〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #راجع_به»
🔸واژۀ عربیِ « #راجع»، بر وزنِ فاعل، از ریشۀ «رجع» و به معنیِ بازگردنده و برگردنده است. رجوع و مرجع و ارجاع و مراجعه نیز از همین ریشهاند.
در عربی مثلاً میگویند:
هُوَ یَرجِعُ إلی...؛ یعنی به... برمیگردد.
یا میگویند:
هُوَ راجعٌ إلی...؛ یعنی بازگردنده است به... .
وقتی در بحثهای دستوری میگویند «الضمیرُ راجعٌ إلی...»، یعنی مرجعِ ضمیر... است؛ یا به عبارتی، ضمیر مربوط به... است.
🔹«راجعٌ إلی» را در فارسی «راجع به» ترجمه کردهاند و به معنیِ «مربوط به» به کار میبرند.
وقتی راجع به موضوعی حرف میزنید، حرفتان مربوط به آن موضوع است.
❌ چون در فارسیِ گفتاری این واژه râjebe تلفظ میشود، خیلیها به غلط آن را « #راجبه» یا «#راجبِ» مینویسند.
🤔 اگر رجوع را رجوب مینویسید،
اگر ارجاع را ارجاب مینویسید،
اگر مراجع را مراجب مینویسید،
اگر مراجعه را مراجبه مینویسید،
اگر مرجوعی را مرجوبی مینویسید،
اگر اِنّا لله و اِنّا الیهِ راجعون را اِنّا لله و اِنّا الیهِ راجبون مینویسید،
آنوقت حق دارید راجع به را هم راجبِ یا راجبه بنویسید. 😁🤨
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #راجع_به»
🔸واژۀ عربیِ « #راجع»، بر وزنِ فاعل، از ریشۀ «رجع» و به معنیِ بازگردنده و برگردنده است. رجوع و مرجع و ارجاع و مراجعه نیز از همین ریشهاند.
در عربی مثلاً میگویند:
هُوَ یَرجِعُ إلی...؛ یعنی به... برمیگردد.
یا میگویند:
هُوَ راجعٌ إلی...؛ یعنی بازگردنده است به... .
وقتی در بحثهای دستوری میگویند «الضمیرُ راجعٌ إلی...»، یعنی مرجعِ ضمیر... است؛ یا به عبارتی، ضمیر مربوط به... است.
🔹«راجعٌ إلی» را در فارسی «راجع به» ترجمه کردهاند و به معنیِ «مربوط به» به کار میبرند.
وقتی راجع به موضوعی حرف میزنید، حرفتان مربوط به آن موضوع است.
❌ چون در فارسیِ گفتاری این واژه râjebe تلفظ میشود، خیلیها به غلط آن را « #راجبه» یا «#راجبِ» مینویسند.
🤔 اگر رجوع را رجوب مینویسید،
اگر ارجاع را ارجاب مینویسید،
اگر مراجع را مراجب مینویسید،
اگر مراجعه را مراجبه مینویسید،
اگر مرجوعی را مرجوبی مینویسید،
اگر اِنّا لله و اِنّا الیهِ راجعون را اِنّا لله و اِنّا الیهِ راجبون مینویسید،
آنوقت حق دارید راجع به را هم راجبِ یا راجبه بنویسید. 😁🤨
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #قلچماق »
واژۀ ترکیِ «قلچماق» از دو جزء تشکیل شدهاست:
قُل (دست؛ بازو) + چماق.
بنا بر این «قلچماق» در اصل یعنی کسی که بازوهایی قوی مانندِ چماق دارد.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده.
📚: داستانِ واژهها
*امیدوارم قلچماقان باتوم به دست حافظ جان و مال مردم باشند نه خادمان زر و زور
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #قلچماق »
واژۀ ترکیِ «قلچماق» از دو جزء تشکیل شدهاست:
قُل (دست؛ بازو) + چماق.
بنا بر این «قلچماق» در اصل یعنی کسی که بازوهایی قوی مانندِ چماق دارد.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده.
📚: داستانِ واژهها
*امیدوارم قلچماقان باتوم به دست حافظ جان و مال مردم باشند نه خادمان زر و زور
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « بنِ مضارعِ #برشتن »
واژۀ برشته کاملاً برایتان آشناست: نانِ برشته.
اما آیا تا حالا فکر کردهاید که برشته از چه مصدری است؟
مصدرش برشتن است.
▫️-مؤلفانِ فرهنگِ بزرگِ سخن بنِ مضارعِ برشتن را نمیدانستهاند و به جایش نشانۀ پرسش (؟)گذاشتهاند.
▪️آقای صفرزاده بنِ مضارعِ برشتن را در فرهنگِ کوچکِ زبانِ پهلوی، تألیفِ #مکنزی، یافته است:
#بِریز.
