РАЙҲОН ИФОРИ.
Хаётий хикоя.
Дадам қўшни маҳаллада яшовчи онамни ўзи топмаган. Томорқа қўшнимиз Соли тоға «Шу қизга уйлансанг кам бўлмайсан» деб қулоғига қуявергач, бир хафта йўлини пойлаб, бир кўришдаёқ яхши кўриб қолган экан.
Ўзи Кўприк бошимиз кичкинагина жой, лекин ўша вақтнинг қизларида ҳаё ўта кучли бўлиб, улар фақат ўз кўчасидангина юришар, эхтиёж бўлмаса қишлоқнинг бу томонига ўтишмас экан. Марғилондай шаҳарда ҳамшираликка ўқийдиган, ёзадиган шеърларини деворий газетага ҳам чиқаришга ийманадиган онам бекитиқча рубоб чалиб юрадиган дадамга манзур бўлиб, ақлу-хушини ўғирлаб қўйган дейишади. Бироқ, тўй дарровгина бўлиб қолмай, қайсар ачамни унатишга бир ой, раҳматли опоқимни рози қилишга салкам бир йил кетган десам ёлғон бўлмас...
Онамлар асли Водиллик. Тошкон томонлардан қулоқ қилинган Мирзамаҳмудбойнинг авлодларидан бўлишади. Урушга кетиб, Фин кўрфазидаёқ асирга тушган, концлагердан қочиб Маккаи мукаррамада етти йил яшаб қайтган хожи опоқимнинг неварасиман. Уларни Муқимжон қори деб ҳам чақиришар, Қуръон тиловат қилса шарқираб турган Шоҳимардон сой ҳам қулоқ солар экан. Сафурахон энам ҳам Бўстон кўчалик. учта хотинидан икктагина фарзанд кўрган Мирзағойиббойнинг ягона қизи қизи эди. Уч ёшида онадан, олти ёшида дадасидан айрилган энам акаси Садирали опоқим билан етим бўлиб қолишган. Ўн олти ёшида тоғаси - Чинор тагилик Нурмат опоқим томонидан узатилган экан... У жуда меҳнаткаш, анвойи гулларга кўмилган ховлиси маликалар сайр қиладиган гулзорни боғни эслатарди. У экадиган райҳонлар эса ҳеч кимда йўқ эди...
Сафурахон энамни "катта буви" деб чақирардим. У нафақага чиққунча фарошлик қилган. Ўша вақтлар имкон топилди дегунча дарслардан сўнг ёрдам бериш учун ишхонасига борардим ва шу баҳона ҳар хил савол беришни яхши кўрардим. У ҳамма сўровларимга эринмай жавоб қайтарар, фақатгина "Қандай қилиб келин бўлгансиз?" деган саволимга кулиб:
- Тоғам узатса, тегиб кетаверганман.. Лекин тўғрисини айтсам, бошқа гаплар ҳам бор... - деб , айёрона кўз қисиб қўярди.
- Яхши кўрганмисиз?
-Йўғей!
У ёш болалардай мазза қилиб кулиб, яна хотираларига бериларди:
- Катталарнинг гапини икки қила олмаганман... Қолаверса, ҳаммасига райҳонлар айбдор! Э, зўр гаплар бору, катта бўлганингда айтиб бераман.
- Хозир айтсангизчи!
- Майли, битта шарт қўяман, бажарсанг сиримни билиб оласан.
Қувониб кетдим. Шаҳар газетасида шеър, ҳикоячаларим чиқиб тургани учун шартни таҳмин қилган эдим.
- А, топдим! Ҳаётингизни ҳикоя қилиб ёзишим керакми?
- Йўқ...
- Романми? Унақа катта нарсани ёза олмайманда...
Каттабувим яна бошини қимирлатиб, "топа олмадинг" дегач, оғзига тикилиб миқ этмай қолардим.
- Шартим шуки, ховлингни тўлдириб, бирорта бўш жой қолдирмай райҳон экасан.
- Қанақа райҳон катта буви ?
Ховлимизда қадам босгани жой йўқ, ҳамма томон райҳонзор эди. Кўплигидан қўшниларга тарқатиб турамиз
-Уларни онанг эккан, сен эмас! Мен ўзингни райҳонларинг бўлишини хохлайман. Ўшандагина ёриламан...
Катта бувимнику ёрилишини хохламайман-у, ўша гапларни билгим келарди. Бироқ, ҳар сафар "кейинроқ" деган жавобни эшитиб. хафсалам пир бўлар, шунчаки эккан райҳонларим эса сўлиб қолаверарди...
Сафура энамни ўн олти ёшида қирқ уч ёшдаги одамга узатишганини биламан, тўйи куни роса дод солгани, паранжи остида йиғлайвериб юзи шишиб кетгани, чимилдиқда паранжини очиб юзига бир қараган опоқим индамай ташқарига чиқиб кетганини ҳам эшитганман.
Яна қанақа гап бўлиши мумкин?
Ха, янга бўлиб қолган келинбисига "Ўзимни ўлдираман" деб роса тўпалон кўтаргани, уни аранг тинчлантиришиб чимилдиқдан қочиб кетишига йўл қўйишмаганини эса холаваччаси Муборак хола миридан- сиригача билади.
Хаётий хикоя.
Дадам қўшни маҳаллада яшовчи онамни ўзи топмаган. Томорқа қўшнимиз Соли тоға «Шу қизга уйлансанг кам бўлмайсан» деб қулоғига қуявергач, бир хафта йўлини пойлаб, бир кўришдаёқ яхши кўриб қолган экан.
Ўзи Кўприк бошимиз кичкинагина жой, лекин ўша вақтнинг қизларида ҳаё ўта кучли бўлиб, улар фақат ўз кўчасидангина юришар, эхтиёж бўлмаса қишлоқнинг бу томонига ўтишмас экан. Марғилондай шаҳарда ҳамшираликка ўқийдиган, ёзадиган шеърларини деворий газетага ҳам чиқаришга ийманадиган онам бекитиқча рубоб чалиб юрадиган дадамга манзур бўлиб, ақлу-хушини ўғирлаб қўйган дейишади. Бироқ, тўй дарровгина бўлиб қолмай, қайсар ачамни унатишга бир ой, раҳматли опоқимни рози қилишга салкам бир йил кетган десам ёлғон бўлмас...
Онамлар асли Водиллик. Тошкон томонлардан қулоқ қилинган Мирзамаҳмудбойнинг авлодларидан бўлишади. Урушга кетиб, Фин кўрфазидаёқ асирга тушган, концлагердан қочиб Маккаи мукаррамада етти йил яшаб қайтган хожи опоқимнинг неварасиман. Уларни Муқимжон қори деб ҳам чақиришар, Қуръон тиловат қилса шарқираб турган Шоҳимардон сой ҳам қулоқ солар экан. Сафурахон энам ҳам Бўстон кўчалик. учта хотинидан икктагина фарзанд кўрган Мирзағойиббойнинг ягона қизи қизи эди. Уч ёшида онадан, олти ёшида дадасидан айрилган энам акаси Садирали опоқим билан етим бўлиб қолишган. Ўн олти ёшида тоғаси - Чинор тагилик Нурмат опоқим томонидан узатилган экан... У жуда меҳнаткаш, анвойи гулларга кўмилган ховлиси маликалар сайр қиладиган гулзорни боғни эслатарди. У экадиган райҳонлар эса ҳеч кимда йўқ эди...
Сафурахон энамни "катта буви" деб чақирардим. У нафақага чиққунча фарошлик қилган. Ўша вақтлар имкон топилди дегунча дарслардан сўнг ёрдам бериш учун ишхонасига борардим ва шу баҳона ҳар хил савол беришни яхши кўрардим. У ҳамма сўровларимга эринмай жавоб қайтарар, фақатгина "Қандай қилиб келин бўлгансиз?" деган саволимга кулиб:
- Тоғам узатса, тегиб кетаверганман.. Лекин тўғрисини айтсам, бошқа гаплар ҳам бор... - деб , айёрона кўз қисиб қўярди.
- Яхши кўрганмисиз?
-Йўғей!
У ёш болалардай мазза қилиб кулиб, яна хотираларига бериларди:
- Катталарнинг гапини икки қила олмаганман... Қолаверса, ҳаммасига райҳонлар айбдор! Э, зўр гаплар бору, катта бўлганингда айтиб бераман.
- Хозир айтсангизчи!
- Майли, битта шарт қўяман, бажарсанг сиримни билиб оласан.
Қувониб кетдим. Шаҳар газетасида шеър, ҳикоячаларим чиқиб тургани учун шартни таҳмин қилган эдим.
- А, топдим! Ҳаётингизни ҳикоя қилиб ёзишим керакми?
- Йўқ...
- Романми? Унақа катта нарсани ёза олмайманда...
Каттабувим яна бошини қимирлатиб, "топа олмадинг" дегач, оғзига тикилиб миқ этмай қолардим.
- Шартим шуки, ховлингни тўлдириб, бирорта бўш жой қолдирмай райҳон экасан.
- Қанақа райҳон катта буви ?
Ховлимизда қадам босгани жой йўқ, ҳамма томон райҳонзор эди. Кўплигидан қўшниларга тарқатиб турамиз
-Уларни онанг эккан, сен эмас! Мен ўзингни райҳонларинг бўлишини хохлайман. Ўшандагина ёриламан...
Катта бувимнику ёрилишини хохламайман-у, ўша гапларни билгим келарди. Бироқ, ҳар сафар "кейинроқ" деган жавобни эшитиб. хафсалам пир бўлар, шунчаки эккан райҳонларим эса сўлиб қолаверарди...
Сафура энамни ўн олти ёшида қирқ уч ёшдаги одамга узатишганини биламан, тўйи куни роса дод солгани, паранжи остида йиғлайвериб юзи шишиб кетгани, чимилдиқда паранжини очиб юзига бир қараган опоқим индамай ташқарига чиқиб кетганини ҳам эшитганман.
Яна қанақа гап бўлиши мумкин?
Ха, янга бўлиб қолган келинбисига "Ўзимни ўлдираман" деб роса тўпалон кўтаргани, уни аранг тинчлантиришиб чимилдиқдан қочиб кетишига йўл қўйишмаганини эса холаваччаси Муборак хола миридан- сиригача билади.
- Опамнинг ўзи айтиб берган. Эртасига тонгда қочишни режалаб кўзи илинибди. Бир вақт қулоғига бутун дунёни сел қилишга қодир нолали тиловат қуйила бошлабди. У шунақа мунгли эдики ўн олтига киргунча ҳаётининг ҳар бир лаҳзаси кўз ўнгида намоён бўлиб, қалбида тошдай йиғилиб турган армонлар ва амалга ошмаган гўзал орзулар туғёнга келибди. Тиловат давом этган сари кўзидан дув-дув ёш тўка бошлабди. "Бу инсон овози эмас, малоиклар сасидир" деб, атрофга аланглабди, биров кўринмасмиш. "Хозир бирор мўъжизанинг гувоҳи бўлсам керак" деганча юраги хаприқиб эшикни очиб ташқарига чиқибди. Айвончадаги хира лампочка шуласида суппачага тўшалган жойнамоз устида ўтириб, Аллохга муножот этаётган малоик эмас, оддий одам эканлигини кўрибди. Тиловат тугашини кутиб, унинг кимлигини сўрабди. Шикаста овоз соҳиби эса келинчакка тан маҳрами эканлигини айтган, келин ва куёв шу тахлит танишишган экан.
Муборак холамдан эшитганларимдан ўзимча хулоса чиқариб, катта бувим айтмаган гаплар шу бўлса керак деб, суюнчи олмоқчи бўлдим. Қатта?
- Хожи опоқингни биринчи марта жойнамоз устида кўрганим ва яхши кўриб қолганим ҳам рост, фақат сенга айтмоқчи бўлганларим бу эмасда!
Яна, тушкунликка тушиб қолдим. Аямдан сўрайвериб, анча нарсаларни билиб оляпману, кўнглим ҳеч тўлмайди. ...Катта бувим ва опоқим жуда чиройли яшашган экан. Акасининг
қўлида ўсган хотинига овқатларни ҳам ўзи ўргатиб, индамайгина қозон осар, фақат бир нарсани қаттиқ тайинлар экан:
- Сиз райҳонларга қарасангиз бўлди. Ховли барҳаво бўлса, кўп яшайман. Саломатлигим сизнинг қўлингизда!
Бирин- кетин ширин фарзандли бўлган катта бувим тақдиридан мамнун, яратганга шукрона келтириб бахтидан сармаст бўлган, бироқ бу кўпга бормабди. Мухожиратда диққинафас касалини орттириб келган хожи опоқим кичик тоғам уч ойлигида ўлиб қолади. Бешта бола билан чирқираб қолган каттабувимни эса келин бўлиб тушган ховлисидан қайнакаси хайдаб юборган экан.
Анча пайт писта сотиб, идорада пол ювган, кечалари эса дўппи тиккан жиянини яна ўша тоғаси тинч қўймай, Усмонжон исмли бефарзанд одамга- яъни бизларни сариқ пазигида катайса қилдиришни яхши кўрадиган опоқимга узатишганини билганимда кап-катта қиз эдим. Энг яхши кўрган опоқим ўгайлигини хазм қила олмай, " Буни айтишмагани яхши эди" деб одамови бўлиб юрганман...
Роса чалғиб кетдима. Хуллас, беш болали бевага уйланиб, бирон марта ўгайлик қилмаган болажон опоқим Қумри ачамнинг феълини билгани учун совчиларни қайтаришга жўялироқ баҳона излаб боши қотибди. "Исталиннинг ўзидан қўрқмаган кампир новдадек қизимни икки кундаёқ синдириб қўяди" дейишга журъати етмабдию, " тожикка берадиган қизим йўқ! Гап тамом! " деб оёқ тираб туриб олибди, лекин Қумри ачам ҳам анойилардан эмас, ушлаган жойидан узадиганлардан эди. "Ха, тилингда турган гапингни айта олмадинга Усмон. Энди мани эшит! Московдаги каттакон съездга бориб қуруқ қайтмаганман,саникидан ҳам шўлпайиб кетиш йўқ! Сўзимни икки қилган одам хали дунёга келмаган!" деб, чўрт кесиб, ахийри онамни келин қилиб туширган экан...
Қумри ачам тўрт ўғилдан сўнг биттагина қиз топай деб ўлиб қолган Қундуз энамнинг онаси эди. Қўшнимиз Бахри хола уни яхши эслайди. « Э, у вақтлар дўхтирлар кам эдида болам. Олимжоним қорнимда эди. Шундоқ бақувват Қундуз опа туға олмадику, мен ҳам нобуд бўлсам керак» деб , тоза аюханнос солгандим"... Хуллас тўрт ўғилни тақдир ҳукмига қолдирган Қундуз энам чин дунёга кетиб, йили ўтибоқ Иброҳим бобом уйланиб олади. Гулдай қизини тупроққа қўйган ачам эса норасида етимчалар билан қолган экан.Тўртта неварага қараш осонми? Катта укамдай шўх бўлган дадамнинг ўзи анчагина куйдирги бўлган дейишади.
Муборак холамдан эшитганларимдан ўзимча хулоса чиқариб, катта бувим айтмаган гаплар шу бўлса керак деб, суюнчи олмоқчи бўлдим. Қатта?
- Хожи опоқингни биринчи марта жойнамоз устида кўрганим ва яхши кўриб қолганим ҳам рост, фақат сенга айтмоқчи бўлганларим бу эмасда!
Яна, тушкунликка тушиб қолдим. Аямдан сўрайвериб, анча нарсаларни билиб оляпману, кўнглим ҳеч тўлмайди. ...Катта бувим ва опоқим жуда чиройли яшашган экан. Акасининг
қўлида ўсган хотинига овқатларни ҳам ўзи ўргатиб, индамайгина қозон осар, фақат бир нарсани қаттиқ тайинлар экан:
- Сиз райҳонларга қарасангиз бўлди. Ховли барҳаво бўлса, кўп яшайман. Саломатлигим сизнинг қўлингизда!
Бирин- кетин ширин фарзандли бўлган катта бувим тақдиридан мамнун, яратганга шукрона келтириб бахтидан сармаст бўлган, бироқ бу кўпга бормабди. Мухожиратда диққинафас касалини орттириб келган хожи опоқим кичик тоғам уч ойлигида ўлиб қолади. Бешта бола билан чирқираб қолган каттабувимни эса келин бўлиб тушган ховлисидан қайнакаси хайдаб юборган экан.
Анча пайт писта сотиб, идорада пол ювган, кечалари эса дўппи тиккан жиянини яна ўша тоғаси тинч қўймай, Усмонжон исмли бефарзанд одамга- яъни бизларни сариқ пазигида катайса қилдиришни яхши кўрадиган опоқимга узатишганини билганимда кап-катта қиз эдим. Энг яхши кўрган опоқим ўгайлигини хазм қила олмай, " Буни айтишмагани яхши эди" деб одамови бўлиб юрганман...
Роса чалғиб кетдима. Хуллас, беш болали бевага уйланиб, бирон марта ўгайлик қилмаган болажон опоқим Қумри ачамнинг феълини билгани учун совчиларни қайтаришга жўялироқ баҳона излаб боши қотибди. "Исталиннинг ўзидан қўрқмаган кампир новдадек қизимни икки кундаёқ синдириб қўяди" дейишга журъати етмабдию, " тожикка берадиган қизим йўқ! Гап тамом! " деб оёқ тираб туриб олибди, лекин Қумри ачам ҳам анойилардан эмас, ушлаган жойидан узадиганлардан эди. "Ха, тилингда турган гапингни айта олмадинга Усмон. Энди мани эшит! Московдаги каттакон съездга бориб қуруқ қайтмаганман,саникидан ҳам шўлпайиб кетиш йўқ! Сўзимни икки қилган одам хали дунёга келмаган!" деб, чўрт кесиб, ахийри онамни келин қилиб туширган экан...
Қумри ачам тўрт ўғилдан сўнг биттагина қиз топай деб ўлиб қолган Қундуз энамнинг онаси эди. Қўшнимиз Бахри хола уни яхши эслайди. « Э, у вақтлар дўхтирлар кам эдида болам. Олимжоним қорнимда эди. Шундоқ бақувват Қундуз опа туға олмадику, мен ҳам нобуд бўлсам керак» деб , тоза аюханнос солгандим"... Хуллас тўрт ўғилни тақдир ҳукмига қолдирган Қундуз энам чин дунёга кетиб, йили ўтибоқ Иброҳим бобом уйланиб олади. Гулдай қизини тупроққа қўйган ачам эса норасида етимчалар билан қолган экан.Тўртта неварага қараш осонми? Катта укамдай шўх бўлган дадамнинг ўзи анчагина куйдирги бўлган дейишади.
Тракторнинг свечасини қўрга кўмиб Жамол тоғанинг бир кўзини оқизиб қўйган тўполончи- дадамку! Носир амаким ҳам яхшигина қайсар, аскарликка кетиб ўша томонларда ўрис қизга уйланиб олган Эркин амаким ҳам ўзига еткича, ичларида ювошроғи фақатгина Маҳамматжон амаким эди. Балки, ачам шунинг учун баджахл бўлиб қолгандир? Яна билмадим.
Хуллас ҳамма қаршилик қилган тўй бўлиб ўтибди. Ўн саккиз ёшида чимилдиққа кириб, генерал кампирга биноидек келин бўлган онам жудаям чиройли бўлган экан. Мени эмас, кўпроқ синглим Муҳтарамани аяжонимга ўхшатишса жахлим чиқади. Мен сариқмашак, аям буғдойранг эмиш! Нима фарқи бор? Тараса тароқ синадиган, сочи патак, юзи қасмоқ юрадиган синглимнинг қаерини қирқ кокилли аяжонимга қиёслашади хайронман. Ҳар қанча солиштирмай, яримтаям ўхшашлик топа олмай синглимга зимдан хасад қилардим...
Ростини айтсам, синглим онамга эмас кўпроқ ачамга ўхшаб кетади. Жахли чиққанда чойнак, пиёла отишлари ва инжиқлик қилиб овқат танлаши хаттоки қирра бурни ҳам Қумри ачамники.( Фақат бу ўхшашликни анча кейинроқ топганман. Чунки Мухтарама туғилган йили ачам саксондан сакраб вафот этганди. Майли, бу хақда сал кейинроқ бошқа ҳикоямда тўхтайман)
Узун қиш кечалари иссиқ танча атрофида йиғилиб, оилавий суратларни томоша қилишни яхши кўрардик. Шунда ироқи дўппи устидан ғижим рўмол ташланган келинчакнинг юзига узоқ тикилиб қолган дадам хотираларига берилиб кетарди:
-Гап фақат чиройда эмас. Маликам дунёда ягона! У ҳамманинг меҳрини қозоняпти. Бир куни ачангнинг қалбидаги музни ҳам эрита олади.
