‍ #جام_جهان_نما 🌏
✨
#جنس_جام_جهان_نما💫
✨ 🔹در #شاهنامه به جنس و ماده جام گيتينمايِ كيخسرو اشاره نشده و فقط »جام نبيـد« ناميـده شده است
***
يكي جام بر كف نهاده نبيد

🔺امـا در بعضـي منابعِ پس از شاهنامه جنسِ اين جام و جامِ جهاننمـايِ جمشـيد توضـيح داده شـده اسـت. قديميترين اشاره در اين باب در بهمن نامه اسـت؛ زمـاني كـه بهمـن جـامِ كيخسـرو را از آرامگاه رستم مييابد. اين جام از » #ياقوت_سرخ« و » #شيشه« معرفي ميشود كه از » #زر« گرفته شده است:
***
ز ياقوت سرخ آن گرانمايـه جـام
يكــي شيشــه از زر گرفتــه تمــام
(ايرانشاه بن ابي الخير،بيت 7394)
🔺🔻🔺
🔸شرفنامه منيري يكي از كهنترين فرهنگهاي فارسي است كه ماده يا تركيبِ #جام_جم و #جام_جهاننما در آن وارد شده است. در اين فرهنـگ ضـمنِ تفكيـك »جـام جم« از »جام گيتينماي كيخسرو«، در توضيحِ »جام جهاننمـا« نوشـته شـده اسـت: ***
پيالـه كيخسرو از مينا ساخته بودند و از آن راز پوشيده روشن شدي« (قوام فاروقي،ج 1، 320).
🔻🔺🔻
🔹در اينجا نيز جنس جام از »شيشه« است. احتمـالاً ازآنجاكـه گذشـتگان جـامهـاي جمشيد و كيخسرو را، چنانكه از واژه »جام« در آنها و اشاره شـاهنامه يـا تركيـبِ »سـاغر جم« در بيت منجيك ترمذي
برمي آيد، دراصلِ پياله باده گساري مـيدانسـتند كـه خاصـيت شگفت جهاننمايي نيز داشته است و آنها را مانند ديگر ساغرهاي بـاده از جـنسِ يـاقوت،
لعل، زر، و شيشه معرفي كرده اند. كريستنسن نوشته است: »
درمورد جام جم، مفسران ديوان حافظ روايت ميكنند كه اين
جام گرانبهايي بود ساخته شده از ياقوت و زماني كه شهر اصطخر را پي افكندند پيدا شـد.
(كريستنسن، 1386: 463).
🔸#ياقوتين بودنِ جام جهاننما، چنانكه گذشت، در بهمن نامه نيز آمده است، اما اين روايت را كه اين جام هنگامِ ساخته شدنِ شهر اصطخر يافته شـده اسـت آيدنلو در جستوجوهاي خويش در هيچ منبعـي
نديـده اسـت و نمـيدانـد كـه مسـتند شارحانِ ديوان حافظ، كه كريستنسن اين نكته را از قولِ آنها آورده، چه منبـع يـا منـابعي است؟ آيا احتمال دارد در روايتي شفاهي درباره جمشيد و جـامِ او چنـين موضـوعي نقـل
شده باشد؟

@sobhosher