#زبــــان_فــارســـــی
بهر پنجم

🔶 ٦-زبان از ديگر زبانها که در پهنهء دانش ميکوشند، جدا نباشد:

🔹اين بر همگان پيداست که #دانش_ايرانی در گرما گرم آن جنگها که برای چليپا روی می داد و پس از آن، به اروپا ره يافت.
اروپاييان بسی از واژه های اين دانش را که يا به زبان فارسی يا به زبان تازی بوده، پذيرفتند يا اندکی دگرگونی دادند.
🔻چنان که #ابن_سينا را «اوي سينا» خواندند و #خوارزمی را «الخوارزمي» ناميدند و کار بزرگ وی را نيز با کمی دگرگونی «لگاريتم» خواندند. اما امروز بر هيچ کس پوشيده نيست که اروپاييان پيشتاز دانشی اند که با فن يا (تکنيک) همراه و همراز است و به سختی نيز می تازند و واژه های فراوان نيز در اين زمينه می سازند.
🔺اين نيز روشن است که کشوری چون چين که از زمان باستان نيز چون ايران گاهوارهء دانش بوده است. واژه هايی برای خويش در اين زمينه دارد ... اما واژه های چينی دشوار ، راه به کاروان واژه های دانشی اروپا می يابند و بدين روی آنان نيز برای گزينش واژه های اروپايی گاهگاه ناچارند.
زبان فارسی، مثل همهء زبانهای ايرانی، چون پيوند خويش را با ديگر زبانهای آريايی نگسسته است چنين توانايی را دارد که واژه بسازد و سخنگويان اروپايی نيز آن را از زبان و انديشهء خويش دور نبينند . چنان که نمونه ای چند از آن در بخش پيشين آمد.
🔷٧-کوشش گويندگان در دراز نای زمان برای ژرفا و گسترش بخشيدن به زبان بهم پيوسته باشد.

🔸برای اين بخش گفتار در کار نيست، زيرا که همگان دانند که در جهان برای هيچ زبانی چنان کوششی که برای زبان فارسی و ژرفا بخشيدن بدان و گستردن آن انجام گرفته، نگرفته و انبوه دفترها و ديوانها و نامه های دانش و بينش و شناخت و چامه و ترانه و زبانزد و متل و چيستان ... که در زبان فارسی پديدار گشته است، خود چونان آفتــاب جهان تاب روشنی می بخشد. چنان که با استواری می توان گفت که در همه اروپا و به همهء اروپا و به همهء زبانهای آن، چندان چامه و سرود، نسروده اند که تنها در زمان سامانيان و دوران رودکی سمرقندی. اين کوشش همگانی دراز آهنگ، روشن است که به يک چنين زبان ژرفا و گسترگی و توان و نيرو می بخشد، بيش از همهء زبانهای جهان!
ادامه دارد...

دكتر #فریدون_جنیدی

@sobhosher

‍ 🔵 فرهنگ و آموزش در ايران پيش از اسلام (بهردوم)
#بررسي_متن_پهلوي_اندرز_کودکان
#فريدون_جنيدى

🔸از شوش پنج هزارساله لوحـه گليني که خويشکاري(تکليف)دانش آموزان پيدا شده است که بخش بندي پيرامون دايره را به 6 کمان برابر نشان مي دهدکه نشان دهنده آگاهي شگفت ايرانيان ازنسبت پرتودايره(شعاع) باشش بر منتظم محاط دردايره است!(9) (نگاره سوي چپ بالا)

🔹از اين برتر لوحه اي ديگر است از 3400 سال پيش خوزستان که پيرامون دايره را به هفت برمنتظم بخش بندي کرده است ،و اين کارتنها بايستي با بهره گيري از «فرمول جبري » انجام گيرد! (10) (نگاره سوي راست بالا)

