—Аммо сочларига анча оқ оралабди. Уйи ҳам унчалик тинч эмасмиш. Кундошинг билан, қайнонанг тез-тез жириллашиб туришаркан.
Эшитишимча қайнотанг оғир экан. Шунга.....
—Нима шунга?
Дугонаси ўйланиб қолганига сўради Нозима.
—Қизинг Шодиёрани шу йил узатишар эмиш. Бобоси тўйини кўриб олсин дейишяпти экан.
—Қизим шунчалик катта бўлибдими?
Кўзлари ёшланди. Ҳеч кимга сездирмай, бир неча бор узоқдан кўриб келарди.
Аммо кетиши олдидан, борганда. "Менга кўпроқ дадам керак, сиз билан кетишни хоҳламайман" дегандан кейин, юзма-юз келишга нимадур тўсқинлик қилди.
Охирги уч йилини чет элда ўтказди. Кетишидан олдин, Шодиёра ўн беш ёш эди. Мана ўн саккизни тўлдириб, узатилиш арафасида экан.
—Кимга ўхшабди экан-а катта бўлиб?

* * *

—Қизим сенда гапим бор.
—Қандай гап дадажон?
Шодиёра Собирни имоси билан уни олдига ўтирди.
—Сен билан доим, ҳар масалада очиқчасига гаплашиб одатланганман биласан. Бу гапни ўзингга айтишим қанчалик тўғри-нотўғри билмайман. Аммо ўртага Дилфузани қўшолмайман.
Шодиёрани камондак қошлари ҳиёл чимирилиб, кўзини сузиб қўйди.
—Бувинг, бобонг билан санаторияда. Бобонгни соғлиғини биласан.
Собир томоқ қириб олди. Шодиёра жим тингларди.
—Сени тўйингни кўрмоқчи. Шунга Жавлон дўстимни ўғли Жавоҳирга сени узатмоқчиман.
Шодиёрада икки ҳис бирдан ичидан титратди.
Бири дадасидан уят ҳисси. Бири куёв Жавоҳир эканидан ҳаяжон.
Дадасини қолган гаплари қулоғига кирмади. "Сиз нима десангиз шу" деб суҳбатдан қизарганча аранг қутилди.
—Ҳудди Нозимани ўзи. Тўйимиз олди учрашувларда шундай юзлари қирмизи рангда товланарди.
Собир ич-ичидан соғинганини ҳис қилди. Ҳаёллари ўтмиш томон олиб кетди.

Шодиёра хонасига кириб, дукурлаётган юрагига қўлини қўйиб, майин жилмайди.
—Тинчлан юрагим.. тинчлан.
Кейин юзи бироз маюслашди.
—Ойимсиз тўйим бўладими?
Зумда киприклар намланди...



Одатда кучли ва жуда ҳам сабрли бўлган инсонлар сизга айтмасдан тарк этишади...
Кутулмаганда ва буткулга!

—Нега ҳомушсан? Ёки қуда бўлишимиз ёқмаяптими?
—Ундай эмас. -ҳўрсинди Собир. -Нозима... Уни изини тополмадим ҳабаринг бор. Шодиёра ўксирмикан тўйида онаси бўлмаса?
Неча кундан буён сўлиб қолгандек...
—Бу келин бир кетди. Ёмон кетди. На бир белги қолдирди. Ба бошқа....
—У бошқача эди. Сокин... бирор марта овозини баландлаганини, ойимга терс гапирганини кўрмагандим...
Эшитмагандим.
Жуда ҳалим феълли аёл эди.
Ўтган йиллар асабларини анчагина кемиргани сабаб, ҳўрсинди Собир.
Дилфуза бир эмас, икки ўғил туғиб берди. Аммо ундан ҳаловат, ҳотиржамлик тополмади.
Боши ўша кесатувчи дўстлари орасида. Икки ўғилли бўлиб кўтарилган бўлсада.
Қалби синиб қолди...

* * *

—Ойи дадамга айтинг. Бу беманигарчилик. Мен Шодиёрага уйланмайман!
—Ўғлим дадангни феълини биласанку. Ёки.... ёки севганинг борми?
—Ҳозирча йўқ! Аммо мен севиб, оила қурмоқчиман. Ўзимга... кўнглимга ёққан қизга.
—Ўзимга қолса кўнглим чопмаяпти. Уни ўзини ойиси яхши аёл эди. Аммо тарбия берган аёл....
Дадангда гапида қатъий туриб олган. "Кўнгилчи?" Десам, "Сен билан мен севишиб юрибмидик тўйдан олдин?" деб оғзимга гап билан урди.
—Дадам ҳали ҳам, икки ёш бир-бири билан чимилдиқда гаплашадиган замондамиз деб ўйлаяпти шекилли.
Норози оҳангда гапирди Жавоҳир.


