آکادمی وفاق؛ رویکردهای جامعه شناختی؛

Forwarded from Alireza Kian

استعمار زدگی و توسعه خواهی رمانتیک.(وقتی رمانتیک ها عاشق می شوند)
علیرضا کیانپور. پژوهشگر حقوق اساسی و دموکراسی و مدرس دانشگاه
چندی قبل در کانال‌ تلگرامی دکتر بیژن عبدالکریمی فیلمی از سخنرانی سه چهره دانشگاهی و‌تکنوکرات‌ آقایان دکتر فاضلی، دکتر فرهاد نیلی و دکتر آرش رییسی نژاد دیدم و بر آن شدم که نکاتی را در رابطه با سخنان این عزیزان بیان نمایم. تصویر خطی این اقایان از تاریخ معاصر و توسعه نکته ای است که تقرببا همه لیبرال تکنوکرات های ایرانی در آن‌ گرفتارند. در برساخت این‌ عزیزان از تاریخ خونین معاصر جهان، گویی اساسا نه تجاوز، نه سلطه،نه استعمار ، نه جنگ و نه هژمونی و‌ نه ظلم سیستماتیک و نه جنگ های استعماری منطقه ای و جهانی، هیچکدام معنایی نداشته است. جهانی عاری از تجاوز و خشونت داشتیم و داریم که عرصه رقابت آزاد و منصفانه بوده و برخی از کشورها توانسته اند گوی سبقت را از دیگران بربایند. نکته دیگر فقدان درک جامع نامبردگان از هژمونی در مفهوم سخت و نرم است، گویی پژوهشگران یاد شده به موازات تصویری خطی و رمانتیک از تاریخ، نقش معادلات نظامی و‌ امنیتی را در مناسبات هژمونیک دو قرن گذشته از یاد برده اند بگذریم از اینکه اقتصاددان های بازارگرایی چون فرهاد نیلی و برادرش دکتر مسعود نیلی در کج راهه اقتصاد سیاسی ایران از دهه هفتاد تاکنون نقش اساسی داشته اند، اما نکته اصلی که نگارنده می خواهد به آن بپردازد ذهن رمانتیک‌ روشنفکری ایرانی است. بسیاری از روشنفکران این سرزمین از صد و پنجاه سال قبل ذهنیت عاشقانه و تمنیات البته خیرخواهانه خود را به‌ صورت بسته‌های ایدیولوژیک‌ به‌ افکار عمومی ملت ایران‌ تزریق می نمایند. از منظر این دسته از روشنفکران معادلات جهان زیبا، موجه و دموکراتیک بوده‌ و ملت‌هایی که به کامیابی مادی نمی رسند‌، صرفا خود مقصرند. از دیدگاه آنان قدرت های جهان پذیرای صلح و‌ گفتگو و معادلات استعماری و هژمونی و سلطه جویی توهم‌ بوده و تنها خودمان بی عرضه هستیم. از منظر این افراد ما خودمان نخواستیم توسعه یابیم، اینان براستی از لیبرال دموکراسی توهم بهشت دارند و گمانشان این است که ما مشکلمان عقب ماندگی آن هم عقب ماندگی خودخواسته از این قافله است. حال می توان به رمز و راز رفتار عجیب روشنفکری ایرانی در مقابل رژیم ایالات متحده که هفتاد سال است جز تجاوز به ملت ایران و حقوق انسانی این ملت بزرگ ننموده است و این روشنفکران جز لبخند و ابراز عشق واکنشی نداشتند و در حسرت یک نگاه دلبر می سوزند پی برد. رویکرد رمانتیک‌ اینان به اینجا ختم نمی شود، اینان توهمات خود را سالهاست در جان ملت مظلوم ایران ریخته اند. گزاره هایی چون دموکراسی داروی هر درد است و به راحتی در منطقه ای مملو از اتش و خون و رقابت های استعماری چون خاورمیانه قابل تحقق است، مشکل توسعه، دین و حکومت دینی است و سکولاریسم کلید توسعه و دموکراسی است‌ و اقتصاد آزاد در شرایط اقتصادی ضعیف پایه ایران قابل تحقق است و مکانیزم بازار خود تنظیم گر ، عدالت را نیز به ارمغان می آورد و انبوهی از گزاره های ساده دلانه دیگر محصول این رمانتیسیم و خام اندیشی است .اما رمانتیسیزم به اینجا ختم نمی شود، رمانتیک ها هم زود عاشق می شوند و هم زود افسرده. رمانتیک ها وقتی عاشق می شوند سر از پا نمیشناسند اما وقتی سرخورده و افسرده می شوند زمین و زمان را به هم‌ می دوزند مثلا میگویند ظرفیتهای توسعه ی ایران به پایان رسیده است، نگارنده دموکراسی را البته در الگویی سازگار با واقعیت های بومی ضروری می داند و عدالت منهای توسعه را امکانپذیر هم نمی داند چه رسد به مطلوبیت آن.اما سخن، سخن از واقعبینی تاریخی و‌پرهیز از مسخ‌ شدن در تحلیل های خطی و استعمارزده است که‌ روشنفکری ایرانی را در دام سیکل های سرخوشی و افسردگی انداخته، واقعیت آن است که رمانتیک ها خود نیازمند داروی شفابخش واقع بینی و البته آرمان خواهی واقع بینانه هستند.

222 viewsDr Alaei, 14:48