2- طبق نقشه‌های پهنه‌بندی فرونشست، فرونشست کل ایران در سال 1400 برابر 85049 کیلومتر مربع تخمین زده شده است. با توجه به نقشه های ارائه شده، ارتباط نزدیکی بین پراکنش اراضی کشاورزی آبی و چاه‌های بهره برداری با پهنه های فرونشست وجود دارد.

3- طبق آمار وزارت نیرو، تعداد چاه های فعال کشور 800 هزار حلقه است که 55 درصد چاه‌های مجاز و 45 درصد چاه‌های غیرمجاز است. میزان برداشت آب از چاه‌های مجاز 38 میلیارد متر مکعب و از چاه‌های غیر مجاز 7 میلیارد متر مکعب بوده است. جدا از بحث چاه‌های غیر مجاز، برداشت بی رویه‌ای که از چاه‌های مجاز انجام می‌شود و جریمه پایینی که در این خصوص وجود دارد قابل تامل می‌باشد.

4- شناسایی شرایط زیرسطحی برای بررسی دقیق پدیده فرونشست الزامی است. در بسیاری موارد، ترک‌ها و شکاف‌های ایجاد شده، به دلیل مسائلی مانند شیب یا غیریکنواختی سنگ بستر (که سبب تغییر ضخامت لایه‌های تراکم‌پذیر می‌شود) و یا وجود خاک‌های مسئله‌دار و انحلال‌پذیر است.

ضخامت متغیر سنگ بستر که سبب نشست متفاوت و ایجاد ترک‌های سطحی می‌شود.

5- وقتی سطح آب زیرزمینی از لایه‌های ریزدانه پایین‌تر رفته و به خاک‌های درشت‌دانه (شن و ماسه‌ای) می‌رسد، به‌علت تراکم‌پذیری پایین این مصالح، روند فرونشست کاهش پیدا می‌کند. این موضوع به معنی قطع پدیده فرونشست نیست بلکه فقط کاهش آن به علت تغییر در جنس مصالح است.

6- در خصوص استان البرز، متوسط فرونشست 6 الی 7 سانتیمتر در سال، محاسبه و گزارش شده است.

7- با توجه به تراکم لایه‌های خاکی حین فرونشست، به‌تدریج از میزان آب‌گذری و نفوذ‌پذیری لایه‌های خاکی کاسته شده و نفوذ آب به درون زمین کاهش چشمگیری پیدا می‌کند. بنابراین، پدیده فرونشست فقط سبب تخریب سازه‌ها و مستحدثات سطحی نمی‌شود. بلکه، سبب از بین رفتن تدریجی آب‌خوان‌ها و منابع آبی زیرزمینی نیز خواهد شد.

✳️ سخنران دوم خانم دکتر آمیغ‌پی، رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور بودند. عمده سخنرانی ایشان به رونمایی از اطلس فرونشست زمین در ایران بود که به‌واقع، تلاش ارزشمندی برای ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع جهت تعیین وضعیت فرونشست در مناطق مختلف کشور است.

✅ اهم نکاتی که از سخنرانی ایشان برداشت کردم به قرار زیر است:

1- بر اساس اطلس فرونشست ایران، دشت‌های با پتانسیل زیاد، متوسط، کم و یا فاقد فرونشست قابل شناسایی است که به تبع آن می‌توان راهکار مناسب برای این مناطق را در نظر گرفت.

2- به‌علت تراکم و به تبع آن کاهش تخلخل خاک، افزایش در روان‌آب‌های سطحی و ازدیاد سیلاب‌ها نیز در مناطق با فرونشست زیاد مشاهده شده است.

3- تقریبا تمام استان‌های کشور (به‌غیر از استان گیلان) درگیر پدیده فرونشست زمین شده‌اند. مقادیر مشاهده شده فرونشست در استان گلستان حداکثر است.

4- فرونشست زمین در استان البرز تقریبا از اراضی کشاورزی به سمت مناطق شهری نزدیک شده است.

✳️ سخنران سوم آقای دکتر علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بودند.

آقای دکتر بیت‌اللهی

✅ از مهمترین مواردی که در ارائه ایشان مورد اشاره قرار گرفت می‌شود به موارد ذیل اشاره کرد:

1- استان البرز با پهنه فرونشستی 1350 کیلومتر مربع (که در حدود 25% از مساحت استان را تشکیل می‌دهد) از خطرناکترین مناطق در معرض پدیده فرونشست است. در جنوب هشتگرد، نشست حداکثر 30 سانتیمتر در سال مشاهده شده که دومین زون با فرونشست زیاد در کشور است.

2- علاوه بر پهنه وسیع فرونشست، گرادیان زیاد و فزاینده فرونشست و همینطور وجود خاک‌های واگرا در این استان، عامل مهم دیگری در گسترش مخاطرات پدیده فرونشست زمین در این استان است.

3- لزوم تدوین هر چه سریع‌تر آیین‌نامه ملی در زمینه طراحی و ساخت در اراضی در معرض فرونشست (به‌مانند آیین‌نامه 2800 زلزله) مورد تاکید قرار گرفت.

4- به چند رویکرد مهم در تدوین مجموعه مقررات ملی فرونشست زمین کشور اشاره شد:
-کاهش برداشت از آب‌های زیرزمینی در کلیه حیطه‌ها
-افزایش تغذیه آب‌خوان‌ها
-مکان‌یابی صحیح و اصولی مستحدثات
-طراحی مستحدثات بر مبنای خطر فرونشست زمین
-مقاوم‌سازی مستحدثات موجود در مقابل فرونشست زمین