—Бу нима деганинг? Мени гапим-гап. Шодиёрани биласан. Кўз олдимизда катта бўлган қиз.
Келинликка яхши номзод.
—Дадаси мен ўғлимиз таърафман. Шодиёра кимни тарбиясини олган? Ўша Дилфузними?
Эрга тегиб, оилали бўлдим деб, бошига ярим қарич рўмол қўндириб олгани билан, уни ўтмиши ҳаммага маълум.
Бечора Нозимани шунча қизи билан изиллатиб, уйдан кетишига сабаб бўлган шу аёл бўлади.
—Шодиёра Дилфузани эмас. Нозимани қизи.
—Шундай дейсизку. Аммо инсон ким билан яшаса, ўшанга тортади деб айтишади.
Яна эшитишимча Шодиёра Нозимани кўп қиз туққани учун, дадасини уйланганида айблаган экан. Яна ажрим вақтида ҳам онасидан кечиб, дадасини танлаган экан. Онани билмаган бошқани билардими?
T.me/sinovlarihayot

—Шу ерда эканингни таҳмин қилгандим.
—Нега келдинг?
—Нега телефонинг ўчиқ. Қанча одамни ҳавотирга қўйганингни биласанми?
—Сенга ойим қўнғироқ қилдими?
—Ҳа! Бечора сендан ҳавотир олганидан йиғлаб ўтирибди. Сени эса пинагинг ҳам бузилмабди...
—Ичимдагини билмайсан. Шу сабаб, менга ақллилик қилма Бахтбек...
—Ичингдагини айтмасанг мен қаердан биламан? Кел бугун бир-биримиз билан, ўтмиш хотираларни алмашамиз. Сен-менга, мен эса сенга бирон бир воқеани айтамиз.
Қара бир уйда яшаб, бир синфда ўқиб, сен ҳақингда совуқ башарали қиз эканингдан бошқасини билмайман.
—Керакмас! Мен ўтмишимни эслаб, ёқтирмайдиган кунларимга қайтишни истамайман. Сени ўтмишингни эса менга қизиғи йўқ!
—Ҳафа қилдинг.... ҳўп майли юр кетдик, ҳамма сендан ҳавотир оляпти...

* * *

—Ало дўстим яхшимисан?
—Ҳаа Жавлон ўзинг тузумисан? Оиланг ҳаммаси тинчми?
—Ҳаммаси яхши дўстим яхши. Шу сен билан бир хайрли иш бошлагандик. Дим-дим бўлиб кетдинг.
Жавоҳир, бир-икки Шодиёрани кузатибди. Бошида иккиланганди. Ҳозир номзодлардан фақат сени қизингни деяпти.
Собир иккиланиб, кейин тилга кирди.
—Дўстим ҳафа бўлма. Менимча тўй бўлмайдиёв.
—Ияа нега? Биздан бирон бир хатолик ўтдими?
—Гап сизларда эмас.
—Унда нима? -қизиқди Жавлон ака.
—Шодиёра рози бўлмаяпти тўйга. Уни райига қарши боролмаяпман.
—Нега экан? Бизни ўғил ҳафа қилдимикан?
—Йўқ айтдимку, гап сизларда эмас деб. Қизим онасини топмоқчи экан. Онамсиз тўйим бўлишини хоҳламайман деди.
Жавлон бу гапга нима дейишни билмай, бироз сукутда турди. Кейин ҳам гап қовушмай, беш дақиқага қолмай алоқа узилди.
Собир бошини орқага ташлаб, ҳаёллар уммонига ғарқ бўлди.
Қанча шундай ҳолатда ўй сурди билмайди.
Телефон қўнғироғидан кўзларини очиб, шу ҳолатида телефонни олди. Бегона рақам....
Ўйланганча яшил тугмани босди.
—Ало эшитаман.
—Ассалому алайкум. Мен Нозимаман....

