#گویش_طره‌ای
#باور_محلی

واقته داور ماهی هالآ بَگیرآ، داراییَه آواجَندَه "ماه اغِلی کاردا".
väqte dävr måhi hålä bagirä, däräeeya ävåjanda "måh åqeli kärdä"
وقتی دور ماه رو هاله گرفت، طره ای ها میگن ماه آغل کرده.

واقته ماه اغِلی کارد، حالت هوا آلِش آبو و وَشَن آتِّه.
väqte måh åqeli kärd, hålat havå åleš äbu vö vašan ätte.
وقتی ماه آغل کرد، وضعیت هوا تغییر می‌کنه و بارندگی میشه.

اگَه ماه، آغلی تنگ بو، وَشَن خِلِّه آتِّه.
aga måh åqeli tang bu, vašan xelle ätte.
اگر هاله ماه تنگ باشه، بارون خیلی می‌آد.(بارندگی زیاده)

اگر ماه اغِلی فِرَه بو، وَشَن خِلِّه نآته.
ag(r) måh åqeli ferah bu, vårun xelle nätte.
اگر هاله ماه فراخ باشه، بارون زیاد نمی‌آد۰(بارندگی کمه)

نن شون عباس آقا رحیمی و اقا خسرو کامرانی به من بیوات.
nen šun, abbås åqå rahimi vö åqå xösrö kåmråni ba man bivåt.
این رو عباس آقا رحیمی و آقا خسرو کامرانی به من گفتند.

نِمَه عآکسَی جی حسین آقا توکلی، (پور حَسَنا عامو‌ اوراییم) بَخوساّ و بَی‌رآسنائآهآ.
nema äksay ji hösayn åqå tavakköli(pur hasanä åmu övråeem) baxüssä vö bayräsnå'ähä
این عکسها رو هم حسین آقا توکلی(پسرِ حسنِ عمو ابراهیم) انداخته و فرستاده.

خدا گوش‌شون داره، تَندُرُس بَندَ.
xödå guš šun dåre, tandörös banda.
خدا نگهشون داره، سلامت باشن.

@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان

⭐ ریشه و معنی نام باغ‌های دشت" گَهَر" ، با گویش طره‌ای (بخش اول)

🔸از "بند گَهَر" تا "قِرَ بَرکوچا":

🔹 " نائاٰ " nå ä :
= گلوگاه( اولین باغی که از قنات گهر مشروب می شود)


🔹" خارِن " xåren :
= ۱) باغ رو به خورشید(خورِن)
۲) خا+وَ+رِ+نا( دارنده ی نور خدایی)
۳) باغ با راه آسان

🔹" هِرنَقَجارِه " her naqajåre:
هِر + نَقالا + جار
=پایین نقاله زار

🔹" پَ بَر کو " pa bar Ku :
پَ + بَر + کو
= پشت برکو

🔹" لاچّاٰگِرد " läččä gerd :
لاتا + چا + گرد
= لته ی کوچکِ گرد

🔹" کارگا " kårgå :
= کارگاه(احتمالا یوما بافی یا رنگرزی)

🔹" مارغُزار " märqözår :
= مرغزار

🔹" اُسّارجِه " össårje :
اُسّار+ جه
= استخر کوچک

" داشتَ " däšta :
= دشت

🔹" بَردَرا " bardarä :
بَر + دَرا
= ابتدا یا ورودی دَرا

🔹" سَرکُمارجِه " sarkömårje
سَر + کُمار+جه(کُمار=کوه مار)
= سر کوه مارجه


🔹" آدُرا " ådörå :
= ۱) دارای دو راه آب
۲) باغ آتش( منسوب به آدُربه معنای آتش)

🔹" آلُجون " ålöjun :
در قباله های قدیمی، عودلاجان نوشته می‌شود که واژه‌ای است عبری به معنای:
= محل تقسیم آب

🔹" پَرَز " paraz:
پَ + رز
= پشت باغ.

پایان بخش اول.

(اختلاف نظر در مورد ریشه برخی از نام‌ها طبیعی است)

با سپاس از یاری همشهریان ارجمند.



@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان

"نائآ" nå'ä
= گلوگاه(اولین باغی که از قنات گهر مشروب می‌شود)
واقع در غرب "خارن" و جنوب رودخانه

@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان

"نائآ" nå'ä
= گلوگاه(اولین باغی که از قنات گهر مشروب می‌شود)
واقع در غرب "خارن" و جنوب رودخانه

باغ‌های معروف به "نائآ" به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شوند که قسمت جنوبی تابع شرب قنوات ریزنده و قسمت شمالی تابع شرب قنوات گهر است.

@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان

🔹" خارِن " xåren :
= ۱) باغ رو به خورشید(خورِن)
۲) خا+وَ+رِ+نا( دارنده ی نور خدایی)
۳) باغ با راه آسان

باغ‌های معروف به " خارن “به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شوند که قسمت جنوبی تابع شرب قنوات ریزنده و قسمت شمالی تابع شرب قنوات گهر است.


