صبح و شعر
648 subscribers
2.14K photos
281 videos
331 files
3.24K links
ادبیات هست چون جهان برای جان‌های عاصی کافی نیست.🥰😍 🎼🎧📖📚
Download Telegram
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #استکان» واژه‌ای روسی به معنای پیاله است .
واژه روسی стакан نیز برگرفته از زبان‌های ترکی
tostakaanبه معنی کاسه چوبى است.و خود این زبان‌های ترکی این واژه را در نهایت از واژهٔ فارسی «دوستکان»، «دوستگان»، یا «دوستکام» گرفته شده‌است که یعنی «معشوق»، «شرابی که با معشوق خورند» و «پیالهٔ بزرگ»..

🔸اما برخی آن را برگرفته از عبارت «East tea can» به معنای «ظرف چای شرقی» می‌دانند که ساختگی و درحد یک شوخی اینترنتی است و هیچ منبع معتبر علمی یا تاریخی ندارد.
🔹اینگونه توضیح یا توجیه ناشناخته‌ها در حوزۀ ریشۀ کلمات را #ریشه‌شناسی_عامیانه می‌نامند که در آن کلمات صرفاً برپایۀ شباهت آوایی و نوشتاری بررسی و واکاوی می‌شوند و برایشان تاریخ یا داستان ساخته می‌شود.

✍🏻: #گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
📚: @cheshmocheragh

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #لاک‌پشت » 🐢
تَغار نوعی ظرفِ بزرگِ گود، شبیهِ تشت یا لگن، از جنسِ سفال است: تغارِ پُر از ماست.
تغارِ چوبی را در قدیم لاوَک یا لاک می‌نامیدند.
🐢لاک‌پشت را به این دلیل چنین نامیده‌اند که انگار لاکِ/ لاوَکِ/ تغارِ وارونه‌ای بر پشت دارد.
نام‌های دیگرش یعنی کاسه‌پشت و سنگ‌پشت نیز کمابیش همین تشبیه را می‌رسانند.

✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: گزین گویه‌ها

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #سردم‌دار.

واژهٔ «سردمدار» به معنی رئیس و پیشو‌است: سردمداران

حکومت / نظام.

🔹این واژه در اصل اصطلاحی در زورخانه بوده است. «سردم» سکویی کنار گود زورخانه است که مرشد در آن می‌نشیند و با ضرب و زنگ زدن و آواز خواندن حرکات
باستانی کاران را هدایت و هم آهنگ می‌کند.

🔺بنا بر این سردمدار یعنی مسئول سردم.

🔸واژه «سردم» از دو جزء تشکیل شده است:

▫️سر (رئیس)

▫️دم (کوتاه شده دم گرفتن به معنی گروهی آواز خواندن)

✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚سایت موسسهٔ لغت‌نامه دهخدا

امیدوارم روزی برسد که سردم‌داران سربردارکردن را ممنوع کنند،.
#نه_به_اعدام

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐


@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #فشل»

🔸واژۀ «فَشَل» در عربی مصدر و به معنیِ شکست و ناکامی است.
🔹این واژه در متونِ کهنِ فارسی به معنیِ ترس و هراس یا سستی و کاهلی شواهدی دارد.
🔺اما در سال‌های اخیر «فَشَل» در فارسی در کاربردِ صفتی و به معنیِ سست و ضعیف و ناتوان و ناکارآمد رواج یافته‌است:
اقتصادِ فَشَل.
دولتِ فَشَل.
مدیریتِ فَشَل.
سیستمِ اداری‌مان فَشَل است.
دموکراسیِ غربی فَشَل است.


✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚:گزین گوبه‌ها

*حالا به چیِ این همه فشل بنازیم ؟🤨

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #بدین و #بدان!

قرار نیست چیزی بدهید، قرار است چیزی بدانید!😃

🔹 «بدین» و «بدان» همان «به این» و‌ «به آن»‌ هستند، زیرا «بِد» در آن‌ها (و نیز در «بِدو») تغییریافتۀ pad است که در فارسی میانه (= فارسی پیش از اسلام) به معنای «به» (حرف اضافه) بوده‌است.

🔸«بدین» و «بدان» بیشتر در گونۀ ادبی و نثرهای نشان‌دار (= کم‌بسامد و نامتعارف) به‌کار می‌روند:
گر تو قرآن بدین نمط خوانی/ ببری رونق مسلمانی (گلستان).
🔹بنابراین بهتر است آن‌ها را در نوشتار معیار به‌کار نبریم.
ننویسیم:
مردان در شصت‌سالگی بازنشسته می‌شوند، بدین صورت که ...
بنویسیم:
مردان در شصت‌سالگی بازنشسته می‌شوند، به این صورت که ...

🔸«بدین» و «بدان» همواره با واژۀ پس از خود بافاصله نوشته می‌شوند: بدین‌ ترتیب، بدین‌ جهت، بدان جهت، بدین سبب، بدان سبب، بدین علت، بدین گونه، بدین وسیله، و ... .

✍🏻: #سيدمحمد_بصام
📚
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #مغازه »
🔸واژه مغازه از واژهٔ magaza ترکی استانبولی (عثمانی) به معنی «فروشگاه» گرفته شده و خود این واژه ترکی هم برگرفته از

🔻واژه فرانسوی magasin (ماگازن) به همین معنی است. این واژه فرانسوی و همچنین
🔺 واژه انگلیسی magazine به معنی انبار یا مخزن هر دو از واژه عربی مخازن» (جمع مخزن) گرفته شده اند.

🔹فروشگاه انبار یا مخزن کالاهاست. معنی دیگر magazine یعنی «مجله هم ناشی از این است که مجله را مخزن اطلاعات دانسته اند.


✍🏻: بهروز صفرزاده
📚: سایت موسسهٔ دهخدا

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #نسکافه» (Nescafé) از ترکیب دو واژۀ «نِستْله» (Nestlé) و «کافه» (café) ساخته شده‌است.
🔹ین‌گونه واژه‌ها را «#آمیزه» می‌نامند
و به فرایند ساخت آن‌ها، که یکی از شیوه‌های معمول واژه‌سازی است، «آمیزه‌سازی» می‌گویند.
چند نمونۀ دیگر:
توانیر: تولید و انتقال نیرو؛
خصولتی: خصوصی + دولتی؛
رزمایش: رزم + آزمایش؛
فجازی: فضای مجازی؛
مارموذ: مارمولک/ مار + موذی؛
نستعلیق: نسخ + تعلیق؛
ویرگولاستار: ویرگول + ویراستار😉.

✍🏻: ##سیدمحمد_بصام
۱۴‌۰‌۲/۱۲‌/۱۰‌
📚:متنوک

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #شب «َحیا» یا « ِحیا»؟

🔹واژۀ عربی «اَحیاء» جمع «حَیّ» و به معنای «زندگان» است و «اِحیاء» به معنای «زنده کردن، جان‌بخشی، و برگزاری مراسم (مثلاً در شب قدر)». ازاین‌رو به هریک از شب‌های ۱۹، ۲۱، و ۲۳ ماه رمضان که در آن‌ عبادت و شب‌زنده‌داری می‌کنند، «شب اِحیا» می‌گویند و گاهی در فارسی آن را /شب اَحیا/ تلفظ می‌کنند.
🔸در آواشناسی، طبق قاعدۀ «همگونی واکه‌ای (vowel harmony)»، گاهی واکۀ یک هجا از واکۀ هجای مجاورش تأثیر می‌پذیرد و به شکل آن درمی‌آید. برای مثال، «غذا» در عربی به کسر «غ» و بر وزن «ندا» است، ولی واکهٔ e در هجای آغازین آن از واکۀ â در هجای دومِ این واژه (= ذا) تأثیر پذیرفته و به واکۀ a بدل شده‌است و بنابراین در فارسی /غَذا/ تلفظ می‌شود. در واژۀ «اِحیا» نیز واکۀ e در هجای اول از واکۀ â در هجای دوم (= یا) تأثیر پذیرفته و به a بدل شده‌است و بنابراین /اَحیا/ تلفظ می‌شود. چند نمونۀ دیگر از تبدیل واکهٔ e به a در فارسی: اِثناعشر > اَثناعشر؛ بِساط > بَساط؛ خِزانه > خَزانه؛ سِهام > سَهام؛ غِربال > غَربال؛ مِلاط > مَلاط.