Онамнинг меҳрибонлигини-ку яхши биламан, бироқ ўта содда эмасман. Агар дадам " Бувинг ( Фарғонанинг тожиклари онани буви дейишади) Олой тоғининг чўққисидаги асрий музликларни эритиб юборади! " деса ишонишим мумкин, аммо ачамнинг қалбини эрита олишига ҳеч қачон ишонмайман! Нега дейсизми? Ачамдан фақат Кўприк бошиликлар эмас, шаҳарнинг мана- ман деганлари ҳам хайиқишарди. Москвадаги съездда Сталинга тик қараб, хақиқатни гапиргани ва овозини ўчириб қўйгани ҳам
рост дейишади. Исми қолиб, "генерал хола " дейишларидан мавқеларини билиб олсангиз бўлади. Ўзи ҳам генераллардай басавлат, қовоғи ҳамиша солиқ, қўнғир яшил кўзлари бургутникидай ўткир, анча қариб қолган бўлсада гавдаси тик, ҳаракатлари анчагина дадил эди. Овози эса момқалдироқдай, гумбурлаб, гавдасига яраша гумбурлаб чиқарди. Шундай одамни эритиб бўлдими? Бунга дадамнинг ўзи ҳам ишонмаса керагу, бизни алдаб қўйяптида. Ёки ҳар куни ишда бўлгани учун уйдаги томошалардан хабари йўқ. Ана, бугун ҳам ғийбатчи қўшнилар мазза қилиб томдан томоша қилган жанжал бўлди. Онамнинг меҳмон келганидагина ишлатадиган пахта гулли чинни идишлар тўплами чил- чил бўлгани майли, кичиккина парчаси пешонасига санчилиб қолгани ёмон бўлди. Шунда ҳам "Тез ёрдам" чақиришимизни истамаган онам " қўрқманглар, арзимаган жарохатку" деб бизларни тинчлантиргач, авжига чиққан ачамнинг қаршисида миқ этмай бош эгиб турди
-Ха, сенга тарбия берган ўша Усмон пазик ҳеч қачон янги хаптабус минмасин! Э, ўша Сапуранинг швабраси синиб (онамнинг онаси яъни катта бувим касалхонада пол юварди) куни чўлтоқ супургига қолсин! Сани топиб берган Соли найновнинг бўйи яна чўзилиб, кастимлари сиғмай қолсин! "шундай келинни қўлдан чиқарма" деб миямни ачитганлар офтобда қолган шакаробдай ачиб қолсин!
Дунёдаги бор гап тугагагдир, деб туганимда ярим пиёла аччиқ кўк чойни симириб олган ачам, тўхтаган жойидан давом этарди:
Тавба, Бой маҳаллада қиз қуриб қолганмиди? Тошбой тўпида ҳам бир қошиқ сув билан ютгулик санамлар кўп эди-ку! Вой-дод! Раҳматли Тошбой опоқим ҳам гўрида тик тургандир! Сени барибир йўқотаман, хали кўрасан...
Агар менга биров шунча гапнинг ярмини айтса ерга ётқизиб, хуморимдан чиққунча сочини юлишим тайин, бироқ ҳар дойимгидай жим турган онам хаддан ортиқ одобли эди. Унга жудаям раҳмим келар, лекин ачамга қарши оғиз очгудай бўлсам балога қолардим:
Хуллас ҳамма қаршилик қилган тўй бўлиб ўтибди. Ўн саккиз ёшида чимилдиққа кириб, генерал кампирга биноидек келин бўлган онам жудаям чиройли бўлган экан. Мени эмас, кўпроқ синглим Муҳтарамани аяжонимга ўхшатишса жахлим чиқади. Мен сариқмашак, аям буғдойранг эмиш! Нима фарқи бор? Тараса тароқ синадиган, сочи патак, юзи қасмоқ юрадиган синглимнинг қаерини қирқ кокилли аяжонимга қиёслашади хайронман. Ҳар қанча солиштирмай, яримтаям ўхшашлик топа олмай синглимга зимдан хасад қилардим...
Ростини айтсам, синглим онамга эмас кўпроқ ачамга ўхшаб кетади. Жахли чиққанда чойнак, пиёла отишлари ва инжиқлик қилиб овқат танлаши хаттоки қирра бурни ҳам Қумри ачамники.( Фақат бу ўхшашликни анча кейинроқ топганман. Чунки Мухтарама туғилган йили ачам саксондан сакраб вафот этганди. Майли, бу хақда сал кейинроқ бошқа ҳикоямда тўхтайман)
Узун қиш кечалари иссиқ танча атрофида йиғилиб, оилавий суратларни томоша қилишни яхши кўрардик. Шунда ироқи дўппи устидан ғижим рўмол ташланган келинчакнинг юзига узоқ тикилиб қолган дадам хотираларига берилиб кетарди:
-Гап фақат чиройда эмас. Маликам дунёда ягона! У ҳамманинг меҳрини қозоняпти. Бир куни ачангнинг қалбидаги музни ҳам эрита олади.
Онамнинг меҳрибонлигини-ку яхши биламан, бироқ ўта содда эмасман. Агар дадам " Бувинг ( Фарғонанинг тожиклари онани буви дейишади) Олой тоғининг чўққисидаги асрий музликларни эритиб юборади! " деса ишонишим мумкин, аммо ачамнинг қалбини эрита олишига ҳеч қачон ишонмайман! Нега дейсизми? Ачамдан фақат Кўприк бошиликлар эмас, шаҳарнинг мана- ман деганлари ҳам хайиқишарди. Москвадаги съездда Сталинга тик қараб, хақиқатни гапиргани ва овозини ўчириб қўйгани ҳам
рост дейишади. Исми қолиб, "генерал хола " дейишларидан мавқеларини билиб олсангиз бўлади. Ўзи ҳам генераллардай басавлат, қовоғи ҳамиша солиқ, қўнғир яшил кўзлари бургутникидай ўткир, анча қариб қолган бўлсада гавдаси тик, ҳаракатлари анчагина дадил эди. Овози эса момқалдироқдай, гумбурлаб, гавдасига яраша гумбурлаб чиқарди. Шундай одамни эритиб бўлдими? Бунга дадамнинг ўзи ҳам ишонмаса керагу, бизни алдаб қўйяптида. Ёки ҳар куни ишда бўлгани учун уйдаги томошалардан хабари йўқ. Ана, бугун ҳам ғийбатчи қўшнилар мазза қилиб томдан томоша қилган жанжал бўлди. Онамнинг меҳмон келганидагина ишлатадиган пахта гулли чинни идишлар тўплами чил- чил бўлгани майли, кичиккина парчаси пешонасига санчилиб қолгани ёмон бўлди. Шунда ҳам "Тез ёрдам" чақиришимизни истамаган онам " қўрқманглар, арзимаган жарохатку" деб бизларни тинчлантиргач, авжига чиққан ачамнинг қаршисида миқ этмай бош эгиб турди
-Ха, сенга тарбия берган ўша Усмон пазик ҳеч қачон янги хаптабус минмасин! Э, ўша Сапуранинг швабраси синиб (онамнинг онаси яъни катта бувим касалхонада пол юварди) куни чўлтоқ супургига қолсин! Сани топиб берган Соли найновнинг бўйи яна чўзилиб, кастимлари сиғмай қолсин! "шундай келинни қўлдан чиқарма" деб миямни ачитганлар офтобда қолган шакаробдай ачиб қолсин!
Дунёдаги бор гап тугагагдир, деб туганимда ярим пиёла аччиқ кўк чойни симириб олган ачам, тўхтаган жойидан давом этарди:
Тавба, Бой маҳаллада қиз қуриб қолганмиди? Тошбой тўпида ҳам бир қошиқ сув билан ютгулик санамлар кўп эди-ку! Вой-дод! Раҳматли Тошбой опоқим ҳам гўрида тик тургандир! Сени барибир йўқотаман, хали кўрасан...
Агар менга биров шунча гапнинг ярмини айтса ерга ётқизиб, хуморимдан чиққунча сочини юлишим тайин, бироқ ҳар дойимгидай жим турган онам хаддан ортиқ одобли эди. Унга жудаям раҳмим келар, лекин ачамга қарши оғиз очгудай бўлсам балога қолардим:
- Сен аралашма! Ачанг тўғри айтяпти, айбим бор...
- Сизни йўқотаман, деяптиларку!
Кўзидаги ёш билан жилмайишга уринган онам елкамдан астагина қучиб, қулоғимга шивирларди:
- Хазллашяптиларку! Бир пас ўйнаб келинглар болам...
Ўшанда қишлоғимизни қоқ иккига бўлиб ўтган йўлнинг бу ёғи Бой маҳалла, у ёғи Қора маҳалла дейилишини билардиму, ачам ғурурланиб
гапирадиган Тошбой тўпилар ва Тошбой опоқи ким эканлигига сира ақлим етмасди. Буни сал каттароқ бўлгач тушундим. Аксарияти Бой маҳаллада яшовчи узоқ- яқин қариндошларимиз бу ерларни ўзлаштирган ўз замонасида жудаям бой бўлган Тошбой бобомнинг авлодлари экан. "Тавба" дердим, ҳеч нарсага ақлим етмай, бой бобомизнинг бойликлари қаерда? Кўчамизда аспалт йўғ-ку! Баҳор, кузда тиззамизгача лой чапланади. Қора маҳаллада эса кўчалар аспальтланган. Хуллас Тошбой тўпилилик кўчасида аспальти йўқ "генерал" кампир Қора маҳалладан олган невара келинини сира тинч қўймасди.
Дадам эса ҳар кунги жанжалларни эшитишни ҳам хохламай, бизларни чалғитишга ҳаракат қиларди:
- Хадеб чаққимчилик қилаверманглар! Аслида Қумри ачанг жудаям яхши инсон.Хали катта бўлсаларингиз кўп гапларни айтиб бераман.
- Дада фақат ростини айтинг, сиз ҳам ачамдан қўрқасиза?
У жилмайганча укамнинг бурнини беозор чимчилаб , тасдиқ ишорасини қилди:
- Мен армияда фақат кичик сержантгача кўтарила олганман холос.
Демак, генералга бўйсунишга мажбурман. Генералдан ҳамма қўрқади, бироқ.... Зоғора холани яхши кўрмаган одам йўқ эди....
- Зоғора хола эртакку!
Уруш пайтида отаси фронтда ўлган етим болалар яшайдиган уйларга билдирмай зоғора кулча ташлаб кетадиган хола хақидаги эртакни кўп эшитганман. Ўзбек халқ эртакларига киритилмаган бўлсада, у қишлоғимизда жудаям машҳур. Лекин, уни ачамга қандай алоқаси бор? Эх Зоғора хола! Агар сиз ким эканлигингизни ўша пайтда билганимда борми?
Дадамга битта саволни кўп берардим:
- Мен ҳам қарисам, ачамдака урушқоқ бўлиб қоламанми? Улар бақирса қўшнилар дарров томга чиқади. Кейин аям жудаям кўп йиғлайди. Бизга кўрсатмаса ҳам кўзларидан билиб оламиз.
Уйдаги вазиятдан хабардор дадам бизга қандай тушунтиришни билмай, овозини ҳиёл пасайтириб шивирларди:
- Ачангни ажиналар сеҳрлаб қўйишган. Ҳамммамиз бир бўлиб уни сеҳрдан халос этсак, зўр бўларди.
Кап-катта одам ажиналар хақида гапирса кулгули бўлар экан. Мен ҳаёлпарастман десам, дадам мендан ҳам ўтиб тушяпти. Ачам сеҳрлаган эмиш!
Кулавериб буралиб қолгач ўзимни аранг тўхтатиб, калламни қимирлатдим:
- Алдаманг! Ўтган йили "Толнинг тагида ажина" деган ўйинимиздан жахлингиз чиқиб, "ҳеч қанақа ажина йўқ!" дедингиз.
-Ростданми? Мен шундай деганмидим?
- Майли уни қўя туринг, хозирги гапингизни қаранг! Ажиналар ачамни сеҳрлаб қўйганига ўзингиз ишонасизми? Агар ажиналарнинг энг зўри келса ҳам , ачам уларни ҳам жиловлаб, чой дамлатиб, сомса ёптирарди-ку!
Бу гапимдан сўнг ўзи ҳам баралла кулиб юборган дадам аранг тўхтаб, яна қулоғимга шивирларди:
- Барибир сеҳрдан халос этишимиз керак. Ачангни асли холига қайтарамиз, келишдикми? Аянг унинг қалбидаги музни эритиб берса бўлди.
Мен тасдиқ ишорасини қилсам ҳам буни қандай амалга ошириш мумкинлигини ўйлаб, ўйимга ета олмасдим. Ачам эса тобора забтига олиб, энг мазали таом пиширилган кун ҳам ҳамманинг кайфиятини бузиб қўярди:
-Э, ошингни ўзинг е келин! Мен мастава ичмоқчи эдим.
Ўчоқ бошидан иккита товоқ кўтариб келган онам каловланиб қолмай жавоб қайтарди:
- Маставами? Майли бувижон хозирда!
Жахлим чиқиб, онамнинг этагидан тортдим:
-Қанақа мастава? Ахир бугун ўзлари ош емоқчилигини айтгандику! Мана шу қулоқларим билан эшитгандим.
Онам индамай, ош лаганларни дастурхонга қўйгач яна қозон осар, бир соатга қолмай мазали таомни косага сузиб, жилмайиб кириб келарди. Бир кун ҳам ўтмай, яна айнан кечки овқат пайти, ачамнинг норози овози гумбурлаб қоларди:
- Сизни йўқотаман, деяптиларку!
Кўзидаги ёш билан жилмайишга уринган онам елкамдан астагина қучиб, қулоғимга шивирларди:
- Хазллашяптиларку! Бир пас ўйнаб келинглар болам...
Ўшанда қишлоғимизни қоқ иккига бўлиб ўтган йўлнинг бу ёғи Бой маҳалла, у ёғи Қора маҳалла дейилишини билардиму, ачам ғурурланиб
гапирадиган Тошбой тўпилар ва Тошбой опоқи ким эканлигига сира ақлим етмасди. Буни сал каттароқ бўлгач тушундим. Аксарияти Бой маҳаллада яшовчи узоқ- яқин қариндошларимиз бу ерларни ўзлаштирган ўз замонасида жудаям бой бўлган Тошбой бобомнинг авлодлари экан. "Тавба" дердим, ҳеч нарсага ақлим етмай, бой бобомизнинг бойликлари қаерда? Кўчамизда аспалт йўғ-ку! Баҳор, кузда тиззамизгача лой чапланади. Қора маҳаллада эса кўчалар аспальтланган. Хуллас Тошбой тўпилилик кўчасида аспальти йўқ "генерал" кампир Қора маҳалладан олган невара келинини сира тинч қўймасди.
Дадам эса ҳар кунги жанжалларни эшитишни ҳам хохламай, бизларни чалғитишга ҳаракат қиларди:
- Хадеб чаққимчилик қилаверманглар! Аслида Қумри ачанг жудаям яхши инсон.Хали катта бўлсаларингиз кўп гапларни айтиб бераман.
- Дада фақат ростини айтинг, сиз ҳам ачамдан қўрқасиза?
У жилмайганча укамнинг бурнини беозор чимчилаб , тасдиқ ишорасини қилди:
- Мен армияда фақат кичик сержантгача кўтарила олганман холос.
Демак, генералга бўйсунишга мажбурман. Генералдан ҳамма қўрқади, бироқ.... Зоғора холани яхши кўрмаган одам йўқ эди....
- Зоғора хола эртакку!
Уруш пайтида отаси фронтда ўлган етим болалар яшайдиган уйларга билдирмай зоғора кулча ташлаб кетадиган хола хақидаги эртакни кўп эшитганман. Ўзбек халқ эртакларига киритилмаган бўлсада, у қишлоғимизда жудаям машҳур. Лекин, уни ачамга қандай алоқаси бор? Эх Зоғора хола! Агар сиз ким эканлигингизни ўша пайтда билганимда борми?
Дадамга битта саволни кўп берардим:
- Мен ҳам қарисам, ачамдака урушқоқ бўлиб қоламанми? Улар бақирса қўшнилар дарров томга чиқади. Кейин аям жудаям кўп йиғлайди. Бизга кўрсатмаса ҳам кўзларидан билиб оламиз.
Уйдаги вазиятдан хабардор дадам бизга қандай тушунтиришни билмай, овозини ҳиёл пасайтириб шивирларди:
- Ачангни ажиналар сеҳрлаб қўйишган. Ҳамммамиз бир бўлиб уни сеҳрдан халос этсак, зўр бўларди.
Кап-катта одам ажиналар хақида гапирса кулгули бўлар экан. Мен ҳаёлпарастман десам, дадам мендан ҳам ўтиб тушяпти. Ачам сеҳрлаган эмиш!
Кулавериб буралиб қолгач ўзимни аранг тўхтатиб, калламни қимирлатдим:
- Алдаманг! Ўтган йили "Толнинг тагида ажина" деган ўйинимиздан жахлингиз чиқиб, "ҳеч қанақа ажина йўқ!" дедингиз.
-Ростданми? Мен шундай деганмидим?
- Майли уни қўя туринг, хозирги гапингизни қаранг! Ажиналар ачамни сеҳрлаб қўйганига ўзингиз ишонасизми? Агар ажиналарнинг энг зўри келса ҳам , ачам уларни ҳам жиловлаб, чой дамлатиб, сомса ёптирарди-ку!
Бу гапимдан сўнг ўзи ҳам баралла кулиб юборган дадам аранг тўхтаб, яна қулоғимга шивирларди:
- Барибир сеҳрдан халос этишимиз керак. Ачангни асли холига қайтарамиз, келишдикми? Аянг унинг қалбидаги музни эритиб берса бўлди.
Мен тасдиқ ишорасини қилсам ҳам буни қандай амалга ошириш мумкинлигини ўйлаб, ўйимга ета олмасдим. Ачам эса тобора забтига олиб, энг мазали таом пиширилган кун ҳам ҳамманинг кайфиятини бузиб қўярди:
-Э, ошингни ўзинг е келин! Мен мастава ичмоқчи эдим.
Ўчоқ бошидан иккита товоқ кўтариб келган онам каловланиб қолмай жавоб қайтарди:
- Маставами? Майли бувижон хозирда!
Жахлим чиқиб, онамнинг этагидан тортдим:
-Қанақа мастава? Ахир бугун ўзлари ош емоқчилигини айтгандику! Мана шу қулоқларим билан эшитгандим.
Онам индамай, ош лаганларни дастурхонга қўйгач яна қозон осар, бир соатга қолмай мазали таомни косага сузиб, жилмайиб кириб келарди. Бир кун ҳам ўтмай, яна айнан кечки овқат пайти, ачамнинг норози овози гумбурлаб қоларди:
- Шавлами? Бир қошиқ ҳам емайман. "Келинингизнинг қўлидан овқат еманг, у сизни заҳарламоқчи" дейишди.
Ҳаммамизга бир-бир қараб чиқққан онам, жилмайиб "Ким?" деган саволни ҳам беришга ботина олмади. Ачам бўлса бадтар авжига чиқиб ёзғиришни давом этди:
- Ҳамшира бўлиб ишласанг ўзингга! Энди дори берсанг ҳам ичмайман! Ўлдириб қўяр экансан! Барибир бир куни сени йўқотаман!
Агар шу вақт дадам кириб қолса, у жанжалга нуқта қўйишга уринар, қўлидан келмаса ғинг демай, бошини эгканча индамай турарди.
-Ха, сенга хотин топган Солининг тиржайган башараси қурмасин! Шунча хурилиқо тожикларим турганида шуни танладинг. Манам ховлисини тўлдириб турган райҳон ифорига маст бўлиб, алданиб қолаверибман. Хали ҳам кеч эмас, ажраш!
-Бувижон, бир чиройлик хизматингизни қил..
- Ха, мана товушинг чиқдику! Яхшилаб ўргатяпти шекилли. Хизматларини пеш қиляптими? Шумо тожик астен, ёки узбак? Ки гуфтки...
Қолгани ўзбекча эмас! Минг афсуски, давомини мутлақо тушунмасдим. Негалигини билмайману, бизга тожикчани ўргатишмаган. Сабабини сўрасам, дадам:" Хали онангга ўргата олмадим. Агар сизлар ҳам тожикча гапирсангиз у яккаланиб қолади" деб қутулар, авжини яхши кўрадиган ачам бўлса атайин дийдиёнинг қаймоғини тожикчада давом эттириб мазза қилиб сайрарди.
Албатта тожикчани ўрганаман! Мен тўй-тўйчиқ, маракаларда йиғилиб қоладиган қариндош -уруғнинг гапиришларига маҳлиё бўлиб, ота тилимдаги сўзларни бузиб бўлсада талаффуз қилишга уринардим. Аҳдим қаттий эди. Олма- сев, сув - об, она- модар, ота- падар... каби сўзларни анчасини ёдлаб олдим, бироқ гап тузиш қийин. "Ман тожики намедонам"нигина биламан холос. Шунақа пайтларда бор аламимни онамдан олмоқчи бўлардим.
