.

🔵 فرهنگ و آموزش در ايران پيش از اسلام (بهر پايانى)
#بررسي_متن_پهلوي_اندرز_کودکان
#فريدون_جنيدى

🔺گزيده اي از آنچه ريدک درباره آموزشهاي خويش مي گويد چنين است:
خواندنِ اوستا، نويسندگي ،دانش، تاريخ،گويندگي،سواري وکمان‏وري و نيزه اندازي وشمشيرزني، چوگان، نواختن چنگ و وَن و بربت و تنبور، کُنار و سرود، و چکامه و پاي بازي(رقص)، اخترماري و ستاره شناسي،شترنگ ونرد و هشت پاي!
پسانگاه شاه پرسشي چند از وي مي کندکه به ديگرآموزشهاي(مواد درسي) فرهنگستان ره مي نمايد و روشن مي شود که افزون براينها ، کسي که تا پانزده سالگي در فرهنگستان آموزش ديده باشد از اين دانشها نيز برخوردار است:

▫️ـ آشپزي وخانه داري، گياه شناسي، جانورشناسي، باره شناسي (اسب و شتر و ستور و چارپايان اهلي)، مي شناسي، باده خواري ،بزم آرايي، خنياگري،رامشگري و...
وگمان مي رود که چنين آموزشها افزون بر دانشها ، همانست که امروز «فوق برنامه اش» مي خوانيم.
▪️از ميان هنرهاي آموخته شده به خط باريک وخط راز، اشاره شده است واين خود نشان مي دهدکه هنر خطاطي نيز از جمله هنرهاي موردآموزش بوده است و #بزرگمهر نيز درباره دانش آموختگان و ويژگيهايي که کار آنان بايد داشته باشد ، به همين نکته اشاره مي فرمايد:

بلاغت چو با خط فراز آيدش به گفتار و معني نياز آيدش؛
بلفظ آن گزيـندکـه کوتاهـتر بخط آن نويسد که دلخواه تر

🔸در پندنامه‏اي که از آذرباد ماراسپندان در يکسد و پنجاه و چهار گفتار بر جاي مانده است، در گفتار سيزدهم چنين آمده است :
🔺«زن و فرزند خويشتن (را) جدا از فرهنگ مَهِل (مگذار) که بر تو تيمار و رنج گران نرسد.» (17)

🔹امروز روشن است که #دانشگاه_گنديشاپور پس از اسلام نيز پايدار ماند و دانشمندان در آنجا به آموزش مي‏پرداختند و اين پايداري چندان به درازا کشيد که استادان تازه بدانجا ره يافتند و چون از دفترهاي پيشين اندکي نمانده بود، آنان روي به دفتريونانيان کردند و شيوه هاي انديشه ودانش يوناني در آن دانشگاه روايي يافت. چنانکه تا کنون نيز از چنگ آن رهايي نيافته‏ايم.اما انبوه دانشمندان ايراني که پايه گذاران جبرومثلثات ولگاريتم ونجوم به شيوه برتر، که چشم به يونان ندوخته بودند ،تا سده هاي چهارم وپنجم آسمان دانش ايران وجهان را ستاره باران کردند.
وچون از پس سده ها، سرچشمهء آن درخشش ها از چشمها دور گرديد. ستارگان تازه ، کور سويي مي نمودند تا به ياد آن درخشش پر شکوه، خاموش نشود وفرزندان ايران، دراين هنگام درانديشه درفشداري جهان دانش، به کوشش خويش بيفزايند.

📚منابع
17- متن هاي پهلوي، دستورجاماسب – منوچهر جاماسي اسانا، با مقدمه‏اي از بهرام گور انکلساريا و ديباچه‏اي از ماهيار نوابي، بنياد فرهنگ ايران، رويه‏ي 59 –
_پارهء ١٣

@sobhosher

〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه

درود😊

🔸واژه‌ی « #ادب»
از پارسی میانه و از ریشه‌ی اوستایی dip که در سنگ‌نبشته‌ی داریوش به مانک(مفهوم) «نوشته» است، گرفته شده است.
🔹 تازیان پس از چیرگی بر ایران روش کشورداری را از ایرانیان آموختند و سازه‌های دیوانی و دفتر به زبان آن‌ها راه یافت.
🔸می‌توانید بنگرید به بازمانه‌های آن در واژه‌های دبستان و دبیرستان (جای نوشتن کودکان)، دیوان (جای نوشتن)، دبیر (نویسنده)، دیباچه (نوشته کوتاه) و دوات (جوهری که با آن می‌نویسند) از ریشه‌ی اوستایی آن گرفته شده است.
ما نویسه(الفبا)ی خود را از ایلامیان گرفته‌ایم که در ایران کهن می‌زیستند و آنان این واژه را duppi نام نهادند و پس از آن ایرانیان برای خط و نوشتار(بر پایه‌ی کتیبه‌های میخی) این واژه را dipi نام نهادند.
🔸از این گذشته ‌«طاها حسین‌» دانشمند مسری(مصری) بر آن است که واژه‌ی ادب از زبان بیگانه به زبان تازی آمده است.
▫️همچنین در بررسی‌های خود می‌بینیم که تا پیش از تاخت تازیان به ایران، در هیچ یک از نوشته‌های آن‌ها، واژه‌ی ادب به کار نرفته است.

✍ فرستنده #بزرگمهر_صالحی

📚:
۱- فرهنگ اسلامی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، محمدی، ۳۸۷.
۲- واژه‌های فارسی عربی شده، ترجمه طبیبیان، ۱۰۱.
۳- مقدمه کتاب واژه‌های دخیل در قرآن مجید، بدره‌ای، ۳۴.


در واپسين روز هفته به كشف راز واژگان ميپردازيم.
با ما همراه باشيد 💐

@sobhosher