—Ноз... Нозима. Нозлигим. Ўзингмисан онаси? Қай... қаерларга йўқ бўлиб кетдингга?
—Собир ака. Шунчаки Нозима денг.
Собирдан фарқли ўлароқ, Нозимада ҳаяжон унчалик юқори эмасди.
Балки, қўнғироқдан олдин, ўзини тайёрлагандур.
—Нозимам. Шунчаки Нозима деёлмайман. Сени, овозингни қанчалар соғинганимни билсайдинг... Мен сени...
—Собир ака. Мен қизим масаласида гаплашгани қўнғироқ қилдим.
Фақат Шодиёра ҳақда гаплашиб олиш учун. Агар ўзида телефон бўлса, Уни рақамини берсангиз.
Ўзи билан гаплашардим.
—Йўқ... Уни рақами йўқ! Нози сен билан гаплашиб олайлик. Сенга айтар гапларим жуда кўп.
—Мени сизга айтар гапим йўқ! Гапни кўпайтиришни ҳам истамайман. Эшитишимга Уни узатмоқчи экансизлар. Қизимни тўйи онасисиз ўтишини хоҳламайман.
У билан гаплаштира оласизми?
—Мениям сенга гапларим бор.
—Ўринсиз гаплар керакмас ҳозир! Мен мақсадимни айтдим. Сизни оилангизга даҳил қилиш ниятим йўқ. Мен ўзимни қизимни сўраяпман. Гаплаштирасизми?
—Эртага кўришиб гаплашасанми? Бўладими шундай қилсак?
—Бўлади! Манзилни ёзиб юборарсиз.
—Шу ўзингни рақамингми?
—Аа..ҳаа ўзимники.
—Яна озгина гаплашайлик. Сенга айтмоқчи бўлган қанча гапларим бор. Йиғилиб бир уйим бўлиб кетди.
—Ҳозир буларни мавриди эмас. Манзилни смс қилиб юборарсиз. Хайр!
Собир қўнғироқ якунлангач, Нозимани рақамига қараб, бир муддат кўз узмади.
Гўё рақам эмас. Нозима кўринаётгандек.



—Ассалому алайкум.
—Ваалайкум ассалом. Яхшимисан Нози...?
Нозима айтилган жойга, айтилган вақтда тошиққанча етиб келаркан. Собирни ёлғиз ўзини кўриб, ҳайрон бўлди. Бироз ўнғайсизландиям...
—Шодиёра қани? -деди хол-аҳвол сўрашни четга суриб.
—У йўқ! Сен билан гаплашиб олайлик аввал.
—Мен сиз билан гаплашиш учун эмас. Қизим учун келгандим!
Нозимани нигоҳлари совуққон эди.
—Келади. Фақат унга вақтини бироз кейинроққа айтдим. Илтимос, У келгунча, озгина мени тингла.
Илтижоли боқди Собир. Нозима ноилож, Собирни қаршисига ўтирди.
—Қаерларда эдинг?
Беш дақиқалик сукутдан сўнг. Гап бошлади Собир. Аламлиси шу беш дақиқани У Нозимани юзига термулиб, ўтказган бўлса, Нозима унга бир қўр назар ташлашнида раво кўрмади.


https://t.me/sinovlarihayot

—Ишонмайман. Сен... сен алдаяпсан. Ҳа...ҳааа алдаяпсан. Сен....йўқ.. ўзгага турмушга чиқолмайсан!.
Собир тез-тез нафас олганча, ўрнидан туриб, Нозимани ҳам қўлидан тортиб тургазди. Ва қучиб олди.
—Собир ака бу нимаси? Қўйиб юборинг. Ақлдан оздин-гизми?
—Ҳа ақлдан оздим. Сенсиз ўтган йиллар мени адо қилди. Қўйиб юбормайман энди.
Телба бўлдим мен сенсиз. Ичимдан нураб тугадим.
—Собир ака қўйиб ёборинг.
Нозима қанча чиранмасин, Собир эркак киши. Унга кучи етмасди...
Собир тобора маҳкам қучар. Ҳудди сал бўшатса, Нозимаси йўқолиб қоладигандек.
Шу пайт, кучли қўллар, Нозимани қучиб олган қўлларидаб сиқиб қайирди. Ва куч билан Нозимани Уни бағридан суғириб олди-да. Ортига олди. Давомида Собирни мушт билан сийлашни ҳам унутмади.
—Яхшимисиз янга? Сизга зиён етмадими?
Эркак, муштдан мувозанатни йўқотиб, йиқилган Собирга қахрли қараш қилгач, Нозимадан хол сўраган бўлди.
—Яхши...Яхшиман.
Нозима ҳижолат бўлганча деди.
—Сиз... қандай бировни аёлига қўл теккиздингиз? Уялмайсизми?
Собир қулоқлари эшитган гапларни мияси қабул қилишни истамасди.
—Ойижоооннн.
Шодиёрани жарангдор овозидан учовлон унга қарашди.
—Мирзоҳид сиз бораверинг. Мен қизим билан гаплашиб олай.
—Аммо янга бу эркак....
—Англашилмовчилик бўлди. Бу ҳол қайта такрорланмайди.
—Яхши мен машинада бўламан.
Йигит истамайгина ортига қараб-қараб, кефедан чиқиб кетди.