Ўша куни ҳам шахд билан онам уруғини олаётган райҳонлар ичига кириб юрагимдагини тўкиб солдим:
-Нега тезроқ тожикчани ўрганиб олмайсиз? Ана Аноранинг аяси биноидек гапира олади. Сиз бўлса осонгина сўзларини ҳам билмайсиз-а?
Ҳар доимгидек ишидан чалғимай жавоб қайтаришни яхши кўрадиган онам атрофга аланглаб, секин тушунтирди:
- Нега билмас эканман! Биламанку!
- Алдаманг! Қани гапирингчи?
Онам овозини янаям пасайтириб, жилмайганча шеър ўқиди:
- Ман аз дахани мор шакар металабам,
Аз хонаи анкабут пар металабам,
Аз синаи нарашер шир металабам
Аз марди бараҳнапой зар металабам...
- А, - дедим, қулоқларимга ишонмай. Нахотки сиз... Мен умуман тожикчани билмайсиз деб юрардим.
Қўлидаги уруғларни халтага солиб райҳонзордан чиққан онам бошимни силаб, кулиб қўйди:
- Бу тўртликни улуғ шоира Зебунисо ёзган.
- Зебунисонинг шеъри билан ишим йўқ! Демак сиз ачамнинг гапларини ҳам тушунасиз. Нега индамайсиз? Қарғаганида ҳам жим тураверасиз.
Онам мени райҳон ифори анқиб турган бағрига босар экан, овозига сирли тус берарди:
- Ким айтди ачанг қарғайди деб? Бўлмаган гапларни қўй қизим! Ачанг фақат ўзбекчадагина озгина урушиб қўяди. Тожикчада эса роса алқайди. Қачон тожикчасига ўтар экан деб кутиб тураманку!
- Ростданми? Нега унда қовоғи очилмай, роса бақиради?.
--Тиржайиб мақтаса, жилмайиб дуо қилса эркаланиб кетсам керакда. керакда. Феълини биласанку! Ачангни ким дейишади?
- Генерал!
-Ана! Генераллар юмшоқ гапирганини эшитганмисан?
Тирик генералларнику танимайман, аммо киноларда кўрганларим худди ачам каби баджахл эди. Шунинг учун юзимга табассум югуриб, елкамдан оғир тоғ ағдарилгандай бўлди. Онамни меҳр билан ўпиб, қучоғига сингиб кетдим.
- Демак сизлар ҳам худди кинодагидай роль ўйнар экансизда!
-Бўлмасамчи! Ачангни нима учун яхши кўришимни айтайми?
- Ха.
- Чунки у даданг ва амакиларинни бировга мухтож қилмай, вояга етказган...
-Уларга тожикчани билишингизни қачон айтасиз?
- Хозирча бу иккаламизнинг орамиздаги сир бўлсин! Ҳеч кимга индама!
Бирор кун албатта айтамиз.
Ҳаммамизга бир-бир қараб чиқққан онам, жилмайиб "Ким?" деган саволни ҳам беришга ботина олмади. Ачам бўлса бадтар авжига чиқиб ёзғиришни давом этди:
- Ҳамшира бўлиб ишласанг ўзингга! Энди дори берсанг ҳам ичмайман! Ўлдириб қўяр экансан! Барибир бир куни сени йўқотаман!
Агар шу вақт дадам кириб қолса, у жанжалга нуқта қўйишга уринар, қўлидан келмаса ғинг демай, бошини эгканча индамай турарди.
-Ха, сенга хотин топган Солининг тиржайган башараси қурмасин! Шунча хурилиқо тожикларим турганида шуни танладинг. Манам ховлисини тўлдириб турган райҳон ифорига маст бўлиб, алданиб қолаверибман. Хали ҳам кеч эмас, ажраш!
-Бувижон, бир чиройлик хизматингизни қил..
- Ха, мана товушинг чиқдику! Яхшилаб ўргатяпти шекилли. Хизматларини пеш қиляптими? Шумо тожик астен, ёки узбак? Ки гуфтки...
Қолгани ўзбекча эмас! Минг афсуски, давомини мутлақо тушунмасдим. Негалигини билмайману, бизга тожикчани ўргатишмаган. Сабабини сўрасам, дадам:" Хали онангга ўргата олмадим. Агар сизлар ҳам тожикча гапирсангиз у яккаланиб қолади" деб қутулар, авжини яхши кўрадиган ачам бўлса атайин дийдиёнинг қаймоғини тожикчада давом эттириб мазза қилиб сайрарди.
Албатта тожикчани ўрганаман! Мен тўй-тўйчиқ, маракаларда йиғилиб қоладиган қариндош -уруғнинг гапиришларига маҳлиё бўлиб, ота тилимдаги сўзларни бузиб бўлсада талаффуз қилишга уринардим. Аҳдим қаттий эди. Олма- сев, сув - об, она- модар, ота- падар... каби сўзларни анчасини ёдлаб олдим, бироқ гап тузиш қийин. "Ман тожики намедонам"нигина биламан холос. Шунақа пайтларда бор аламимни онамдан олмоқчи бўлардим.
Ўша куни ҳам шахд билан онам уруғини олаётган райҳонлар ичига кириб юрагимдагини тўкиб солдим:
-Нега тезроқ тожикчани ўрганиб олмайсиз? Ана Аноранинг аяси биноидек гапира олади. Сиз бўлса осонгина сўзларини ҳам билмайсиз-а?
Ҳар доимгидек ишидан чалғимай жавоб қайтаришни яхши кўрадиган онам атрофга аланглаб, секин тушунтирди:
- Нега билмас эканман! Биламанку!
- Алдаманг! Қани гапирингчи?
Онам овозини янаям пасайтириб, жилмайганча шеър ўқиди:
- Ман аз дахани мор шакар металабам,
Аз хонаи анкабут пар металабам,
Аз синаи нарашер шир металабам
Аз марди бараҳнапой зар металабам...
- А, - дедим, қулоқларимга ишонмай. Нахотки сиз... Мен умуман тожикчани билмайсиз деб юрардим.
Қўлидаги уруғларни халтага солиб райҳонзордан чиққан онам бошимни силаб, кулиб қўйди:
- Бу тўртликни улуғ шоира Зебунисо ёзган.
- Зебунисонинг шеъри билан ишим йўқ! Демак сиз ачамнинг гапларини ҳам тушунасиз. Нега индамайсиз? Қарғаганида ҳам жим тураверасиз.
Онам мени райҳон ифори анқиб турган бағрига босар экан, овозига сирли тус берарди:
- Ким айтди ачанг қарғайди деб? Бўлмаган гапларни қўй қизим! Ачанг фақат ўзбекчадагина озгина урушиб қўяди. Тожикчада эса роса алқайди. Қачон тожикчасига ўтар экан деб кутиб тураманку!
- Ростданми? Нега унда қовоғи очилмай, роса бақиради?.
--Тиржайиб мақтаса, жилмайиб дуо қилса эркаланиб кетсам керакда. керакда. Феълини биласанку! Ачангни ким дейишади?
- Генерал!
-Ана! Генераллар юмшоқ гапирганини эшитганмисан?
Тирик генералларнику танимайман, аммо киноларда кўрганларим худди ачам каби баджахл эди. Шунинг учун юзимга табассум югуриб, елкамдан оғир тоғ ағдарилгандай бўлди. Онамни меҳр билан ўпиб, қучоғига сингиб кетдим.
- Демак сизлар ҳам худди кинодагидай роль ўйнар экансизда!
-Бўлмасамчи! Ачангни нима учун яхши кўришимни айтайми?
- Ха.
- Чунки у даданг ва амакиларинни бировга мухтож қилмай, вояга етказган...
-Уларга тожикчани билишингизни қачон айтасиз?
- Хозирча бу иккаламизнинг орамиздаги сир бўлсин! Ҳеч кимга индама!
Бирор кун албатта айтамиз.
Ўшанда содда бўлган эканман. Онам ростдан ҳам тожикчани зўр билади. Ачам бизнинг ёнимиздагина урушиб, орқасидан роса мақтар эканда, шунинг учун онам аразлаб кетиб қолмайди. Йиғлашлари эса ўзи айтгандай "қувонч ёшлари" деб, миямни пармалаб ётган барча ёмон саволлардан қутулиб , теримга сиғмай, дадамнинг ёнига югуриб бордим. Ўзларига сездирмай у тузатаётган машина томига чиқдиму, ачамикидай гумбурлаган овозда салом бердим. Ишдан калласини кўтармаган дадамнинг алигини ҳам эшитмай, муддаога ўтдим:
-Менга Зебунисонинг китобини олиб беринг! Фақат, тожикчасини!
Эски машинасини кавлаб чарчамайдиган дадам кутилмаган ташрифим сабабини англаб бош ирғади.Тепадан туширгиси келдию, тихирлик қилиб тисарилдим.
- Хўп, хўп олиб бераман, лекин сен тожикчасини ўқий олмайсанку!
" Зато, аяжоним билади!" деб суюнчи олгим келдию, тилимни тийдим.
- Олиб берасиз-а?!
-Хўп.
- Фақат тезроқ!
Ҳеч нарсага тушунмаган дадам мой қўлларини латтага артар экан яна савол берди:
-Уни нима қиласан?
"Мен ҳам ифода билан ўқишни ўрганаман" дегим келдию, айёрона кулимсираб кўз қисдим:
- Ачамни ажиналар сеҳридан халос қилмоқчиман. Шу холос!
Жавобимдан кулиб қўйган дадам қуюқ ваъда бергачгина машина томидан тушиб, тиржайдим:
- Дада, сиз ҳам Зебунисони ўқиганмисиз?
- Озгина
- У ким бўлган?
- Малика!
- А?
- Ха, у Бобур Мирзонинг авлодидан бўлиб, саройда яшаган ва жудаям гўзал ғазаллар ёзган.
- Унинг ғазалларини яхши кўрасизми?
- Ха.
- Ачам ҳам Зебунисони яхши кўради- а?
-Бўлмасамчи!
- Унинг шеърларини чиройли қилиб айтиб берадиган одамничи?
...Соддалик билан берилган саволларимдан кулиб юборган дадам бир пас ўйланиб турдию, меҳр билан жавоб қайтарди:
- Уни яхши кўрмай бўладими қизим!
Эртасигаёқ истагимни бажарган дадамдан миннатдор бўлиб, каттакон раҳмат айтгач, онамнинг ёнига югурдим. "Суюнчи беринг" деб, сакраганча китобни очиб, қийналсам ҳам хижжалаб ғазалларни ўқий бошладим. Ҳеч қанча фурсат ўтмай улардан уч- тўрттасини ёд олдим. Имкон топилди дегунча, генерал ачамнинг олдида бўладиган чиқишимни "репетиция" қилиб, ғазалларнинг ҳар бир сатрини ифодали ўқишга интилардим. Бир куни обдон тайёрланганимга ишонч хосил қилиб, навбатдаги хужумга
баҳона қидираётган ачамнинг рўпарасида пайдо бўлдиму, кўзларимни юмганча ғазалхонликни бошлаб юбордим:
Булбул аз гул бигзарад гар дар чаман бинад маро,
Будпарасти кай кунад гар бархаман бинад маро?..
Ўша куни нечта ғазални неча марта ўқиганим эсимда йўқ. Ёдимда қолгани,
бир- бирига уланиб кетган ғазаллар тугаса ҳам кўзимни очишга қўрқдим. Назаримда тилим ғўлдираб, ғазалларни нотўғри айтдиму, хозир яхшигина гап эшитиб оламан. Бир қанча муддатдан сўнг чап кўзимнигина аста очиб, ачамнинг юзига тикилдим. Бир нигоҳ ташладиму, мижжаларидан сизиб ётган ёшни кўриб уларни танимай қолдим. Ҳамиша қовоғидан қор ёғадиган "генерал"нинг г сидан ҳам асар қолмай, ёқимтой эртакчи кампирлардай жилмайиб турарди. Бир оздан сўнг ёнига чорлаб, титроқ кафтлари билан бошимни силади:
- Зебунисони биласанми қизим?
- Ха,- дедим ғурурланиб, яна айтиб берайми?
- Албатта!
Яна ўша тўртта ғазални ёддан айтиб, ўзимни оқлагандай бўлдим:
- Кўпгина ёдлагандиму, сизнинг олдингизда ҳаяжон босяптида... Ача мен ҳам ғазал ёзсам, Зебунисо бўла оламанми?
Бошини қимирлатиб, тасдиқ ишорасини қилган ачамни қучоқлаб, икки юзидан чўлпиллатиб ўпиб қўйдим.
-Ғазалларни ўзинг ўргандингми қизим? Ёки даданг ўргатдими?
Ўзимда йўқ хурсанд бўлганим учун ўчоқ бошида куймаланиб юрган онамни эшитмаётганига ишонч хосил қилиб секингина сирни очдим.
- Аям ўргатди.
- Нима? - анграйиб қолган ачамнинг холатига эътибор бермай, онам иккаламизнинг ўртамизда бўлиб ўтган суҳбатни оқизмай- томизмай айтиб бердим. Фақатгина "шунақами?" дея олаётган ачамнинг елкалари силкиниб йиғлай бошлади.
- Нега йиғлаяпсиз? Илтимос йиғламанг...
- Онангнинг дилини оғритган тилим кесилсин болам.
Ҳеч қачон бундай холатда кўрмаган ачамни ўзимча овутардим:
-Менга Зебунисонинг китобини олиб беринг! Фақат, тожикчасини!
Эски машинасини кавлаб чарчамайдиган дадам кутилмаган ташрифим сабабини англаб бош ирғади.Тепадан туширгиси келдию, тихирлик қилиб тисарилдим.
- Хўп, хўп олиб бераман, лекин сен тожикчасини ўқий олмайсанку!
" Зато, аяжоним билади!" деб суюнчи олгим келдию, тилимни тийдим.
- Олиб берасиз-а?!
-Хўп.
- Фақат тезроқ!
Ҳеч нарсага тушунмаган дадам мой қўлларини латтага артар экан яна савол берди:
-Уни нима қиласан?
"Мен ҳам ифода билан ўқишни ўрганаман" дегим келдию, айёрона кулимсираб кўз қисдим:
- Ачамни ажиналар сеҳридан халос қилмоқчиман. Шу холос!
Жавобимдан кулиб қўйган дадам қуюқ ваъда бергачгина машина томидан тушиб, тиржайдим:
- Дада, сиз ҳам Зебунисони ўқиганмисиз?
- Озгина
- У ким бўлган?
- Малика!
- А?
- Ха, у Бобур Мирзонинг авлодидан бўлиб, саройда яшаган ва жудаям гўзал ғазаллар ёзган.
- Унинг ғазалларини яхши кўрасизми?
- Ха.
- Ачам ҳам Зебунисони яхши кўради- а?
-Бўлмасамчи!
- Унинг шеърларини чиройли қилиб айтиб берадиган одамничи?
...Соддалик билан берилган саволларимдан кулиб юборган дадам бир пас ўйланиб турдию, меҳр билан жавоб қайтарди:
- Уни яхши кўрмай бўладими қизим!
Эртасигаёқ истагимни бажарган дадамдан миннатдор бўлиб, каттакон раҳмат айтгач, онамнинг ёнига югурдим. "Суюнчи беринг" деб, сакраганча китобни очиб, қийналсам ҳам хижжалаб ғазалларни ўқий бошладим. Ҳеч қанча фурсат ўтмай улардан уч- тўрттасини ёд олдим. Имкон топилди дегунча, генерал ачамнинг олдида бўладиган чиқишимни "репетиция" қилиб, ғазалларнинг ҳар бир сатрини ифодали ўқишга интилардим. Бир куни обдон тайёрланганимга ишонч хосил қилиб, навбатдаги хужумга
баҳона қидираётган ачамнинг рўпарасида пайдо бўлдиму, кўзларимни юмганча ғазалхонликни бошлаб юбордим:
Булбул аз гул бигзарад гар дар чаман бинад маро,
Будпарасти кай кунад гар бархаман бинад маро?..
Ўша куни нечта ғазални неча марта ўқиганим эсимда йўқ. Ёдимда қолгани,
бир- бирига уланиб кетган ғазаллар тугаса ҳам кўзимни очишга қўрқдим. Назаримда тилим ғўлдираб, ғазалларни нотўғри айтдиму, хозир яхшигина гап эшитиб оламан. Бир қанча муддатдан сўнг чап кўзимнигина аста очиб, ачамнинг юзига тикилдим. Бир нигоҳ ташладиму, мижжаларидан сизиб ётган ёшни кўриб уларни танимай қолдим. Ҳамиша қовоғидан қор ёғадиган "генерал"нинг г сидан ҳам асар қолмай, ёқимтой эртакчи кампирлардай жилмайиб турарди. Бир оздан сўнг ёнига чорлаб, титроқ кафтлари билан бошимни силади:
- Зебунисони биласанми қизим?
- Ха,- дедим ғурурланиб, яна айтиб берайми?
- Албатта!
Яна ўша тўртта ғазални ёддан айтиб, ўзимни оқлагандай бўлдим:
- Кўпгина ёдлагандиму, сизнинг олдингизда ҳаяжон босяптида... Ача мен ҳам ғазал ёзсам, Зебунисо бўла оламанми?
Бошини қимирлатиб, тасдиқ ишорасини қилган ачамни қучоқлаб, икки юзидан чўлпиллатиб ўпиб қўйдим.
-Ғазалларни ўзинг ўргандингми қизим? Ёки даданг ўргатдими?
Ўзимда йўқ хурсанд бўлганим учун ўчоқ бошида куймаланиб юрган онамни эшитмаётганига ишонч хосил қилиб секингина сирни очдим.
- Аям ўргатди.
- Нима? - анграйиб қолган ачамнинг холатига эътибор бермай, онам иккаламизнинг ўртамизда бўлиб ўтган суҳбатни оқизмай- томизмай айтиб бердим. Фақатгина "шунақами?" дея олаётган ачамнинг елкалари силкиниб йиғлай бошлади.
- Нега йиғлаяпсиз? Илтимос йиғламанг...
- Онангнинг дилини оғритган тилим кесилсин болам.
Ҳеч қачон бундай холатда кўрмаган ачамни ўзимча овутардим:
- Йиғламанг, ундан кўра қовоғингизни уйиб, мени ҳам тожикчасига дуо қилинг. Бақирсангиз ҳам майли! Бўлмаса эркалаб кетяпман. Рустам тоғамнинг эксковатирини юргизиб, каналга тушириб юборай деган ҳам мен! Маъмир тоғанинг бир мошина прессини ёқворган ҳам ўзим. Дилбар билан боксга тушиб тирсагини тишлаб, нокаут қилган ҳам менман! .
Бақириб мақташ, тожикчасига дуо қилиш ўрнига бадтар йиғлаб юборган ачам эса мени бағрига босиб пилик қўшиб майда ўрилган сочларимни
силади.
Патнисга қўйилган косаларда угра кўтариб келган онам аввал ҳеч нарсани тушунмай остонада каловланиб қолди. Ачам унга бир нима демоқчи бўлдию, кўрсаткич бармоғимни лабимга босиб " айтманг" ишорасини қилиб турганим учун оғиз очмади.
- Нега йиғлаяпсиз бувижон ? Муаззам дилингизни оғритиб қўймадими?
- Йўқ болам! Чеварам кўзимни очди!
Ялт этиб менга қараган онам қўлимдаги китобни кўриб, гап нимада эканлигини тушунди.
- Зебинисо бўламан деяпти, қаранг! Ғазалларни ҳам ёдлаб олибди. Мен бўлсам неварангиз ўргатган битта тўртликдан бошқасини ёдлай олмаяпман.
Алдашни ҳам боплаётган аямга қараб, илжайиб қўйдим.
- Бувижон ширингина угра қилдим, ичволинг. Агар ёқмаса бошқа таом пишириб бераман..
- Райҳон солдингизми?
Овчидан қўрққан жайрондай хуркиб турган онам қўлидаги хушхўр таом тўла коса ва пиёлачадаги ёғликкина қатиқни дастурхонга қўяр экан, бош ирғаб тасдиқлади:
-Бўлмасамчи!
- Барака топинг болам, илоё икки дунё кам бўлманг!
Ширин сўзнинг гадоси бўлган онам қулоқларига ишонмади чоғи секингина овоз чиқарди:
- Ёқмаса, чучвара тугиб ташлайман...
Ҳамон елкалари силкиниб турган ачам келинига меҳр билан тикилганча титроқ овозда яна дуо қилди:
- Илоҳим, икки дунё саодати насиб қилсин қизим. Уграни ўзим буюрдимку!
Биринчи марта олиб келинган овқатга терс қарамай, иштаҳа билан угра ича бошлаган ачамни танимай қолгандим.
- Ача, ростдан бошқа овқат егингиз келмаяптими?
- Меҳр билан пиширилган қатиқ, райҳонли угра бошқачада. Ундан воз кечиб бўладими болам? Қани сен ҳам еб ол, яйрайсан!