🔺پس #بِریز بنِ مضارعِ #برشتن است، همان که به صورتِ پسوندواره در واژۀ قدیمیِ نخودبِریز به کار رفتهاست.
نخودبِریز یعنی نخودبریزنده؛ نخودبرشتهکن؛ کسی که نخود بو/ تفت میدهد.
اصطلاحِ عامیانۀ قدیمیِ سوز و بریز به معنیِ گریهزاری است.
سوز و بریز یعنی سوختن و برشتن (برشته شدن) از شدتِ ناراحتی.
🔻در اینجا هم بریز همان بنِ مضارعِ برشتن است و ربطی به #ریختن ندارد.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: © مکنزی، دیوید نیل، فرهنگِ کوچکِ زبانِ پهلوی، ترجمۀ مهشیدِ میرفخرایی، تهران: پژوهشگاهِ علومِ انسانی و مطالعاتِ فرهنگی، ۱۳۷۹.
brištan, brēz-
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « بنِ مضارعِ #برشتن »
واژۀ برشته کاملاً برایتان آشناست: نانِ برشته.
اما آیا تا حالا فکر کردهاید که برشته از چه مصدری است؟
مصدرش برشتن است.
▫️-مؤلفانِ فرهنگِ بزرگِ سخن بنِ مضارعِ برشتن را نمیدانستهاند و به جایش نشانۀ پرسش (؟)گذاشتهاند.
▪️آقای صفرزاده بنِ مضارعِ برشتن را در فرهنگِ کوچکِ زبانِ پهلوی، تألیفِ #مکنزی، یافته است:
#بِریز.
🔺پس #بِریز بنِ مضارعِ #برشتن است، همان که به صورتِ پسوندواره در واژۀ قدیمیِ نخودبِریز به کار رفتهاست.
نخودبِریز یعنی نخودبریزنده؛ نخودبرشتهکن؛ کسی که نخود بو/ تفت میدهد.
اصطلاحِ عامیانۀ قدیمیِ سوز و بریز به معنیِ گریهزاری است.
سوز و بریز یعنی سوختن و برشتن (برشته شدن) از شدتِ ناراحتی.
🔻در اینجا هم بریز همان بنِ مضارعِ برشتن است و ربطی به #ریختن ندارد.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: © مکنزی، دیوید نیل، فرهنگِ کوچکِ زبانِ پهلوی، ترجمۀ مهشیدِ میرفخرایی، تهران: پژوهشگاهِ علومِ انسانی و مطالعاتِ فرهنگی، ۱۳۷۹.
brištan, brēz-
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #بدرقه »
حرفِ اضافۀ «#به» در اصل #بَد یا پَد بودهاست و امروزه نیز هنوز با تلفظِ بِد کاربردِ محدودی دارد:
بِدان: به آن
بِدین: به این
بِدین ترتیب: به این ترتیب
بِدین وسیله: به این وسیله
واژۀ بَدرَقة یا بَذرَقة عربیشدۀ (مُعرّبِ) بَدرَهِ فارسی است، که مرکب از دو جزءِ بَد (به) + ره (راه) است.
بدرقه یعنی به راه با کسی رفتن برای محافظتش.
بدرقه کردن: همراهی کردن، مشایعت کردن برای خداحافظی
بعضی فرهنگنویسانِ عربی جزءِ اولِ بدرقه، یعنی بد، را همان واژۀ بد (مقابلِ خوب) پنداشته و در ریشهشناسیاش به خطا رفتهاند و آن را «راهِ بد» (!) معنی کردهاند:
البَذرَقة مأخوذة مِن بَد و راه في الفارِسیة و مَعناهُ الطّریقُ الرّديء. (ذیلِ اقربالموارد)
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: گزین گویهها
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #بدرقه »
حرفِ اضافۀ «#به» در اصل #بَد یا پَد بودهاست و امروزه نیز هنوز با تلفظِ بِد کاربردِ محدودی دارد:
بِدان: به آن
بِدین: به این
بِدین ترتیب: به این ترتیب
بِدین وسیله: به این وسیله
واژۀ بَدرَقة یا بَذرَقة عربیشدۀ (مُعرّبِ) بَدرَهِ فارسی است، که مرکب از دو جزءِ بَد (به) + ره (راه) است.
بدرقه یعنی به راه با کسی رفتن برای محافظتش.