▫️دراين لوحه استاد از شاگرد خواسته است که دو«قضيه» هندسي را ترسيم کند.
الف : فاصلهء هر نقطه از نيمساز زاويه با دوضلع زاويه برابر است.
ب:عمود منصف پايه در مثلث دوپهلوبرابر(متساوي الاضلاع) از رأس آن مي‏گذرد.
◾️شاگرد «قضيه»ي نخستين راکشيده است ودر قضيه دوم با لرزش دست خط را با فاصله از رأس بسوي چپ کشيده.
🔸استاد درکنارآن، عمود منصفِ درست را که از رأس ميگذردکشيده وبا دوکارد«قيچي» نيمي از آن گل را پاره کرده است تادانش آموزان ديگر نتوانند از آن براي خويشکاري هاى آينده سود ببرند! و اين کار در آن زمان، درست همانند خط زدن مشق امروز کودکان است که از آن دوباره نتوان به جاي مشق تازه سود برد.
از اين گونه دايره ها که به چند بخش تقسيم ميشوند ، «خبيس» (شهداد) کرمان و(گيان ) لرستان و (مارليک) گيلان نيز يافت شده است به نشانه روشن آ نکه اين آ گاهي ها تنها در خوزستان نبوده ودرهمهء سرزمين ايران پراکنده بوده است و چنين نگاره ها چند هزار سال پيش از اقليدس (که به گمان اروپائيان پدر هندسهء جهان است.) در ايران يافت شده است.

🔸داوري:
گمان غربيان و موافقانشان را خوانديد واز اين گستره شگفت دانش در ايران نيز آگاه شديد.
اکنون داوري با خواننده است !تنگ چشمي و کوته انديشي در هر کاري نکوهيده است به ويژه درپژوهشهاي
دانشي !راي آنان بر آنست که سرچشمهء همه چيز را يونان بدانند وانبوه يافته هاي باستانشناسي را يا از ايران به درمي برند يا در همين جا نابود مي کنند ، تا مبادا نياکان آنان، يونانيان ،شاگرد استادان ايراني در شمارآيند.
🔹آموزش درفرهنگستانهاى ايرانى:
نخستين آگاهي از رشته هاي آموزشي در ايران باستان بدست آمده است ، آموزش ويژه‏ايست که « #سياوخش»را از آن گذرانده‏اند.
***
سواري وتيروکمان وکمند
عنان ورکيب و چه و چون وچند
نشستنگه مجلس وميگسار همان باز و شاهين و يوز و شکار
ز داد و ز بيداد وتخت وکلاه سخن گفتن رزم و راندن سپاه
🔸
🔺آموزش نخستين: ورزش وآمادگي جنگي، 🏇سواري و به کاربردن ابزارهاي نبرد، چون شمشير و تير وکمان وکمند وگرز🤺... که ويژه همگان بود.
🔻آموزش دو ديگر : چه و چون و چند :
الف: #چه ؟ «چه» در اين سخن به جاي دانش همگانى در آموزش امروز است زيرا که دانش آموز بايستى بداندکه هر چيز «چه» است ؟ ياچيست ؟
پاسخ به چيستى رويدادهاي پيرامون زندگي مردمان ، همان است که امروزبدان « #دانش » مي گويند.
ب: #چون؟ دراين سخن چگونه ؟ وچرا ؟ است.
چراچنين است؟ چگونه چنان رويداد رخ ميدهد؟ اين بخش از دانش را يونانيان « #فلسفه» نام نهادند.
پ : #چند؟
چند يا اندازه. دانشى است که ازاندازه وآمار وشمار ( #رياضيات) سخن مي گويد.

📚منبع:
٩ـ سهم ايرانيان در تمدن جهان. نيرنوري، و نيز تاريخ مهندسي ايران مهندس فرشاد.
١٠-سراميکهاي شرقي کلکسيونهاي بزرگ جهان ، دفتر چهارم موزه ايران

باستان، فيروز باقر زاده، آنِِِِِ سوارت، ماشيکو ساکو.توکيو 1987.
ادامه دارد...

@sobhosher