- Қалбингизни ким эритди?
- Қумри ачам бир менга бир аяжонимга қараб, хўрсинганча жавоб қайтарди:
- Аянг билан сен !
- Ураааа!
Ўша куни ҳеч қанақа тўполон бўлмади. Ишдан барвақтроқ келган дадам лол, томошабин қўшнилар эса томда қолишни ҳам, тушишни ҳам билмай нарвонларга осилиб қолишганди....
Мен нохақ эканман. Дадамнинг гапи ёдингиздадир? Демак
инсон қалбидаги тошларни Олой чўққисидаги музлардан тезроқ эритиш мумкин. Ана, ачам буткул бошқа инсонга айланиб қолдию...
Ўша кундан сўнг биз ачам ва аямни фақатгина ширин суҳбатлашаётганларигагина гувоҳ бўлардик...
1984- йилда саксондан сакраб ўтган ачам вафот этди. Маракага келган хотинлардан ачам беш неварадан олдин Тошхон деган қизни ҳам асраб олиб, куёвга узатгани, қахатчилик йиллари
эркаклардай меҳнат қилиб, ҳаммага ибрат бўлгани, энг муҳими эса эртакка айланиб улгурган Зоғора хола ҳам ачамнинг ўзи эканлигини эшитиб, роса йиғлаганман. Увайсийнинг битта тўртлигидан бошқа бирорта тожикча сўз билмайдиган онам эса мени боплаб алдаган экан. Сабабини сўрасам кулиб қўйди-ю, индамади . Мен эса, "Раҳматли ачамни ҳам алдаган эканманда" деб, аямдан қаттиқ хафа бўлиб, анча пайтгача аразлаб юрдим, бироқ энди райҳонларни шунчаки эмас меҳр билан экишни ўрганиб олгандим...
Бир куни тонгга яқин ғаройиб туш кўрибман. Жудаям чиройли жой экан. Парқу булутлар ичига қўйилган ганчли сўрида ачам ва аям суҳбатлашиб ўтиришарди:
- Тожикчани нимага ўрганмаганингизни биламан келин. Атайин қилгансиз, лекин бир хисобда бу қарорингиз тўғри бўлган. Агар ҳамма гапларимга тушунганингизда борми, бир кун ҳам турмай аразлаб кетиб қолардингиз. Қариганда мияси айниб қолган кампирни кечиринг болам...
Аям бўлса, ерга қараганча индамай жим турарди.
- Ўзи менга нега келин бўлгансиз Маликахон? Ахир бутун қишлоқ қандайлигимни яхши билардику!
Бақириб мақташ, тожикчасига дуо қилиш ўрнига бадтар йиғлаб юборган ачам эса мени бағрига босиб пилик қўшиб майда ўрилган сочларимни
силади.
Патнисга қўйилган косаларда угра кўтариб келган онам аввал ҳеч нарсани тушунмай остонада каловланиб қолди. Ачам унга бир нима демоқчи бўлдию, кўрсаткич бармоғимни лабимга босиб " айтманг" ишорасини қилиб турганим учун оғиз очмади.
- Нега йиғлаяпсиз бувижон ? Муаззам дилингизни оғритиб қўймадими?
- Йўқ болам! Чеварам кўзимни очди!
Ялт этиб менга қараган онам қўлимдаги китобни кўриб, гап нимада эканлигини тушунди.
- Зебинисо бўламан деяпти, қаранг! Ғазалларни ҳам ёдлаб олибди. Мен бўлсам неварангиз ўргатган битта тўртликдан бошқасини ёдлай олмаяпман.
Алдашни ҳам боплаётган аямга қараб, илжайиб қўйдим.
- Бувижон ширингина угра қилдим, ичволинг. Агар ёқмаса бошқа таом пишириб бераман..
- Райҳон солдингизми?
Овчидан қўрққан жайрондай хуркиб турган онам қўлидаги хушхўр таом тўла коса ва пиёлачадаги ёғликкина қатиқни дастурхонга қўяр экан, бош ирғаб тасдиқлади:
-Бўлмасамчи!
- Барака топинг болам, илоё икки дунё кам бўлманг!
Ширин сўзнинг гадоси бўлган онам қулоқларига ишонмади чоғи секингина овоз чиқарди:
- Ёқмаса, чучвара тугиб ташлайман...
Ҳамон елкалари силкиниб турган ачам келинига меҳр билан тикилганча титроқ овозда яна дуо қилди:
- Илоҳим, икки дунё саодати насиб қилсин қизим. Уграни ўзим буюрдимку!
Биринчи марта олиб келинган овқатга терс қарамай, иштаҳа билан угра ича бошлаган ачамни танимай қолгандим.
- Ача, ростдан бошқа овқат егингиз келмаяптими?
- Меҳр билан пиширилган қатиқ, райҳонли угра бошқачада. Ундан воз кечиб бўладими болам? Қани сен ҳам еб ол, яйрайсан!
- Қалбингизни ким эритди?
- Қумри ачам бир менга бир аяжонимга қараб, хўрсинганча жавоб қайтарди:
- Аянг билан сен !
- Ураааа!
Ўша куни ҳеч қанақа тўполон бўлмади. Ишдан барвақтроқ келган дадам лол, томошабин қўшнилар эса томда қолишни ҳам, тушишни ҳам билмай нарвонларга осилиб қолишганди....
Мен нохақ эканман. Дадамнинг гапи ёдингиздадир? Демак
инсон қалбидаги тошларни Олой чўққисидаги музлардан тезроқ эритиш мумкин. Ана, ачам буткул бошқа инсонга айланиб қолдию...
Ўша кундан сўнг биз ачам ва аямни фақатгина ширин суҳбатлашаётганларигагина гувоҳ бўлардик...
1984- йилда саксондан сакраб ўтган ачам вафот этди. Маракага келган хотинлардан ачам беш неварадан олдин Тошхон деган қизни ҳам асраб олиб, куёвга узатгани, қахатчилик йиллари
эркаклардай меҳнат қилиб, ҳаммага ибрат бўлгани, энг муҳими эса эртакка айланиб улгурган Зоғора хола ҳам ачамнинг ўзи эканлигини эшитиб, роса йиғлаганман. Увайсийнинг битта тўртлигидан бошқа бирорта тожикча сўз билмайдиган онам эса мени боплаб алдаган экан. Сабабини сўрасам кулиб қўйди-ю, индамади . Мен эса, "Раҳматли ачамни ҳам алдаган эканманда" деб, аямдан қаттиқ хафа бўлиб, анча пайтгача аразлаб юрдим, бироқ энди райҳонларни шунчаки эмас меҳр билан экишни ўрганиб олгандим...
Бир куни тонгга яқин ғаройиб туш кўрибман. Жудаям чиройли жой экан. Парқу булутлар ичига қўйилган ганчли сўрида ачам ва аям суҳбатлашиб ўтиришарди:
- Тожикчани нимага ўрганмаганингизни биламан келин. Атайин қилгансиз, лекин бир хисобда бу қарорингиз тўғри бўлган. Агар ҳамма гапларимга тушунганингизда борми, бир кун ҳам турмай аразлаб кетиб қолардингиз. Қариганда мияси айниб қолган кампирни кечиринг болам...
Аям бўлса, ерга қараганча индамай жим турарди.
- Ўзи менга нега келин бўлгансиз Маликахон? Ахир бутун қишлоқ қандайлигимни яхши билардику!
Қулоғигача қизариб турган онам, нима деб жавоб қайтаришни билмай дастурхон попугини ўйнар эди;
- Мендан сўраб ўтиришмаган бувижон, лекин умуман афсус қилмайман.
-Нимага?
-Илоҳим, қизларим ҳам сиздака бўлсин! Манаман деган анжуманларда қатнашиб, баланд минбарларда сўзга чиқсин. Элнинг эркатойи бўлиб, дуоларга кўмилиб юришсин!
Қулоғига ёққан мақтовлардан эриб кетаётган ачам ёсстиққа ташлаган гавдасини кўтариб, айёрона кулимсирарди:
-Ростданми?
-Ха-да!
- Мен эса, "Ҳамммасига ўша Соли айбдор, неварамни бошини айлантирган" дердиму, аслида сизни келин қилишни анча аввал ният қилганман. Қулоқларига ишонмаган аям ачамнинг меҳр тўла нигоҳларига қараб, сабабини сўрагиси келдию, ийманиб яна ерга қарармиш...
- Бир менгина эмас, ўша кўчадан бир марта ўтган ҳар қандай она ўз боласига райҳон ифори анқиб турган ховлидан келин қилишни орзу қиларди...
Эрталаб уйғондиму тушимни сувга айтиб тугатмай, саволларимга жавоб топгандай каттабувимникига югурдим. У сўрида, узатилаётган қўшни қизнинг кўрпаларини қавиб ўтирганди.
- Катта буви мен, менга айтмаган гапларингиз нима эканини билдим.
Тўнғич невараси билан айланиб - ўргилиб сўрашган энам "Қайси гаплар?"дейиши билан, овозим тииқилиб қолгудай давом этдим:
- Қумри ачамни туш кўрдим, у аямни ховлингиздаги райҳонларни деб яхши кўриб қолган экан, демак хожи опоқимнинг онаси ҳам сизни шу сабаб келин қилган, тўғрими?
Мендан кўпроқ ҳаяжонлана бошлаган энамнинг юзига гўзал табассум югуриб жавоб берди:
- Райҳон баҳона узатилганим рост, лекин ундан аввалги воқеаларни ҳам билишни хохлайсанми?
- Бўлмасамчи! Ахир мен буларни ҳаммасини ёзмоқчиманку...
- Унда эшит: Дийдорига тўймаган онам майли, аммо тўққиз ёшимгача тиззасига ўткизиб харф ўргатган дадам қўққис вафот этиши менга катта зарба бўлган. Бутунлай тушкунликка тушиб қолгандим. Ҳеч нарсага қарагим йўқ, ховли, уйни озодагина тутардиму, қачонлардир ҳамма ҳавас қилган гулзоримизни ўт бостириб юборгандим. Бир куни қоқ саратонда эшик қоқиб Марғилондан меҳмон кириб келди. Ўзини Робия хола деб таништирган аёл раҳматли аямни танир экан. У мен билан кўришиб, атрофга алангладию, надомат билан бош чайқади:
- Раҳматли Тожихон ховлини ҳеч қачон бундай ахволга туширмаганди. Биз
Шоҳимардонга кетаётиб сизларникида тўхтаб ўтардик... Жаннатнинг бир бўлаги эдия бу макон. Хов анави тўрттагина райҳоннинг уруғини сидириб бер, барибир увол қилибсан...Тожихоннинг ифоридан олиб кетаман...
Ўша пайт райҳон уруғларидан сидиряпману, кўзим жиққа ёш, гўё шу кафтимда турган уруғлар билан раҳматли онам ҳам кетиб қолаётгандай эди.Эзилиб- эзилиб, айтиб- айтиб йиғладим. Ўша тобда уч ёшимгача бўлган ҳаётим, райҳонлар ичида жилмайиб турган онамнинг қиёфасини кўргандай бўлдим. Уруғларнинг ярмини бериб, қолганини олиб қолдиму, баҳор келганида чиройли эгатлар олиб сепдим, меҳр билан парваришлай бошладим. Иккинчи йилга ўтиб, ховлимиз яна яшнаб кетди. Тўрт беш йилдан сўнг эса Бўстонда бирорта райҳонсиз ховли қолмаганди. Қайнонам раҳматли урушдан кейин ҳам қайтмаётган ўғилинг йўлига кўз тикиб, "Қайтса, райҳони кўп хонадондан келин қиламан" деб , яхши ният қилар экан... Хожи опоқинг ҳам сўнги нафасини райҳонларим ичида олди.
Катта бувим билан бўлган суҳбатдан сўнг Бўстондаги ховлини топиб бордим. Уй соҳиби Акмал тоғамга ўхшаб кетар экан. У укасининг етимларидан тортиб олган ховлини ўзиникига қўшиб, малинаси кўпгина томорқаси билан мақтаниб яйраб яшар экан, лекин бирорта ҳам райҳон кўринмади. Ўзимни Муқимжон опоқимнинг невараси деб таништирсам, пас жим қолиб, кейин ўкириб йиғлаб юборди ( Ўшанда уни биринчи ва охирги марта кўришим экан. Ҳеч қанча ўтмай оғир хасталикка чалиниб. обдон қийналиб жон берибди).
- Мендан сўраб ўтиришмаган бувижон, лекин умуман афсус қилмайман.
-Нимага?
-Илоҳим, қизларим ҳам сиздака бўлсин! Манаман деган анжуманларда қатнашиб, баланд минбарларда сўзга чиқсин. Элнинг эркатойи бўлиб, дуоларга кўмилиб юришсин!
Қулоғига ёққан мақтовлардан эриб кетаётган ачам ёсстиққа ташлаган гавдасини кўтариб, айёрона кулимсирарди:
-Ростданми?
-Ха-да!
- Мен эса, "Ҳамммасига ўша Соли айбдор, неварамни бошини айлантирган" дердиму, аслида сизни келин қилишни анча аввал ният қилганман. Қулоқларига ишонмаган аям ачамнинг меҳр тўла нигоҳларига қараб, сабабини сўрагиси келдию, ийманиб яна ерга қарармиш...
- Бир менгина эмас, ўша кўчадан бир марта ўтган ҳар қандай она ўз боласига райҳон ифори анқиб турган ховлидан келин қилишни орзу қиларди...
Эрталаб уйғондиму тушимни сувга айтиб тугатмай, саволларимга жавоб топгандай каттабувимникига югурдим. У сўрида, узатилаётган қўшни қизнинг кўрпаларини қавиб ўтирганди.
- Катта буви мен, менга айтмаган гапларингиз нима эканини билдим.
Тўнғич невараси билан айланиб - ўргилиб сўрашган энам "Қайси гаплар?"дейиши билан, овозим тииқилиб қолгудай давом этдим:
- Қумри ачамни туш кўрдим, у аямни ховлингиздаги райҳонларни деб яхши кўриб қолган экан, демак хожи опоқимнинг онаси ҳам сизни шу сабаб келин қилган, тўғрими?
Мендан кўпроқ ҳаяжонлана бошлаган энамнинг юзига гўзал табассум югуриб жавоб берди:
- Райҳон баҳона узатилганим рост, лекин ундан аввалги воқеаларни ҳам билишни хохлайсанми?
- Бўлмасамчи! Ахир мен буларни ҳаммасини ёзмоқчиманку...
- Унда эшит: Дийдорига тўймаган онам майли, аммо тўққиз ёшимгача тиззасига ўткизиб харф ўргатган дадам қўққис вафот этиши менга катта зарба бўлган. Бутунлай тушкунликка тушиб қолгандим. Ҳеч нарсага қарагим йўқ, ховли, уйни озодагина тутардиму, қачонлардир ҳамма ҳавас қилган гулзоримизни ўт бостириб юборгандим. Бир куни қоқ саратонда эшик қоқиб Марғилондан меҳмон кириб келди. Ўзини Робия хола деб таништирган аёл раҳматли аямни танир экан. У мен билан кўришиб, атрофга алангладию, надомат билан бош чайқади:
- Раҳматли Тожихон ховлини ҳеч қачон бундай ахволга туширмаганди. Биз
Шоҳимардонга кетаётиб сизларникида тўхтаб ўтардик... Жаннатнинг бир бўлаги эдия бу макон. Хов анави тўрттагина райҳоннинг уруғини сидириб бер, барибир увол қилибсан...Тожихоннинг ифоридан олиб кетаман...
Ўша пайт райҳон уруғларидан сидиряпману, кўзим жиққа ёш, гўё шу кафтимда турган уруғлар билан раҳматли онам ҳам кетиб қолаётгандай эди.Эзилиб- эзилиб, айтиб- айтиб йиғладим. Ўша тобда уч ёшимгача бўлган ҳаётим, райҳонлар ичида жилмайиб турган онамнинг қиёфасини кўргандай бўлдим. Уруғларнинг ярмини бериб, қолганини олиб қолдиму, баҳор келганида чиройли эгатлар олиб сепдим, меҳр билан парваришлай бошладим. Иккинчи йилга ўтиб, ховлимиз яна яшнаб кетди. Тўрт беш йилдан сўнг эса Бўстонда бирорта райҳонсиз ховли қолмаганди. Қайнонам раҳматли урушдан кейин ҳам қайтмаётган ўғилинг йўлига кўз тикиб, "Қайтса, райҳони кўп хонадондан келин қиламан" деб , яхши ният қилар экан... Хожи опоқинг ҳам сўнги нафасини райҳонларим ичида олди.
Катта бувим билан бўлган суҳбатдан сўнг Бўстондаги ховлини топиб бордим. Уй соҳиби Акмал тоғамга ўхшаб кетар экан. У укасининг етимларидан тортиб олган ховлини ўзиникига қўшиб, малинаси кўпгина томорқаси билан мақтаниб яйраб яшар экан, лекин бирорта ҳам райҳон кўринмади. Ўзимни Муқимжон опоқимнинг невараси деб таништирсам, пас жим қолиб, кейин ўкириб йиғлаб юборди ( Ўшанда уни биринчи ва охирги марта кўришим экан. Ҳеч қанча ўтмай оғир хасталикка чалиниб. обдон қийналиб жон берибди).
Ўшандан бери анча сувлар оқиб ўтди. Муқимжон хожи опоқим, Сафура энам, Усмонжон опоқим, Қумри ачамлар қани энди? Уларнинг қадамига зор бўлсам ҳам топа олмайман. Суҳбатларини соғиниб, мозорга бораману, қулоғимга бир нималар деяёган шабода ва бўз тўрғайларнинг сасидан бошқа овозни эшита олмай, хотираларимни титкилайман... Ёзиб тугата олмаётган ҳикоям қаҳрамонларини жаннатда тасаввур қилгим келади. Ҳаёлимда эса яқинда хушбўй ифорларга кўмилиб кетадиган ота уйим томон қанот чиқариб учаман. Ана, катта-кичик қиз невараларини олдига олиб райҳон уруғларини сепаётган, ушоқдеккина бўлиб қолган чиройлигим онам. Тошкондаги невараларининг йўлига кўз тикиб қариб кетаётган дадам... Қўлида эса Бекзодамга аталган китоб турарди. Муқоваси таниш "Зебунисо шеърияти"ни олиб, болалигимда белгилаб қўйган ғазаллар ёзилган вароқларни очиб кўзлари чақнаб турган маликаларимга ўқиб бераман....
Қувасойда ҳаёт тўхтаб қолмаган. Минглаб оилалар бир-бири билан қуда анда бўлишади. Ўзбек, тожик, қирғиз, татар болалари бир боғча, бир мактабга бориб ахил-иноқ катта бўлишади.
Бир-бирини севиб қолганлар эса янаям кўпроқ. Қиз қидириб ковуши титиладиган ақлли совчиларга эса миллатнинг аҳамияти йўқ. Кўчаларлардан хушбўй ифорлар таралиб турса бас , ришталар эса Аршда боғланаверади.
тамом.
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
Қувасойда ҳаёт тўхтаб қолмаган. Минглаб оилалар бир-бири билан қуда анда бўлишади. Ўзбек, тожик, қирғиз, татар болалари бир боғча, бир мактабга бориб ахил-иноқ катта бўлишади.
Бир-бирини севиб қолганлар эса янаям кўпроқ. Қиз қидириб ковуши титиладиган ақлли совчиларга эса миллатнинг аҳамияти йўқ. Кўчаларлардан хушбўй ифорлар таралиб турса бас , ришталар эса Аршда боғланаверади.
тамом.
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
ОГОҲ БЎЛИНГ, ОПЕРАЦИЯ ҚИЛМАСАК БЎЛМАЙДИ ДЕГАН БИЗНЕС КЎПАЙГАН!
ЭНГ КЎП СОХТА ОПЕРАЦИЯЛАР:
1. ЎТ ҚОПИНИ ОЛИБ ТАШЛАШ
2. ЛОР АЪЗОЛАРИДА КИСТА БОР ДЕБ.
3. ЖИНСИЙ АЪЗОЛАРДА КИСТА БОР ДЕБ.
4. АЁЛ БАЧАДОН НАЙИ ТРУБАНГНИ ОЧАМИЗ ДЕБ.
5. ГРЫЖА ПОЗВОНОЧНИКА ОЧИБ ШУНЧАКИ ЁПИБ ҚЎЙИШ.
6. ВАРИКОЦЕЛЕ 1 ЧИ ДАРАЖАНИ ОҒИР ДЕБ ҚЎРҚИТИБ ЁКИ БЕПУШТЛИК САБАБИ ШУ ДЕБ.
7. МИОМА БОР ВА УНИ ОЛИБ ТАШЛАМАСАК ЎЛАСИЗ ДЕБ.
8. БУРНИДА ГЎШТИ БОР ОЛИБ ТАШЛАШ КЕРАК ДЕГАН.
9. ТУХУМДОНДА КИСТА БОР ДЕБ БИР ОЧИБ ЁПИБ ҚЎЯДИДА КАТТА ПУЛ ОЛАДИ.
АЗИЗЛАРИМ
БУНДАЙ ОПЕРАЦИЯЛАРНИ ҚИЛИШДАН ОЛДИН 1 ЭМАС 5-6 ХАР ЖОЙДАГИ ВРАЧЛАРГА УЧРАШИНГ ВА ОЛДИНИГА ДАВОЛАНИБ КЎРИНГ ҲОЗИР ОПЕРАЦИЯ МЎМАЙ БИЗНЕС ДАРОМАД БЎЛАГИНИ УЧУН СИЗНИ КОМАНДА БЎЛИБ СОХТА ҚЎРҚИНЧЛИ СЎЗЛАР БИЛАН АЛДАБ БИРОР ЖОЙИНГИЗНИ КЕСИБ КАТТАРОҚ ПУЛ ОЛИШ ПАЙИДАГИЛАР КЎПАЙГАН, САЛГА У БУ АЪЗОЙИНГИЗНИ ДАРРОВ КЕСТИРИБ ТАШЛАМАНГ ЯРАТГАН БЕРГАН АЪЗОНИ ОЛИБ ТАШЛАГАЧ ҲАМ ҲАММАСИ ЖОЙИДА БЎЛМАЙДИ!
Доктор: Исчанов
💕𝐟𝐨𝐲𝐝𝐚𝐥𝐢 𝐤𝐚𝐧𝐚𝐥𝐠𝐚 𝐨𝐛𝐮𝐧𝐚 𝐛𝐨'𝐥𝐢𝐧𝐠➖⬇️
https://t.me/joinchat/AAAAAEaemizz0siX-4AH_w
ЭНГ КЎП СОХТА ОПЕРАЦИЯЛАР:
1. ЎТ ҚОПИНИ ОЛИБ ТАШЛАШ
2. ЛОР АЪЗОЛАРИДА КИСТА БОР ДЕБ.
3. ЖИНСИЙ АЪЗОЛАРДА КИСТА БОР ДЕБ.
4. АЁЛ БАЧАДОН НАЙИ ТРУБАНГНИ ОЧАМИЗ ДЕБ.
5. ГРЫЖА ПОЗВОНОЧНИКА ОЧИБ ШУНЧАКИ ЁПИБ ҚЎЙИШ.
6. ВАРИКОЦЕЛЕ 1 ЧИ ДАРАЖАНИ ОҒИР ДЕБ ҚЎРҚИТИБ ЁКИ БЕПУШТЛИК САБАБИ ШУ ДЕБ.
7. МИОМА БОР ВА УНИ ОЛИБ ТАШЛАМАСАК ЎЛАСИЗ ДЕБ.
8. БУРНИДА ГЎШТИ БОР ОЛИБ ТАШЛАШ КЕРАК ДЕГАН.
9. ТУХУМДОНДА КИСТА БОР ДЕБ БИР ОЧИБ ЁПИБ ҚЎЯДИДА КАТТА ПУЛ ОЛАДИ.
АЗИЗЛАРИМ
БУНДАЙ ОПЕРАЦИЯЛАРНИ ҚИЛИШДАН ОЛДИН 1 ЭМАС 5-6 ХАР ЖОЙДАГИ ВРАЧЛАРГА УЧРАШИНГ ВА ОЛДИНИГА ДАВОЛАНИБ КЎРИНГ ҲОЗИР ОПЕРАЦИЯ МЎМАЙ БИЗНЕС ДАРОМАД БЎЛАГИНИ УЧУН СИЗНИ КОМАНДА БЎЛИБ СОХТА ҚЎРҚИНЧЛИ СЎЗЛАР БИЛАН АЛДАБ БИРОР ЖОЙИНГИЗНИ КЕСИБ КАТТАРОҚ ПУЛ ОЛИШ ПАЙИДАГИЛАР КЎПАЙГАН, САЛГА У БУ АЪЗОЙИНГИЗНИ ДАРРОВ КЕСТИРИБ ТАШЛАМАНГ ЯРАТГАН БЕРГАН АЪЗОНИ ОЛИБ ТАШЛАГАЧ ҲАМ ҲАММАСИ ЖОЙИДА БЎЛМАЙДИ!
Доктор: Исчанов
💕𝐟𝐨𝐲𝐝𝐚𝐥𝐢 𝐤𝐚𝐧𝐚𝐥𝐠𝐚 𝐨𝐛𝐮𝐧𝐚 𝐛𝐨'𝐥𝐢𝐧𝐠➖⬇️
https://t.me/joinchat/AAAAAEaemizz0siX-4AH_w
✒️ТЎЙИМИЗ БЎЛМАСА ЖАНАЗАМИЗ БИРГА БЎЛАДИ...
Воқеа реал.
Бугун тушдан сунг менга бир нохуш хабар етказдилар. Хабарки эшитган дилни титрокка келтиради бе ихтиёр астахфирилло деб юборасан киши, кузларингга ёш калкийди. Азиз дустларим ушбу хуник хабарни окка тушириб сиз азизларимга хавола килдим, максадим вокеа кахрамонлари каби нотугри фикирлашга, ман манликка берилиб дунёни уз каричингиз билан улчашдан тийилинг. Ёшларимиз хам калта ўйлаб ота оналаримизни юрак багрини кон килиб форзанд догида ёнишига мажбур килмасинлар, азиз ёшлар кенгрок фкирланг кенгашсангиз хар не масалага ечим бор, узингизча хуким чикаришга шошилманг хали хаёт олдинда. Келинг азизларим куп вактингизни олмай вокеани сизга баён факат вокеалар булиб утган жой ошкор этилмайди ва вокеа иштирокчилари исимлари алмаштирилади. Булиб утган вокеа жойи ва уша ер одамларини шахсан биламан. Қилай мухокама ва фкирлар сиздан. Абдирахмон акани отаси бошка тумандан эди ота онаси ажрашишгач онаси икки угил икки киз билан ота уйига кайтиб келди. Хаммамизга аёнки ёлгиз аёл турт бола билан жуда кийналади оёкка туриб кетиши огир. Абдирахмон акани онасига кушни кишлоклик фарзандсиз бир чупондан совчи келди, Чупон болаларни хам онаси билан олиб кетмокчилигини билдиргач, Абдирахмон акани бобоси кизи ва набираларини чупонга беришга рози булди. Чўпон жуда баджахил каттол одам эди. Аёлию угай болаларни куп азоблаб куп кийнарди, аёвсиз калтакларди, Кизлар онаси билан уй ишларида банд турт-бешинчи снифда укийдиган угиллар угай ота билан кишни киш ёмгирни лой демай колхозни молини бокарди. Хулласи калом Абдирахмон ака ва укасию опалари жуда кийинчиликда кун куриб улгайишди. Абдирахмон акани онаси чупон эридан хам бир угил фарзандли булди угил оёгида нуксон билан тугулди оксаб юради кизларни буйи етгач жойи чикканда узатилди, вакти соати етиб Абдирахмон ака уттизга кираверганда уйлантирилди келин анча узокдан булиб утириб колган киз эди. Угай ота ёши утиб кучдан колган энди колхозни подасини хам бокмас аммо баджахиллигию каттоллиги колмаганди. Келин куёвга кун бермади. Бошка илож колмагач кариндошлар маслахати билан Абдирахмон ака кушни тумандаги отасини бева бир жиянини уйига бориб турди, бегона элда ишини хам тайини булмади, бева аммасиникида беш йил яшади бу вактда Абдирахмон акани хотини уч мартта тугди гох угил гох киз аммо болалар икки уч ойлик булиб нобуд булди. Абдирахмон ака шундан сунг хизматдош дустини таклифи билан Нишон туманига бориб откормада бир йил ишлади кули уч турт сум пуллик булди ичкиликка берилганди анча узини тийди. Сунг танишлар орттириб Касби туманига келиб йулини килиб ер олди пиёз экди эр хотин куп тер тукишди Абдирахмон акани хотини хам хуп ишчан аёл булиб мехнатдан кочмасди. Пиёздан яхши даромад олишди ,хотини яна хомиладорлиги учун кийинги йил ер олмай онаси яшаётган кишлокка кайтди хар калай шу ерда катта булган шу ерни эли булиб колган. Хужалик раисига томорка сураб борганди йук демади кишлокни бир четидан ун икки сотих ер беришди Абдирахмон ака кулидаги сармояси ва ошна огайнилари кумагида кишгача амаллаб икки хона бир айвончалик времинка уйча куриб олди. Уз уйинг улан тушагинг времинка булса хам бошпана хар калай миннатсиз яшайсан. Абдирахмон ака кишлокдаги бригадага сувчи булиб ишга кирди бахорга якин хотинини яна кузи ёриди кизалок эр хотин хадикда эди шукирки кизча яшаб кетди. Эр хотин мехнатга берилди уйлари очик далага кушилиб кетганку уёк бу ёгидан кушиб чатиб ун икки сотихли ховли йигирма сутихдан ошиги билан уралди турт йил утиб Абдирахмон акани хотини яна бир угил тугди. Бу вактга келиб хужаликлар таркатилиб ерлар ахолига таркатила бошлади. Абдирахмон ака хам куп катори уй ёнидан бир гектар ер олди ерни бекор куймади икки йил картошка экиб анча узини тутиб олди аввал бошлаб тико машинаси олди сунг уйини янгилади умиман бекор утиришмади ерга экин экишди, Абдирахмон ака мошинасида тинимсиз такси килди энди бу оила пулга пул топишга ружу куйди.
Воқеа реал.
Бугун тушдан сунг менга бир нохуш хабар етказдилар. Хабарки эшитган дилни титрокка келтиради бе ихтиёр астахфирилло деб юборасан киши, кузларингга ёш калкийди. Азиз дустларим ушбу хуник хабарни окка тушириб сиз азизларимга хавола килдим, максадим вокеа кахрамонлари каби нотугри фикирлашга, ман манликка берилиб дунёни уз каричингиз билан улчашдан тийилинг. Ёшларимиз хам калта ўйлаб ота оналаримизни юрак багрини кон килиб форзанд догида ёнишига мажбур килмасинлар, азиз ёшлар кенгрок фкирланг кенгашсангиз хар не масалага ечим бор, узингизча хуким чикаришга шошилманг хали хаёт олдинда. Келинг азизларим куп вактингизни олмай вокеани сизга баён факат вокеалар булиб утган жой ошкор этилмайди ва вокеа иштирокчилари исимлари алмаштирилади. Булиб утган вокеа жойи ва уша ер одамларини шахсан биламан. Қилай мухокама ва фкирлар сиздан. Абдирахмон акани отаси бошка тумандан эди ота онаси ажрашишгач онаси икки угил икки киз билан ота уйига кайтиб келди. Хаммамизга аёнки ёлгиз аёл турт бола билан жуда кийналади оёкка туриб кетиши огир. Абдирахмон акани онасига кушни кишлоклик фарзандсиз бир чупондан совчи келди, Чупон болаларни хам онаси билан олиб кетмокчилигини билдиргач, Абдирахмон акани бобоси кизи ва набираларини чупонга беришга рози булди. Чўпон жуда баджахил каттол одам эди. Аёлию угай болаларни куп азоблаб куп кийнарди, аёвсиз калтакларди, Кизлар онаси билан уй ишларида банд турт-бешинчи снифда укийдиган угиллар угай ота билан кишни киш ёмгирни лой демай колхозни молини бокарди. Хулласи калом Абдирахмон ака ва укасию опалари жуда кийинчиликда кун куриб улгайишди. Абдирахмон акани онаси чупон эридан хам бир угил фарзандли булди угил оёгида нуксон билан тугулди оксаб юради кизларни буйи етгач жойи чикканда узатилди, вакти соати етиб Абдирахмон ака уттизга кираверганда уйлантирилди келин анча узокдан булиб утириб колган киз эди. Угай ота ёши утиб кучдан колган энди колхозни подасини хам бокмас аммо баджахиллигию каттоллиги колмаганди. Келин куёвга кун бермади. Бошка илож колмагач кариндошлар маслахати билан Абдирахмон ака кушни тумандаги отасини бева бир жиянини уйига бориб турди, бегона элда ишини хам тайини булмади, бева аммасиникида беш йил яшади бу вактда Абдирахмон акани хотини уч мартта тугди гох угил гох киз аммо болалар икки уч ойлик булиб нобуд булди. Абдирахмон ака шундан сунг хизматдош дустини таклифи билан Нишон туманига бориб откормада бир йил ишлади кули уч турт сум пуллик булди ичкиликка берилганди анча узини тийди. Сунг танишлар орттириб Касби туманига келиб йулини килиб ер олди пиёз экди эр хотин куп тер тукишди Абдирахмон акани хотини хам хуп ишчан аёл булиб мехнатдан кочмасди. Пиёздан яхши даромад олишди ,хотини яна хомиладорлиги учун кийинги йил ер олмай онаси яшаётган кишлокка кайтди хар калай шу ерда катта булган шу ерни эли булиб колган. Хужалик раисига томорка сураб борганди йук демади кишлокни бир четидан ун икки сотих ер беришди Абдирахмон ака кулидаги сармояси ва ошна огайнилари кумагида кишгача амаллаб икки хона бир айвончалик времинка уйча куриб олди. Уз уйинг улан тушагинг времинка булса хам бошпана хар калай миннатсиз яшайсан. Абдирахмон ака кишлокдаги бригадага сувчи булиб ишга кирди бахорга якин хотинини яна кузи ёриди кизалок эр хотин хадикда эди шукирки кизча яшаб кетди. Эр хотин мехнатга берилди уйлари очик далага кушилиб кетганку уёк бу ёгидан кушиб чатиб ун икки сотихли ховли йигирма сутихдан ошиги билан уралди турт йил утиб Абдирахмон акани хотини яна бир угил тугди. Бу вактга келиб хужаликлар таркатилиб ерлар ахолига таркатила бошлади. Абдирахмон ака хам куп катори уй ёнидан бир гектар ер олди ерни бекор куймади икки йил картошка экиб анча узини тутиб олди аввал бошлаб тико машинаси олди сунг уйини янгилади умиман бекор утиришмади ерга экин экишди, Абдирахмон ака мошинасида тинимсиз такси килди энди бу оила пулга пул топишга ружу куйди.
Абдирахмон ака энди жуда тез бойий бошлади миш-мишларга кура наша экиб сотганмиш балки ростдан хам шу иш билан шугуллангандир аммо бу малумот мавхум сабаби Абдирахмон акани наша экканини ёки сотганини хеч ким курмаган тез орада Абдирахмон ака кишлок уртасидан савдо дукони очди некся сотиб олди. Уч турт ой утиб туман марказидан дукон очди бир гектар ерни беш гектарга айлантириб олма богига айлантирди ерга энди асосан ёлланма ишчилар ишашарди. Анашундай кунларнинг бирида Абдирахмон акани туккизинчи снифда укиётган кизи Мафтунани машина уриб юбориб оламдан утди. Энди ота онани ёлгизгига угли Сардорбек колди кизлари улимидан кийин ота она Сардорбекни еру кукка ишонишмасди. Абдирахмон акани эндиликда Туман марказида иккита магазини ва бир ошхонаси бор эди. Сардорбек эрка усаётганига карамай ота онаси каби пулпараст эмасди мехнатдан хам кочмасди бир камчилиги унда бунда кимор уйнаши кулокка чалиниб коларди. Сардор коллежни битирган куни Абдирахмон ака углига яп янги малибу машинаси совга килди ва энди колежни битирган углиги уйлантириш тараддудига тушиб колди. Сардор шу кишлоклик узини снифдоши Шахлога кунгил куйган икки ёш ахду паймон килишгани хакидаги миш мишлар юрарди. Аммо бу мишмишлар рост эди. Сардорни уйлантиришмокчи булишганида Сардор ота онасига Агар уйланишим керак булса Шахлога совчиликка борасизлар деди. Шахло кухликкина келишган киз эди, хар кандай оила келин килсам дийдиган хаёси ибоси, чиройию чакконлиги бор киз эди аммо оиласи уртахолроклиги боис Сардорни ота онаси узларига тенг билишмади. Шахлони ота оналари хам туйларидан кийин унбир йил деганда фарзанд куришган булиб катта фарзанд шу Шахло эди. Шахлони отаси Исомиддин ака куп катори Россияда ишлар элдан кам жойи йук уй жойи мол холи бор хатто утган йил Исомиддин ака россиядан ишлаган пулларига минилган булса хам матиз машинаси олган тагли тугли оилани фарзандлари эди.
Аммо бойвучча куда истаган Абдирахмон ака ва хотини Исом акани оиласини писанд килишмади. Сардор билан Шахло ёш эмасмт бир бирига шунчалар кунгил куйиб богланишиб колган экан хатто Сардор Шахлога укишга бормайсан деса укишга топширмабди купчилик эссиз жуда билимли киз эди диеишади. Хуллас Сардор Шахлони деди ота онаси бошкаларни орадан бир йил утиб кетди. Окибатда Сардорни мажбуран кушни тумандан Абдирахмон ака билан мавкеи мос оила кизига унаштиришди. Сардор киз билан бир бора учрашиб. Сизга мени кунглим йук сизга уйланмайман агар мажбуран уйлантиришса хам сиз билан яшамайман мени севганим бор Шахлони хеч кимга алишмайман деган экан. Бу гаплар киз бола учун хакоратдек бир гап шундай экан уша киз хам ота онасига вазиятни тушунтирган булиши аник аммо бойлик ва пул кузини кур килган ота оналар бунга этибор хам беришмаган агар бироз уйлаб куриб озгина мушохада килишса бу фожиа юз бермасди. Абдирахмон ака ахдидан кайтмади туй утгач Сардорни келинчакка богланиб колади деб уйлади тобора туй куни якинлашиб келаверди. Туй 2019-йил, 24.25-октябрда белгиланган экан 24-октябрда келин келади 25-чи кунт эрталаб эл оши яъне нахорги ош. Чорасиз колган Сардор 23-октябр куни дустларини уйига таклиф этади туйга тайёргарлик кизгин уша куни келин томонга туй жунатилган. Малумки хозир куёв журалар заксга айланиш учун биттадан мошина гаплашишади куёвга совга учун ёки ёрдам сифатида канчадандир пул йигишади. Сардор дустларига загисга борадиган машиналар тайёрлигини пул хам йгиш шарт эмаслигини хамма нарса етарлилигини айтади факат дустларига хамманг эрталаб саккизгача етиб кел яна бир нарса мен туйимда бир янгилик килмокчиман хамманг бошда дуппи билан келасан мени туйимда хаммамиз дуппида юрамиз дийди. Тунги унбиргача еб ичиб утиришган куёв журалар таркалишади Сардор хам дадасига энг якин дусти Дилмуродникига бориб ётишини тонг сахар Дилмурод билан салонга бориб келишлари кераклигини айтади сахарлаб бориб Дилмуродларникини чакириб хаммани уйкусини бузишни узига нокулайлигини айтиб дустлари билан дадаси совга килган копкора малибусида бирга чикади. Сардорлар кишлокни бир четида туришса Дилмуродларни уйи кишлок уртасида эди. Дилмуродларни уйлари олдига келишгач Сардор Дилмуродга.
Аммо бойвучча куда истаган Абдирахмон ака ва хотини Исом акани оиласини писанд килишмади. Сардор билан Шахло ёш эмасмт бир бирига шунчалар кунгил куйиб богланишиб колган экан хатто Сардор Шахлога укишга бормайсан деса укишга топширмабди купчилик эссиз жуда билимли киз эди диеишади. Хуллас Сардор Шахлони деди ота онаси бошкаларни орадан бир йил утиб кетди. Окибатда Сардорни мажбуран кушни тумандан Абдирахмон ака билан мавкеи мос оила кизига унаштиришди. Сардор киз билан бир бора учрашиб. Сизга мени кунглим йук сизга уйланмайман агар мажбуран уйлантиришса хам сиз билан яшамайман мени севганим бор Шахлони хеч кимга алишмайман деган экан. Бу гаплар киз бола учун хакоратдек бир гап шундай экан уша киз хам ота онасига вазиятни тушунтирган булиши аник аммо бойлик ва пул кузини кур килган ота оналар бунга этибор хам беришмаган агар бироз уйлаб куриб озгина мушохада килишса бу фожиа юз бермасди. Абдирахмон ака ахдидан кайтмади туй утгач Сардорни келинчакка богланиб колади деб уйлади тобора туй куни якинлашиб келаверди. Туй 2019-йил, 24.25-октябрда белгиланган экан 24-октябрда келин келади 25-чи кунт эрталаб эл оши яъне нахорги ош. Чорасиз колган Сардор 23-октябр куни дустларини уйига таклиф этади туйга тайёргарлик кизгин уша куни келин томонга туй жунатилган. Малумки хозир куёв журалар заксга айланиш учун биттадан мошина гаплашишади куёвга совга учун ёки ёрдам сифатида канчадандир пул йигишади. Сардор дустларига загисга борадиган машиналар тайёрлигини пул хам йгиш шарт эмаслигини хамма нарса етарлилигини айтади факат дустларига хамманг эрталаб саккизгача етиб кел яна бир нарса мен туйимда бир янгилик килмокчиман хамманг бошда дуппи билан келасан мени туйимда хаммамиз дуппида юрамиз дийди. Тунги унбиргача еб ичиб утиришган куёв журалар таркалишади Сардор хам дадасига энг якин дусти Дилмуродникига бориб ётишини тонг сахар Дилмурод билан салонга бориб келишлари кераклигини айтади сахарлаб бориб Дилмуродларникини чакириб хаммани уйкусини бузишни узига нокулайлигини айтиб дустлари билан дадаси совга килган копкора малибусида бирга чикади. Сардорлар кишлокни бир четида туришса Дилмуродларни уйи кишлок уртасида эди. Дилмуродларни уйлари олдига келишгач Сардор Дилмуродга.
- Ошна сен уйингга кириб дамни олавер мен охирги бор Шахло билан кур ишиб келайин.
- Сардор нима киласан энди Шахлони хам юрагини эзиб такдир эмас экан бирга була олмадинглар куй бечора кизни кийнама.
- Эх Дилмурод ошна билмайсанда севги нималигини дия Сардор Дилмуродни кучоклаб олди эсингдая бринчи снифга борганимиздаёк мен Шахлони севганман сени оламан дердим у хам хеч нарса демасди факат боре деб куярди. Сардорни овози титраб чикаётганидан Дилмурод сезди Сардор йиглаяпти.
- Булди ошна такди кушмаса бекор экан, йигитга ухша узингни кулга ол. Бир муддат жим турган Сардор бироз узига келдида Дилмуродни куттик кучоклади сунг дустини бушатиб.
- Йигитга ухшайман ошна ана курасан узимни кулга оламан дия тезгина мошинасига утириб Шахлоларни уйи томон жунаб кетди. Шахло хам уз ёгига узи коврилиб юрганини онаси сезди нима кисин боласини ахволини куриб юрак багри кон буляпти аммо чорасизда тескари замон булсада Абдирахмон бойни олдига узи борса афсуски ундай эмас узбекчиликда ор номус деган гап бор отаси хам Россияда она бечора нима килишга хайрон. Кечки овкатни килишгач идиш товокларни ювгач Шахло ухламокчилигини айтиб хонасига кириб кетди. Бирор соат утиб она кизини хонасига муралади аммо Шахлони ухлаган уйгоклигини билолмади кулогига наушник такиб олиб мусикани баланд килиб куйган мустка саси элас элас хонага хам ишитиляпти эди. Она хам уз хонасига кичкина болалари енига кириб чкзилди бир муддат телевезорга тикилди кулогига хеч нима кирмади сунг телнвезорни хам учириб уйга толиб тиб-тиб кузи илинганини билмай колди. Тун ярим булганда Сардор Шахлога кунгирок килди Шахло ухламаганди Сардор билан утган бахтли онлари хотираси билан бедор эди мана у уйланяпти тугри унда хам айб йук жон жахди билан курашди аммо ота онасини кундира олмади. Эртага уйланаётган собик йигити кунгирок килганда бир муддат уйланиб колди гушакни кутарсинми йукми энди у билан нимани гаплашади барибир согинч устин келди кутарди.
- Ало ха хаётим ухлаяпсанми нега кутаришинг кийинк булди.
- Йук ухламадим лекин кутарсамми йукми деб уйланиб колдим.
- Нега ахир...
- Нега буларди сиз эртага уйланяпсиз энди сиз бошкани хаётисиз бизни гаплашадиган гапимиз колибдими.
- Жинни мен сендан бошкага уйланаманми.
- Уйланяпсизку ахир эртага туйингиз.
- Хеч качон сен билан булмаган туйим бошк билан хам булмайди Шахло ростингни айт мени мени севасанми.
- Куйинг энди бу гаплардан фойда йук. Бечора икки ишк асирлари гушакни тарафида туриб йиглаб юборишди
- Йук сен ростини айт севасанми?
- Сардор йиглаяпсизми ундай килманг мен сизни куз ёшингизга чидай олмайман улиб коламан ха ха ха мен сизни охирги нафасимгача севиб уламан балки ота онам мени хам мажбуран турмишга беришар жисмим бошкага насиб этар аммо кунглим сиз билан колади.
- Бас жисминг хам бошкага насиб этмайди мен жисмимга хам узга кул тегмайди биз уламиз севгимиз билан уламиз.
- Бу нима деганингиз Сардорим.
- Бу деганимки агар мени десанг биз бирга узимизни улимга махкум этамиз токи бизни улимимиз мени отп онамдек насаб парастларга дарс булсин севгимиз абадий узимиз билан колсин. Ўлимимиз сенарейсини тузиб куйганман бас биз иккимизни туйимиз булмас экан эртага мени туйим эмас иккимизни жаназамиз булади.
- Сардорим узингизни кулга олинг аччик килиб курпага ут куймайлик ахир ота оналаримизчи биз улсак адо булишадику сиз яккаю ёлгиз фарзанд булсангиз, менич мени ота онамни айби нима кайси гунохлари учун кон йиглатиб кетишим керак.
- Тугри айтасан сени ва ота онангни айби йук сени тугри тушиндим мендан рози бул Малагим.
- Йук-йук ундай килманг Сардорим ахир мени тириклай кумасизку сиз улсангиз мени яшашимдан максад нима.
- Билмадим миям ишламаяпти мен барибир уламан.
- Тухтанг ундай килманг хозир кайрдасиз.
- Кучаларинг бошида
- Мени кутиб туринг йигирма дакикада дарвозамиз олдига чикаман кутасизми?
- Ха малагим кутаман.
- Сардор нима киласан энди Шахлони хам юрагини эзиб такдир эмас экан бирга була олмадинглар куй бечора кизни кийнама.
- Эх Дилмурод ошна билмайсанда севги нималигини дия Сардор Дилмуродни кучоклаб олди эсингдая бринчи снифга борганимиздаёк мен Шахлони севганман сени оламан дердим у хам хеч нарса демасди факат боре деб куярди. Сардорни овози титраб чикаётганидан Дилмурод сезди Сардор йиглаяпти.
- Булди ошна такди кушмаса бекор экан, йигитга ухша узингни кулга ол. Бир муддат жим турган Сардор бироз узига келдида Дилмуродни куттик кучоклади сунг дустини бушатиб.
- Йигитга ухшайман ошна ана курасан узимни кулга оламан дия тезгина мошинасига утириб Шахлоларни уйи томон жунаб кетди. Шахло хам уз ёгига узи коврилиб юрганини онаси сезди нима кисин боласини ахволини куриб юрак багри кон буляпти аммо чорасизда тескари замон булсада Абдирахмон бойни олдига узи борса афсуски ундай эмас узбекчиликда ор номус деган гап бор отаси хам Россияда она бечора нима килишга хайрон. Кечки овкатни килишгач идиш товокларни ювгач Шахло ухламокчилигини айтиб хонасига кириб кетди. Бирор соат утиб она кизини хонасига муралади аммо Шахлони ухлаган уйгоклигини билолмади кулогига наушник такиб олиб мусикани баланд килиб куйган мустка саси элас элас хонага хам ишитиляпти эди. Она хам уз хонасига кичкина болалари енига кириб чкзилди бир муддат телевезорга тикилди кулогига хеч нима кирмади сунг телнвезорни хам учириб уйга толиб тиб-тиб кузи илинганини билмай колди. Тун ярим булганда Сардор Шахлога кунгирок килди Шахло ухламаганди Сардор билан утган бахтли онлари хотираси билан бедор эди мана у уйланяпти тугри унда хам айб йук жон жахди билан курашди аммо ота онасини кундира олмади. Эртага уйланаётган собик йигити кунгирок килганда бир муддат уйланиб колди гушакни кутарсинми йукми энди у билан нимани гаплашади барибир согинч устин келди кутарди.
- Ало ха хаётим ухлаяпсанми нега кутаришинг кийинк булди.
- Йук ухламадим лекин кутарсамми йукми деб уйланиб колдим.
- Нега ахир...
- Нега буларди сиз эртага уйланяпсиз энди сиз бошкани хаётисиз бизни гаплашадиган гапимиз колибдими.
- Жинни мен сендан бошкага уйланаманми.
- Уйланяпсизку ахир эртага туйингиз.
- Хеч качон сен билан булмаган туйим бошк билан хам булмайди Шахло ростингни айт мени мени севасанми.
- Куйинг энди бу гаплардан фойда йук. Бечора икки ишк асирлари гушакни тарафида туриб йиглаб юборишди
- Йук сен ростини айт севасанми?
- Сардор йиглаяпсизми ундай килманг мен сизни куз ёшингизга чидай олмайман улиб коламан ха ха ха мен сизни охирги нафасимгача севиб уламан балки ота онам мени хам мажбуран турмишга беришар жисмим бошкага насиб этар аммо кунглим сиз билан колади.
- Бас жисминг хам бошкага насиб этмайди мен жисмимга хам узга кул тегмайди биз уламиз севгимиз билан уламиз.
- Бу нима деганингиз Сардорим.
- Бу деганимки агар мени десанг биз бирга узимизни улимга махкум этамиз токи бизни улимимиз мени отп онамдек насаб парастларга дарс булсин севгимиз абадий узимиз билан колсин. Ўлимимиз сенарейсини тузиб куйганман бас биз иккимизни туйимиз булмас экан эртага мени туйим эмас иккимизни жаназамиз булади.
- Сардорим узингизни кулга олинг аччик килиб курпага ут куймайлик ахир ота оналаримизчи биз улсак адо булишадику сиз яккаю ёлгиз фарзанд булсангиз, менич мени ота онамни айби нима кайси гунохлари учун кон йиглатиб кетишим керак.
- Тугри айтасан сени ва ота онангни айби йук сени тугри тушиндим мендан рози бул Малагим.
- Йук-йук ундай килманг Сардорим ахир мени тириклай кумасизку сиз улсангиз мени яшашимдан максад нима.
- Билмадим миям ишламаяпти мен барибир уламан.
- Тухтанг ундай килманг хозир кайрдасиз.
- Кучаларинг бошида
- Мени кутиб туринг йигирма дакикада дарвозамиз олдига чикаман кутасизми?
- Ха малагим кутаман.
Шахло яна бирор бир уч дакика уйланиб колди бир карорга келди шекилли самкасидан дафтар ручка олиб онасига хат ёзди. Онажон мени онажоним мени нега дунёга келтиргандингиз узингизга азоб дебми онажонии тугилганим бери сизга азоб бердим уч ёшимгача бошим касалдан чикмай сизни отажонимни умрларингиз касалхонама касалхона утган экан, сал эсимни билиб кузга ташлана бошлаганимдан оркамдан канча миш-миш. Сардор билан юраркан деган ланат олиб келдим давраларда кизингиз туфайли тилингиз кисик булди. Аммо билингки онажон Сардор билан бир биримизга кунгил куйган булсакда бирор мартта хам отрикча ножуя харакат килмаганмиз. Онажон номусли эдим шундайлигимча колдим.
Энди эса сизларни кон йиглатиб севгимни деб улимга кетаяпман, Онажон мени деб йигламанг куз ёшларингизга арзимайман. Укаларим ва сингилжонимга каттик кул булинг мендек бебош булишмасин. Мендан Рози булинш онажон.! Онажон Дадажоним хам мени кечирсинлар биргина илтимосим сиздан дадажонимни розилигини олинг мен учун.!
нокобил кизингиз Шахло.
23.10.19. 24 :47
Шахло хатни ёзиб булгач дераза тохчасига куйдида когоз устига телефонини колдирди. Сунг секин айванга чикиб онаси ва укалари ётган уйга охирги бор мураламокчи булдию журати йитмади, онаси уйгониб кетишидан чучиб оёк учида бориб деразадан муралади айвондаги чирокдан тушаётга хира нур ёругида элас элас укаси билан онасини юзини илгадию онасини кучогида ётган сингилчасини юзини кура олмади. Хаёлан жигарларига алвидо айтган киз оёк учида дарвоза томон йурди. Ростдан хам куча бошида Сардорни машинаси турарди киз минг хадикда биров куриб колмамир деб тез тез машина томон юриб кетди. Машинага етгач тезгина эшикни очиб орка уриндикка утирди.
- Келдингми малагим?
- Келдим.
- Кетдикми унда?
- Каёкка?
- Рости гап улимга лекин унгача бир жойга бориб келамиз борганда курасан пиланларим бор дия Сардор машинани ут олдириб юриб кетди. Ун беш дакидака улар шахарчадаги бир келин куёвларни кийинтирадиган салонга келишди Сардор аввалдан гаплашиб куйган экан Шахло келин куйлак танлади. Кизлар келин куйлакни кийгизиб бир соатга колмай Шахлони фариштага айлантириб куйишди бошка хонада Сардорга хам оппок костюм шим кийгизишиб оро беришган экан Сардор хам шахзодалардек куёв булди. кутиш залига чикишгач Сардор шу ердаги Салончи кизлардан бирига илтимос килди узорини суратга олиб куйишни аввал залда сунг кучага чикиб Сардорни машинаси олдида роса суратга тушишди Сардор Шахлодан илтимос килиб уни кутариб олгач Шахло хам иложсиз Сардорни куйнидан кул утказиб олди бу холатда хам бир неча семка олиншач кизга рахмат айтиб Сардор телефонини олдида машинага утирди. Шахлога хам олдинги уриндикка утиришни буйирди. Яна кишлокка кайтишди кишлокка кириб чап томонга юрилса бирор чакиримдан сунг дала кийин тепаликлар бошланарди, Сардор машинани уша ёкка хайдади тепаликка чикилгач унг томонда жарлик булиб жарлик кучкидан содир булиб кучиб тушган тупрокни кийинчалик одамлар ташиб кетик жар ости катта майдон эди Сардор машинани жарликдан анча баландгача хайдаб чикди сунг жарлик томон буриб куйиб тухтатди бу вактда энди тонг бузара бошлаганди Сардор телефонини олиб энди туй суратларимизни дустларга таркатамиз деб телеграм оркали салонда келин куёв булиб тушган расимларни барчасини хамма дустларига снифдош кизларига хатто отасига хам юуборди.
Машинани ут олдириб икки ёш бир биридан розилик сураб Сардор машинани бор тезликда жарлик томон хайдади ва жарга якин колганда рулни куйиб юбориб махкам Шахлони кучоклаб олди уз навбатида Шахло хам.
Тонг гира ширасида куйларини далага хайдаб чиккан Бури ака тепага урмалаб чиккан машинани хам сунг жарликка кулаганини хам курди фалокат булганини сезиб енидаги кичкина кул телефонидан кишлок оксоколи булган. Тиркаш укасига кунгирок килиб жарликда тушунарсиз авария булганини хабар берди.
Телеграмдан Сардор юборган суратни ким курдики аввалига хеч нимани тушинмади.
Энди эса сизларни кон йиглатиб севгимни деб улимга кетаяпман, Онажон мени деб йигламанг куз ёшларингизга арзимайман. Укаларим ва сингилжонимга каттик кул булинг мендек бебош булишмасин. Мендан Рози булинш онажон.! Онажон Дадажоним хам мени кечирсинлар биргина илтимосим сиздан дадажонимни розилигини олинг мен учун.!
нокобил кизингиз Шахло.
23.10.19. 24 :47
Шахло хатни ёзиб булгач дераза тохчасига куйдида когоз устига телефонини колдирди. Сунг секин айванга чикиб онаси ва укалари ётган уйга охирги бор мураламокчи булдию журати йитмади, онаси уйгониб кетишидан чучиб оёк учида бориб деразадан муралади айвондаги чирокдан тушаётга хира нур ёругида элас элас укаси билан онасини юзини илгадию онасини кучогида ётган сингилчасини юзини кура олмади. Хаёлан жигарларига алвидо айтган киз оёк учида дарвоза томон йурди. Ростдан хам куча бошида Сардорни машинаси турарди киз минг хадикда биров куриб колмамир деб тез тез машина томон юриб кетди. Машинага етгач тезгина эшикни очиб орка уриндикка утирди.
- Келдингми малагим?
- Келдим.
- Кетдикми унда?
- Каёкка?
- Рости гап улимга лекин унгача бир жойга бориб келамиз борганда курасан пиланларим бор дия Сардор машинани ут олдириб юриб кетди. Ун беш дакидака улар шахарчадаги бир келин куёвларни кийинтирадиган салонга келишди Сардор аввалдан гаплашиб куйган экан Шахло келин куйлак танлади. Кизлар келин куйлакни кийгизиб бир соатга колмай Шахлони фариштага айлантириб куйишди бошка хонада Сардорга хам оппок костюм шим кийгизишиб оро беришган экан Сардор хам шахзодалардек куёв булди. кутиш залига чикишгач Сардор шу ердаги Салончи кизлардан бирига илтимос килди узорини суратга олиб куйишни аввал залда сунг кучага чикиб Сардорни машинаси олдида роса суратга тушишди Сардор Шахлодан илтимос килиб уни кутариб олгач Шахло хам иложсиз Сардорни куйнидан кул утказиб олди бу холатда хам бир неча семка олиншач кизга рахмат айтиб Сардор телефонини олдида машинага утирди. Шахлога хам олдинги уриндикка утиришни буйирди. Яна кишлокка кайтишди кишлокка кириб чап томонга юрилса бирор чакиримдан сунг дала кийин тепаликлар бошланарди, Сардор машинани уша ёкка хайдади тепаликка чикилгач унг томонда жарлик булиб жарлик кучкидан содир булиб кучиб тушган тупрокни кийинчалик одамлар ташиб кетик жар ости катта майдон эди Сардор машинани жарликдан анча баландгача хайдаб чикди сунг жарлик томон буриб куйиб тухтатди бу вактда энди тонг бузара бошлаганди Сардор телефонини олиб энди туй суратларимизни дустларга таркатамиз деб телеграм оркали салонда келин куёв булиб тушган расимларни барчасини хамма дустларига снифдош кизларига хатто отасига хам юуборди.
Машинани ут олдириб икки ёш бир биридан розилик сураб Сардор машинани бор тезликда жарлик томон хайдади ва жарга якин колганда рулни куйиб юбориб махкам Шахлони кучоклаб олди уз навбатида Шахло хам.
Тонг гира ширасида куйларини далага хайдаб чиккан Бури ака тепага урмалаб чиккан машинани хам сунг жарликка кулаганини хам курди фалокат булганини сезиб енидаги кичкина кул телефонидан кишлок оксоколи булган. Тиркаш укасига кунгирок килиб жарликда тушунарсиз авария булганини хабар берди.
Телеграмдан Сардор юборган суратни ким курдики аввалига хеч нимани тушинмади.
Шахлони онаси асабий жиринглаётган Шахлони телефони овозидан уйхониб кетиб айвонга чикди телефон хамон жирингларди хонага кирса Шахло урнида йук телефон деразада туриб жиринглаяпти деразага якинлашиб каттакон телефон экранидаги Дадажоним деган ёзувни куриб телефонни кутарди. Шу аснода дераза токчасидаги когозга куз ташлади.
- Ало ассалому алайкум дадаси тинчликми сахарлаб кунгирок килибсиз.
- Ва алайкум ассалом тинчлик яхшимисизлар шу кеча ухлай олмадим ёмон босинкирадим тани жонинглар согми болаларим яхшими.
- Ха биз яхши дедию кузи Шахлони мендан рози булинг онажон деган жумласига тушиб шилк этиб йикилди, полни гурсиллаб кетганидан сапчиб турган Шахлони саккизинчи синфда укийдиган. Нилуфар синглиси айвонга чикиб хеч кимни курмагач опасини хонаси эшиги очиклгини куриб уша томонга юурди онасини екилиб етганини куриб додлаб онасига чопди бехушлигини билгач дарров айвондаги челакдан сув олиб келиб онасини юзига сепди. Хушига келган она биринчи айтган гапи когоз кани хат кани булди. Карахт булиб турган Нилуфар нима гаплигини тушунгинча она когозни топиб куз йугуртиришга улгурди бир томонда отилиб кетган телефондан халиям ало ало деган суз эшитилиб турарди хатга куз юугиртирган она когозни отиб юбориб оёк яланг бош яланг. Болам дия кучага отилди Нима булаётганини тушинмаётган Нилуфар когозни олиб энди укий бошлаганди яна телефон жиринглади Телефонни олган Нилуфар дадаси эканлигини билиб гушакни кутарди когозни укиб Нилуфар хам хамма гапни тушинганди. Дадасига салом бериб йиглаб йиглаб опасини видономасини укиб бериб узи хам онасини ортидан чопди. Кучада битта иккта одамлар Бури акани кунгирогидан сунг авария булган томонга шошишаётганди. Вокеа жойида эса катта тезликда йигирма метирлик баландликдан учган машина титилиб кетган ойнадан отилиб кетган Севишганла канчалик катта силкинишда отилиб кетган булмасин бир бирларини кулларини ушлаб олганча оппок либослари кипкизил конга беланган холда юзларида хира табассум билан жон таслим килишганди. Уша куни шу кишлокда киёмат купди болам деган канчаю жигарим деган канча булди хушдан кетган канчаю узини билмай колганлар канча булди, етти ёшдан етмиш ёшгача булган кишлок ахли уввос солиб куз ёш тукди. Дуппи кийиб келган Сардорни ошналари кунчалар кукрагига муштлаб дод солишди. Кечга якин Шахлони дадаси москвадан етиб келиб бебош кизини дийдорини бир кургач икки ёшни бир вактда ёнма ён дафн этдилар...
Уста Низомиддин.
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
- Ало ассалому алайкум дадаси тинчликми сахарлаб кунгирок килибсиз.
- Ва алайкум ассалом тинчлик яхшимисизлар шу кеча ухлай олмадим ёмон босинкирадим тани жонинглар согми болаларим яхшими.
- Ха биз яхши дедию кузи Шахлони мендан рози булинг онажон деган жумласига тушиб шилк этиб йикилди, полни гурсиллаб кетганидан сапчиб турган Шахлони саккизинчи синфда укийдиган. Нилуфар синглиси айвонга чикиб хеч кимни курмагач опасини хонаси эшиги очиклгини куриб уша томонга юурди онасини екилиб етганини куриб додлаб онасига чопди бехушлигини билгач дарров айвондаги челакдан сув олиб келиб онасини юзига сепди. Хушига келган она биринчи айтган гапи когоз кани хат кани булди. Карахт булиб турган Нилуфар нима гаплигини тушунгинча она когозни топиб куз йугуртиришга улгурди бир томонда отилиб кетган телефондан халиям ало ало деган суз эшитилиб турарди хатга куз юугиртирган она когозни отиб юбориб оёк яланг бош яланг. Болам дия кучага отилди Нима булаётганини тушинмаётган Нилуфар когозни олиб энди укий бошлаганди яна телефон жиринглади Телефонни олган Нилуфар дадаси эканлигини билиб гушакни кутарди когозни укиб Нилуфар хам хамма гапни тушинганди. Дадасига салом бериб йиглаб йиглаб опасини видономасини укиб бериб узи хам онасини ортидан чопди. Кучада битта иккта одамлар Бури акани кунгирогидан сунг авария булган томонга шошишаётганди. Вокеа жойида эса катта тезликда йигирма метирлик баландликдан учган машина титилиб кетган ойнадан отилиб кетган Севишганла канчалик катта силкинишда отилиб кетган булмасин бир бирларини кулларини ушлаб олганча оппок либослари кипкизил конга беланган холда юзларида хира табассум билан жон таслим килишганди. Уша куни шу кишлокда киёмат купди болам деган канчаю жигарим деган канча булди хушдан кетган канчаю узини билмай колганлар канча булди, етти ёшдан етмиш ёшгача булган кишлок ахли уввос солиб куз ёш тукди. Дуппи кийиб келган Сардорни ошналари кунчалар кукрагига муштлаб дод солишди. Кечга якин Шахлони дадаси москвадан етиб келиб бебош кизини дийдорини бир кургач икки ёшни бир вактда ёнма ён дафн этдилар...
Уста Низомиддин.
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
Telegram
ЎЗБЕГОЙИМ КАНАЛИ
ЗАМОНАВИЙ, ХАЁТИЙ ИБРАТЛИЙ ХИКОЯЛАР КАНАЛИ.
Тошкент.
@D_Uzbegoyim
Тошкент.
@D_Uzbegoyim
✒️ЯНГАНИНГ ҚОРА ҚИЛМИШИ,
ёҳуд
ЧИНОРГА ОСИЛГАН ЖАСАД...
Ҳаёт нима ўзи?
Ҳаёт тўхтатиб қололмайдиган ва ҳеч бир инсон тўймайдиган омонатдур. Истаймизми йўқми, хар куни хар биримизни умр дафтари йиртилип аста аста поёнига етиб боради...
Ҳаммаҳам бу ширин жонини қадрига етябдими? Ўз жонизга қаст қилип бу дунё ташвишларидан осонгина қутилдиз. Ҳўш у дунёдачи? Кечирилмас энг катта гугоҳлардан бири, бу ўз жонига қаст қилишдир. Қуръонда хам ёзилган ўз жонларига қаст қилганларга дўзах муқаррар деп. Чунки жон бу оллохни бизга берган омонатидур. Оллохни омонатига хиёнат қилгани хеч кимни хаққи йўқ. Ҳозирда урфга кириб келаётган ёшларимиз ўртасида ўз хаёти билан ўйнашиш жуда кўп учрамоқда. Бир муаммога дуч келдими бўлди. Булар қандай муаммо, севгани ташаб кетса, ота онаси сал қаттиқ гапирса бўлди. Дори, уксус, ичади ёки ўзини осади. Билмайдики ортида у дунё ҳам борлигини...
- Акмалажон кейни ҳафта гапга бораман, шунга битта кўйлак олиб беринг!
- Ҳуснида яқинда кўйлак олдингу!
- У бошқа!
- Ҳуснида ҳозир тежакорроқ бўлишимиз лозим, ҳали Фаррухни кантирактини тўлашимиз керак?
- Нуқул шу укам, синглим деяверасиз-ааа?
- Овозини очир улар мани жигарларим!
- Манчи? Ман хотинизман-ку?
- Бўлди қил шундоғам пулни орқа кетига қарамай ишлатябсан!
- Бўлди қилмайман. Нега улар текинига тайёр бўлиб ўтиради?
- Минғирлама, ўзи шундоғам қўлингни совуғ сувга урмайсан. Ҳамма ишни синглим қилади билмайди деб ўйлайсанми?
- Манам қиламан!
- Нима қойиллатдинг, ўзи асли сан текихўрсан?
- Нима миннат қилябсизми?
- Йўқ, шунчаки жойи келганда айтиб қўйябман!
- Ҳўп укайзчи?
- Фаррух билан ишинг бўлмасин у ўқиши керак ундан умидларим катта!
- Яна қанча ўқийди, унгача биз итти кейинги оёғи бўлиб юраверамизми?
- Ҳой аҳмоқ ҳудога шукур қил еганинг олдинда, емаганинг кетингда! деди...
Бу хотинининг жанжали ниҳоят Акмални қуюшқондан чиқарди. Ҳуснидани битта гапдан қолмаслиги, айбларини тан олмаслиги, ўз билганида тўғрими но тўғрими ҳақман деб туриб олиш. Ҳаммасиданҳам синглиси ва укасини назарга илмаслиги. Ҳамма ҳаммаси Акмални қўл кўтаришга мажбур қилди. Амали бир тарсаки урди. Ҳуснида аю ҳаннос солганча онасиникига кетворди. Ҳар сафар Акмал хотинисиз туролмаслиги учун икки кун ўтиб хотинини олиб келарди. Аммо бу сафар укаси ва синглисини ҳар қадамидан айиб қиришга урунаётгани учун хотинини кечира олмади...
Акмал ота онасидан кейин, укаси ва синглисини ўқитиб ўз ўрниларини топиши учун тиним билмай ишлади. Ишлаган кам бўлмас экан, мана ҳарикатлари зое кетмади. Укалари ақилли хушли бўлиб ўсдилар, синглиси лецейга, укаси шифокор бўламан деб АДМИ га ўқишга кирди. Бу орада ўзиҳам уйланди. Севиб севилиб турмуш қуришганди. Аммо хотини ўзига муносиб бўлиб чиқмади. Ҳуддики укаларига янга эмас ўгай онадай муносабатда бўларди. Мана шу жанжал бохона ақли кирар деган ўйда хотинини олиб келмади...
Ўзи кетар ёр-ёр, ўзи келар ёр-ёр...
Нақт бир ярим ой деганда қайнонаси хотинини олиб келиб яраштириб кетди. Энди хотини бироз ўзгарган, ширсўз хечким билан иши бўлмасди...
Ҳуснида ҳам ўз режалари билан келган экан. Акмал кеч билди хотини бир шайтон эканлигини. Ўша куни шум хабарни эшитганида уйига зўрға келиб олди. Ховлида 20-дан ошиқ одам бор, уй ичида фақат синглиси дод солиб йиғларди. Уйга кирганида хона кўнгилни бейҳур қиладиган жасадни ҳиди тутиб кетган. Устига оқ мато ёпилган. Синглиси Умрия Фаррухни жасадини қучоқлаб ъъакажонъъ деб йиғлар. Бир лаҳзага ўзини билмай қолди. Бей эҳтиёр бўйнига пичоқ тортилган ҳўкиздан ўкириб юборди. Ўз ҳайқириғидан ўз-ўзини ҳушига келтирди. Синглиси Умрияни қўлидан тортиб қаттиқ қучоқлаб далда беришга урунди. Синглисини ташқарига чиқариб юборгач жасадни юзни очди. Ҳақиқатдан уакаси Фаррух дахшатли аҳволда. Бўйнига тушган арқон шу қадар қаттиқ сиқилганки. Бўйнида бармоқ киргудай из қолдирган. Бўйниҳам чўзилиб кетган, арқон қаттиқ сиқганидан кўзлари бўртиб чиқиб қолган.
ёҳуд
ЧИНОРГА ОСИЛГАН ЖАСАД...
Ҳаёт нима ўзи?
Ҳаёт тўхтатиб қололмайдиган ва ҳеч бир инсон тўймайдиган омонатдур. Истаймизми йўқми, хар куни хар биримизни умр дафтари йиртилип аста аста поёнига етиб боради...
Ҳаммаҳам бу ширин жонини қадрига етябдими? Ўз жонизга қаст қилип бу дунё ташвишларидан осонгина қутилдиз. Ҳўш у дунёдачи? Кечирилмас энг катта гугоҳлардан бири, бу ўз жонига қаст қилишдир. Қуръонда хам ёзилган ўз жонларига қаст қилганларга дўзах муқаррар деп. Чунки жон бу оллохни бизга берган омонатидур. Оллохни омонатига хиёнат қилгани хеч кимни хаққи йўқ. Ҳозирда урфга кириб келаётган ёшларимиз ўртасида ўз хаёти билан ўйнашиш жуда кўп учрамоқда. Бир муаммога дуч келдими бўлди. Булар қандай муаммо, севгани ташаб кетса, ота онаси сал қаттиқ гапирса бўлди. Дори, уксус, ичади ёки ўзини осади. Билмайдики ортида у дунё ҳам борлигини...
- Акмалажон кейни ҳафта гапга бораман, шунга битта кўйлак олиб беринг!
- Ҳуснида яқинда кўйлак олдингу!
- У бошқа!
- Ҳуснида ҳозир тежакорроқ бўлишимиз лозим, ҳали Фаррухни кантирактини тўлашимиз керак?
- Нуқул шу укам, синглим деяверасиз-ааа?
- Овозини очир улар мани жигарларим!
- Манчи? Ман хотинизман-ку?
- Бўлди қил шундоғам пулни орқа кетига қарамай ишлатябсан!
- Бўлди қилмайман. Нега улар текинига тайёр бўлиб ўтиради?
- Минғирлама, ўзи шундоғам қўлингни совуғ сувга урмайсан. Ҳамма ишни синглим қилади билмайди деб ўйлайсанми?
- Манам қиламан!
- Нима қойиллатдинг, ўзи асли сан текихўрсан?
- Нима миннат қилябсизми?
- Йўқ, шунчаки жойи келганда айтиб қўйябман!
- Ҳўп укайзчи?
- Фаррух билан ишинг бўлмасин у ўқиши керак ундан умидларим катта!
- Яна қанча ўқийди, унгача биз итти кейинги оёғи бўлиб юраверамизми?
- Ҳой аҳмоқ ҳудога шукур қил еганинг олдинда, емаганинг кетингда! деди...
Бу хотинининг жанжали ниҳоят Акмални қуюшқондан чиқарди. Ҳуснидани битта гапдан қолмаслиги, айбларини тан олмаслиги, ўз билганида тўғрими но тўғрими ҳақман деб туриб олиш. Ҳаммасиданҳам синглиси ва укасини назарга илмаслиги. Ҳамма ҳаммаси Акмални қўл кўтаришга мажбур қилди. Амали бир тарсаки урди. Ҳуснида аю ҳаннос солганча онасиникига кетворди. Ҳар сафар Акмал хотинисиз туролмаслиги учун икки кун ўтиб хотинини олиб келарди. Аммо бу сафар укаси ва синглисини ҳар қадамидан айиб қиришга урунаётгани учун хотинини кечира олмади...
Акмал ота онасидан кейин, укаси ва синглисини ўқитиб ўз ўрниларини топиши учун тиним билмай ишлади. Ишлаган кам бўлмас экан, мана ҳарикатлари зое кетмади. Укалари ақилли хушли бўлиб ўсдилар, синглиси лецейга, укаси шифокор бўламан деб АДМИ га ўқишга кирди. Бу орада ўзиҳам уйланди. Севиб севилиб турмуш қуришганди. Аммо хотини ўзига муносиб бўлиб чиқмади. Ҳуддики укаларига янга эмас ўгай онадай муносабатда бўларди. Мана шу жанжал бохона ақли кирар деган ўйда хотинини олиб келмади...
Ўзи кетар ёр-ёр, ўзи келар ёр-ёр...
Нақт бир ярим ой деганда қайнонаси хотинини олиб келиб яраштириб кетди. Энди хотини бироз ўзгарган, ширсўз хечким билан иши бўлмасди...
Ҳуснида ҳам ўз режалари билан келган экан. Акмал кеч билди хотини бир шайтон эканлигини. Ўша куни шум хабарни эшитганида уйига зўрға келиб олди. Ховлида 20-дан ошиқ одам бор, уй ичида фақат синглиси дод солиб йиғларди. Уйга кирганида хона кўнгилни бейҳур қиладиган жасадни ҳиди тутиб кетган. Устига оқ мато ёпилган. Синглиси Умрия Фаррухни жасадини қучоқлаб ъъакажонъъ деб йиғлар. Бир лаҳзага ўзини билмай қолди. Бей эҳтиёр бўйнига пичоқ тортилган ҳўкиздан ўкириб юборди. Ўз ҳайқириғидан ўз-ўзини ҳушига келтирди. Синглиси Умрияни қўлидан тортиб қаттиқ қучоқлаб далда беришга урунди. Синглисини ташқарига чиқариб юборгач жасадни юзни очди. Ҳақиқатдан уакаси Фаррух дахшатли аҳволда. Бўйнига тушган арқон шу қадар қаттиқ сиқилганки. Бўйнида бармоқ киргудай из қолдирган. Бўйниҳам чўзилиб кетган, арқон қаттиқ сиқганидан кўзлари бўртиб чиқиб қолган.
Акамал укасини бу аҳволда кўриб ўзини ланатлади...
Кўп ўтмай экспиртиза ҳодилари келди. Жасадни текшириб ўзини осган деган ташхис қўйиб кетишди. Яхшиҳам қўшни Мурот ака кўриб қолибди. Ташландиқ бино лдида бир катта чинор бор Фаррух чинорни тепасига чиқиб ўзини осибди. Барглар қилин бўлгани учун уч кунгача ҳечким кўрмаган. Пастга томчилаб тушаётган бадбўй сувни кўрган Мурот ака тепага қараб жасадни кўрган. Булардан хабар топган Акмални оёқ қўли ҳолсизланиб ўтиб қолди...
Елкасига кимдур тўн илди. Ўгрилиб қаради. Қўлида дўппи ушлаган йиғлаб турган Ҳуснида бош эгиб турарди. Акмал Ҳуснидани кўзига қараш учун жим термулиб тураверди. Ҳуснида бош эгиб турар экан, кўз остида Акмални термулиб тургани кўрди ва қўлидаги дўппини Акмални бошига қўйди.
- Мани кечиринг Акмал ака! деб пичирлади. Акмал қўлларини мушт қилишга урунди. Лекин қаттиқ ҳажонда ва мусибатта бўлгани учун қўллари ҳолсизланиб мушти тугулмади.
- Йўқол сани кўришни истамайман! деди.
- Кечиринг, ман бундай бўла...
- Талоқ қилдим... Талоққ... Сани кўрган кунимга минг ланат. Сан шайтон экансан!
- Акмалака қайтиб олдим денг!
- Ҳуснида йўқол уйдан, аммаллаб туриб олсан уйдан яна бир кишининг ўлиги чиқади, яхшиликча кет!
Уч кун аввал...
Ҳуснида бу режани пуҳта қилган эди. Вақт имкон ҳаммасини ҳисобга олган эди. Эри ишдан келадиган вақт бўлиб қолган эди. Ҳовлида юрган қайниси Фарруҳни чақирди.
- Фарруҳжон буёққа келинг!
- Лаббай янга!
- Анави девонни суришиб юборинг тагини тозалаб олай! -деди. Фарруҳни шу боханада ётоғига олиб кирди. Арзимаган ишлар билан вақтни чўзарди. Ниҳоят дарвоза олдида Акмални машинасини овози эшитилди. Шу вақт режасини амалга оширишга киришди. Устидаги ҳалатни тезда ечиб ташлади. Фарруҳ қип яланғоч янгасини кўриб эсанкираб қолди. Бундан фойдаланган Ҳуснида Фарруҳни қучоқлаб бақира бошлади. Фарруҳ янгасини итариб юборди. Ортга қайтмоқчи эди. Аммо аллақачон уйга кириб улгурган акасини кўриб қўрқиб кетди. Акмал бу ишни тушунмас, хотини Ҳуснида бурчакда яланғоч йиғларди. Бармоғи билан Фарруҳни кўрсатиб турарди. Фарруҳ бу ҳолатни қандай тушунтиришни билай тураверарди. Акмал Ҳуснидани кўз ёшларига ишониб, Фарруҳни ура кетти. Фарруҳ ҳар қанча гапирмасин Акмал тушунмасди...
Ҳуснида ҳаммаси тўғри қилганди. У шунчаки ака ука ўртасига нифоқ солмоқчи эди. Аммо бу гап маҳаллага тарқалиб кетишини ўйламаган эди. Жанжални эшитиб қўшнилар чиқганини билгач, Қайним манга тегинмоқчи бўлдиъ деб тураверди. Ҳечким Фарруҳни эшитишни истамади, ҳамма уни қарғади, акаси урди...
Фарруҳ ўша куниёқ қаёққадур ғойиб бўлган эди. Акмал укасини ҳулқи фел атвори қандай эканлигини кейин ўйлаб кўрди. Қизиққонлик қил қўйганини тушуниб Фарруҳни излади. Йўқ ҳеч қаерда йўқ. Бу орада маҳалладаги миш мишлар ортиб борарди. Ҳақиқатдан Фарруҳ янгасини ётоғига кирган экан. Энди қаёққадур қочиб кетибди деган миш мишлар кўпайгандан кўпаяр эди...
Мана Фарруҳни қабирга қўйдилар. Ҳечким айиб Ҳуснидада эканлигини билмайди. Ҳамма Фарруҳ ҳақида гапиради. Ўзи шунга лойиқ эди! Ёшлик қилибди!
Ҳамма айлантириб айибни Фарруҳга ағдарар эди...
Ҳамма нарсани давоси вақт. Фақат сабир қилиш керак, эртами кечми ҳақиқат ошкор бўлади...
Фақат севиб уйланишнинг гашти бор холос; бирор қизга унинг қадди-қомати келишганлиги учунгина уйланиш худди бозордан кераксиз бўлса ҳам кўзга яхши кўринган буюмни сотиб олиш билан баробар.
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
Кўп ўтмай экспиртиза ҳодилари келди. Жасадни текшириб ўзини осган деган ташхис қўйиб кетишди. Яхшиҳам қўшни Мурот ака кўриб қолибди. Ташландиқ бино лдида бир катта чинор бор Фаррух чинорни тепасига чиқиб ўзини осибди. Барглар қилин бўлгани учун уч кунгача ҳечким кўрмаган. Пастга томчилаб тушаётган бадбўй сувни кўрган Мурот ака тепага қараб жасадни кўрган. Булардан хабар топган Акмални оёқ қўли ҳолсизланиб ўтиб қолди...
Елкасига кимдур тўн илди. Ўгрилиб қаради. Қўлида дўппи ушлаган йиғлаб турган Ҳуснида бош эгиб турарди. Акмал Ҳуснидани кўзига қараш учун жим термулиб тураверди. Ҳуснида бош эгиб турар экан, кўз остида Акмални термулиб тургани кўрди ва қўлидаги дўппини Акмални бошига қўйди.
- Мани кечиринг Акмал ака! деб пичирлади. Акмал қўлларини мушт қилишга урунди. Лекин қаттиқ ҳажонда ва мусибатта бўлгани учун қўллари ҳолсизланиб мушти тугулмади.
