تئاتر فردوسی در آبان ۱۳۲۶ توسط تاجر معروفی به نام عبدالکریم عمویی (وثیقی) تأسیس شد
گروه تئاتری عبدالحسین نوشین به این تماشاخانه منتقل شد.

گروه نوشین طی تنها ۱۶ ماه از مهرماه ۱۳۲۶ تا نیمه بهمن ۱۳۲۷ چندین نمایش به روی صحنه این تئاتر برد.

تئاتر فردوسی تا ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ که محمدرضاشاه پهلوی در دانشگاه مورد سوءقصد قرار گرفت با استقبال پرشور مردم نمایش نامه‌های: ولپن، مستنطق، مردم، پرندهٔ آبی، سرگذشت، سه دزد و دختر شکلاتی را به اجرا گذاشت.

پس از ۱۵ بهمن حزب توده و سازمان‌های دست چپی منحل شدند و تئاتر فردوسی بسته شد و نوشین هم همراه سایر سران حزب توده زندانی، محاکمه و به سه سال زندان محکوم شدند.



در غیاب نوشین تئاتر سعدی با سرمایهٔ عموئی و کارگردانی حسین خیرخواه و لرتا در سال ۱۳۲۹ افتتاح شد.
تئاتر سعدی یکی از تاثیرگذارترین تماشاخانه‌های تاریخ تئاتر ایران محسوب می‌شود. تماشاخانه ای که پس از اختلاف عبدالحسین نوشین با سرمایه گذاران تئاتر فرهنگ و قطع همکاری عبدالکریم عموئی از نوشین ایجاد و تأسیس شد. این تئاتر حدود بیست ماه پس از تعطیلی تئاتر فردوسی، در پائیز سال ۱۳۲۹ تأسیس شد.

«تئاتر سعدی» در سال ۱۳۳۰، در نخستین شب اجرای نمایش «شنل قرمز» توسط سرلشکر منصور مزیتی رئیس شهربانی وقت تعطیل شد و درست فردای آن روز، بازیگران و هنرمندان این تماشاخانه به اتفاق جمعی از مردم، در مقابل مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان متحصن شدند که همین امر نیز موجب بازگشایی دوباره «تئاتر سعدی» شد.

مکان «تئاتر سعدی» بعدها تبدیل به «سینما سعدی» شد تا اینکه در سال ۱۳۴۸ دوباره طعمهٔ حریق شد و طی سه ساعت، به خاکستر تبدیل شد.

از آثار نمایشی که در تئاتر سعدی اجرا شده‌اند می‌توان به نمایش‌هایی چون: «بادبزن خانم ویندرمیر»، «چراغ گاز»، «از طبع خارج شد»، «اوژنی گرانده»، «مونتسرا»، «شنل قرمز»، «تارتوف» اشاره کرد.

هنرمندان تئاتر سعدی
لرتا، توران مهرزاد، ایرن زازیانس، محمدعلی جعفری، حسین خیرخواه، حسن خاشع، عزت‌الله انتظامی، عزیزالله بهادری، محمدتقی کهنمویی، عطاالله زاهد، مهین دیهیم، فریدون دیهیم، عباس شباویز، منوچهر کی‌مرام، تقی مینا