Кожны раз калі чую пра тое, што немагчыма аднавіць гістарычны цэнтр Мінска, бо там пабудавалі метро, хочацца спытаць на якой магіі трымаецца шырачэзны тунэль без аніякіх унутраных апор пад старым горадам у Варшаве? Няма такой задачы, з якой інжынеры б не справіліся. Задачы будаўніцтва над тунэлямі больш за сто гадоў, пакуль што ўсе спраўляліся, але мы чамусьці дакладна не зможам 🤡

Парадокс карабля Тэсея і як ён вырашаецца пры ахове драўляных помнікаў.

«Калі ўсе часткі карабля замяніць на новыя, ці застанецца кабель тым жа?» — задаваліся пытаннем старажытныя грэкі. У нас ёсць адказ.

Праблема аўтэнтычнасці адна з найбольш вострых у рэстаўрацыі. Найбольш аўтарытэтны дакумент па рэстаўрацыі, Венецыянская хартыя 1964 года, абвяшчала неабходнасць перадачы помнікаў будучым пакаленням «ва ўсім багацці іх аўтэнтычнасці».

Спатрэбілася яшчэ некалькі хартый і міжнародных дакументаў, каб вызначыцца, што ж ёсць аўтэнтычнасць.

І тут важную ролю адыграла драўляная архітэктура, але не нашага рэгіёна, а далёкай Японіі.

Справа ў тым, што ў 1993 годзе ў спіс спадчыны ЮНЕСКА трапілі першыя аб'екты ў Японіі.

Стала зразумела, што ранейшыя дакументы не ўлічвалі ўсю культурную разнастайнасць.

Японская архітэктура традыцыйна драўляная, а сама краіна знаходзіцца ў вельмі спякотным вільготным клімаце, у якім драўніна прыходзіць у нягоднасць усяго праз дзясятак гадоў. Для Японіі абсалютна нармальнай з'яўляецца практыка, поўнай разборкі і замены ўсіх аўтэнтычных частак на новыя. А новы статус помніка ЮНЕСКА забараняў падобнае і фактычна ставіў помнікі пад пагрозу знішчэння.

Ужо ў 1994 годзе ў японскім горадзе Нара збіраецца канферэнцыя, на якой прымаецца дакумент, які ўлічвае ўсю разнастайнасць традыцый.

Паводле Нарскага дакумента аўтэнтычнасць помніка складаецца з :
* аўтэнтычнасці задумы
* аўтэнтычнасці матэрыялу
* аўтэнтычнасці выкарыстання
* аўтэнтычнасці тэхналогіі
* аўтэнтычнасці атачэння
і духу месца

З гэтага пункту гледжання тое, што адбываецца ў Клімавічах адпавядае міжнародным нормам. Але ў Беларусі ніколі не было такой традыцыі, як у Японіі, бо клімат іншы. А вось пераносіць будынак з месца на месца - абсалютна традацыйная для беларусаў практыка. Драўляная архітэктура гэта кантруктар, які можна разабраць і сабраць наноў. Але з тых жа элементаў.

Тое, што захавалі адну сцяну з гістарычных бярвенняў, гэта ніяк не тычыцца рэстаўрацыі, гэта ўмоўнасць, якую выконваюць, каб упісацца ў тыя вызначэнні рэканструкцыі, якія прапісаныя ў нарматыўных дакументах.

Вельмі верагодна, што па выніку і гэтага не будзе, бо а хто праверыць?

Хто займаўся праектаваннем, той ведае, што на паперы захоўваюцца падмуркі і адна сцяна, каб заставалася рэканструкцыя, а не новае будаўніцтва, а па факце не застаецца нічога. Ніхто з наглядных органаў не будзе дзяўбаць новыя сцены, каб праверыць ці ёсць там старая цэгла.

З кінатэатра "Масква" ў Мінску збіваюць натуральны камень, каб замяніць на керамаграніт. Усё магло б быць іначай, калі б ансамбль праспекта Пераможцаў займеў статус гісторыка-культурнай каштоўнасці. Але ў гэтым статусе адмовілі, каб і далей чыніць чэрнь з помнікамі мадэрнізму. Наступным будзе Дом прафсаюзаў на рагу з Мельнікайтэ - праект з вентфасадам ужо падрыхтаваны.

#Мінск #рэканструкцыя #савецкаяспадчына