- Йўқол сани кўришни истамайман! деди.
- Кечиринг, ман бундай бўла...
- Талоқ қилдим... Талоққ... Сани кўрган кунимга минг ланат. Сан шайтон экансан!
- Акмалака қайтиб олдим денг!
- Ҳуснида йўқол уйдан, аммаллаб туриб олсан уйдан яна бир кишининг ўлиги чиқади, яхшиликча кет!
Уч кун аввал...
Ҳуснида бу режани пуҳта қилган эди. Вақт имкон ҳаммасини ҳисобга олган эди. Эри ишдан келадиган вақт бўлиб қолган эди. Ҳовлида юрган қайниси Фарруҳни чақирди.
- Фарруҳжон буёққа келинг!
- Лаббай янга!
- Анави девонни суришиб юборинг тагини тозалаб олай! -деди. Фарруҳни шу боханада ётоғига олиб кирди. Арзимаган ишлар билан вақтни чўзарди. Ниҳоят дарвоза олдида Акмални машинасини овози эшитилди. Шу вақт режасини амалга оширишга киришди. Устидаги ҳалатни тезда ечиб ташлади. Фарруҳ қип яланғоч янгасини кўриб эсанкираб қолди. Бундан фойдаланган Ҳуснида Фарруҳни қучоқлаб бақира бошлади. Фарруҳ янгасини итариб юборди. Ортга қайтмоқчи эди. Аммо аллақачон уйга кириб улгурган акасини кўриб қўрқиб кетди. Акмал бу ишни тушунмас, хотини Ҳуснида бурчакда яланғоч йиғларди. Бармоғи билан Фарруҳни кўрсатиб турарди. Фарруҳ бу ҳолатни қандай тушунтиришни билай тураверарди. Акмал Ҳуснидани кўз ёшларига ишониб, Фарруҳни ура кетти. Фарруҳ ҳар қанча гапирмасин Акмал тушунмасди...
Ҳуснида ҳаммаси тўғри қилганди. У шунчаки ака ука ўртасига нифоқ солмоқчи эди. Аммо бу гап маҳаллага тарқалиб кетишини ўйламаган эди. Жанжални эшитиб қўшнилар чиқганини билгач, Қайним манга тегинмоқчи бўлдиъ деб тураверди. Ҳечким Фарруҳни эшитишни истамади, ҳамма уни қарғади, акаси урди...
Фарруҳ ўша куниёқ қаёққадур ғойиб бўлган эди. Акмал укасини ҳулқи фел атвори қандай эканлигини кейин ўйлаб кўрди. Қизиққонлик қил қўйганини тушуниб Фарруҳни излади. Йўқ ҳеч қаерда йўқ. Бу орада маҳалладаги миш мишлар ортиб борарди. Ҳақиқатдан Фарруҳ янгасини ётоғига кирган экан. Энди қаёққадур қочиб кетибди деган миш мишлар кўпайгандан кўпаяр эди...
Мана Фарруҳни қабирга қўйдилар. Ҳечким айиб Ҳуснидада эканлигини билмайди. Ҳамма Фарруҳ ҳақида гапиради. Ўзи шунга лойиқ эди! Ёшлик қилибди!
Ҳамма айлантириб айибни Фарруҳга ағдарар эди...
Ҳамма нарсани давоси вақт. Фақат сабир қилиш керак, эртами кечми ҳақиқат ошкор бўлади...
Фақат севиб уйланишнинг гашти бор холос; бирор қизга унинг қадди-қомати келишганлиги учунгина уйланиш худди бозордан кераксиз бўлса ҳам кўзга яхши кўринган буюмни сотиб олиш билан баробар.
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
Telegram
ЎЗБЕГОЙИМ КАНАЛИ
ЗАМОНАВИЙ, ХАЁТИЙ ИБРАТЛИЙ ХИКОЯЛАР КАНАЛИ.
Тошкент.
@D_Uzbegoyim
Тошкент.
@D_Uzbegoyim
Қасос хисси
Зулайхо Машарипова.
9➖ қисм бир аёлни бошидан ўтқазганлари.
Ўтқазиб юборманг
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
Зулайхо Машарипова.
9➖ қисм бир аёлни бошидан ўтқазганлари.
Ўтқазиб юборманг
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
9 qism
ҳаракатим қизимга, келинимга ўрнак бўлиши
керак, деб уринардим...
Аёл чиқиб кетганидан сўнг Фарҳод:
– Ана холос, ҳеч кимга айтманг эмиш, – деди
ўрнидан туриб, компьютерда кўп ўтириб қолга-
ни учун бошини аввал ўнг, кейин чап елкаси то-
мон буриб машқ қиларкан.
– Ҳа, бу жуда қизиқ... – деди Собиржон ўйла-
ниб.
– Собиржон ака, нима деб ўйлайсиз, унинг
гаплари тўғримикин ёки олдиндан режалашти-
рилган ҳикояни сўзладими? – деди.
– Терговни давом эттираверайлик-чи, ҳамма-
си ойдинлашиб қолади.
– Энди марҳумнинг собиқ қайнотасини сўроқ
қиламизми?
– Ҳа, уни тушдан кейинга чақирганман, –
деди Собиржон соатига қараб.
– Ростини айтсам, Собиржон ака, айрим пайтларда сизга тушунмай қоламан. Ўша Муниса опа
деганнинг оилавий муаммоларини эрталабки соат
тўққиздан роппа-роса биргача эшитиб ўтириш
шартмиди? Унинг тинмай кўз ёш тўкишлари-ю,
нолишлари жонингизга тегиб кетмадими? Ишга
тааллуқли саволларга жавоб олишнинг ўзи ки-
фоя эмасмиди?
– Агар билсангиз, эътиборли киши унинг ҳар
сўзини ишга тааллуқли деб ҳисобларди.
– Тушунмадим...
– Тушуниш учун ҳозиргина айтганимдек, эъ-
тиборли бўлиш керак.
– Майли, майли. Яхшиси тезроқ тушлик қи-
лайлик. Қорним очликдан ҳуштак чаляпти, –
деди эшик томон юраркан Фарҳод.
91
XIII БОБ
Собиржон марҳум Турдиевнинг собиқ қайно-
таси Жобиров Солиҳни сўроқ қиларди. У қотил-
лик жойидан топилган эркаклар тароғини кўр-
сатиб:
– Бу тароқ сизга таниш эмасми? – деди.
Солиҳ ака қора, ялтироқ гардишли тароққа
бир зум қараб қолди ва бирпасдан кейин:
– Йўқ, мен билмайман, – деди.
– Биз бу тароқни ўғлингиз Жобиров Фаррухни-
ки, деб гумон қиляпмиз. Чунки у ердан олинган
кроссовка излари ҳам унинг оёқ ўлчамига тўғри
келяпти. Ўғлингизнинг қирқ тўртинчи ўлчамли
кроссовка кийиши сизга маълум бўлса керак.
– Бу билан нима демоқчисиз? Фаррухни қо-
тилликда айбламоқчимисиз? – деди Солиҳ ака-
нинг ранги ўчиб.
– Буни тергов натижалари кўрсатади, мен
фақат сиздан тароқ ҳақида сўрадим, холос, –
деди Собиржон хотиржам оҳангда.
– Минг лаънат ўша тароққа! – деди Солиҳ ака
бўғилиб.
Собиржон унга таажжубланиб қараб:
– Бу нима деганингиз? Сиз терговда ўтириб-
сиз, ўзингиздан-ўзингиз бақиришингизга йўл
қўйилмайди. Кўринишингиздан оқ-қорани та-
ниган, босиқ одамга ўхшагандингиз, – деди.
– Кечирасиз, узр, ўғлимни айбламоқчи бўла-
ётганингизга ўзимни тўхтатолмай қолдим. Ишо-
нинг, у айбдор эмас, у бормаган.
– Қаерга?
– Ўша ярамаснинг уйига.
– Сиз буни қаердан биласиз? Ундай бўлса та-
роқ-чи, у қандай қилиб ўша ерда пайдо бўлган?
92
Агар билсангиз жавоб беринг, бўлмаса, ўғлингиз
шубҳа остида бўлади, – деб Собиржон гувоҳдан
кўзини узмай унга диққат билан тикилди.
Солиҳ ака бошини чайқади. У ўзини ёмон ҳис
қилди шекилли, чўнтагидан дори чиқариб оғзи-
га солди, кейин ундан ҳамон жавоб кутиб куза-
тиб турган Собиржонга қараб:
– Тароқ меники... – деди.
– Нима?
– Кўриб турганингиздек, сочимни ҳар куни
бир неча марта тарашга одатланганман, – деди
у сийрак бўлса-да, силлиқ қилиб таралган сочи-
ни кўрсатиб.
Солиҳ аканинг кутилмаган гапидан Собиржон
билан Фарҳод бир-бирларига қараб олишди. Со-
биржон ўрнидан туриб унга яқинроқ келиб:
– Балки сиз ўғлингизни жазодан қутқариб қо-
лиш учун ёлғон гапираётгандирсиз? – деди.
– Мен ростини айтдим.
– Бу билан сиз собиқ куёвингизни ва унинг
жазманини ўлдирганингизни тан оласизми?
– Ҳа, мен уни ўлдиришни доимо истаганман.
– Кейин сиз истагингизни бажаргансиз, тўғри-
ми? – деди Собиржон бармоғини бигиз қилиб.
– Мен ҳеч нарсани тушунтиролмаяпман, бу
сиз ўйлаганингиздек бўлмаган. Нима десам
экан?
– Айбингизни тан оласизми?
– Қайси айбимни назарда тутаётганингизни
билолмаяпман?
– Қотилликни.
– У жуда жирканч кимса эди. Агар сиз унинг
қандайлигини билганингизда, балки... Буни сиз-
га қандай тушунтирсам экан?
93
ҳаракатим қизимга, келинимга ўрнак бўлиши
керак, деб уринардим...
Аёл чиқиб кетганидан сўнг Фарҳод:
– Ана холос, ҳеч кимга айтманг эмиш, – деди
ўрнидан туриб, компьютерда кўп ўтириб қолга-
ни учун бошини аввал ўнг, кейин чап елкаси то-
мон буриб машқ қиларкан.
– Ҳа, бу жуда қизиқ... – деди Собиржон ўйла-
ниб.
– Собиржон ака, нима деб ўйлайсиз, унинг
гаплари тўғримикин ёки олдиндан режалашти-
рилган ҳикояни сўзладими? – деди.
– Терговни давом эттираверайлик-чи, ҳамма-
си ойдинлашиб қолади.
– Энди марҳумнинг собиқ қайнотасини сўроқ
қиламизми?
– Ҳа, уни тушдан кейинга чақирганман, –
деди Собиржон соатига қараб.
– Ростини айтсам, Собиржон ака, айрим пайтларда сизга тушунмай қоламан. Ўша Муниса опа
деганнинг оилавий муаммоларини эрталабки соат
тўққиздан роппа-роса биргача эшитиб ўтириш
шартмиди? Унинг тинмай кўз ёш тўкишлари-ю,
нолишлари жонингизга тегиб кетмадими? Ишга
тааллуқли саволларга жавоб олишнинг ўзи ки-
фоя эмасмиди?
– Агар билсангиз, эътиборли киши унинг ҳар
сўзини ишга тааллуқли деб ҳисобларди.
– Тушунмадим...
– Тушуниш учун ҳозиргина айтганимдек, эъ-
тиборли бўлиш керак.
– Майли, майли. Яхшиси тезроқ тушлик қи-
лайлик. Қорним очликдан ҳуштак чаляпти, –
деди эшик томон юраркан Фарҳод.
91
XIII БОБ
Собиржон марҳум Турдиевнинг собиқ қайно-
таси Жобиров Солиҳни сўроқ қиларди. У қотил-
лик жойидан топилган эркаклар тароғини кўр-
сатиб:
– Бу тароқ сизга таниш эмасми? – деди.
Солиҳ ака қора, ялтироқ гардишли тароққа
бир зум қараб қолди ва бирпасдан кейин:
– Йўқ, мен билмайман, – деди.
– Биз бу тароқни ўғлингиз Жобиров Фаррухни-
ки, деб гумон қиляпмиз. Чунки у ердан олинган
кроссовка излари ҳам унинг оёқ ўлчамига тўғри
келяпти. Ўғлингизнинг қирқ тўртинчи ўлчамли
кроссовка кийиши сизга маълум бўлса керак.
– Бу билан нима демоқчисиз? Фаррухни қо-
тилликда айбламоқчимисиз? – деди Солиҳ ака-
нинг ранги ўчиб.
– Буни тергов натижалари кўрсатади, мен
фақат сиздан тароқ ҳақида сўрадим, холос, –
деди Собиржон хотиржам оҳангда.
– Минг лаънат ўша тароққа! – деди Солиҳ ака
бўғилиб.
Собиржон унга таажжубланиб қараб:
– Бу нима деганингиз? Сиз терговда ўтириб-
сиз, ўзингиздан-ўзингиз бақиришингизга йўл
қўйилмайди. Кўринишингиздан оқ-қорани та-
ниган, босиқ одамга ўхшагандингиз, – деди.
– Кечирасиз, узр, ўғлимни айбламоқчи бўла-
ётганингизга ўзимни тўхтатолмай қолдим. Ишо-
нинг, у айбдор эмас, у бормаган.
– Қаерга?
– Ўша ярамаснинг уйига.
– Сиз буни қаердан биласиз? Ундай бўлса та-
роқ-чи, у қандай қилиб ўша ерда пайдо бўлган?
92
Агар билсангиз жавоб беринг, бўлмаса, ўғлингиз
шубҳа остида бўлади, – деб Собиржон гувоҳдан
кўзини узмай унга диққат билан тикилди.
Солиҳ ака бошини чайқади. У ўзини ёмон ҳис
қилди шекилли, чўнтагидан дори чиқариб оғзи-
га солди, кейин ундан ҳамон жавоб кутиб куза-
тиб турган Собиржонга қараб:
– Тароқ меники... – деди.
– Нима?
– Кўриб турганингиздек, сочимни ҳар куни
бир неча марта тарашга одатланганман, – деди
у сийрак бўлса-да, силлиқ қилиб таралган сочи-
ни кўрсатиб.
Солиҳ аканинг кутилмаган гапидан Собиржон
билан Фарҳод бир-бирларига қараб олишди. Со-
биржон ўрнидан туриб унга яқинроқ келиб:
– Балки сиз ўғлингизни жазодан қутқариб қо-
лиш учун ёлғон гапираётгандирсиз? – деди.
– Мен ростини айтдим.
– Бу билан сиз собиқ куёвингизни ва унинг
жазманини ўлдирганингизни тан оласизми?
– Ҳа, мен уни ўлдиришни доимо истаганман.
– Кейин сиз истагингизни бажаргансиз, тўғри-
ми? – деди Собиржон бармоғини бигиз қилиб.
– Мен ҳеч нарсани тушунтиролмаяпман, бу
сиз ўйлаганингиздек бўлмаган. Нима десам
экан?
– Айбингизни тан оласизми?
– Қайси айбимни назарда тутаётганингизни
билолмаяпман?
– Қотилликни.
– У жуда жирканч кимса эди. Агар сиз унинг
қандайлигини билганингизда, балки... Буни сиз-
га қандай тушунтирсам экан?
93
ишонаман. Мен жонли жонзотлардан ҳеч қай-
сисини ўлдиролмайман, ҳатто чумолини ҳам бе-
хосдан босиб қўйсам, қанчалик ачинаман. Ле-
кин ўша ит эмганни ўлдираман, чунки у одам
эмас. Жаъфар ҳар қандай ҳайвондан ҳам ту-
бан махлуқ. У пок аёлни ҳақоратлаб, шаъни-
га бўҳтон ёғдириб, ўз пушти камаридан бўлган
фарзандларини тан олмай ҳаммасини ароққа
96
алмаштириб юборган. Ярамаснинг яшашга ҳаққи йўқ. Бу ишни орқага суриб юрмаслигим ке-
рак. Қанча тез бажарсам, шунча яхши. Ҳози-
роқ бориб унинг бошига бир болта ураман, та-
мом-вассалом...
Солиҳ ака бу қароридан нимагадир енгил тортгандек бўлди. У ўрнидан туриб, соатига қара-
ди – тўрт бўляпти. Ётоқхона чироғи ёнганида
қия очиқ эшикдан секин қаради. Хотини дори
ичаётганини кўриб, унга ачиниб кетди. Шўрлик
унга ҳам қийин бўлди, ҳалигача ухламай, сиқи-
либ ётибди. Дорисини ичяпти, юраги безовта
қиляпти, шекилли. Аёл киши кўз ёши тўкишдан
бошқа нима ҳам қила оларди? Бориб аҳволини
сўрасаммикин? Йўқ, ҳадемай тонг отиб қола-
ди, яхшиси ҳамма ишни бажариб келганимдан
сўнг ёнига кираман, деб ўйлаб, Солиҳ ака оёқ
товушини чиқармай ташқарига чиқиб кетди.
У йўл-йўлакай курткаси билан кроссовкасини
қўлига олиб, ташқарида кийди ва кўп ўйланиб
турмай, ёзги ошхонада шкафнинг пастида ту-
радиган ўткир болтани қўлига олди. Болтанинг
дастаси унга нимагадир илиқ туйилди. Дарвоза-
нинг қулфланмаганини кўриб, кечаги гаплардан
кейин ҳаммамиз сиқилганимиздан қулфлашни
унутибмиз, деб ўйлади. У буларга унча аҳамият
бермай, тонг отишдан олдинги тушадиган қо-
ронғиликда тез-тез юриб, зулмат қўйнига чўмиб
кетди.
Ярамаснинг ҳар куни ичиши маълум, қотиб
ухлаб ётган бўлса керак. Бир муаммо, эшикни
қандай очаман?! Болта билан синдириб очаман.
Очаману, унинг бошини эзаман, раҳмим кел-
майди. Оиламизнинг обрўси, қизимнинг шаъни
97
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
сисини ўлдиролмайман, ҳатто чумолини ҳам бе-
хосдан босиб қўйсам, қанчалик ачинаман. Ле-
кин ўша ит эмганни ўлдираман, чунки у одам
эмас. Жаъфар ҳар қандай ҳайвондан ҳам ту-
бан махлуқ. У пок аёлни ҳақоратлаб, шаъни-
га бўҳтон ёғдириб, ўз пушти камаридан бўлган
фарзандларини тан олмай ҳаммасини ароққа
96
алмаштириб юборган. Ярамаснинг яшашга ҳаққи йўқ. Бу ишни орқага суриб юрмаслигим ке-
рак. Қанча тез бажарсам, шунча яхши. Ҳози-
роқ бориб унинг бошига бир болта ураман, та-
мом-вассалом...
Солиҳ ака бу қароридан нимагадир енгил тортгандек бўлди. У ўрнидан туриб, соатига қара-
ди – тўрт бўляпти. Ётоқхона чироғи ёнганида
қия очиқ эшикдан секин қаради. Хотини дори
ичаётганини кўриб, унга ачиниб кетди. Шўрлик
унга ҳам қийин бўлди, ҳалигача ухламай, сиқи-
либ ётибди. Дорисини ичяпти, юраги безовта
қиляпти, шекилли. Аёл киши кўз ёши тўкишдан
бошқа нима ҳам қила оларди? Бориб аҳволини
сўрасаммикин? Йўқ, ҳадемай тонг отиб қола-
ди, яхшиси ҳамма ишни бажариб келганимдан
сўнг ёнига кираман, деб ўйлаб, Солиҳ ака оёқ
товушини чиқармай ташқарига чиқиб кетди.
У йўл-йўлакай курткаси билан кроссовкасини
қўлига олиб, ташқарида кийди ва кўп ўйланиб
турмай, ёзги ошхонада шкафнинг пастида ту-
радиган ўткир болтани қўлига олди. Болтанинг
дастаси унга нимагадир илиқ туйилди. Дарвоза-
нинг қулфланмаганини кўриб, кечаги гаплардан
кейин ҳаммамиз сиқилганимиздан қулфлашни
унутибмиз, деб ўйлади. У буларга унча аҳамият
бермай, тонг отишдан олдинги тушадиган қо-
ронғиликда тез-тез юриб, зулмат қўйнига чўмиб
кетди.
Ярамаснинг ҳар куни ичиши маълум, қотиб
ухлаб ётган бўлса керак. Бир муаммо, эшикни
қандай очаман?! Болта билан синдириб очаман.
Очаману, унинг бошини эзаман, раҳмим кел-
майди. Оиламизнинг обрўси, қизимнинг шаъни
97
🌸🌼🌺
https://t.me/joinchat/AAAAAFU_ki2DuwdoBGuycg
Telegram
ЎЗБЕГОЙИМ КАНАЛИ
ЗАМОНАВИЙ, ХАЁТИЙ ИБРАТЛИЙ ХИКОЯЛАР КАНАЛИ.
Тошкент.
@D_Uzbegoyim
Тошкент.
@D_Uzbegoyim