@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان

🔹" خارِن " xåren :
= ۱) باغ رو به خورشید(خورِن)
۲) خا+وَ+رِ+نا( دارنده نور خدایی)
۳) باغ با راه آسان

باغ‌های معروف به "خارن“
از جنوب به “رز بالا” از شمال به “تلا‌سیین” و رودخانه، از غرب به “چالا خلیفا و کوچا خارن” و از شرق به “منیر“ محدود هستند و به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شوند که قسمت جنوبی تابع شرب قنوات ریزنده و قسمت شمالی تابع شرب قنوات گهر است.


@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان


🔹" لاچّاٰگِرد " läččä gerd :
لاتا + چا + گرد
= لته ی کوچکِ گرد


@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷

📚📚 #گویش_طره‌ای 📘📙

⭐️ #واژگان_ریشه_واژگان


🔹" لاچّاٰگِرد " läččä gerd :
لاتا + چا + گرد
= لته ی کوچکِ گرد

باغ‌های معروف به "‌لاچا گرد“
در شمال "برجوق‌آو" و غرب "بردرا" واقعند و تابع شرب قنوات گهر هستند.



@t94dara

#گویش
#گویش_طره‌ای

▫️اشاره به لهجه کاشانی و گویش نطنزی در سفرنامه پولاک:

در کتاب "ایران و ایرانیان" یا با توجه به ترجمه دقیق‌تر آن "ایران، سرزمین و مردم آن" از یاکوب ادوارد پولاک، سیاح و پزشک آلمانی(تولد ۱۸۱۸م)، چند سطری به لهجه مردم کاشان و لغات و اصطلاحاتی چند از گویش مردم نطنز در دوره قاجاریه اشاره شده است.

گویش مردم کاشان و نطنز که به گویش «راجی» مشهور است و هم‌اکنون نیز در بسیاری از شهرها و روستاهای حاشیه کویر مرکزی ایران روایی دارد؛ بازمانده زبان کهن مادی در منطقه ماد میانی (ماد راجیانا-راگیانا) به مرکزیت ری باستان است.

در سفرنامه پولاک در مورد لهجه مردم کاشان و گویش نطنزی چنین آمده است:

"تقریبا هر شهری لهجه خاص خود را دارد که از آن می‌توان اهالی هر ناحیه‌ای را بازشناخت؛ کاشانی‌ها تیزترین و گوش‌خراش‌ترین و شیرازی‌ها نرم‌ترین لهجه‌ها را دارند...

با وجود این، در بعضی مناطق، پهلوی به صورتی که با عربی نیامیخته است باقی مانده، و از این قبیلند مازندران، تالش و نطنز.

مطالعه تحقیقی و علمی این لهجه‌ها به نتایج مهم زبان‌شناسی منجر خواهد شد‌.
نمونه‌های زیر را من به عنوان مثال از لهجه نطنزی ذکر می کنم:

Duta(دختر)
،pura(پسر)
،mune(مادر)
،bena(درخت)
،jena(زن)
،au(آب)
،baesche(بُرو)
،ghust(گوشت)
،kie(خانه)
،haste(حیاط)
،kaerge(مرغ)
،zemin(زمین)
،aftau(آفتاب)
،ruzar(روز)
،schue(شب)
،kemer(سنگ)
،pira(پیر)
،wid(چراگاه)
،darime(داشتم)
،bchuzime(بخوابیم)
،musch(موش
،Ispe( pesسگ به زبان اسلاوی )
،muldschin(گربه)
،gurd(بزرگ)
،wischutsch(کوچک)
،heat(حالا)
،merud(ابرو)
،dim(صورت-چهره)
،buk(گونه)
،poime(پشم)
،raz(باغ)
،wad(باد)
،tschur(پیشاب که به کلما اسلاوی شباهت دارد).

هر چند که روی هم رفته این زبان را زود می‌توان آموخت؛ باز به ندرت یک اروپایی می‌تواند آن را با چنان پاکیزگی و جلا صحبت کند که کسی نتواند به خارجی بودنش پی ببرد.

فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها هرگز آن را یاد نمی‌گیرند. اصوات فارسی با زبان آن‌ها غرابت دارد. مثلا (ه) و (خ) را نمی‌توانند تلفظ کنند.

اما آلمانی‌ها اغلب دال را با (ت) و (ب) را با (پ) اشتباه می‌کنند؛ از آن گذشته به زحمت می‌توانند تفاوت‌های بسیار ظریف حروف صدادار را از قیبل (آ) و (ا) بیان کنند.اسلاوها بهتر از همه می‌توانند فارسی صحبت کنند..."

(یاکوب ادوارد پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری، سفرنامه پولاک، ایران و ایرانیان، شرکت انتشارات خوارزمی، ص ۳۹ و ۴۰)

با سپاس از جناب آقای عباس حلواچی‌نشلجی.

@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶

📚📚 "#گویش_طره‌ای" 📘📙


⭐ #واژگان_ریشه_واژگان :


#واژه: "پالتاغِلَه": “ pältäqela "

🔴 = جوش چرکی .