بدرقه کردن: همراهی کردن، مشایعت کردن برای خداحافظی
بعضی فرهنگنویسانِ عربی جزءِ اولِ بدرقه، یعنی بد، را همان واژۀ بد (مقابلِ خوب) پنداشته و در ریشهشناسیاش به خطا رفتهاند و آن را «راهِ بد» (!) معنی کردهاند:
البَذرَقة مأخوذة مِن بَد و راه في الفارِسیة و مَعناهُ الطّریقُ الرّديء. (ذیلِ اقربالموارد)
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: گزین گویهها
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #هگرز
آیا میدانستید که واژۀ هرگز در اصل هَگَرز hagarz بودهاست؟
پس ناصر خسرو حق داشته که گفته:
ناید هَگَرز از این یله گوباره/
جز درد و رنجِ عاقلِ بیچاره
(دیوان اشعار قصیده ۲۱۰)
هرگز هَگَرز را مشمارید نادرست/
زیرا که اصلِ هرگزِ ما بوده آن هَگَرز
یه وقت فکر نکنین اشتباهِ تایپیه. ناصر خسرو خیلی دقیقتر از من و شما تایپ میکرده. 😁
📚: گزینگویهها
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #هگرز
آیا میدانستید که واژۀ هرگز در اصل هَگَرز hagarz بودهاست؟
پس ناصر خسرو حق داشته که گفته:
ناید هَگَرز از این یله گوباره/
جز درد و رنجِ عاقلِ بیچاره
(دیوان اشعار قصیده ۲۱۰)
هرگز هَگَرز را مشمارید نادرست/
زیرا که اصلِ هرگزِ ما بوده آن هَگَرز
📚: گزینگویهها
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
✨ « #آژیر»، واژهای فارسی است، نه فرانسوی.
#آژیر air (1) . نوعی #صوت ممتد با طنین مخصوص برای هشدار دادن یا آگاه کردن از خبری آژیر آتش نشانی آژیر پلیس آژیر حمله هوایی آژیر خطر آژیر سفید .
آژیر آمبولانس ها از دور شنیده میشود محمود (۲) ۳۷ ۲ دستگاه یا وسیله ای که صدای آژیر (م. (۱) تولید میکند (ص .) (قد)
#پرهیز کننده
برحذر ز بدخواه روز و شب آژیر بود / .... فردوسی (۱۱۷۲۳) ۴ (قد) #هشیار و آماده
شیر دهدشان به پای مادر آژیر
کودک دیدی کجا به پای خورد .شیر (منوچهری (۱۶۴) ۰
سپه را بیارای و آژیر باش
شب و روز با ترکش و تیر باش. (فردوسی ۱۱۴۲۳).
واژۀ آژیر، البته به معنایی متفاوت و در عینِ حال مرتبط با معنای امروزیاش، از قرنها قبل در فارسی به کار رفتهاست، از جمله در شاهنامه.
📚: فرهنگ بزرگ سخن
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
✨ « #آژیر»، واژهای فارسی است، نه فرانسوی.
#آژیر air (1) . نوعی #صوت ممتد با طنین مخصوص برای هشدار دادن یا آگاه کردن از خبری آژیر آتش نشانی آژیر پلیس آژیر حمله هوایی آژیر خطر آژیر سفید .
آژیر آمبولانس ها از دور شنیده میشود محمود (۲) ۳۷ ۲ دستگاه یا وسیله ای که صدای آژیر (م. (۱) تولید میکند (ص .) (قد)
#پرهیز کننده
برحذر ز بدخواه روز و شب آژیر بود / .... فردوسی (۱۱۷۲۳) ۴ (قد) #هشیار و آماده
شیر دهدشان به پای مادر آژیر
کودک دیدی کجا به پای خورد .شیر (منوچهری (۱۶۴) ۰
سپه را بیارای و آژیر باش
شب و روز با ترکش و تیر باش. (فردوسی ۱۱۴۲۳).
واژۀ آژیر، البته به معنایی متفاوت و در عینِ حال مرتبط با معنای امروزیاش، از قرنها قبل در فارسی به کار رفتهاست، از جمله در شاهنامه.
📚: فرهنگ بزرگ سخن
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #ناقلا»
واژه ناقلا به معنی زرنگ و زیرک، از دو جزء تشکیل شده است.
نا (پیشوند) + قلا در ترکی به معنی آسان).
بنا بر این ناقلا در اصل یعنی کسی که راحت و آسان گول نمیخورد.
در ترکی استانبولی kolay یعنی آسان و راحت.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
🌐: موسسه لغتنامه دهخدا
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #ناقلا»
واژه ناقلا به معنی زرنگ و زیرک، از دو جزء تشکیل شده است.
نا (پیشوند) + قلا در ترکی به معنی آسان).
بنا بر این ناقلا در اصل یعنی کسی که راحت و آسان گول نمیخورد.
در ترکی استانبولی kolay یعنی آسان و راحت.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
🌐: موسسه لغتنامه دهخدا
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #مادر»
احتمالاً شما هم متوجهِ تشابهِ آواییِ واژۀ فارسیِ «مادر»
و واژۀ انگلیسیِ mother شدهاید.