🔹وام‌واژه‌ها معمولاً براساس نظام آواییِ زبانِ مقصد تلفظ می‌شوند و مانند سایر واژه‌ها در گذر زمان دستخوش تغییر می‌گردند. وقتی عموم اهل زبان واژه‌ای را به یک شیوه تلفظ کردند، آن را «تلفظ معیار» می‌نامیم و جز آن را «غیرمعیار».
🔺با استناد به فرهنگ آوایی فارسی (گیتی دیهیم)، تلفظ معیار و پربسامدِ «اِحیا»، به معنی «شب قدر»، /اَحیا/ است. در نتیجه، تلفظ «اِحیا» به‌صورت /اَحیا/ در فارسی درست است و اگر تلفظ «اِحیا» به‌صورت /اَحیا/ را نادرست بدانیم، باید تلفظ صدها واژۀ مشابهِ دیگر را نیز نادرست بدانیم.

🔘 یادآوری:
«احیاء» رسم‌الخطِ عربیِ این واژه است و در فارسی با املای «احیا» (بدون همزۀ پایانی) نوشته می‌شود، مانند «اعضا»، «املا»، «انبیا»، و «انشا» که همزۀ پایانی‌شان در فارسی نوشته نمی‌شود و درست است.

۱‌۴۰‌۳‌/‌‌۰‌‌۱/‌‌‌۱‌۴‌

✍🏻: #سیدمحمد_بصام
📚: Matnook.com

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #بوقلمون‌صفت »
🔸آدمِ بوقلمون‌صفت ثباتِ عقیده و رفتار ندارد و نان را به نرخِ روز می‌خورَد.
راستی تا حالا فکر کرده‌اید چرا به چنین آدمی «بوقلمون‌صفت» می‌گویند؟ چه ربطی به بوقلمون (پرنده) دارد؟
🔺نکته این‌جاست که بوقلمون در اصل به‌ معنیِ #آفتاب‌پرست است که نوعی بزمجه است و رنگ عوض می‌کند و خود را به رنگِ محیط درمی‌آورَد. این‌که چه‌گونه نامِ خزنده‌ای به نامِ پرنده‌ای تبدیل شده از عجایب است.
🔻واژۀ «بوقلمون» تحریفی از یک واژۀ یونانی است که شکلِ انگلیسی‌اش chameleon است. این واژه از دو جزء تشکیل شده و روی‌ِ هم‌ رفته «شیرِ خاکی» معنی می‌دهد! شکلِ مُعَرّبِ (عربی‌شدۀ) قدیمی‌اش «خامالاوُن» است که در فرهنگ‌های قدیمیِ فارسی آمده‌است.
🔹در انگلیسی نیز مثلِ فارسی، chameleon هم به‌ معنیِ آفتاب‌پرست است و هم به‌ معنیِ آدمِ بوقلمون‌صفت.

✍🏻: #بهروزصفرزاده
📚:کانال گزین‌گویه‌ها

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher
〰️🔅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود
🔅 « #شونصد»
واژۀ گفتاریِ شونصد به معنیِ تعدادِ خیلی زیاد اما نامشخص از چیزی است.
🔺شونصد بار به‌ت گفتم این کارو نکن.
🔸مردم واژۀ شونصد را به قیاسِ پونصد (پانصد) و شیش‌صد (شش‌صد) ساخته‌اند.

نظیر این واژه در انگلیسیِ گفتاریِ zillion به معنیِ تعدادِ خیلی زیاد اما نامشخص از چیزی است.
انگلیسی‌زبانان این واژه را به قیاسِ million و billion ساخته‌اند.

✍🏻: #بهروزصفرزاده
📚: گزین گویه‌ها

در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐

@sobhosher