—Ойижон сизни жуда соғиндим. Мени.. мени кечиринг.
Шодиёра, Нозимани маҳкам қучиб, йиғларкан.
Собир ҳеч нарсани ҳис қилмасди.
Қотиб турарди.
Сал кам бир соат она-бола дардлашдилар, хотирлашдилар, кўз ёш қилдилар...
Собир эса жим.
Сукут....
Сукут сўзлашдан кўра кўпроқ куч талаб қилади.
Ҳозир Собир жим тургани билан, ичидаги тўфон, бир дарёни тоширишга қодир даражада кучли эди.
—Қизим мен билан кетасанми? Бирон кунга ҳеч бўлмаса.
Нозима қизини тим қора сочларини силаб, деди.
—Қандай бўларкин?
—Сингилларингни кўргинг келмаяптими?
—Дадажон борсам майлими?
Шодиёра кўзи чақнаб Собирга қаради.
—Қизим шартми?
—Илтимооооссс.
—Майли борақол қизим.
Ҳар доимгидек унга йўқ деёлмади. Ҳаммаси кефе ташқарисига чиқаркан.
—Мен формадаман-ку, кийимим....
Шодиёра мактаб формасига ҳафсаласиз қаради.
—Кўрсанг Гулдиёрни бўйи сени бўйинг тенги. Уни кийимларидан кияверасан.
—Майли унда.
Шодиёра жуда ҳурсанд эди.
—Кўришгунча дадажон.
Собирни юзидан ўпиб қўйди.
—Ойингда икки оғиз гапим бор эди қизим.
—Қизим сен анави машинага бориб тургин.
Нозима, Мирзоҳид суяниб турган машинани кўрсатди.
—Ҳўш яна нима гапингиз бор?
Шодиёра узоқлашгач, сўради Нозима.
—Алдадингга? Сен турмушга чиқмадингга?
—Нега алдай? Бундан менга нима наф?
—Сен мени севардинг! -оғир ютинди. -Бошқа билан бўлишинг мумкинмас!
—Сиз ҳам мени севардингиз, ёки ёлғонмиди севгингиз?
—Асло!
—Сиз бошқа билан бўлдингизку.
—Катта хато қилдим. Аммо сен бунчалик осон кечиб кетишинг....
—Осон? Осонми? Ҳиёнат, алдов, булар майли, туҳмат, ишончсизлик. Бир гап айтайми?
—Кечиролмадингми? Унитолмадингми? -деди Собир дард билан.
—Мен ҳамма нарсани унутишга унутаман, бироқ қалбимга қор ёғдириб бошқа бировга баҳор боғи болганингизни унута олмайман. Буни унутиш осон эмас. Буни сиз ҳам бутун умринг давомида унутмайсиз. Бир инсоннинг мавзумидан бир фаслни оғирлаб, бошқа қалб учун бешинчи фасл бўлолмайсиз.
Майли мендан олиб, Дилфузага берганларингиз ҳам майли.
Аммо....
Қолгани аҳамияциз. Бахтли бўлинг.
Нозима терс ўгирилиб кетаркан. Собирни:
—Сен ўша пайтда ҳомиладор эдинг. -деган гапидан тўхтади.
—Қойил эсингизга келиндия. -кесатди Нозима.
—У...Уни исмини нима қўйдинг? Опалариникидек чиройли исм танладингми?
—Исми мен учун чиройли. Аммо опалариникига ўхшамайди.
Нозимани ҳам киприклари бироз намланганини Собир энди пайқади.
Олдинга юриб, Қўл чўзиб кўз ёшини артмоқчи эди. Нозима ўзини бир қадам ортга олди.
Собирни қўли ҳавода қолди.
—Уни исми нима? -деди паст овозда.
—Юнус.....
T.me/sinovlarihayot

—Балки келиб шу ерда яшаб, ўқир. Ёки дадаси кўнмасмикан.
—Менимча рози бўлмайди. Ўзи кеткизгиси келмай рози бўлди келишига.
—Сен Шодиёрани ҳам кўнглини бил. Балки ўзи ўқишни хоҳлар...
—Майли эрта бўлсинчи. Кетишидан олдин бир суҳбатини оламан.
Зум ўтмай хонада фақат сокин нафаслар эшитилди.

—Қизим сени узатишмоқчими росдан?....Даданг билан асли шу ҳақда гаплашиб олмоқчи эдим. Лекин бироз тортишиб қолганимиз учун. Бу гап очилмай қолиб кетди.
Нозима ўша кунни эслаб чуқур уҳ тортди.
—Дўстини ўғлига бермоқчи эдилар.
—Қайси дўсти.
Дўсти деганда Нозимани ҳаёлига ҳаётидаги жиддий қарорнж қабул қилишига сабаб бўлган Ғулом келди.
Ишқилиб бошқа дўсти бўлсин. Агар Нозимани шунча қийналганларига сабаб бўлган ўша дўсти билан қуда бўлмоқчи бўлса, асло жим турмайди.
Шуларни ҳаёлидан ўтказаркан. Билмасдики, Собир суюклисидан ажралишига сабаб бўлган дўсти билан бутунлай алоқаларини узганини.
—Жавлон амакини ўғли Жавоҳир акага.
Нозима юзларига зумда қизиллик югурган қизига қараб, бир нималарни пайқади.
—Қизим ўқишни хоҳламайсанми? Хоҳласанг шу ерга кўчиб келиб ўқирдинг.
—Қишлоғимизда қизлар ўқишга кириши шартмаслиги сингдирилиб катта қилингани учун кўп ҳам қизиқмаганман. Аммо сизни қидириб топиш учун, ўқишга киришга аҳд қилгандим. Ўзингиз мени топдингиз.
Яна бу ерга кўчиб келсам... Дадам билан яшаганим яхши. Улардан кечолмайман.
Яна кўп бора, "ширин ўтмишимдан эсдаликсан" деб сочимни силаб ўйланиб қолардилар.
Уларни ташлаб кетолмайман мен.
Нозима лабини тишлади. Қизиқ ҳудди шу қизи тенги пайти Собир билан турмуш қуришганда, улардан бахтли инсон йўқ эди гўё. Ўша пайтларда бир кун иккиси ҳам икки таърафга айрилиб кетишлари нафақат ўзларини балки, ҳеч кимни ҳаёлига келмаган эди.
Орадан ўн тўққиз йил ўтибди. Эҳ бу йиллар нималарни кўрмади?
—Турмуш масаласида қандай фикрдасан? -ҳаёлларини четга суриб, сўради.
—Дадам нима десалар шу...
Боя ўйлаган фикрига амин бўлди қизи ўша куёвлика номзод бўлган йигитга бефарқ эмас.
Зеро қизларни "дадам нима десалар шу"
"Сиз нима десангиз шу" каби иборалар мазмунида асли розилик аломати бўлади.
Буни оналар тушунмай ким тушунсин?
—Майли бахтли бўлгин қизим.
Нозима, ўзини ёшлик чоғларини эслатувчи қизини тим қора сочларини меҳр билан силади.
—Сизни яхши кўраман ойижон.
Шодиёра бироз уялиб, онасини қучиб олди.
Нозима уни анча улғайганини ҳис қилди. Катта бўлиб анча босилиб қолибди..

Давоми бор

https://t.me/sinovlarihayot

Бугунги кун тарбиячиларигачи...

Эрта соат 7 дан кеч соат 17 :30 гача ишлайди. Болаларни уз фарзандидан ортикрок севиб ардоклайди. Машгулот утади. Овкатлантиради. Ухлатади. Уйготади Яна овкатлантиради. Кечки машгулотларни утади. Кийинтиради кузатади. Лекин бирор бир инсон нега тарбиячининг ойлиги 967 000 бу ойлик билан хозирги кунда яшаб буладими деб сурамайди. Холбуки тарбиячилар бошка касб эгаларидан купрок ишлаб кам ойлик олади. Бу ойлик билан рузгор тебратсинми комунал туласинми фарзандини укитсинми еки кийим кечакка етказсинми? Еки иш хужжатларини сотиб олсинми? Нима учун мактабгача таълимни хам ойлигини оширмайди? Нима учун 3.000.000 килиб куймайди? Сиз бир кун фарзандингиз билан шугулланингчи шунда тарбиячиларни кадрига етармидингиз. Бу сузлар бутун Республика тарбиячилари томонидан езилди бу таклифларимизни уйлаб куриб ёрдам берсангиз бошимиз осмонга етиб жон дилимиз билан ишлашда давом этамиз эьтиборингиз учун рахмат.

https://t.me/sinovlarihayot