آیا فکر میکنید این تشابه تصادفی است؟
نه، به هیچ وجه تصادفی نیست. علتِ تشابهشان این است که هر دو از ریشۀ هند و اروپاییِ مشترکِ -mater* هستند.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #مادر»
احتمالاً شما هم متوجهِ تشابهِ آواییِ واژۀ فارسیِ «مادر»
و واژۀ انگلیسیِ mother شدهاید.
آیا فکر میکنید این تشابه تصادفی است؟
نه، به هیچ وجه تصادفی نیست. علتِ تشابهشان این است که هر دو از ریشۀ هند و اروپاییِ مشترکِ -mater* هستند.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #نوستالژی »
واژۀ فرانسویِ nostalgie (نوستالْژی) از ریشۀ لاتینی و یونانی و متشکل از دو جزء است که رویِهمرفته دردِ بازگشت معنی میدهند.
این عبارت در یونان باستان شکل نگرفت، بلکه محصول تلاشهای تحقیقی پزشک سوئیسی یوهانس هوفر است که علاوه بر نوستالژی، دو واژهٔ دیگر نیز برای بیماریای که کشف کرده بود پیشنهاد داد: مونومانی و فیلوپاتریدومانی که پذیرفته نشدند.
🔹 تشابهِ واژه #نوستالژی با واژههای مختوم به -لوژی (logie-)، مانندِ بیولوژی و رادیولوژی، باعث شده که بعضیها آن را به غلط نوستالوژی تلفظ کنند.
📚: سایت Etymology ( ریشه شناسی واژهها)
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 « #نوستالژی »
واژۀ فرانسویِ nostalgie (نوستالْژی) از ریشۀ لاتینی و یونانی و متشکل از دو جزء است که رویِهمرفته دردِ بازگشت معنی میدهند.
این عبارت در یونان باستان شکل نگرفت، بلکه محصول تلاشهای تحقیقی پزشک سوئیسی یوهانس هوفر است که علاوه بر نوستالژی، دو واژهٔ دیگر نیز برای بیماریای که کشف کرده بود پیشنهاد داد: مونومانی و فیلوپاتریدومانی که پذیرفته نشدند.
🔹 تشابهِ واژه #نوستالژی با واژههای مختوم به -لوژی (logie-)، مانندِ بیولوژی و رادیولوژی، باعث شده که بعضیها آن را به غلط نوستالوژی تلفظ کنند.
📚: سایت Etymology ( ریشه شناسی واژهها)
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 #فرودگاه
واژۀ فارسیِ «فرودگاه» از دو جزء تشکیل شدهاست: فرود + -گاه.
«فرود» کوتاهشدۀ «فرودآمدن» است و «-گاه» هم پسوندِ مکان است.
بنا بر این فرودگاه یعنی محلِ فرودآمدنِ هواپیما.
🔸اما میدانیم که فرودگاه هم محلِ فرودآمدنِ هواپیماست و هم محلِ به هوا برخاستنِ آن. میبینیم که در ساختِ این واژه فقط به یک جنبه از مفهوم توجه شدهاست. این پدیده در واژهسازی طبیعی است و نباید آن را ضعف تلقی کرد.
🔹جالب است که در زبانِ عربی به جنبۀ دیگرِ مفهوم توجه کردهاند: «مَطار»، به معنیِ فرودگاه، اسمِمکان از طیر و طَیَران و به معنیِ محلِ پرواز یا «پروازگاه» است.
🔺در زبانِ انگلیسی فرودگاه را «بندرِ هوایی» دانستهاند: airport از دو جزءِ air (هوا) و port (بندر) تشکیل شدهاست.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: گزین گویهها
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅 #فرودگاه
واژۀ فارسیِ «فرودگاه» از دو جزء تشکیل شدهاست: فرود + -گاه.
«فرود» کوتاهشدۀ «فرودآمدن» است و «-گاه» هم پسوندِ مکان است.
بنا بر این فرودگاه یعنی محلِ فرودآمدنِ هواپیما.
🔸اما میدانیم که فرودگاه هم محلِ فرودآمدنِ هواپیماست و هم محلِ به هوا برخاستنِ آن. میبینیم که در ساختِ این واژه فقط به یک جنبه از مفهوم توجه شدهاست. این پدیده در واژهسازی طبیعی است و نباید آن را ضعف تلقی کرد.
🔹جالب است که در زبانِ عربی به جنبۀ دیگرِ مفهوم توجه کردهاند: «مَطار»، به معنیِ فرودگاه، اسمِمکان از طیر و طَیَران و به معنیِ محلِ پرواز یا «پروازگاه» است.
🔺در زبانِ انگلیسی فرودگاه را «بندرِ هوایی» دانستهاند: airport از دو جزءِ air (هوا) و port (بندر) تشکیل شدهاست.
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
📚: گزین گویهها
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher