صبح و شعر
660 subscribers
2.12K photos
269 videos
325 files
3.17K links
ادبیات هست چون جهان برای جان‌های عاصی کافی نیست.🥰😍 🎼🎧📖📚
ارتباط با ادمین @anahitagirl
Download Telegram
Forwarded from اتچ بات
🌍#جام_گيتى_نما

♦️انتسابِ جامِ جهانبين به كيخسروِ كياني موضوعي اصيل و كهن در روايتهاي حماسي ـ اساطيريِ ايران است. البته غير از شاهنامه شواهد ديگري نيز قدمت و اصالت »جام كيخسرو« را تأييد ميكند؛ ازجمله عنصري، ظاهرا شاعرِ همروزگارِ فردوسي، در بيتي به اين جام اشاره كرده است كه نشان ميدهد در آن زمان اين جام در حـد كـاربرد در قصـايد مـدحى شناخته شده بوده است:
🔺🔻🔺
بدين گنبد او همچـو جـام كيخسـرو در او دوازده و هفت را مسير و مـدار
عنصرى

🔸در اسرارالتوحيد (574 ق ) ضمنِ روايتي درباره ابوالحسن خرقاني و بوسعيد آمده است: »شيخ بلحسن نعره اي بزد و گفت مصـراع:

🔺خسـرو همـه حـال خـويش ديـدي در جـام«
(محمدبنمنور، 1386: ج 1، 143).
اگر اين مصراع واقعاً بر زبانِ خرقاني جاري شده باشد و از خود محمدبن منور نباشد، با درنظرداشتنِ تاريخِ زندگيِ خرقاني (352- 425 ق)آن را نيزبايد از گواهي هايِ كهنِ ذكرِ » #جام_جهاننماي_كيخسرو« در ادب فارسي دانست.
🔹در دارابنامه طرسوسي نيز »كيدآور« هندي پيش از معرفيِ جـامِ مخصـوص و عجيـبِ خويش از »جام گيتينماي كيخسرو« نام ميبرد:
🔻مرا شش چيز است كه در همه ايران و روم هيچ پادشاهي را نبوده است مگر كيخسـرو را بوده است و آن جام گيتينماي بوده است كه از پاي پيل تا پاي مور در وي بديـدي كه برفتي به روي زمين، او را آن بود .

🔸قدمت و شهرت #شاهنامه، كه در آن از » #جام_كيخسرو« سخن رفتـه، باعـث شـده اسـت
🔹عده اي از محققان جامِ جهانبين را دراصل از آنِِ كيخسرو بدانند كه بعدها بـه #جمشـيد نيـز نسبت داده شده است بعضــي از پژوهشگراني كه به انتسابِ سپسينِ جام كيخسرو به جمشيد قائل اند زمانِ اين جابه جايي را از قرن ششم به بعد دانسـته انـد. مرحوم مرتضوي نيز نوشـته انـد: ظـاهراً قـديمتـرين جـايي كـه » #جـام_جـم« آمـده اسـت
طريق التحقيق سنايي است .
♦️ازسوي ديگر، به دليلِ تقدمِ زمانيِ جمشيد پيشدادي بر كيخسروِ كياني در ترتيبِ سلسله هاو شهريارانِ ايرانِ پيش از اسلام )تاريخِ ملي/ رِوايي(، عده اي از قدما جام جهاننما را دراصل متعلق به #جمشيد يا يكي ديگر از شاهانِ پيش از كيخسرو دانسته اند كه بعدها به او به ميراث رسيده است. در روايتي در منظومه بهمن نامه هنگامي كه بهمن به آرامگاه رستم ميرسـد، از
زير بالين جهان پهلوان،
🔻🔺🔻
برون كرد از او جام گيتينمـاي
كجا داشـت كيخسـرو پـاكراي
به بخشش فريدون فرخنـده پـي نمودي همه هفت كشور به كـي
)ايرانشاه بنابي الخير، 1370: 434، ابيات7392، 7393(
همانگونه كه آيدنلو پيشتر در مقالـه »جـام فريـدون« نوشـته احتمالاً مراد از »بخششِ فريدون« در بيت دومِ اين است كه #جـام_گيتـينمـا از فريـدون بـه كيخسرو رسيده است.

🔹از اين بيت عطار در الهينامه نيز:
🔺🔻🔺
نشسته بود كيخسرو چو جمشيد
نهاده جام جم در پيش خورشيد
عطار
چنين دريافت ميشود كه در نظر عطار يا پردازنده مأخذ حكايت او، »جام جهاننمـا« از آنِِِ جم بوده و بعد در اختيارِ كيخسرو قرار گرفته است.
@sobhosher
Forwarded from اتچ بات
🌏#جام_جهان_نما
💫
چگونگي ساخته شدن جام جم

🔹در منابعِ متقدم پيش از قرن هشتم هيچ اشاره اي به چگونگيِ ساخته شدنِ يكـي از دو جـام #جمشيد يا #كيخسرو نيست. اما بعدها كه تركيبِ »جام جم«، شايد به دليلِ موسـيقيِ ناشـي از مجاورت » #جام« و » #جم«، مشهورتر و پركاربردتر از » #جام_كيخسرو« شـده اسـت، در بعضـي متون با جزئيات بيشتري به »جام جهاننماي جمشيد« توجه كرده و گزارشهايي از نحـوه
ساخته شدنِ آن را آورده اند.
🔺آنچنانكه سجاد آيدنلو بررسي كرده قديميترين روايت دراينباره در تواريخ شيخ اويـس از سده هشتم است:
***
و جمشيد ميخواست كه دايم او را از لشـكري خبـر باشـد و بريـد گاوسـوار ديرتـر ميرسيد كه از شرق عالم تا به غرب حكم پادشاهي او را بود. از لعل سرخ يـك جـام گيتينماي ساخت از روي نجوم و طلسمات و جام جم كه ميگويند آن بود و به سـي سال تمام كرد به مشقّت بسيار و هر وقت كه در آن #جام نگاه ميكرد واقعـه يـكسـاله ميديد پيشين و معلوم ميكرد كه در هر طرف مردم به چه مشغولاند. نكبت و نصرت لشكر او را از آنجا معلوم ميشد (قطبي اهري، 1389: 39).
🔺🔻🔺
🔸گزارشِ تواريخِ شيخ اويس افزون بر اينكه در كنار جامع التواريخ دومين

مأخذ تاريخي است كه ويژگيِ جهاننمايي را به جامِ جمشيد نسبت داده است، دو نكته جديد ديگر درباره اين جام دارد:
١- اينكه ساختنِ آن سي سال طول كشيده و اين گويا منحصر بـه روايـت همين متن است؛
٢- اينكه خاصيت اين جام چنان بوده كه جمشـيد بـا نگريسـتن در آن
حوادث يك سالِ آينده را از پيش ميديده است. 🔹در داستان بيژن و منيژه ويژگى ديگرى برجسته است. اينكه كيخسرو براي اينكه بتواند در جام جهانبين بنگرد و بيژن را بيابد #نخست در آن شير ميريزد. احتمالاً ازآنجاكـه #شـير در سـنتهـا و معتقدات بسياري از ملل آشامي مقدس و #نماد شـناخت و آگـاهي بـوده اسـت پيش از نگريستن در جام آن را با شير پر مي كنند تا كارِ رازگشـايي به درستي انجام گيرد.

ادامه دارد...
@sobhosher
Forwarded from اتچ بات
🌏#جام_جهاننما
#فرجام_جام

🔹ازآنجاكه در سنت داستانى #ايران »جام گيتـينمـا« نخسـتين بـار در مـتنِ مهـم، مشـهور، و پرخوانندهاي مانند #شاهنامه_فردوسي معرفي و به #كيخسرو منسوب شده است، همواره ايـن پرسش براي پردازندگان، راويان، شنوندگان، و خوانندگانِ روايتهاي ملي ـ پهلواني مطرح بوده است كه فرجامِ كارِ اين جامِ عجيب چگونه بوده است و پس از كيخسرو به دست چـه كس يا كساني رسيده يا در كجاست؟ به همين سبب، چنـد روايـت دربـاره سرنوشـت جـامِ
كيخسرو به وجود آمده است.

🔺قديميترينِ آنها در منظومه #بهمن_نامه اسـت كـه در آن، ايـن جـام در #گورگـاه_رسـتم
نگهداري ميشود و پس از رسيدنِ #بهمن، پسرِ اسفنديار، به آنجا به سفارش رستم در لوحي كه خطاب به بهمن نوشته است در اختيار او قرار ميگيرد و درواقع به خزانه ايـن پادشـاه منتقل ميشود
ايرانشاه بن ابي الخير (بيت 7389- 7395)
اين گـزارش بـه دليـلِ قدمت و اصالت بهمن نامه، كه براساسِ منبع يا منابعِ منثور به نظم درآمده، مهم و معتبر است.

🔻 روايت كهن و اصيلِ ديگر دراينباره در #اسـكندرنامه_نظـامي اسـت كـه گفتـه اسـت جـامِ كيخسرو به همراه تخت مخصوصِ او، در دژ سرير نگه داشته ميشد و اسـكندر بـه ديـدنِ آنها رفت.

🔺 بنابر عجايب الخلوقات طوسي، #جام_گيتينما و #تخت_كيخسرو در ٓتشكده شهرِ #شيز در
ٓذربايجان بود »... تا روزگار گبران بسر آمد و اسلام ظاهر شد. گبران ترسيدند از غارت آن، آن را در بحيره انداختند كى در شيز است و دگر كس آن را نديـد« (طوسـي، 1387: 241).

و همانگونه كه گذشت،

🔻بازگشت » #جام_كيخسرو« به » ٓب« در روايتهايِ شـفاهي ــ عاميانـه
داسـتانهـاي شـاهنامه نيـز هسـت و جـام قبـل از عـروجِ كيخسـرو در »آب« مـى افتـد و ناپديد ميشود.

🔺مستوفي در نزهت القلوب از چـاهي ژرف و پـر از كبـوتر در ناحيـه #جنبدق نام برده و گفته است كه عوام معتقدند كيخسرو جامِ جهانبينِ خويش را در بـنِ آن چاه نهاده است (مستوفي، 1389: 280). تصريحِ مستوفي بر ايـنكـه »عـوام گوينـد« نشـان ميدهد كه در ميانه هايِ سده هشتم علاوه بر روايتهـايِ منـابعِ مكتـوب و رسـمي دربـاره عاقبت جام كيخسرو، پنداشتها و داستانهايي در بين عامه مردم نيـز بـه صـورت شـفاهي دراينباره شكل گرفته و وجود داشته است.
🔸در يكي از داستانهايِ شفاهي ـ عاميانـه پـس از اشـاره بـه افتـادن و ناپديدشـدنِ جـامِ
كيخسرو در آب، اين نكته افزوده شده است كه »روايت است كه اين جام را ملكي از شـاه گرفت« )انجوي، 1369: ج 2، 283(.
🔻اين اشاره كوتاه را اگر در كنارِ گزارشِ كوتاه ديگري از عجايب المخلوقات طوسي درباره اصلِ جام كيخسرو بگذاريم و بسنجيم كه نوشـته اسـت: »بعضي گويند اين جام از آسمان آمد و بر بوش اسپ مردي افتاد و آن را به كيخسـرو داد.
🔺 بنابر روايت يا باوري براي جامِ ويژه #كيخسرو منشـأ و مرجعي آسماني قائل شده اند و تصور كرده اند كه جام جهـاننمـا از » ٓسـمان« مـي آيـد و سرانجام نيز به دست فرشته اي به »آسمان« بـاز مـيگـردد. در برخـي معتقـدات ترسـايي و اروپايي، جامِ مقدسِ فرهنگ مسيحي/ اروپايي )#گرال( نيز اصلي آسماني دارد و فرشتگان آن را از آسمان مى آورند.

@sobhosher