صبح و شعر
648 subscribers
2.14K photos
281 videos
331 files
3.24K links
ادبیات هست چون جهان برای جان‌های عاصی کافی نیست.🥰😍 🎼🎧📖📚
Download Telegram
🌍 #رمزهای_شاهنامه

”تو این را #دروغ و #فسانه مخوان
به یکسان رَوِشنِ زمانه مدان
کزو هرچه اندر خورد با #خرد
دگر بر ره #رمز، معنی برد“
(در آغاز شاهنامه فردوسی پس از ستايش خرد به رمز گونه بودن بسياري از داستان هاي شاهنامه اشاره شده است. ما هربا بهري از رازهاي شاهنامه را از پژوهش هاي دكتر فريدون جنيدي براي شما مي آوريم. باشد تا آگاهي و نگاهي نو از شاهنامه به دست آيد!


۱: گفتار اندر #آفرینش_جهان

#فردوسی، پس از ستایش یزدان و خرد، شاهنامه را با «گفتار اندر آفرینش جهان» می آغازد:

«گفتار اندر آفرینش جهان»

از آغاز باید که دانی درست
سرِ مایه گوهرانِ نُخُست

که یزدان ز ناچیز، چیز آفرید
بدان ، تا توانایی آید پدید

نُخُستین که آتش ز جنبش دمید،
ز گرمیش پس خشکی آمد پدید

اُ زان پس، ز آرام، سردی نمود
ز سردی همان، باز، ترّی فُزود

پدید آمد این گنبد تیزرَو
شگفتی نُمایندة نَو به نَو

اَبَر ده و دو، هفت شد کدخدای
گرفتند، هر یک، سَزاوار جای

ببالید کوه آبها بردمید
سرِ رُستنی سوی بالا کشید

آفریدن جهان از «هیچ» (بیت اول) نکته شگفتی است که در ادیان جهان هم گفته شده است و حتی در فیزیک مدرن هم از آن سخن میگویند. اگر درباره فیزیک مدرن و کوانتوم مطالعه کنید، خواهید دانست که فیزیک از مدتها پیش، چقدر با فلسفه در هم آمیخته است.

ابیات سوم تا پنجم، به روشنی پدید آمدن کره زمین را مجسم میکند، که کره ای آتشین بود و سپس سرد شد و تری (رطوبت، آب) در آن پدید آمد. هفت سیاره منظومة شمسی بر دوازده برج، کدخدای شدند. (در زمان باستان، هفت سیاره شناخته شده بود). سپس کوهها بر زمین روییدند (چنان که امروز نیز علم میگوید، و هنوز بر بلندی برخی کوهها افزوده میشود)، و رُستنیها (گیاهان) سر سوی بالا کشیدند.

پژوهش هاي استاد #فريدون_جنيدي
شاهنامه شناسي
@sobhosher
#خرد_در_شاهنامه

📖خردگرایی از مفاهیم و بنمایه های کلیدی و بنیادین شاهنامه است. مسلماً شاهنامه به واسطه اخذ روایات تاریخی از متون ایرانی قبل از اسلام و شاهنامه ابومنصوری و دیگر خداینامه ها و روایات شفاهی مقتبس از موبدان و دیگر مورخان آگاه به علوم زرتشتی، تا حدی از اندیشه های اوستایی و زرتشتی اثر پذیرفته است و مسلماً فردوسی نیز متأثر از عقاید دینی خویش بوده است.



🔵 در متون کهن ایرانی به ویژه اوستا، به دو نوع خرد برخورد میکنیم که گویا برآمده از کارکرد دوگانه خرد است:
۱_ یکی خرد غریزی یا موهبتی که بخشش یزدان به همه انسانها است و همه در آن مشترکند
۲_ دیگر، خرد اکتسابی که بر اساس دانش اندوزی به دست می آید و وابسته به کوشش خود شخص است. در برخی از متون پهلوی به خرد غریزی و ایزدی، #آسن_خرد
و به خرد کوششی، #گوشان_سرود_خرد گفته شده است؛

🔹در #شاهنامه به هر دو نوع خرد اشاره شده است:
🔺#خرد_غریزی با فعل »دادن« هم آیی دارد که نشان از موهبت و عطا است:
خرد داد و جان و تن زورمند. / بزرگی و دیهیم و تخت بلند
***
خرد بهتر از هر چه ایزد بداد / ستایش خرد را به از راه داد


🔻#خرد_اکتسابی با فعل »آموختن« باهم آیی دارد که نشان از اکتساب است:

بیاموختش بزم و رزم و خرد / همی خواست کش روز رامش برد
****

نیاموزد از کس خرد گر نژاد / ز کار گذشته نیایدش یاد
****

منبع : مقاله اى از دکتر مهدی رضایی و سید هاشم خاتمی

@sobhosher
Forwarded from اتچ بات
#پهلوانان_شاهنامه 💪
💪💪٣- زال
بهر نخست

🔹#زال در پارسى به معناى #سپيدمو است او از شگفت ترین چهره های #شاهنامه است. سپید مو از مادر میزاید. سیمرغ شیرش می دهد. بر چکاد البرز می بالد. پهلوانی از او آغاز می شود.
🔸#زال_زر که در شاهنامه #سیمرغ او را #دستان می­نامد، پدر رستم و فرزند سام است؛ پهلوانی با ابعاد متفاوت شخصیتی، که در هر کدام به کمال رسیده است.
او که با #خردکهن و #تن_نو به دنیا آمده، از بسیاری جهات کامل­ترین شخصیت شاهنامه است و تنها کسی که مهمترین مرغ اساطیر ایران، *پروردگارش بوده، بیش از هر پهلوانی در شاهنامه #زندگی کرده، قصه­ ی #عشقش با رودابه یک حماسه ­ی کامل عاشقانه بوده، در نشان دادن مهر پدری راه کمال را رفته، در
#جنگ­ها اگرچه شجاعانه جنگیده، اما تا توانسته در طریق #خرد گام زده است.

🔹در شاهنامه زال به هنگام تولد چنین توصیف می‌شود:
🔻🔺🔻
"به ‌چهره چنان بود بر سان شید
ولیکن همه موی بودش سپید."

🔻دایه‌ای که سام را از تولد نوزاد خبر کرده می‌گوید:
"همه موی اندام او همچو برف
و لیکن به رخ سرخ بود و شگرف."

🔺سام داشتن چنین فرزندی را ننگ می‌داند:
"چه گویم که این بچه­ی دیو چیست
پلنگ دورنگ است یا خود پریست"

🔻نگران آبروی خویش، سام دستور می‌دهد نوزاد را از کاشانه و آغوش مادر دور کنند، آنچنان که رسم زمان بوده، به آغوش سنگ بیندازند.

"یکی کوه بد نامش البرز کوه
به‌خورشید نزدیک و دور از گروه.
بدآنجای سیمرغ را لانه بود
بدان خانه از خلق بیگانه بود."

🔺🔻🔺
*پرودگار: پرورش دهنده
ادامه دارد ...

@sobhosher
پنج اصل #هويت_ايرانى در #شاهنامه

٢- #خردورزى

🔸به عقيده #فردوسى، #خرد و خردورزى، مبناى معقول همه تحركاتى است كه انسان در زندگى اجتماعى و فردى، از خود بروز مى دهد
🔺در مينوى‏ خرد مى خوانيم: از همه نيكيهايى كه به مردم رسد خرد بهتر است زيرا گيتى را به نيروى خرد اداره توان كرد و مينو را هم به نيروى خرد مى توان از آن خود كرد. اورمزد، آفريدگان را به خرد آفريده است و اداره گيتى به خرد است. (بند 46-50)
🔻به همين دليل شاهنامه #كتاب_خرد و فردوسى #خردورزترين_شاعر ايرانى است كه حتى استفاده او از افسانه‏ها و اساطير، با خردمندى و رمزدانى و حكمتهاى فلسفى حاكم بر فكر و منش وى توأم است.
🔻فردوسى، خرد را #مقياس و #معيار شناخت حقايق زندگى و مايه اعتلاى شأن انسانى مى شناسد و برجسته‏ترين خلقت خداوندى را خرد مى شناسد:
***
 خرد بهتر از هرچه ايزدت داد
 ستايش خرد را بِه، از راه راست‏

 🔺او خرد را وسيله شناخت خداوند مى داند:

 خرد نيست با مردم ناسپاس‏
 نه آن‏را كه او نيست يزدان‏شناس‏
 7/8/116

 🔻دست خرد، هر پديده اهريمنى را نابود مى سازد:

 چنين داد پاسخ كه دست خرد
 ز كردار اهريمنان بگذرد

 ز شمشير ديوان، خرد، جوشن است‏
 دل و جان دانا، بدو روشن است‏

 گذشته سخن، ياد دارد خرد
 به دانش روان را همى پرورد

 خرد باد جان تو را رهنمون‏
 كه راهى دراز است پيش اندرون‏
 6/186/2533
ادامه دارد
 
@sobhosher
پنج اصل #هويت_ايرانى در #شاهنامه

٢- #خردورزى
بهردوم
🔸 فردوسى در گفت‏وگويى هوشمندانه، خرد را همان مهر و وفا و راستى و زيركى و بردبارى و رازدارى مى داند و آن‏را زبده همه نيكوييها مى شمارد و طبعا خرد را داراى نامهاى فراوان مى شناسد:

 خرد، دارد اى پير بسيار نام‏
 رساند خرد پارسا را به كام‏

 يكى مهر خواندش و ديگر وفا
 خرد دور شد، ماند درد و جفا

 زبان‏آورى، راستى خواندش‏
 بلنداخترى، زيركى داندش‏

 گهى بردبار و گهى رازدار
 كه باشد سخن نزد او، استوار

 پراكنده اين است نام خرد
 از اندازه‏ها، نام او بگذراند
 6/6/69
***
 🔻فردوسى، #خرد را #برتر از همه‏چيز مى شمارد:

 تو چيزى مدان كز خرد برتر است‏
 خرد بر همه نيكوييها، سر است‏

 خرد جويد آگنده راز جهان‏
 كه چشم سر ما نبيند نهان‏

 دگر آن كه دارد خردمند خوار
 به هر دانش از كرده كردگار 6/6/72

 كسى كو بود بر خرد پادشا
 روان را نراند به راه هوا

 6/185/2498
***
 🔺فردوسى، بزرگترين صفت #خداوند را #خردآفرينى او مى داند:

 به نام خداوند جان و خرد
 كز اين برتر انديشه برنگذرد

 خداوند نام و خداوند جاى‏
 خداوند روزى‏ده رهنماى‏
 1/3/2
***
 🔻خرد، به منزله #چشم_جان آدمى است:

 خرد چشم جان است چون بنگرى‏
 تو بى چشم، شادان، جهان نسپرى‏
 (خالقى مطلق، 1/5/25)
***
 🔺و #اولين_مخلوق خداوند، خرد است:
***
 نخست آفرينش، خرد را شناس‏
 نگهبان جان است و آنِ سپاس‏

 سپاس تو چشم است و گوش و زبان‏
 كز اين سه بود، نيك و بد بى گمان‏

 خرد را و جان را كه يارد ستود،
 و گر من ستايم كه يارد شنود
 (خالقى مطلق، 1/5)
***
 🔻در نظر فردوسى، خرد، #كليدشناخت شأن و منزلت انسان است كه نخستين فكرت و پسين شمار است و انسان نبايد خويشتن را به بازى بدارد.

 نخستين فكرت، پسين شمار
 تويى خويشتن را به بازى مدار
***
 ادامه دارد...
@sobhosher
پنج اصل #هويت_ايرانى در #شاهنامه

٣- #داد
بهر نخست

🔹در قابوسنامه آمده است كه: "ايزد تعالى جهان را بر موجب #عدل آفريد و بر موجب عدل بياراست و آنچه بر موجب عدل بود، بر موجب حكمت آمد و در ميان مردمان پيغامبران فرستاد تا ره داد و دانش و ترتيب روزى خوردن و شكر روزى ده‏ گزاردن به مردم آموختند تا آفرينش جهان به عدل بود و تمامى عدل به حكمت و اثر حكمت نعمت و تمامى نعمت به روزي‏خوار است" .
🔸در #شاهنامه، #داد، دو وجهه الهى و انسانى دارد و گفتار برگزيده #خداوند و #خرد است.
🔺#داد از يك‏سو بخشش و قسمت ازلى هر انسان از حيات است
🔻و از سويى حاكميت متعادل و منطق خردورزانه و مصلحانه زندگى مادى و معنوى انسان را بر عهده دارد و #توازن و تعادل و رابطه‏اى دوجانبه را در زمين و آسمان سبب مى شود و انسان را از افراط و تفريط، حرص و خِسّت و لئامت، اسراف و تبذير، دورويى و دغل‏بازى، ستمگرى و ناسپاسى بازمى دارد و قناعت و سخاوت و آزرم و نرمخويى و نرم‏ سخنى را در جان وى جاى مى دهد. داد، نيروى تعادل‏بخش هستى است:
***
 مسيح پيمبر چنين كرد ياد
 كه پيچد خرد چون بپيچى ز داد

 كه هر شاه كز داد گنج آگند
 بدانيد كان گنج نپراگند

 جهاندار يزدان بود داد و راست‏
 كه نفزود در پادشاهى نه كاست‏

 گر اندر جهان داد بپراكنيم‏
 از آن به كه بيداد گنج آگنيم‏

 نخستين نيايش به يزدان كنيد
 دل از داد ما شاد و خندان كنيد

 چه پيش ‏آرى از داد و از راستى‏
 كه زآن گم شود كژّى و كاستى‏
🔻🔺🔻
 🔹در ايران باستان و دين #زردشت، " #اشا" جلوه داد اهورايى است؛ #قانون_راستى و داد و دادگرى است و عمل به راستى در انديشه، گفتار و كردار است؛
🔻 هيچ كارى درست نيست مگر آنكه با قانون "اشا" سازگار باشد و آن قانونى كه از روى راستى فراهم نشده و دادگسترى را استوارى نبخشد، قانون نيست.
🔺انديشه، گفتار و كردارِ سازگار با "اشا" جهان را پيشرفت مى دهد و در ميان آفريده هاى اهورايى، "اشا" پس از #خرد قرار دارد؛ اشا چكيده دين زردشتى است كه هنجار هاى اخلاقى و اجتماعى را در آفرينش با دادگرى سامان مى دهد؛ اشا، هم قانون طبيعى و هم قانون الهى است؛ "اشا" قانونى دگرگونى‏ ناپذير، ازلى و ابدى است؛ "خدا"، "اشا" است و "اشا" خواست و مشيّت الهى را نشان مى دهد.
***
 ز خورشيد تابنده تا تيره‏ خاك‏
 گذر نيست از داد يزدان پاك (فردوسى)
 7/156/3672
🔻🔺🔻
 
ادامه دارد..
@sobhosher