🌑 #ریشه : واژه pältäqel به معنی جوش چرکی قطعا با واژه "پیخال"که در متون فارسی قدیم آمده مرتبط است، که این واژه از ریشه واژه ایرانی باستان "patixarda" به معنی چرکین و کثیف است.

♦️واژه "پیخال" در کتاب "برهان قاطع" این‌گونه معنی شده:
فضله مرغان را گویند و چرک کنج‌های چشم را هم گفته‌اند.

🔹 شکل دیگر این واژه "پَغَر" است که در گویش طره‌ای " پاغار " تلفظ می‌شود.

@t94dara

🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶🔷🔸🔹🔶

📚📚 "#گویش_طره‌ای" 📘📙


⭐ #واژگان_ریشه_واژگان :


#واژه: " اِسِّفا
"essefå "

🔴 = توجه، دقت

⭕️ بَه اسفا (ba essefå) = با دقت

⭕️اسفا بکه(essefå baka) = دقت کن، توجه کن

@t94dara

#گویش_طره‌ای

گل نسترن

نام محلی گل : گل پمپار(پنج‌پر) pampär

نام محلی درختچه : دِرینَ derina

@t94dara

#گویش_طره‌ای

گل نسترن

نام محلی گل : گل پمپار(پنج‌پر) pampär

نام محلی درختچه : دِرینَ derina

@t94dara

#گویش
#گویش_طره‌ای

▫️اشاره به لهجه کاشانی و گویش نطنزی در سفرنامه پولاک:

در کتاب "ایران و ایرانیان" یا با توجه به ترجمه دقیق‌تر آن "ایران، سرزمین و مردم آن" از یاکوب ادوارد پولاک، سیاح و پزشک آلمانی(تولد ۱۸۱۸م)، چند سطری به لهجه مردم کاشان و لغات و اصطلاحاتی چند از گویش مردم نطنز در دوره قاجاریه اشاره شده است.

گویش مردم کاشان و نطنز که به گویش «راجی» مشهور است و هم‌اکنون نیز در بسیاری از شهرها و روستاهای حاشیه کویر مرکزی ایران روایی دارد؛ بازمانده زبان کهن مادی در منطقه ماد میانی (ماد راجیانا-راگیانا) به مرکزیت ری باستان است.

در سفرنامه پولاک در مورد لهجه مردم کاشان و گویش نطنزی چنین آمده است:

"تقریبا هر شهری لهجه خاص خود را دارد که از آن می‌توان اهالی هر ناحیه‌ای را بازشناخت؛ کاشانی‌ها تیزترین و گوش‌خراش‌ترین و شیرازی‌ها نرم‌ترین لهجه‌ها را دارند...

با وجود این، در بعضی مناطق، پهلوی به صورتی که با عربی نیامیخته است باقی مانده، و از این قبیلند مازندران، تالش و نطنز.

مطالعه تحقیقی و علمی این لهجه‌ها به نتایج مهم زبان‌شناسی منجر خواهد شد‌.
نمونه‌های زیر را من به عنوان مثال از لهجه نطنزی ذکر می کنم:

Duta(دختر)
،pura(پسر)
،mune(مادر)
،bena(درخت)
،jena(زن)
،au(آب)
،baesche(بُرو)
،ghust(گوشت)
،kie(خانه)
،haste(حیاط)
،kaerge(مرغ)
،zemin(زمین)
،aftau(آفتاب)
،ruzar(روز)
،schue(شب)
،kemer(سنگ)
،pira(پیر)
،wid(چراگاه)
،darime(داشتم)
،bchuzime(بخوابیم)
،musch(موش
،Ispe( pesسگ به زبان اسلاوی  )
،muldschin(گربه)
،gurd(بزرگ)
،wischutsch(کوچک)
،heat(حالا)
،merud(ابرو)
،dim(صورت-چهره)
،buk(گونه)
،poime(پشم)
،raz(باغ)
،wad(باد)
،tschur(پیشاب که به کلما اسلاوی شباهت دارد).

هر چند که روی هم رفته این زبان را زود می‌توان آموخت؛ باز به ندرت یک اروپایی می‌تواند آن را با چنان پاکیزگی و جلا صحبت کند که کسی نتواند به خارجی بودنش پی ببرد.

فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها هرگز آن را یاد نمی‌گیرند. اصوات فارسی با زبان آن‌ها غرابت دارد. مثلا (ه) و (خ) را نمی‌توانند تلفظ کنند.

اما آلمانی‌ها اغلب دال را با (ت) و (ب) را با (پ) اشتباه می‌کنند؛ از آن گذشته به زحمت می‌توانند تفاوت‌های بسیار ظریف حروف صدادار را از قیبل (آ) و (ا) بیان کنند.اسلاوها بهتر از همه می‌توانند فارسی صحبت کنند..."

(یاکوب ادوارد پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری، سفرنامه پولاک، ایران و ایرانیان، شرکت انتشارات خوارزمی، ص ۳۹ و ۴۰)

با سپاس از جناب آقای عباس حلواچی‌نشلجی.

@t94dara