی به خارج شدن از تحمیل‌های تاریخی نیست.
#ادامه_دارد...

🔹#منبع:
متولی امامی، سیدمحمد‌حسین؛
جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی،
قم، نشر معارف. چاپ 1394، ص 123 و 124.

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami